Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
«Η Μελιγού αποτελεί όμορο χωριό του Άστρους, της έδρας του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Εντός του οικισμού ο επισκέπτης θα παρατηρήσει την προτομή του Κολοκοτρώνη, ο οποίος είχε κατασκηνώσει εδώ μαζί με τους στρατιωτικούς κατά τη διάρκειας της Β΄ Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων και θα θαυμάσει τις εκκλησίες του Τιμίου Προδρόμου και του Αγίου Νικολάου, τις πλατείες και το πάρκο-χώρο αναψυχής και γήπεδο δίπλα στο δημοτικό σχολείο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πετρόχτιστα νερογέφυρα δίπλα στο χωριό και ιδιαίτερα η επιβλητική νερογέφυρα (Μυλοβάγενο) στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου. Εντυπωσιακή η θέα από το Καστράκι Μελιγούς (Βλ. σελ. 215) προς την πεδιάδα της Θυρέας, τον υγρότοπο του Μουστού και τον Αργολικό Κόλπο. Το εκκλησάκι της Αγίας Αναστασίας, με αρχιτεκτονικά μέλη από την αρχαιότητα, βρίσκεται σε μια περιοχή η οποία ίσως και να κρύβει και σηματοδοτεί την αρχαία πόλη της Θυρέας, η οποία σύμφωνα με τις γραπτές αναφορές του Θουκυδίδη «απέχει θαλάττης σταδίους δέκα» . Δύο χλμ. νότια της Μελιγούς βρίσκεται η λιμνοθάλασσα του Μουστού (Βλ. σελ. 31) σημαντικός πόλος έλξης επισκεπτών, τα νερά της οποίας καταλήγουν μέσω συμπλέγματος τεχνητών και φυσικών καναλιών στον Αργολικό Κόλπο, με εντυπωσιακές τις εκβολές τους και το γεφύρι της Καζάρμπας (Βλ. φωτ. σελ. 228). Από το Βαυαρικό γεφύρι της Καζάρμπας έως τις Πόρτες απλώνεται μια μοναδική παραλία, σε ένα ειδυλιακό περιβάλλον που διατηρείται αναλλοίωτο, αφού χωροθετείται στην Περιοχή Απόλυτης Προστασίας του υγροτόπου Μουστού.
Σε απόσταση 12 χλμ. νοτιοδυτικά του Άστρους και σε υψόμετρο 616 μ. είναι χτισμένη η ορεινή Μελιγού. Εντυπωσιακά τα πετρόχτιστα σπίτια του χωριού και οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας. Σημείο αναφοράς για τον επισκέπτη είναι η όμορφη πλατεία της Παναγίας με τα επιβλητικά υπεαιωνόβια πλατάνια και τα πλούσια νερά. Βορειοδυτικά του χωριού Μελιγού και σε μικρή απόσταση από αυτό, στη θέση Σπαθοκομμένο, βρίσκεται αρχαίο φυλακείο. Η ιστορική Μονή της Αγίας Τριάδας αποτελεί ένα ακόμα δυναμικό αξιοθέατο της Μελιγούς. Πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων και πλούσια πανηγύρια διοργανώνονται από τους Πολιτιστικούς και Αθλητικούς Συλλόγους του χωριού καθόλη τη διάρκεια του έτους. «
Η μαγευτική παραλία Πόρτες βρίσκεται στην κάτω Μελιγού , είναι σημείο αναφοράς για όλους τους ντόπιους κατοίκους και “ανήκει” σε όλους ….. στο Παράλιο Άστρος , στο Άστρος και στην Μελιγού. Οι Αστρινοί συμφωνούν με τους επισκέπτες που αναφέρουν ότι απόλαυσαν τα μπάνια τους “στις Πόρτες, την καλύτερη παραλία του Άστρους “.
Ορεινή Μελιγού Αρκαδίας
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
«Η Ορεινή ΜελιγούΑρκαδίας, είναι ένας ορεινός, παραδοσιακός οικισμός[της Κυνουρίας. Βρίσκεται χτισμένη σε υψόμετρο 616 μ., σε απόσταση 12 χλμ. δυτικά του Άστρους και δίπλα από το χωριό Άγιος Ιωάννης. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας
Ιστορία
Η Ορεινή Μελιγού αναφέρεται για πρώτη φορά στο Χρονικό του Μορέωςαπό τον Γεώργιο Σφραντζή το έτος 1435 με το όνομα Μελιγού. Το όνομα «Μελιγού» είναι σλαβικής προέλευσης και προέρχεται από την φυλή των Μηλιγγών (ή Μελιγγών), οι οποίοι μαζί με τους Εζερίτες εγκαταστάθηκαν τον 9ο αι. στον Πάρνωνα, αφήνοντας πολλά τοπωνύμια. Τον 17ο και 18ο αι. η Μελιγού αναπτύχθηκε και έγινε ένα από τα πλουσιότερα και ισχυρότερα χωριά της περιοχής μαζί με τον Άγιο Ιωάννη, τον Άγιο Πέτρο, τον Πλάτανο και άλλα. Σημαντική ήταν η προσφορά της Μελιγούς στην Επανάσταση του 1821, καθώς πολλοί Μελιγιώτες συμμετείχαν σε διάφορες μάχες όπως των Βερβένων, των Δολιανών, της Τριπολιτσάςκ.ά. Το 1826, η Ορεινή Μελιγού, καταστράφηκε ολοσχερώς από τις στρατιές του Ιμπραήμ Πασά, ενώ την ίδια τύχη είχαν και άλλα χωριά της περιοχής. Μετά την απελευθέρωση, η Μελιγού υπήχθη στον Δήμο Θυρέας (με έδρα τον Άγιο Ιωάννη και Άστρος), ενώ οι κάτοικοί της εγκαταστάθηκαν μόνιμα στα Μελιγγιώτικα Καλύβια (σημερινή Χειμερινή Μελιγού Αρκαδίας).
Το χωριό
Η Ορεινή Μελιγού, βρίσκεται χτισμένη στην πλαγιά ενός κατάφυτου και καταπράσινου βουνού. Το χωριό είναι γεμάτο με παραδοσιακά αρχοντικά, βρύσες, ταβέρνες και εκκλησίες. Στο χωριό, υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με το νεκροταφείο και η Παναγία, η οποία εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Σε κοντινή απόσταση από το χωριό, υπάρχουν τα ξωκκλήσια του Αγίου Σάββα, του Προφήτη Ηλία και της Αγίας Τριάδας, πρώην μονή χτισμένη τον 17ο αι. Βορειότερα του χωριού βρίσκονται, στη θέση Σπαθοκομμένο, λείψανα αρχαίου φυλακίου. Στο χωριό λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο εκδηλώσεις και πανηγύρια, με σημαντικότερα της Παναγίας (7 – 8 Σεπτεμβρίου) και της Αγίας Τριάδας. Τον χειμώνα το χωριό μένει με λιγοστούς κάτοικους, αφού οι περισσότεροι κάτοικοι κατεβαίνουν στη Μελιγού»
Τειχιό – Ελληνικό
Σε κόντινη απόσταση απέναντι από την Άνω Μελιγού βρίσκεται τοΤειχιό – Ελληνικό.Σε απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων από το Άστρος στην κορυφή του λόφου πάνω από τις στροφές «κοδέλες » σε λίγη απόσταση από τον ανηφορικό δρόμο προς τον Αγιάννη βρισκεται το Ελληνικό η Τειχιό,από εκεί η θέα της Θυρεάτιδας Γης και του Αργολικου κόλπου είναι εξαιρετικη. Στο σημείο υπάρχει επιγραφή της αρχαιολογικής υπηρεσίας που οδηγεί σε αγροτικό δρόμο και μετά από 2 χιλιόμετρα φθάνει ο επισκέπτης σε ένα πλάτωμα, που αποτελεί την αρχή 15λεπτης πορείας που οδηγεί στην κορυφή ενός λόφου, του Τειχιού ή Ελληνικού. Εδώ αντικρίζει κανείς τα ερείπια του αρχαίου ιερού ναού του Θεού Απόλλωνα, ερείπια τειχών, οικοδομημάτων και υπόγειων δεξαμενών και λειψάνων της Άνω Θυρέας ή για κάποιους άλλους της Νηρηίδας.
Αγία Τριάδα
«Στον δρόμο από Αστρος για Ορεινή Μελιγού, λίγο πριν φθάσουμε στο χάνι του Κοπανίτσα, ακολουθούμε αριστερά το χωματόδρομο και τα σήματα προς το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος (1612). Το μοναστήρι είναι ερειπωμένο, αλλά το καθολικό του σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση
Η Μελιγού όπως οφείλουμε να ξέρουμε είναι Χωριό της Κυνουρίας, Κοινότητα του άλλοτε Δήμου Θυρέας και τώρα Διαμέρισμα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Το συναμφότερο της Μελιγούς αποτελούν τα δύο τμήματα αυτής «εν ενί σώματι και μιά καρδία», η Απάνω Μελιγού ( Εαρινή κατοικία, ή Ορεινή Μελιγού, ή το «Χωριό») και η Κάτω Μελιγού (Χειμερινή κατοικία, ή Πεδινή Μελιγού, ή ο «Γιαλός», ή «Καλύβια Μελιγούς»). Κατοικείται από τους Μελιγιώτες ή Μελιγίτες, επιπρόσθετα δε στο Γιαλό έχουν εγκατασταθεί πολλοί ξενοχωρίτες από τα ορεινά της Κυνουρίας (Πλατανίτες και Βερβενιώτες κυρίως, αλλά όχι μόνο) αναφομοίωτοι. Το κοντινότερο, μέχρι παρεξηγήσεως, χωριό στη Μελιγού είναι ο Αγιάννης ή Άστρος, που αποτελεί την έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Ορισμένα επί πλέον στοιχεία για το χωριό μας:
1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Το χωριό μας «Μελιγού», όπως σήμερα επισήμως ονομάζεται, οφείλει το όνομά της – λένε οι ειδικοί – στους Μελιγγούς ή Μηλιγγούς Σλάβους, οι οποίοι κατά τους μέσους χρόνους (6ος-7ος κλπ αιώνες), εγκαταστάθηκαν στις υπώρειες των ορέων «Πάρνων» ή «Μαλεβός» (όπως τον αποκαλούμε εμείς) και «Ταΰγετος» και ειδικώτερα για εμάς στη σημερινή «Ορεινή Μελιγού» και μάλιστα στις θέσεις «Κουτρί» και «Μελιγγαριά» όπου υπάρχουν καταφανή ίχνη παλαιών συνοικισμών και τοποθεσίες με σλαβικές ονομασίες.
Η κάθοδος των Σλάβων στην Πελοπόννησο κατά τον μεσαίωνα, η συμπεριφορά τους προς την αυτοκρατορία και προς τους Φράγκους και η εν τέλει αφομοίωση με την ελληνικότητα του χώρου και την πλειοψηφία του πληθυσμού αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο συνεχούς μελέτης για τους ιστορικούς και τους αρχαιολόγους.
Το «Χρονικό του Μορέως», έμμετρο κείμενο άγνωστου του 14ου αιώνα, δίνει πληροφορίες για τους Σλάβους της Πελοποννήσου μεταξύ των οποίων και οι Μηλιγγοί ή Μελιγγοί (δρούγγος ή δρόγγος του Μιληγγού ή του Μελιγού που απετελείτο από Σλαβικά και Ελληνικά ή αμφίμικτα χωριά).
Περαιτέρω η Μελιγού (δηλαδή η αρχέγονη εγκατάσταση στο ορεινό τμήμα) είναι γνωστή και στο έτος 1435 μ. Χ. όπου αναφέρεται από τον Γεώργιο Φραντζή ως «Μελίγον» μαζί με άλλα γειτονικά χωριά που υπάρχουν και σήμερα.
Κατά την περίοδο (1683-1699), που σοβούσε η Ενετοτουρκική διένεξη για την κυριαρχία στην Πελοπόννησο, και συγκεκριμένα το 1687, αναφέρεται ξανά το χωριό μας στον υπ’ αριθμόν 61 κώδικα της Μονής των Ιβήρων Αγίου Όρους από τον Θεοφύλακτο Αγοραστό που σημειώνει ότι «ήλθεν ο Μεϊμέτ πασάς και μη θέλοντος τα χωρία να τον προσκυνήσουν, εσκλάβωσεν και έκαψεν τον Άγιον Ιωάννην, στου Μελιγγού, την Καστάνιτσα κλπ».
Το έτος 1700, κατά τη Ενετοκρατία, η Μελιγού αναφέρεται στην απογραφή του Γκριμάνι ως χωριό της περιφέρειας του Αγίου Πέτρου με 43 οικογένειες (περίπου 160 κατοίκους).
Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα το χωριό μας αναφέρεται από τους επισκέπτες, περιηγητές ή και κατασκόπους ευρωπαίους της εποχής εκείνης.
2. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ
Κατά τη δεύτερη Τουρκοκρατία και την Επανάσταση μέχρι το 1833 η Μελιγού υπαγόταν διοικητικά στην Επαρχία του Αγίου Πέτρου. Το 1833-1834 η Μελιγού περιελήφθη στην Επαρχία Κυνουρίας ως Κοινότητα του Δήμου Θυρέας. Με την κατάργηση των παλαιών Δήμων το 1914 η Μελιγού ονομάστηκε ως Κοινότητα Μελιγούς με ενιαίο γεωγραφικό χώρο την Ορεινή και Χειμερινή Μελιγού. Με την εισαγωγή των συστημάτων «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης» η Μελιγού αποτελεί σήμερα Κοινοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας.
Η διοικητική υπαγωγή της Μελιγούς είναι στην Επαρχία Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου
Δικαστικά η Μελιγού υπάγεται στο Πρωτοδικείο και Εφετείο Ναυπλίου.
Η Μελιγού ως σύνολο καταλαμβάνει 25.000,- περίπου στρέμματα ενιαίου χώρου και ο πληθυσμός της είναι 900 κάτοικοι περίπου.
3. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Κατά τη δεύτερη τουρκοκρατία οι μελιγιώτες, οι οποίοι κατείχαν γη στο λεγόμενο πεδίον του Άστρους, κατασκεύαζαν πρόχειρες κατοικίες στην άκρη της πεδιάδας, όπου παρέμεναν για λίγο, όσο χρειαζόταν για την καλλιέργεια των κτημάτων. Συν τω χρόνω τα κτίσματα αυτά έγιναν ισόγεια σπίτια και ονομάστηκαν «Καλύβια Μελιγούς» ή «Μελεγγίτικα ή Μελιγιώτικα Καλύβια» και αποτέλεσαν τη χειμερινή κατοικία των κατοίκων. Τα καλύβια έγιναν κανονικά σπίτια, διώροφα, ο κόσμος απαλλάχτηκε από το φόβο των διαφόρων από θαλάσσης κινδύνων και από τη μάστιγα της ελονοσίας του έλους της λίμνης «Μουστός» και φτάσαμε στο σήμερα όπου η κύρια κατοικία των Μελιγιωτών είναι στην Πεδινή ή Χειμερινή ή Κάτω Μελιγού ή στο «Γιαλό», ενώ η Ορεινή ή Απάνω Μελιγού ή το «Χωριό», αποτελεί τόπο αναψυχής και πανηγυριών με κάθε ευκαιρία.
Το «Χωριό» βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρων περίπου και ο «Γιαλός» 50 μέτρων περίπου από την επιφάνεια της θάλασσας.
«ΣΟΥΓΕΛΟΣ – ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ – ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Τα μνημεία αυτά στην Κάτω Μελιγού αποτέλεσαν κάποτε μνημειώδη έργα για την επιβίωση των κατοίκων του Χωριού. Χτίστηκαν πριν από την απελευθέρωση από τους Τούρκους και το νερό ακολουθούσε την πορεία από την πηγή (Μάνα) με ανοιχτό υδραύλακα (Σούγελος από το τουρκικό ομώνυμο su yollari), περνούσε από το επιβλητικό Μυλοβάγενο του Νερόμυλου στο εξωκκλήσι του Αγιώργη, από δύο πέτρινα θολωτά γεφύρια των δύο χειμάρρων της Μελιγούς (το ένα σώζεται), από ενδιάμεσες δεξαμενές και κατέληγε σε τρεις δημόσιες βρύσες στο χωριό για την ύδρευση και σε χωμάτινα αυλάκια για την άρδευση. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα για τα μνημεία αυτά είναι το συμβολαιογραφικό εργολαβικό έτους 1837 με το οποίο ανέθεσε ο Ειδικός Πάρεδρος Μελιγούς την επισκευή της Μάνας του Νερού και του Σούγελου σε μάστορα («τέκτονα») από το Καστρί. Η πορεία από τη Μελιγού κατά μήκος του Σούγελου μέχρι το Μυλοβάγενο και από εκεί μέχρι τη Μάνα του Νερού είναι για κάθε επισκέπτη αληθής πορεία ιστορίας μέσα στο φυσικό περιβάλλον, που αξίζει να την ζήσε.»
«Μάνα του Νερού» λέγεται και η πηγή πάνω από την μονή της Λουκούς από την οποία με το σούγελο του Καρυτσιώτη υδρεύοντο το Άστρος και τα Κάτω Δολιανά. Πριν διακόσια χρόνια ο Καρυτσιώτης μας δώρησε την σχολή και μας έφερε το νερό στο χωριό για να πληρώνονται οι καθηγητές της σχολής από το αγροκήπιο” .
Με το θάρρος δανειστήκαμε φωτογραφίες και κείμενα από τους φίλους μας Μελιγιώτες
Καλώς ήλθατε στο ιστορικό Αγιάννη του Άστρους που το 1822 ήταν πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους .
Ο Αγιάννης Αρκαδίας είναι ένα όμορφο ορεινό χωριό χτισμένος σε υψόμετρο 750 μ στις πρόποδες του Σαραντάψυχου βουνού του Πάρνωνα η Μαλεβού. Απέχει περίπου μισή ώρα από το Άστρος (17 χλμ ) και τις υπέροχες παραλίες του Αργολικού , είναι ιδιαίτερα προσφιλές μέρος για ημερήσιες εκδρομές χειμώνα, καλοκαίρι και για το πολύ ωραίο και υγιεινό ορεινό κλίμα του.
Το Άστρος και ο Αγγιάννης είναι μια κοινότητα και το σπουδαιότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν και έχουν σήμερα σπίτια στον Άγιάννη και στο Άστρος. .Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι διπλοκάτοικοι με το Άστρος, τους χειμερινούς μήνες διαμένουν αρκετοί τα Σαββατοκύριακα ,και τους καλοκαιρινούς μήνες το χωριό γεμίζει ζωή.
Μπορείτε να επισκεφτείτε , την ” κτητορική πλάκα” της Σχολής Καρυτσιώτη στο “Κουτρί”, « το Κυβερνείο” του Αγιάννη στην πλατεία του Αι-Γιώργη , το λαογραφικό μουσείο στο «Κουτρί». Κοντά στο χωριό στη θέση «Ξηροκάμπι», σώζονται ερείπια του Κάστρου Εστέλλα η της Ωριάς(2χλμ), από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλοί θρύλοι, παραδόσεις και τραγούδια. Επίσης πολύ κοντά στο χωριό, υπάρχουν και οι περίφημοι καταρράκτες της Λεπίδας(4χλμ).Το χωριό διαθέτειπολλές φυσικές ομορφιές: Πολλές παραδοσιακά πηγές , όπως το Σουληνάρι, Περδικονέρι, Πηγαδάκι, Μούσγα, Πρόδρομο ,νερόμυλους στο πρόδρομο,έχει τοπικό δίκτυο μονοπατιών, που συνδέονται και με τα πιστοποιημένα μονοπάτια του Πάρνωνα (Parnon Trail) , καθώς υπάρχουν ακόμα πολλά παραδοσιακά «αρχοντικά» κτίρια και γραφικές ιστορικές εκκλησίες. του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του Αγιώργη ,την Παναγία κ.α. Η ιερά μονή της Μαλεβής απέχει μόνο 8 χλμ .
Ο Αγιάννης διαφημίζεται για το ωραίο ορεινό και υγιεινό κλίμα του που ανανεώνει και αναζωογονεί τους κατοίκους και τους επισκέπτες του, διαθέτει πολλές φυσικές ομορφιές και απέχει μόνο μισή ώρα από το Άστρος . Το ορεινό κλίμα, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά για “να μη τους φάει ο κάμπος», ήταν και ένας από τους λόγους που οι κάτοικοι αναγκάστηκαν παρά όλες τις δυσκολίες να έχουν το επάνω και κάτω χωριό , τα χρειαζόντουσαν και τα δύο .
Η πρώτη μνεία του χωριού γίνεται στο Χρονικό της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης του Γεωργίου Σφρατζή, το 1453.Ο Άγιος Ιωάννης ( Αγιάννης) Κυνουρίας , ήταν η πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους το 1822 και προσέφερε πολλά και σημαντικά στην επανάσταση του 1821. Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835 έως το 1841 ο Άγιος Ιωάννηςεντάχθηκε και αποτέλεσε εδρα του Δήμου Θυρέας.(ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835). Από το 1841 έως το 1912 , αποτέλεσε θερινή έδρα του Δήμου Θυρέας, χειμερινή έδρα ήταν το ΄Αστρος ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841). Το 1845 αποτέλεσε έδρα της Επαρχίας Κυνουρίας. Από τον Αγιάννη προήλθε το Άστρος, το Παράλιο Άστρος και άλλοι μικροί οικισμοί.Είναι διοικητικά υπαγόμενος στη κοινότητα Άστρους , στο Δήμο Βόρειας Κυνουρίας και ανήκει στο νομό Αρκαδίας
Πώς θα πάτε: Από το αεροδρόμιο Αθηνών ακολουθείτε τη διαδρομή για Αθήνα, Κόρινθο, Τρίπολη, έξοδο προς Άργος (Στη έξοδο Στέρνα μετά την Νέμεα), Άργος, Τρίπολη (από το παλιό δρόμο), έξοδο προς Άστρος (Αριστερά μετά τους Μύλους), Άστρος και από εκεί την Ορεινή Μελιγού μετά φτάνετε στον Άγιάννη (217 χλμ).
Ο Άγιάννης απέχει περίπου από το Άστρος 17 χλμ , από το Άγιο Πέτρο 15 χλμ, από την Τρίπολη 52 χλμ, από το Αθήνα 187 χλμ και από το αεροδρόμιο Αθηνών 217 χλμ.
Από τον Άγιο Ιωάννη ( Αγιάννη) Κυνουρίας :Σε κοντινές αποστάσεις βρίσκονται (μονή Μαλεβής 8 χλμ, Λουκούς (21χλμ), Τιμίου Προδρόμου (32 χλμ)και Παλαιοπαναγιάς (15 χλμ), και σε μακρυνές αποστάσεις η Μονή της Ορθοκωστάς (38χλμ), στο Πραστό,της Έλωνας (83 χλμ) στο Λεωνίδιο και η εκκλησία της Άγιας Θεοδώρας(110χλμ) στη Βάστα κοντά στή Μεγαλόπολη,
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 άρχισε στον Αγιάννη έντονη οικοδομική δραστηριότητα, που συνεχίζεται ώς τις μέρες μας, και αφορά κυρίως την αναπαλαίωση των παλιών παραδοσιακών οικιών. Ταυτόχρονα κτίστηκαν πολλά καινούργια σπίτια. Πολλοί επισκέπτεςαπό όλη την Ελλάδα και την Γερμανία αγοράζουν σπίτια στο Αγιάννη. Έχει εξελιχθεί ως το παραθεριστικό χωριό του Άστρους και ιδίως το καλοκαίρι είναι τόπος συγκέντρωσης των απανταχού Αγιαννιτών, αλλά και παραθεριστών από όλη την Ελλάδα, την δεκαετία του εξήντα οι φίλοι του χωριού αποκαλούσαν το Αγιάννη “το μικρό Παρίσι”.
Η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη
Ο Δημήτρης Καρυτσιώτης έκτισε την περίφημη σχολή Καρυτσιώτη η “πανεπιστήμιο” στη προεπαναστατική Ελλάδα το 1798 στον Αγιάννη και το παράρτημα της σχολής το 1805 στο Άστρος . Η προσφορά του στη Θυρεάτιδα Γη και την πατρίδα είναι ανυπολόγηστη. Η προεπαναστατιμένη Ελλάδα είχε πολλά μικρά “κρυφά” και λίγα φανερά σχολεία.Ένα από τα ελάχιστα φανερά σχολεία ήταν και η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη που είχε κτιστεί το 1798 , 23 χρόνια πριν την Ελληνική επανάσταση και αυτό έχει μεγάλη σημασία.Είχε κτιστεί στο λόφο Κουτρί του Αγιάννη Κυνουρίας και ήταν ένα από τα λίγα “πανεπιστήμια” της προεπαναστατικής πατρίδας μας και οι μαθητές της ήταν απο ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά μας. Ο μεγαλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης, πανίσχυρος Αγιαννίτης πατριώτης της διασποράς, βρήκε τον τρόπο να επιτρέψουν οι 400 χρόνια κατακτητές Τούρκοι το κτήσιμο και την λειτουργία της σχολής στον Αγιάννη και στο παράρτημα της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος Κυνουρίας ,που άνοιξε το 1805.
Το παράρτημα της σχολήςΚαρυτσιώτηστο Άστρος , στεγάζεται από το 1985 το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.
Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα, αφού όλοι οι Αγιαννίτες με πολύ μόχθο και με κάθε θυσία επιθυμούσαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα και σαν απόφοιτοι “καλαμαράδες ” να αλλάξουν την ζωή τους ,σύμφωνα με τις “έξυπνες ” προσδοκίες του μεγάλου ευεργέτη τους Δημητρίου Καρυτσιώτη.
Η σχολή ήταν ένα είδος πανεπιστημίου για εκείνη την εποχή, αφού οι μαθητές διδάσκονταν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, μαθηματικά, φυσική – χημεία, γαλλικά και ιταλικά κ.α. Έχτισε, ακόμη, οικήματα για τους μαθητές που φοιτούσαν στη Σχολή και για τους διδασκάλους. Επιπλέον, εφοδίασε τη Σχολή με όργανα φυσικής, αστρονομίας, χημείας, χάρτες και άλλα εποπτικά μέσα διδασκαλίας.Έστελνε μάλιστα και χρηματικά ποσά για την πληρωμή των διδασκάλων και των ιατρών που εργάζονταν εκεί. Ο Καρυτσιώτης πλούτισε τη Σχολή με βιβλία και δημιούργησε μία μεγάλη βιβλιοθήκη.Ήθελε να ιδρύσει στην πατρίδα του μια σχολή, εφάμιλλη των Ευρωπαϊκών, που θα παρείχε τη γνώση στους μαθητές, δίνοντας τους την ευκαιρία να διαλέξουν δύο κατευθύνσεις: την εμπορική και την επαγγελματική.
Από την πυρπόληση της Σχολής διασώθηκαν 1500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν το 1827 στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.
Ο στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος(Άκουρος).
Οι Αγιαννίτες προσέφεραν πολλά και σημαντικά στην Ελληνική επανάσταση του 1821 και ο σημαντικότερος από όλους του Αγιαννίτες ήταν ο στρατηγός Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος), υπεύθυνου για την στρατιωτική ασφάλεια σε καιρό πολέμου τηs εθνοσυνέλευσης στο Άστρος. Κατά την έναρξη της επανάστασης, υπό την ηγεσία του Πάνου Ζαφειρόπουλου, πάνω από 100 κάτοικοι του Αγιάννη, συμμετείχαν σε μάχες των Δολιανών και των Βερβένων, στην Τριπολιτσά και σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Ο Αγιάννης ανέδειξε και άλλες σημαντικές προσωπικότητες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία και κατά τη διάρκεια της επανάστασης και βοήθησαν έμπρακτα στον απελευθερωτικό αγώνα, όπως ο Πάνος Σαρηγιάννης , Ιωάννης Ζαφειρόπουλος , Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος και Γεωργάκης Διγενής πεσόντα μαχόμενος ηρωϊκά στο Δραγούνι το 1821.
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος με τα αδέλφια του ,Κωνσταντίνο και Ιωάννη , έχτισε τις οικίες τους στο Κάστρο Παραλίου Άστρους το 1824 ,προνοητικά ανακαίνησε το εγκαταλελειμμένο κάστρο και το 1826 νικηφόρα αντιστάθηκε στον Ιμπραήμ. Ο Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος) προνοητικά και έξυπνα , έσωσε και διαφύλλαξε τα περίπου 1,500 βιβλία της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη αναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους , από τις ορδές του Ιμπραήμ αρχικά στο «αρχοντικό« του στον Αγιάννη και αργότερα τα μετέφερε για καλύτερη προστασία στην οικία του στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους. Τα βιβλία βρίσκονται σήμερα στο Ίδρυμα Μνήμης Αγελικής και Λεωνίδα Ζαφείρη στο Άστρος.
Το «κυβερνείο» του Αγιάννη
Aπό τις αρχές το 1821 άρχισαν συζητήσεις μεταξύ των επαναστατημένων για να γίνει ο Αγιάννης η πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους. Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 .Το «κυβερνείο» που βρίσκεται πολύ κοντά στη σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη ήταν η έδρα της κυβέρνησης. . Το χρονικό αυτό διάστημα βεβαιώνεται και από τα Αρχεία των Λαζάρου και Γεωργίου Κουντουριώτη (τ. Α΄, σ. 92 κ.εξ.).
Το 1826 το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς από τις ορδές του Ιμπραήμ με την ίδια τύχη να έχουν και άλλα χωριά στην περιοχή,όπως Άγιος Πέτρος .Βέρβενα , Πραστός, Σίταινα και άλλα .Ο Ιμπραήμ κατέστρεψε ολοσχερώς τη φημισμένη Σχολή του Καρυτσιώτη και επίσης πολλές εκκλησίες, όπως ο Άγιος Βασίλειος, ο Άγιος Ευστράτιος, ο Άγιος Πέτρος.
Η κτητορική επιγραφή της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη
Από το Αρκάδες Εσμέν, Σμαράγδη Αρβανίτη
«Στην είσοδο του χωριού υπάρχει η σύγχρονη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Συνεχίζοντας συναντάς ένα αλσύλλιο, το «Κουτρί». Εκεί ο επισκέπτης διακρίνει εντοιχισμένη μια μαρμάρινη πλάκα. Πρόκειται για την κτητορική επιγραφή της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη που μόνη αυτή σώθηκε μετά την πυρπόληση της Σχολής από τις ορδές του Ιμπραήμ στις 30 Ιουλίου του 1826.
Μετά το «Κουτρί», περί τα 250 μ., απαντά κανείς την κεντρική πλατεία του χωριού, με την μεγάλη πλατάνα. Εκεί βρίσκεται και ο ναός του Άι-Γιώργη, μεταβυζαντινός, με ολόγραφο το εσωτερικό του. Οι τοιχογραφίες είναι πιθανόν έργα του Αγιαννίτη ιερέα και ζωγράφου Γεωργίου Κουλιδά. Σε πολλές από αυτές διακρίνονται τα ίχνη από το πέρασμα του Ιμπραήμ: ξιφισμοί στα πρόσωπα των Αγίων και το βγάλσιμο των ματιών τους.
Κατηφορίζοντας από την πλατεία του Άι-Γιώργη προς το κάτω μέρος του χωριού φτάνουμε στην καμαρόσκεπη πηγή Πηγαδάκι,με την ανάγλυφη, αραβογράμματη τουρκική επιγραφή σε εντοιχισμένη πλάκα και χρονολογία 1100 (1742 μ.Χ.): «Ο ρεϊζης (αξιωματικός) Χατζη-Ισμαήλ, φιλάνθρωπος και ειρηνοποιός, αφήνει πηγή νερού καθαρού και γλυκού χάρη του κόσμου. Για το ζωγόνο έργο του να λέτε τη Φετιχά (προσευχή)».
Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, επίσης μεταβυζαντινή. Ο επισκέπτης θαυμάζει την υπεραιωνόβια πλατάνα και το άφθονο παγωμένο νερό που πηγάζει ακριβώς κάτω από την εκκλησία και ρέει από τέσσερις κανάλους. Μέχρι το 1960 περίπου το νερό κινούσε τέσσερις νερόμυλους και ποτίζονταν τα προσοδοφόρα περιβόλια. Δυστυχώς τώρα ο τόπος έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και τα βάτα πήραν τη θέση των μποστανιών.
Συνεχίζουμε ανατολικά, στο κάτω χωριό, προσπερνάμε το παλιό σχολείο, το προσκυνητάρι στη θέση της εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου, που και αυτή πυρπόλησε ο Ιμπραήμ, και φτάνουμε στην πολυτραγουδισμένη πηγή, το Σουληνάρι, με την επιβλητική πλατάνα, στόλισμα για την περιοχή.
Από την πλατεία του Άι-Γιώργη, δρόμος οδηγεί στο άνω μέρος του χωριού, και στη Λάκκα, τη δεύτερη πλατεία, όπου βρίσκεται και ο ναός της Παναγίας, χτισμένος από τους αδελφούς Μ. Παπούλια (ή Τουρή) πάνω στα θεμέλια παλαιότερου που κατέστρεψε ο Ιμπραήμ. Από το σημείο αυτό μπορεί κανείς να θαυμάσει σχεδόν ολόκληρο το χωριό, την άγρια ομορφιά των γύρω βουνών και το ζωογόνο πράσινο. Ο δρόμος συνεχίζει και οδηγεί στην έξοδο από το χωριό προς το Μοναστήρι της Μαλεβής και τον Άγιο Πέτρο.
Βγαίνοντας από τον Αγιάννη επιβάλλεται μια στάση στο Περδικονέρι, πηγή με εξαίρετο και χωνευτικό νερό. Ο εξωραϊστικός Σύλλογος του χωριού διαμόρφωσε το χώρο με καθίσματα και στέγαστρο, δημιουργώντας έτσι ένα ιδανικό μέρος για ξεκούραση και για βόλτα ιδίως τα ζεστά καλοκαιρινά βράδια. Σε 2 χιλιόμετρα περίπου, στη θέση «Ξηροκάμπι», σώζονται ερείπια του Κάστρου Εστέλλα η της Ωριάς, από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλοί θρύλοι, παραδόσεις και τραγούδια.
Πολύ κοντά στο χωριό, υπάρχουν και οι περίφημοι καταρράκτες της Λεπίδας.(4χλμ)
Το χωριό διαθέτει εξαιρετικές ταβέρνες, όπου σερβίρονται κρέατα και τυριά παραγωγής των κτηνοτρόφων της περιοχής, αλλά και το περίφημο Αγιαννίτικο κρασί, το κοκκινέλι. Λειτουργεί επίσης παραδοσιακός ξενώνας με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Στιγμές χαλάρωσης απολαμβάνεις συντροφιά με ένα καφέ και γλυκό του κουταλιού στα καφενεία στην πλατεία του Άι-Γιώργη, κάτω από την πλατάνα, αγναντεύοντας τα βουνά. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και κυρίως στα πλαίσια των θρησκευτικών εορτών του Αγίου Γεωργίου, Αγίου Παντελεήμονα, της Αγίας Παρασκευής ,του Προφήτη Ηλία , της Παναγίας , του Προδρόμου , του Αγίου Δημητρίου οργανώνονται παραδοσικά πανηγύρια – γλέντια, αλλά και πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων.»
Το χωριό διαθέτει πολλές παραδοσιακά πηγές , όπως το Σουληνάρι, το Περδικονέρι, το Πηγαδάκι, τη Μούσγα, το Πρόδρομο και πολλά παραδοσιακά κτίρια.
Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας, με έδρα το ιστορικό Άστρος, αποτελείται από 26 Τοπικά Διαμερίσματα και 40 οικισμούς, βρίσκεται στο βόρειο ανατολικό τμήμα του Νομού Αρκαδίας και ανατολικά βρέχεται από τα νερά του Αργολικού Κόλπου.
Σε ολόκληρη τη Θυρέα δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι λιθαράκι και να σηκώσεις θα βρεις ένα ιστορικό μνημείο και έναν αρχαιολογικό θησαυρό.
O Άγιος Πέτρος Αρκαδίας απέχει απο το αεροδρόμιο Αθηνών 224 χλμ. , από το Αστρος 33 χλμ και από Τρίπολη 36 χλμ.
Από το Δήμο μας
Πνιγμένο στο πράσινο χωριό του Πάρνωνα. Διαθέτει άρτια τουριστική υποδομή με ξενοδοχεία, ταβέρνες, καταστήματα με τοπικά προϊόντα και αποτελεί προορισμό όλες τις εποχές του χρόνου, αφού καλύπτει σχεδόν όλες τις προτιμήσεις. 192 χιλιόμετρα από την Αθήνα, 36 από την Τρίπολη, ο Άγιος Πέτρος αποτελεί παραδοσιακό οικισμό που δεν αφήνει τον επισκέπτη του παραπονούμενο. Στα αξιοθέατα του χωριού συγκαταλέγονται η Εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στην πλατεία, ο Πύργος του Τρικαλίτη, το ανακαινισμένο πέτρινο σχολείο, εξαιρετικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της εποχής του, ο Πύργος του Αγά, του 18ου αιώνα, το παλιό ταπητουργείο, το πετρόκτιστο γεφύρι στο «Βύθουλα της Άννας». Το ιστορικό παρελθόν του χωριού ξεχωριστό αφού το 1821 ο καπετάνιος Αναγνώστης Κοντάκης σήκωσε το Λάβαρο της Επανάστασης και το 1826 πυρπόλησε τον Ιμπραήμ. Η επίσκεψη στον Άγιο Πέτρο δεν μπορεί να μην συνδυαστεί με την επίσκεψη στο γνωστό μοναστήρι της περιοχής, την Μονή Μαλεβής. Οι λάτρεις της ορειβασίας και των αποδράσεων στη φύση δεν θα μείνουν παραπονούμενοι, αφού από το χωριό ξεκινούν μονοπάτια που καταλήγουν στην Μικρή Τούρλα και στη Μεγάλη Τούρλα, την ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, στα 1936 μέτρα, που απέχει από το καταφύγιο, στο οποίο μπορεί κανείς να διανυκτερεύσει, 6 περίπου ώρες. Στο χωριό ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την παράδοση μέσα από τα πανηγύρια, που γίνονται με ευκαιρία τις θρησκευτικές εορτές, ενώ στην ευρύτερη περιοχή(μεταξύ Αγίου Πέτρου- Αγίου Ιωάννη) υπάρχει το Κάστρο της Ωριάς ή Estella (Άστρον), όπου βλέπει κανείς ερείπια οικισμού και οχυρό.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
Ο Άγιος Πέτρος είναι ένας καταπράσινος παραδοσιακός οικισμός, με γραφικά σοκάκια, σε υψόμετρο 950 μ. Διαθέτει άρτια τουριστική υποδομή με ξενοδοχεία, ταβέρνες και καταστήματα με τοπικά προϊόντα, καθώς οι γύρω πλαγιές είναι κατάφυτες μεταξύ άλλων με καστανιές, καρυδιές, κερασιές, αχλαδιές και μηλιές. Απέχει 33 χλμ. νοτιοδυτικά του Άστρους και αποτελεί ιδανικό προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου. Το παρελθόν του χωριού είναι ιστορικά ξεχωριστό αφού στις 24 Μαρτίου του 1821 ο πρόκριτος και οπλαρχηγός Αναγνώστης Κοντάκης σήκωσε εδώ το Λάβαρο της Επανάστασης.
Άλλες προσωπικότητες που έχουν σχέση με το χωριό, εκτός από τον Αναγνώστη Κοντάκη, ο οποίος υπήρξε και απομνημονευματογράφος της επανάστασης του 1821, με οποιαδήποτε μορφή και των οποίων η προσφορά είναι καθοριστική στην ευρύτερη περιοχή, στο Πανελλήνιο ή και στον Κόσμο, θεωρούνται μέχρι τώρα οι: Αθανάσιος Σακελλάριος, Θάνος Βαγενάς, Αμαλία Φλέμιγκ, Στέφανος Βασιλειάδης, Νανά Μούσχουρη και Πέτρος Θέμελης.
Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνεται ο Ιερός Ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου του 1850, το τέμπλο του οποίου είναι φτιαγμένο το 1875, από γκρίζο μάρμαρο του Πάρνωνα. Αξιοθέατα αποτελούν η θολωτή κρήνη του Κεραστά στην κεντρική πλατεία, με επιγραφή του 1769, το ανακαινισμένο πέ τρινο σχολείο του 1920 –εξαιρετικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της εποχής του, ο Πύργος του Τρικαλίτη, το παλιό ταπητουργείο και το πετρόκτιστο γεφύρι στο «Βύθουλα της Άννας» που ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού Τάνου. Από το χωριό ξεκινούν μονοπάτια που καταλήγουν στη Μικρή και στη Μεγάλη Τούρλα. Σε κοντινή απόσταση από το χωριό βρίσκεται το καταφύγιο του Πάρνωνα, σημείο αναφοράς για ορειβάτες και ορειβατικούς συλλόγους. Mέσα από τον Άγιο Πέτρο διέρχεται και το χαρτογραφημένο ευρωπαϊκό πεζοπορικό μονοπάτι E4, που διασχίζει όλη την Ελλάδα.
Πέντε χλμ. ανατολικά του Αγίου Πέτρου, βρίσκεται η Ι. Μ. Μαλεβής, ένας από τους πιο γνωστούς θρησκευτικούς προορισμούς της χώρας μας (Βλ. σελ. 185). Η Μονή είναι περιτριγυρισμένη με το μοναδικό, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη, δάσος του συριακού είδους αρκεύθου Juniperus drupacea . Στην περιοχή Ξηροκάμπι, ανατολικά του Αγίου Πέτρου, στην κορυφή ενός λόφου, διασώζονται απομεινάρια του επιβλητικού Κάστρου της Ωριάς (Βλ. σελ. 214). Παράλληλα, ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την παράδοση μέσα από τα πανηγύρια που γίνονται με ευκαιρία τις θρησκευτικές εορτές, όπως Aγίου Nείλου του Mυροβλήτη στις 7 Mαΐου, των Aποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 Iουνίου, καθώς και τη γιορτή της Παναγίας της Mαλεβής στις 23 Aυγούστου.
Πύργος του Τρικαλίτη στον Άγιο Πέτρο O Πύργος του Τρικαλίτη είναι ένας διώροφος πύργος, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, ο οποίος χτίστηκε γύρω στο 1800 με τις πολεμίστρες στις γωνίες του και την ζεματίστρα πάνω απο την είσοδο. Περιλαμβάνει δύο ορόφους και κατώι. Κατασκευάστηκε για τον τοπικό Αγά για χρήση ως οχυρή κατοικία και στην πορεία ονομάστηκε και «Πύργος του Αγά». Χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό «σύμβολο» του χωριού που χρησιμοποιήθηκε ως Καποδιστριακό – Ελληνικό Σχολείο – Ημιγυμνάσιο, μετά την επανάσταση του 1821 (περίοδος 1829-1835), ενώ σήμερα και μετά την πρόσφατη ανακαίνισή του (ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου), αποτελεί διατηρηταίο μνημείο και στο εσωτερικό του λειτουργεί μικρό λαογραφικό μουσείο
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Άγιος Πέτρος είναι ένα ορεινό χωριό και κοινότητα στο δήμο Βόρειας Κυνουρίας. Είναι χτισμένο στη βόρεια πλευρά του όρους Πάρνωνα σε υψόμετρο 961 μέτρων[3]. Βρίσκεται 3 χλμ. νότια του χωριού Έλατος, 5 χλμ. ανατολικά από τα Βούρβουρα, 6 χλμ. βορειοανατολικά των Καρυών Λακωνίας, 18 χλμ. νοτιοδυτικά του Άστρους και 26 χλμ. νοτιοανατολικά της Τρίπολης. Έχει κηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.[4]
Ιστορία
Ο Άγιος Πέτρος αναφέρεται για πρώτη φορά το 1435στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή. Τα επόμενα χρόνια το χωριό αναφέρεται σε διάφορα έγγραφα της εποχής. Το 1600 περίπου στο χωριό γεννιέται ο Άγιος Νείλος ο Μυροβλήτης (ο κατά κοσμόν Νικόλαος Τερζάκης, †1651), ο οποίος μόνασε στην Μονή Μαλεβήςκαι αργότερα στο Άγιο Όρος. Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, το 1687, ο Άγιος Πέτρος γίνεται έδρα της Επαρχίας Αγίου Πέτρου Τσακωνιάς (TerritoriodiSanPietrodiZacognia). Την ίδια περίοδο (18ος αι.) το χωριό γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη λόγω του εμπορίου, με πληθυσμό τότε σχεδόν 4.000 κατοίκους και πάμπολλα αρχοντικά – πυργόσπιτα.
Με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας, το 1814, αρκετοί Αγιοπετρίτες αρχίζουν να συμμετέχουν, μεταξύ των οποίων ο προεστός Αναγνώστης Κονδάκης, ο ηγούμενος της Μονής Μαλεβής, Καλλίνικος Τσιαμούρης κ.ά. Σημαντική ήταν η προσφορά του χωριού στην Επανάσταση του 1821. Στις24 Μαρτίου1821ο Αναγνώστης Κονδάκης κηρύσσει την Επανάσταση στην περιοχή. Αρκετοί Αγιοπετρίτες, υπό τον Αναγνώστη Κονδάκη, συμμετείχαν με μεγάλη επιτυχία στις μάχες των Δολιανών και των Βερβένων, της Τριπολιτσάς, του Βαλτετσίουκ.ά., σε συνεργασία με τα άλλα στρατιωτικά σώματα της Κυνουρίας. Το 1826 ο Ιμπραήμ Πασάςκατέστρεψε ολοσχερώς το χωριό, όπως και όλα τα άλλα χωριά της περιοχής. Τα επόμενα χρόνια ο Άγιος Πέτρος αποτέλεσε έδρα της Κοινότητας Αγίου Πέτρου. Το 1944, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς 48 άμαχοι κάτοικοι του Αγίου Πέτρου
Το χωριό
Ο Άγιος Πέτρος είναι κατάφυτος από έλατα, καρυδιές και άλλα δέντρα, έχει πολλά νερά και αρκετές βρύσες, όπως του Κεραστά, του Κατσή, του Καράμπελα και του Καπελετζή κ.α. Το χωριό έχει παλιά αρχοντικά πυργόσπιτα, με σημαντικότερο την οικία του Τούρκου αγά Τρικαλίτη του 18ου αιώνα και πολλές εκκλησίες, με σημαντικότερες τον Άγιο Πέτρο (19ος αι.), τα Εισόδια της Θεοτόκου, του Αγίου Νείλου κ.ά. Τέλος έχει και διάφορες υπηρεσίες όπως σχολείο, κοινοτικό γραφείο και διάφορους Συλλόγους.
«Στην περιοχή γύρω από τη Μονή Μαλεβής, στην Κυνουρία, εκτείνεται το μοναδικό στην Ευρώπη δάσος από δενδρόκεδρους, που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης και προστατεύεται από το δίκτυο Natura 2000.
Ο δενδρόκεδρος ή γιουνίπερος ή συριακή άρκευθος είναι σπάνιο είδος, ενδημικό της Ανατολικής Μεσογείου και σε δάση συναντάται μόνο στη Συρία. Παρ’ όλα αυτά, είναι χαρακτηριστικό της χλωρίδας του Πάρνωνα και στη συγκεκριμένη τοποθεσία συναντάται σε αμιγή συστάδα έκτασης 740 στρεμμάτων. Στο ίδιο δάσος έχουν καταγραφεί και άλλα είδη σπάνιων φυτών, που επιβεβαιώνουν τη μοναδικότητα του περιβάλλοντος στην περιοχή αυτή.»
ΥΑ 26120/1194/17-8-1953 – ΦΕΚ 204/Β/21-9-1953
Τίτλος ΦΕΚ Περί χαρακτηρισμού ως διατηρητέου μνημείου τοθ “Πύργου Τρικαλίτη”.
Κείμενο
“Xαρακτηρίζομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον τον εν Aγίω Πέτρω Κυνουρίας πύργον Tρικαλίτη”.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας
Καστριτοχώρια Τα Καστριτοχώρια, με κέντρο το Καστρί-Άγιο Νικόλαο, βρίσκονται σε μια κατάφυτη και πολυσύνθετη ως προς τη χλωρίδα πλαγιά του Πάρνωνα. Μαγευτικό φυσικό τοπίο και πανέμορφοι οικισμοί που δημιουργούν μια ξεχωριστή ενότητα επτά χωριών, Καστρί, Έλατος, Καράτουλας, Μεσορράχη, Νέα Χώρα, Περδικόβρυση και Ωριά. Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι οι επτά οικισμοί, δημιουργήθηκαν από κατοίκους της παραθαλάσσιας περιοχής της Θυρέας, κοντά στο Άστρος, οι οποίοι για να γλυτώσουν από τις επιδρομές των εχθρών, που έρχονταν από τη θάλασσα, προχώρησαν προς τις ορεινές περιοχές, ακολουθώντας κυρίως την κοίτη του ποταμού Τάνου και των παραποτάμων του. Αυτούς τους πρώτους οικιστές ακολούθησαν και άλλοι Θυρεάτες που διασκορπίστηκαν στους οικισμούς του Καστρίου και έτσι αυξήθηκε ο πληθυσμός τους. Κατά την Τουρκοκρατία τα Καστριτοχώρια συμμετείχαν ενεργά στην επανάσταση του 1821. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, όταν με διάταγμα του 1834/5 σχηματίστηκαν οι Δήμοι του Νομού Αρκαδίας, δημιουργήθηκε και ο Δήμος Τανίας, ο οποίος περιελάμβανε τα Καστριτοχώρια. Το 1912 καταργήθηκε ο Δήμος Τανίας και στην περιοχή ιδρύθηκαν κοινότητες. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο πληθυσμός σχεδόν διπλασιάστηκε μέχρι τον πόλεμο του 1940, οπότε και άρχισε να φθίνει λόγω του φόρου αίματος στους Γερμανούς, του εμφυλίου και αργότερα της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης.
Καστρί- Ορεινό χωριό του Πάρνωνα σε υψόμετρο 950 μ. το Καστρί περιτριγυρίζεται από καστανιές, καρυδιές, κερασιές και πλατάνια και βρίσκεται 35 χλμ. δυτικά του Άστρους. Είναι το μεγαλύτερο χωριό ενός συμπλέγματος επτά χωριών που όλα μαζί έφεραν παλαιότερα το όνομα Καστρί ή Καστριτοχώρια και λόγω της πλούσιας βλάστησης χαρακτηρίζονται ως το «Πήλιο της Αρκαδίας» (Βλ. σελ. 322). Το παλιό του όνομα ήταν Άγιος Νικόλαος και οι περισσότεροι κάτοικοί του ασχολούνται με την παραγωγή κάστανου και την καλλιέργια της γης. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η πλακόστρωτη κεντρική πλατεία του χωριού με απεριόριστη θέα προς τον ποταμό Τάνο και τον Πάρνωνα, γύρω από την οποία λειτουργούν τα περισσότερα καταστήματα, τα καφενεία και οι ταβέρνες. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου αποτελεί αξιοθέατο του χωριού, με επιβλητικά το καμπαναριό και το ρολόι της. Η πέτρινη αρχιτεκτονική του χωριού είναι χαρακτηριστική στα σπίτια, αλλά και στα δημόσια κτίρια. Ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει τον λαϊκό πολιτισμό της περιοχής που ξετυλίγεται στα προσκηνητάρια, στους υδρόμυλους, στα αλώνια και στις πετρόχτιστες βρύσες που διατηρούνται μέχρι σήμερα και να εξερευνήσει το φυσικό περιβάλλον του Πάρνωνα μέσα από τις δράσεις του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που λειτουργεί στο ισόγειο του πετρόκτιστου δημοτικού σχολείου του χωριού (Βλ. σελ. 447). Από το χωριό ξεκινάει ενδιαφέρον μονοπάτι προς το φαράγγι του ποταμού Τάνου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι έως και την περίοδο της δεκαετίας του 1970 το Καστρί αποτέλεσε το δυναμικότερο κέντρο της Βόρειας Κυνουρίας, αφού εδώ εκτός από την πλούσια οικονομική κίνηση, την άνθιση του εμπορίου και την έντονη πολιτιστική δραστηριότητα, λειτούργησαν ραδιοφωνικός σταθμός, οργανωμένο Νοσοκομείο και πολλές δημόσιες -διοικητικές υπηρεσίες.
Απο το Δημο μας
Όμορφο Χωριό, που πήρε το όνομά του από το σύμπλεγμα των επτά Καστριτοχωρίων, ως το μεγαλύτερο μέχρι το 1960 χωριό της περιοχής. Τα άλλα χωριά είναι η Μεσσοράχη, η Περδικόβρυση, η Νέα Χώρα, ο Καράτουλας, η Ωριά και ο Έλατος. 25 Χιλιόμετρα από την Τρίπολη, βρίσκεται σε υψόμετρο 950 μέτρων και αποτελεί παραδοσιακό ορεινό χωριό που συνδυάζει ηρεμία και δυνατότητες αναψυχής, όπως οι περίπατοι, η ανακάλυψη της ορεινής φύσης και των φαραγγιών του Πάρνωνα αλλά προσφέρει και τη δυνατότητα θρησκευτικής ανάτασης καθώς βορειονατολικά του χωριού βρίσκεται ένα από τα πιο γραφικά μοναστήρια, του Τιμίου Προδρόμου. Διαθέτει τουριστική υποδομή με ενοικιαζόμενα δωμάτια και πολλές ταβέρνες για φαγητό. Ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει τον λαϊκό πολιτισμό μέσα από προσκυνητάρια, υδρόμυλους, αλώνια και παραδοσιακές βρύσες που διατηρούνται και σήμερα και να εξερευνήσει το περιβάλλον και τη φύση του Πάρνωνα μέσα από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που λειτουργεί στην πλατεία. Για όσους μαγεύονται από μοναδικές διαδρομές μέσα στη φύση, από το χωριό ξεκινά δρόμος που καταλήγει μέσω Βουρβούρων και Καρυάς στην εθνική Τρίπολης- Σπάρτης. Στο Καστρί έδρασε ο Καπετάν Ζαχαριάς Βαρβιτσιώτης με μεγάλη συμμετοχή στον αγώνα του 1821.
“Καταπράσινο ορεινό χωριό με υπέροχη θέα και γνωστό για την νικηφόρα μάχη του Νικηταρά, επονομαζόμενου και Τουρκοφάγου, το Μάιο του 1821. Βρίσκεται στα 1050 μέτρα απέχει 25 χιλιόμετρα από την Τρίπολη, 45 από το Άστρος και διαθέτει καλές τουριστικές υποδομές, με ξενώνες, ταβέρνες. Ιδανικό χωριό για Σαββατοκύριακα και τριήμερα, κατάλληλο για όσους αγαπούν τη φύση και τους περιπάτους, από το χωριό περνά το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4. Ενώ ιδιαίτερη προτίμηση δείχνουν οι επισκέπτες και για το Δασικό χωριό που βρίσκεται λίγο πιο έξω από τα Άνω Δολιανά. Φημισμένο είναι το μάρμαρο Δολιανών ενώ μπορείτε να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο Χριστοφίλη και να δείτε την τέχνη και παράδοση της περιοχής. Μεγάλη προσέλευση έχει η γιορτή καστάνου, τοπικού προϊόντος της ορεινής Κυνουρίας, που γίνεται το Φθινόπωρο, και στην οποία ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το κάστανο σε δεκάδες συνταγές. Οι κάτοικοι του χωριού μεταφέρονται στα Άνω Δολιανά από τα Κάτω Δολιανά την 23η Απριλίου όπου μεταφέρουν και την εικόνα του Αγίου Γεωργίου από το ένα χωριό στο άλλο με τα πόδια, έθιμο που περνά από γενιά σε γενιά.”
“Το σωστό είναι:Η μεταφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου γίνεται την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου με τα πόδια από τα Άνω Δολιανά στα Κάτω Δολιανά όπως μεταφέρονταν και οι κάτοικοι παλιά για να περάσουν το χειμώνα στα χειμαδιά (κάτω Δολιανά)Επίσης το χωριό έχει μεγάλη παραγωγή κερασιών που παραλείφθηκε.”
Από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
Το δασικό χωριό «`Ανω Δολιανά» του Νομού Αρκαδίας βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 1.180μ. περίπου, στη θέση Χορευταρού – Κρέκιζα του ορεινού οικισμού `Ανω Δολιανών του Δήμου Κυνουρίας, σε απόσταση 20χμ. ΝΑ της Τρίπολης.
Κατασκευάστηκε από το Δασαρχείο Κυνουρίας, με πιστώσεις του Υπουργείου μας, και έχει δυο οδικούς άξονες πρόσβασης. Η έκτασή του είναι 29 στρέμματα και αποτελείται από 20 ξύλινες μονοκατοικίες. Από αυτές, άλλες έχουν μια κρεβατοκάμαρα – όπου μπορούν να φιλοξενηθούν άνετα 2-3 άτομα – και άλλες δυο ξεχωριστές κρεβατοκάμαρες – όπου μπορούν να μείνουν 4-5 άτομα. Οι μονοκατοικίες συμπληρώνονται με μπάνιο, κουζίνα, ψυγείο, κι έναν ενιαίο ευρύχωρο καθιστικό χώρο με τζάκι και τραπεζαρία.
Επίσης, υπάρχει ένα κεντρικό εστιατόριο διακοσίων ατόμων, με ένα μεγάλο τζάκι στη μέση, όπου οι επισκέπτες απολαμβάνουν τις ντόπιες λιχουδιές, φτιαγμένες με αρκαδικές συνταγές, από γνήσια τοπικά προϊόντα.
Η κατασκευή του δασικού χωριού έχει γίνει με ιδιαίτερη φροντίδα. Οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, τα δίκτυα φωτισμού, ύδρευσης και αποχέτευσης είναι άριστα, ενώ τα ειδικά μέσα πυρόσβεσης που υπάρχουν εξασφαλίζουν την ασφάλεια της διαμονής.
Ο επισκέπτης, όλες τις εποχές του χρόνου, μπορεί να αποδράσει για λίγο μακριά από το άγχος και τη ρύπανση του περιβάλλοντος των μεγαλουπόλεων, και να περιπλανηθεί στο γραφικό περιβάλλον του δασικού χωριού, με τους πέτρινους τοίχους, τα πεζούλια και τα μονοπάτια, να παρατηρήσει και να θαυμάσει την πλούσια φύση και τις λειτουργίες της, να την αγαπήσει και να την προστατέψει. Μπορεί επίσης να μάθει την ιστορία και να γνωρίσει τη ζωή των σύγχρονων κατοίκων της Αρκαδίας, καθώς η θέση του δασικού χωριού είναι τέτοια, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ορμητήριο για επισκέψεις στα πανέμορφα παραδοσιακά χωριά της περιοχής.
Οι επισκέπτες του δασικού χωριού έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με διάφορες άλλες εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως ιππασία, τοξοβολία, ποδήλατο βουνού, paint bull, πεζοπορία.
Το δασικό χωριό των `Ανω Δολιανών προσφέρεται για περιβαλλοντολογική εκπαίδευση και ενημέρωση των επισκεπτών, για συνέδρια και σεμινάρια δασοπονικού και περιβαλλοντολογικού περιεχομένου, ενώ υπάρχει δυνατότητα παροχής διευκολύνσεων σε σπουδαστές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης.
ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/38870/844/9-8-1983 – ΦΕΚ 537/Β/13-9-1983 Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της οικίας ιδιοκτησίας Αφών Χριστοφίλη στον οικισμό Άνω Δολιανά επαρχίας Κυνουρίας νομού Αρκαδίας ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου Κείμενο “Xαρακτηρίζουμε την οικία ιδιοκτησίας αδελφών Χριστοφίλη στον οικισμό Άνω Δολιανά επαρχίας Κυνουρίας νομού Αρκαδίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, δυνάμει του άρθρου 52 του Κ Ν 5351/32 “περί αρχαιοτήτων”, γιατί στο σπίτι αυτό οχυρώθηκε οαγωνιστής της Επανάστασης του 1821 ”Nικηταράς ο Tουρκοφάγος ‘ στη μάχη των Δολιανών και γι’ αυτό το λόγο είναι γνωστό ως ”ταμπούρι του Nικηταρά”. Η οικία, που βρίσκεται σε περίοπτη θέση και στρατηγική θέση του οικισμού, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οχυράς κατοικίας της περιοχής”.
K N 5351/1932, άρθρο 52.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
·ΔολιανάΤο ιστορικό χωριό των Δολιανών είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.050 μ. και σε απόσταση 35 περίπου χλμ. δυτικά του Άστρους, αποτελώντας την «πύλη» προς τον Πάρνωνα. Πρόκειται για έναν παραδοσιακό, γραφικό και δυναμικό ορεινό προορισμό, γνωστό στο πανελλήνιο. Τα Δολιανά είναι γνωστά από την αρχαιότητα για το μάρμαρο άριστης ποιότητας από το οποίο κατασκευάστηκαν σημαντικοί ναοί της αρχαιότητας καθώς και ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Βασιλείου στην Τρίπολη (1855). Τα εντυπωσιακά πετρόχτιστα σπίτια του οικισμού, τα γραφικά καλντερίμια, οι περίτεχνες βρύσες, περιτριγυρισμένα από καστανιές, βελανιδιές, κερασιές, καρυδιές, πλατάνια, συνθέτουν ένα μοναδικό ανθωπογενές και φυσικό περιβάλλον για τον επισκέπτη. Πληθώρα πεζοπορικών διαδρομών ξεκινούν από το χωριό και σε πολλά σημεία συναντούν το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Τα Δολιανά είναι επίσης γνωστά από την ονομαστή μάχη των Δολιανών που έγινε εδώ στις 18 Μαΐου του 1821 (Βλ. σελ. 268). Το ιστορικά διατηρητέο κτίριο «Ταμπούρι του Νικηταρά» (κτίριο ιδιοκτησίας Αφών Χριστοφίλη) στα Άνω Δολιανά, όπου οχυρώθηκε ο Νικηταράς με τους συντρόφους του, έχει μετατραπεί σε μουσείο. Λίγο έξω από το χωριό, μέσα σε μια καταπράσινη τοποθεσία απο καστανιές, βρίσκεται το εκκλησάκι του Άη Γιάννη, το ρέμα και ο ομώνυμος καταρράκτης. Το χωριό διαθέτει πλούσια τουριστική υποδομή, ξενώνες, ξενοδοχεία, εστιατόρια και ταβέρνες, καθώς επίσης και το πολυδύναμο Δασικό Χωριό. Τα Κάτω Δολιανά, βορειοδυτικά του Άστρους αποτελούν τη χειμερινή κατοικία των Δολιανιτών. Eδώ διαχειμάζουν οι κάτοικοι των Άνω Δολιανών και επιστρέφουν στο χωριό την άνοιξη, για να περάσουν τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού, όπου μεταφέρουν και την εικόνα του προστάτη του χωριού Αγίου Γεωργίου την πρώτη Κυριακή του Νοέμβρη. Η μεταφορά αυτή γίνεται από το ένα χωριό στο άλλο με τα πόδια (25 χλμ.), έθιμο που περνά από γενιά σε γενιά. Στην ευρύτερη περιοχή των Κάτω Δολιανών, υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, όπως το Ασκληπιείο του Πολεμοκράτη και η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού στην περιοχή Λουκούς, οι αρχαιολογικοί χώροι στο Κουρμέκι και Τσιόροβο, αρχαία φυλακεία (Ανεμόμυλος, Ξυλόπυργος), ρωμαϊκοί τάφοι και το αρχαίο λατομείο πωρόλιθου στη θέση «Κουφογή». Παραδοσιακό προϊόν των Άνω Δολιανών είναι τα κάστανα που μαζεύουν οι κάτοικοι το φθινόπωρο, οπότε διοργανώνεται η γιορτή τού κάστανου, ενώ στα Κάτω Δολιανά οι κάτοικοι ασχολούνται με την παραγωγή ελαιολάδου και βρώσιμων ελιών (χαρακτηριστικές ποικιλίες το μανάκι και οι χονδροελιές). Καλλιεργούνται επίσης και εσπεριδοειδή.
· Γιορτές Γης, όπως η γιορτή καστάνου και άλλες πλούσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις, τα ονομαστά Ηρώδεια, ιστορικές αναπαραστάσεις, κ.ά. διοργανώνονται στα Δολιανά κάθε χρόνο. Από το 2015 πραγματοποιείται ορεινός ημιμαραθώνιος αγώνας δρόμου στα Άνω Δολιανά στο πλαίσιο διήμερου εκδηλώσεων που διοργανώνεται με αφορμή την επέτειο της ιστορικής μάχης των Δολιανών στις 18 Μαΐου 1821.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Άνω Δολιανά Αρκαδίας
Τα Άνω Δολιανά (ή και Δολιανά) είναι ορεινό, πετρόχτιστο χωριό στην επαρχία Βόρειας Κυνουρίας της Αρκαδίας, το οποίο ανήκει στην τοπική κοινότητα Δολιανών.[2] Το χειμώνα κατοικείται από λιγοστούς οικιστές, καθώς οι περισσότεροι διαχειμάζουν στα Κάτω Δολιανά και αρκετοί επιστρέφουν σε αυτό την άνοιξη. Στην απογραφή του 2011 είχε 90 κατοίκους. Είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός, σύμφωνα με σχετική νομοθετική ρύθμιση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.[3][4]
Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει αξιόλογη τουριστική ανάπτυξη ήπιας μορφής, με σημαντικό αριθμό επισκεπτών, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα της χειμερινής περιόδου.[5][6]
Ο οικισμός βρίσκεται στο νότιο περίγυρο της πεδιάδας της Τρίπολης. Εκτείνεται σε υψόμετρο μεταξύ των 950 και 1.050 μέτρων και είναι χτισμένος αμφιθεατρικά στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα, με βορεινή έκθεση, απλωμένος σε δύο γειτονιές και περιβαλλόμενος από ρεματιές και μικρούς καταρράκτες. Ιδιαίτερη αξία έχει η πανοραμική θέα από το σημείο, καθώς μοιάζει με μπαλκόνι[7] που βλέπει προς το οροπέδιο της Τρίπολης και τον κάμπο της Μαντίνειας, με τον οπτικό ορίζοντα να φτάνει ως τα όρη Μαίναλο, Αρτεμίσιο, Χελμό και Ερύμανθο.[8]
Το χωριό είναι κατάφυτο από καστανιές και πλατάνια, ενώ ένα δάσος με έλατα ξεκινάει από το βορειοανατολικό άκρο του. Στην περιοχή ευδοκιμούν ιδιαίτερα οι κερασιές, ενώ παλαιότερα υπήρχαν και βυσσινιές. Επίσης θα δει κανείς μηλιές, φιρικιές, καρυδιές, βελανιδιές αλλά και ορισμένες φουντουκιές και αχλαδιές, σε ένα θέαμα που παρουσιάζει ενδιαφέρον ιδιαίτερα το φθινόπωρο, με την εναλλαγή των χρωμάτων στις φυλλωσιές των φυλλοβόλων δέντρων.[9][10]
Είναι σε απόσταση 175 χιλιομέτρων ή 2 ωρών περίπου από την Αθήνα, 20 χιλιομέτρων (25 λεπτά) από την Τρίπολη και 33 χιλιομέτρων (35 λεπτά) από το Άστρος
Βορειοδυτικά της κοινότητας, στις θέσεις «Αλεπότρυπες» και «Ψοφιαίικα», βρίσκονται αρχαία λατομεία που χρονολογούνται από την αρχαϊκή-κλασική εποχή και παράγουν το ομώνυμο τοπικό μάρμαρο Δολιανών,[17] το οποίο είναι χρώματος λευκού, με τόνο προς το κυανότεφρο ή ανοικτοκυανότεφρο.[18][19] Είναι από τα ποιοτικότερα μάρμαρα της Πελοποννήσου, παρουσιάζοντας ομοιότητες με το Πεντελικόμάρμαρο της Αττικής, παρ’ όλο που δε φτάνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τελευταίου.[20]Χρησιμοποιήθηκε συνηθέστερα ως δομικός λίθος και σπανιότερα στη γλυπτική.
Επανάσταση
Προτομή του Νικηταρά στο ρέμα του Τσάκωνα, εκεί όπου εκτυλίχθηκε η Μάχη των Δολιανών.
Στις 18 Μαΐου του 1821, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, στο χωριό δόθηκε η λεγόμενη Μάχη των Δολιανών. Στη συγκεκριμένη μάχη, ο Νικηταράς που κρατούσε με 300 άντρες τα Άνω Δολιανά, κατάφερε να αποκρούσει 4.000 Τούρκους που επιτίθεντο με πυροβολικό. Εκείνη τη μέρα πήρε και το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος» που τον συνόδευε μετέπειτα, διότι σύμφωνα με την παράδοση έπεσαν πολλοί Τούρκοι από το χέρι του. Στη μνήμη του έχει ανεγερθεί ανδριάντας στην είσοδο του οικισμού και συγκεκριμένα στην περιοχή «ρέμα του Τσάκωνα», το κυρίως θέατρο της μάχης
Αξιοθέατα
Το Ιστορικό και Εθνογραφικό Μουσείο Δολιανών
Στις 23 Μαΐου του 2015 εγκαινιάστηκε το «Ιστορικό και Εθνογραφικό Μουσείο Δολιανών», αφιερωμένο στην ιστορική μάχη που διεξήχθη στο χωριό αλλά και στην ευρύτερη λαογραφία της καθημερινότητας της περιοχής. Στεγάζεται στην οικία Χριστοφίλη, ένα από τα σπίτια στα οποία ταμπουρώθηκαν οι Έλληνες αγωνιστές, περιστατικό από το οποίο η οικία βαφτίστηκε «Το ταμπούρι του Νικηταρά».[45][46] Είναι ανοιχτό για το κοινό κάθε Σάββατο και Κυριακή πρωί με ελεύθερη είσοδο.[47]
Ιδιαίτερου κάλλους είναι το παλαιό σχολείο, το οποίο λειτουργεί σήμερα ως παραδοσιακός ξενώνας. Αποτελείται από δύο κτήρια , τα οποία έχουν κηρυχθεί διατηρητέα από το ΥΠΕΧΩΔΕ.[48] Το μικρότερο και παλαιότερο από αυτά ανεγέρθη το 1853.[7]
Ως σχολείο, λειτουργούσε τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο κάθε σχολικού έτους, μέχρι οι κάτοικοι να ολοκληρώσουν τη συγκομιδή καστάνων και σπαρτών και να μεταφερθούν στον πεδινό οικισμό. Σταμάτησε τη λειτουργία του τον Οκτώβριο του 1982.
Σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από το κέντρο του χωριού, στο δρόμο προς τον οικισμό Δραγούνι και μετά τον καταρράκτη στο ρέμα του Αϊ Γιαννιού, βρίσκεται το γραφικό ξωκλήσι του Αϊ Γιάννη, στο μέσον μιας κατάφυτης πλαγιάς με πανοραμική θέα προς το χωριό.
Εδώ είχε στρατοπεδεύσει ο Νικηταράς με τα παλικάρια του από τις 16 Μαΐου του 1821, ερχόμενος από το στρατόπεδο των Βερβένων με τελική κατεύθυνση το Ναύπλιο για να προμηθευτεί σκαγομπάρουτα. Το πρωί της 18ης Μαΐου όταν και είχε προγραμματίσει την αναχώρησή του, μια Οθωμανική φάλαγγα υπό τον κεχαγιάμπεηΜουσταφά άρχισε να ανηφορίζει προς τον οικισμό με απώτερο σκοπό την πλαγιοκόπηση του στρατοπέδου των Βερβένων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Νικηταράς να εισακούσει το κάλεσμα των χωρικών, να αναβάλλει την αναχώρησή του και να επιστρέψει στον οικισμό για να τον υπερασπιστεί. Έτσι ξέσπασε και η Μάχη των Δολιανών.
Το εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη αντικριστά του οικισμού
Παραδοσιακές βρύσες
Λόγω του νερού που αφθονούσε στην περιοχή, στο χωριό είχαν κτιστεί αρκετές μαρμάρινες παραδοσιακές βρύσες, οι οποίες διασώζονται μέχρι και σήμερα, αν και ορισμένες έχουν πλέον στερέψει. Ενδεικτικά:
Σοποτός, αμέσως μετά τον οικισμό Κούβλη και λίγο πριν την είσοδο στα Δολιανά. Σύμφωνα με την αραβογράμματη επιγραφή της χτίστηκε το 1713 και η ονομασία της σημαίνει “καλά νερά” στα σλάβικα.[49]
Στις 18 του Μάη τέσσερις χιλιάδες Τούρκοι με κανόνια υπό τον Μουσταφά βγήκαν από την Τρίπολη με στόχο τη διάλυση του στρατοπέδου στα Βέρβενα και χωρίστηκαν σε τρεις φάλαγγες. Η πρώτη φάλαγγα επιτέθηκε στα Δολιανά, η δεύτερη στα Βέρβενα και η τρίτη στο Δραγούνι.[3] Από τα Δολιανά μόλις είχε περάσει ο Νικηταράς με κατεύθυνση το Άργος και το Ναύπλιο. Έτρεξε αμέσως με 120 ένοπλους εκεί πίσω και οχυρώθηκε στα πιο γερά σπίτια του χωριού.[2] Ξέσπασε μάχη κατά την οποία οι Έλληνες κατάφεραν, αν και κατά πολύ λιγότεροι να απωθήσουν τους Τούρκους. Στο μεταξύ έφτασαν ενισχύσεις από το στρατόπεδο Βερβένων αλλά αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω και να οχυρωθούν στο εκεί στρατόπεδο όπου προέβαλαν αποτελεσματική αντίσταση στους Τούρκους και στη συνέχεια τους κυνήγησαν ως τα Δολιανά όπου ενώθηκαν με τους άνδρες του Νικηταρά.[3] Οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή αφήνοντας εβδομήντα νεκρούς, τα κανόνια τους και τρεις σημαίες.[2] Επίσης ο Νικηταράς “κέρδισε” το προσωνύμιο του «τουρκοφάγου». Στη μάχη σκοτώθηκαν ο Γεωργάκης Διγενής και ο Αναγνώστης Ρόρης Δολιανίτης, ενώ άλλοι δώδεκα τραυματίστηκαν.[2]
Η σημασία της μάχης
Η μάχη των Δολιανών ματαίωσε τη διάλυση του στρατοπέδου στα Βέρβενα. Εκεί υπήρχαν 2.500 αγωνιστές και η απώλειά του θα ήταν σημαντική.[2] Επίσης τόνωσε το ηθικό των επαναστατών και άνοιξε το δρόμο για την άλωση της Τριπολιτσάς
Χωριό του κάμπου που δημιούργησαν οι διπλο-κάτοικοι των Άνω Δολιανών για τόπο χειμερινής κατοικίας τους τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ξεχωρίζουμε το όμορφο δημοτικό σχολείο (κτίσμα του 1904) και τα λείψανα αρχαίου πύργου (και οικισμού) στην θέση Τσιόροβο.
Στα Κάτω Δολιανά, κοντά στην ιστορική Μονή Λουκούς, περίπου 4 χλμ από το Άστρος ,είναι η Επαυλη του Ηρώδη του Αττικού ,Έπαρχου των Ρωμαίων κατακτητών.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
Κούτρουφα.
Σε απόσταση 5 χλμ. νότια του Άστρους και λίγο μετά τη λιμνοθάλασσα του Μουστού, δίπλα στον επαρχιακό δρόμο Άστρους – Λεωνιδίου βρίσκονται τα Κούτρουφα. Πρόκειται για έναν σύγχρονο σχετικά οικισμό που δημιούργησαν οι κάτοικοι των ορεινών Κουτρούφων. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η όμορφη, πλακόστρωτη και σε βαθμίδες διαμορφωμένη πλατεία, πάνω από την οποία στέκει επιβλητική η υπεραιωνόβια ελιά των Κουτρούφων που εντυπωσιάζει κάθε επισκέπτη. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την εντατική καλλιέργεια της βρώσιμης ελιάς και την παραγωγή ελαιολάδου. Ο ορεινός οικισμός των Κουτρούφων βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα, 42 χλμ. από το Άστρος και σε υψόμετρο 1.120 μ. (νοτιοανατολικά των Βερβένων), σε ένα καταπράσινο και πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Οι εκκλησίες της Παναγίας και του Αγίου Γεωργίου, το παλιό δημοτικό σχολείο και οι πετρόχτιστες βρύσες αποτελούν τα στολίδια του χωριού. Οι κάτοικοι συνεχίζουν εδώ τις γεωργικές τους ασχολίες με την καλλιέργεια κυρίως της καστανιάς και της καρυδιάς. Από τις πολιτιστικές δραστηριότητες του χωριού ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη Γιορτή της Ελιάς ().
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα Κούτρουφα είναι ορεινό χωριό της Αρκαδίας. Είναι χτισμένα στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 1.120 μέτρων και είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά του νομού Αρκαδίας. Διοικητικά ανήκουν στον δήμο Βόρειας Κυνουρίαςκαι σύμφωνα με την απογραφή του 2011ο πληθυσμός τους είναι 153 κάτοικοι, οι οποίοι κατά τους χειμερινούς μήνες εγκαταλείπουν τον οικισμό και εγκαθίστανται στα Κάτω Κούτρουφα, το Άστρος και τους γύρω οικισμούς της περιοχής.
Απο το ExploringGreece.gr
ΚΟΥΤΡΟΥΦΑ
Κοινότητα αποτελούμενη από τα Άνω Κούτρουφα (όρεινό χωριό 7Χλμ.> από τα Άνω Δολιανά. Ξεχωρίζουμε την εκκλησία της Παναγίας και το παλιό Δημοτικό Σχολείο) και τα Κούτρουφα (επί του δρόμου Άστρους -Αγ. Ανδρέα.5 χλμ από το Άστρος) Ξεχωρίζουμε την πλατεία του με την υπεραιωνόβια ελιά).
Υπεραιωνόβια Ελιά Κούτρουφα
Υπεραιωνόβια ελιά, ηλικίας μεγαλύτερης των 2.000 χρόνων και με περίμετρο κορμού 11 μέτρα. Το 2010 εκριζώθηκε με σκοπό την πώλησή της, αλλά τελικά με παρέμβαση του Δήμου Β. Κυνουρίας μεταφυτεύθηκε σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο πάνω από την πλατεία του χωριού
Τίτλος ΦΕΚ Περί κηρύξεως χώρου της μάχης των Βερβένων ως ιστορικού τόπου.
Κείμενο
”Εγκρίνομεν τον χαρακτηρισμόν του χώρου της μάχης των Βερβένων ως ιστορικού τόπου, λόγω της αναμφιβόλου ιστορικότητός του και προς αποφυγήν της περαιτέρω αλλοιώσεως”.
KN 5351/1932, άρθρο 52 Ν 1469/1950
Σε ολόκληρη την Ελλάδα και κάθε εποχή μπορεί κάποιος ταξιδιώτης να επιλέξει πολλούς και συνάμα υπέροχους προορισμούς.
Τα Βέρβενα Αρκαδίας ,σας καλούν να τα γνωρίσετε.
Βρίσκονται στη Δυτική πλευρά του Πάρνωνα. Είκοσι λεπτά από την Τρίπολη, πενήντα λεπτά από το Άστρος και μόλις δύο ώρες από την Αθήνα. Η επίσκεψη σε αυτό το υπέροχο ορεινό χωριό της Αρκαδίας είναι μοναδική εμπειρία. Αποφασίστε το.
Γενικά ,μπορούμε να πούμε πως θα ταξιδέψετε πίσω στο χρόνο. Θα αισθανθείτε την αρμονία του φυσικού περιβάλλοντος ,θα μπείτε έστω και για λίγο, σ΄ έναν τρόπο ζωής απλό, ανέμελο ,γεμάτο ανθρώπινη ζεστασιά. Σε ολόκληρη την Ελληνική ύπαιθρο, αλλά εδώ στην Αρκαδία μας, η νοσταλγία του χθες ,η απόλαυση των απλών πραγμάτων και η χαλάρωση από τη δύσκολη καθημερινότητα μοιάζουν να συνυπάρχουν και να «δωρίζονται» απλόχερα σε κάθε επισκέπτη.
Ειδικότερα :
1. Τα Βέρβενα είναι ένας πανέμορφος παραδοσιακός οικισμός με δικό του χρώμα, μοναδικό γιατί η τουριστική ανάπτυξη δεν αλλοίωσε την ουσία του παραδοσιακού αυθεντικού του χαρακτήρα. Είναι ενταγμένο με αριστουργηματικό τρόπο στο φυσικό περιβάλλον, χτισμένο με υλικά που τα παρείχε ο τόπος του..
Σε υψόμετρο 1160 μ. (το ψηλότερο χωριό της επαρχίας Κυνουρίας και από τα ψηλότερα της Αρκαδίας ),είναι αξιοθαύμαστο η ύπαρξη μεγάλων και πλατιών δρόμων ,που εξυπηρετούν ντόπιους και ξένους.
2. ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΣΠΑΝΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ Η καθαριότητά του , ξακουστή. Τα σοκάκια του ολάνθιστα. Εμμονή για τους κατοίκους ο καλός λόγος που βγαίνει από ξένα χείλη. Γιατί γνωρίζουν πως αυτός ο έπαινος αξίζει διπλά.
3. Οι κάτοικοί του ,κομμάτι και συνέχεια του τοπίου. Λιτοί, απλοί, ουσιώδεις. Η δωρικότητα του χαρακτήρα τους ,προτέρημα δυσεύρετο στις μέρες μας…
4. Αξιοπρόσεχτα:
· Η πανοραμική θέα ολόκληρου του Τεγεατικού και Μαντινειακού χώρου.
· Οι Πύργοι που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του ΄21(Ο πύργος του Παπαϊωάννου (Δαρβέρη) ,του Μαρλαγκούζου, του Κρητικού ,του Αδραχτά ),
· η μεγάλη Βρύση,
· ο Ι.Ν. Τιμίου Προδρόμου,
· η εκκλησία της Παναγιάς κ.ά.
· και αν είστε από τους τυχερούς ,ίσως συναντήσετε και τον Πάνα ,το γιο του Ερμή και της Δρυόπης που τρέχει στις πλαγιές των Βερβενίων ορέων,
«κει στον ωραίον τόπο κει που αρέσει των ανθρώπων,
όπου είναι τα γλυκά κρασιά ,τα ωραία παλικάρια ,
κιτρολεμονιάς κλωνάρια»
. ΑΡΤΕΜΙΔΑ
5. Την ώρα του δειλινού θα μαγευτείτε από τα μοναδικά παιγνιδίσματα του φωτός. Ηλιοβασιλέματα θα δει κανείς πολλά στη ζωή του ,λίγα θα μείνουν στη μνήμη του
6. Λειτουργούν παραδοσιακές ταβέρνες με καλή κουζίνα και ντόπια υλικά.
———————————————–
Απο το Δημο μας
Ιστορικό χωριό γνωστό από την Επανάσταση του 1821. Εδώ δόθηκε η μία εκ των δύο νικητήρια μάχη υπό τον Κ.Καράμπελα κατά του Μουσταφά μπέη, η άλλη ήταν των Δολιανών, που οδήγησε στην Άλωση της Τριπολιτσάς. Από τα πιο ορεινά χωριά της Πελοποννήσου σε υψόμετρο 1160 μέτρα,έχει στα πόδια του τον κάμπο της Τρίπολης. Κατοικείται κατά κύριο λόγο το Καλοκαίρι, όπως και το διπλανό του χωριό Άνω Κούτρουφα, που είναι χαμένο μέσα σε καστανιές και καρυδιές. Απέχει 40 χιλιόμετρα από την Τρίπολη και ξεχωρίζει για τα πετρόχτιστα και μαρμαρόχτιστα σπίτια του. Επιβλητική είναι η Εκκλησία της Παναγίας που έχει κατασκευαστεί από Τηνιακούς μαστόρους. Στο χωριό λειτούργησε το πρώτο τυπογραφείο του Αγώνα του 1821, ενώ μαρμάρινη πλάκα που τοποθετήθηκε το 1920, υπενθυμίζει το γεγονός της άφιξης του Δημήτρη Υψηλάντη στο χωριό στις 21 Ιουνίου του 1821 όπου εγκαταστάθηκε και η Πελοποννησιακή Γερουσία. Τα Άνω Βέρβενα πυρπολήθηκαν το 1826 από τον Ιμπραήμ. Οι κάτοικοί του έχουν μεταφερθεί στα Κάτω Βέρβενα, παραθαλάσσιο οικισμό κοντά στο Παράλιο Άστρος, που αποτελεί τουριστικό θέρετρο με ανεπτυγμένη υποδομή και με εξαιρετική παραλία με άμμο.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
Βέρβενα Τα ιστορικά Βέρβενα αποτελούν ορεινό κεφαλοχώρι του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, στα βορειοδυτικά αντερίσματα του Πάρνωνα και σε υψόμετρο 1.160 μ. και σε απόσταση 42 χλμ. από το Άστρος. Στους αρχαίους χρόνους, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο, ίσως να κατοικούσαν εδώ οι Βερβένιοι, Αρκαδικό γένος. Στην περιοχή του χωριού έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ στη θέση Παντελεήμονας, βόρεια του χωριού και σε απόσταση 2 περίπου χλμ. βρίσκονται τα ερείπια του ιερού ναού της Κνακεάτιδος Αρτέμιδος. Γύρω από τα Βέρβενα υπάρχουν ερείπια Βυζαντινών οικισμών.
Στα πολυτραγουδισμένα Βέρβενα ξαφνιάζει ευχάριστα τον επισκέπτη η επιβλητικότητα του τοπίου και η αρχιτεκτονική του ιστορικού χωριού. Κάθε σημείο και κτήριο του οποίου ξυπνάει την περηφάνια και ζωντανεύει τις μνήμες του 1821, όπου εδώ γράφτηκαν μερικές από τις πιο ένδοξες σελίδες της ιστορίας του Καράμπελας, ένας από τους πιο ονομαστούς κλέφτες της Πελοποννήσου, τα κατορθώματα του οποίου ύμνησε η λαϊκή μούσα. Στην επανάσταση του 1821 τα Βέρβενα έπαιξαν σημαντικό ρόλο, κυρίως λόγω της στρατηγικής τους θέσης. Το στρατόπεδό τους υπήρξε το πρώτο και ένα από τα σπουδαιότερα κατά τις πρώτες μέρες του αγώνα. Εδώ είχε εγκαταστήσει ο Κολοκοτρώνης το στρατηγείο του, στον Πύργο του Αυγουστή, πριν την επίθεσή του κατά των Τούρκων για την άλωση της Τριπολιτσάς. Εδώ λειτούργησε επίσης το πρώτο οργανωμένο Φροντιστήριο του Αγώνα και έγινε η ηρωϊκή μάχη στις 18 Μαίου του 1821 (Βλ. σελ. 267). Σημαντικές προσωπικότητες του Αγώνα πέρασαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης από τα Βέρβενα, μεταξύ των οποίων και ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο οποίος απευθύνθηκε στους αγωνιστές με έναν εμψυχωτικό λόγο (21 Ιουνίου του 1821). Το χωριό πυρπολήθηκε ολοκληρωτικά το 1826 από τον Ιμπραήμ. Την όμορφη εικόνα του χωριού συμπληρώνουν τα επιβλητικά πυργόσπιτα, τα εντυπωσιακά πετρόχτιστα σπίτια, τα γραφικά σοκάκια, οι πλατείες με τα μαρμάρινα γλυπτά. Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του Τιμίου Προδρόμου και της Παναγίας, έργο Tηνιακών μαστόρων από τις αρχές του αιώνα, που κατασκευάστηκε με χρήματα της Αδελφότητας Βερβενιωτών από την Αμερική. Μοναδική πηγή ύδρευσης του χωριού μέχρι να φτιαχτεί το υδραγωγείο αποτελούσε η «Μεγάλη Βρύση», χτισμένη το 1788 από λευκό μάρμαρο που αποτελείται από δύο τόξα που αντιστοιχούν σε κρουνούς. Η πρόσοψή της είναι διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις που εικονίζουν ανθρώπινες μορφές, ζώα, δέντρα και γεωμετρικά μοτίβα. Αξιοσημείωτο ενδιαφέρον πα ρου σιάζουν τα έργα του Βερβενιώτη γλύπτη Κωνσταντίνου Γκαύρου, που δεσπόζουν τοποθετημένα από τον ίδιο σε περίοπτα σημεία του χωριού. Ήταν ένας λαϊ κός, αυτοδίδακτος γλύπτης της πρώτης εικοσαετίας του 20ου αιώνα και επηρεάστηκε από τους Τηνιακούς μαστόρους που έκτιζαν την Εκκλησία της Παναγιάς. Το χωριό τον χειμώνα δεν κα τοικείται. Αρκετοί κάτοικοι δια χειμάζουν εδώ και πολλά χρόνια στον οικισμό Κάτω Βέρβενα, στο Άστρος αλλά και σε πολλά άλλα σημεία τόσο της Αρκαδίας όσο και των γειτονικών νομών.
Δημοτικό τραγούδι των Βερβένων Πατήσανε τα Βέρβενα – μωρέ σήμερα τα κάνανε μπιργιάνι-γειά σου λεβέντη Γιάννη Πήραν άσπρα, πήραν φλωριά-μωρέ σήμερα πήραν μαργαριτάρια-βαράτε παληκάρια Πήρανε και μια νιόνυφη-καλέ σήμερα Τριών ημερών νυφούλα-μωρ’ Βερβενιωτοπούλα Μπροστά την παν’ δεν περπατεί-καλέ σήμερα Και πίσω δεν πηγαίνει-τα δέντρα τα μαραίνει -Περπάτα αστρί, περπάτα αυγή-καλέ σήμερα Περπάτα νιονυφούλα-μωρ’ Βερβενιωτοπούλα Μη σε βαραίνουν τα φλωριά-μωρέ σήμερα Μη σε βαραίνει η φούντα-μωρ’ Βερβενιωτοπούλα -Δε με βαραίνουν τα φλωριά-μωρέ σήμερα δεν με βαραίνει η φούντα-μωρ’ Βερβενιωτοπούλα Μον’ με βαραίνει το παιδί-καλέ σήμερα που τ’άφησα στην κούνια-π’ανάθεμά τα ούλα Κι είπα της κούνιας: κούνα το-μώρε σήμερα Να πάω να γυρίσω-να μην τ’αλησμονήσω. (Συλλογή: Ιωάννου Η. Τυροβολά)
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα Βέρβενα (ή Βέρβαιναη Βέρβενα, γνωστά και με το μη ορθό Άνω Βέρβενα) είναι ορεινό κεφαλοχώρι της Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας το οποίο έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Είναι χτισμένα στις βόρειες πλαγιές του όρους Πάρνωνα σε υψόμετρο 1.160 μέτρων, αποτελώντας τον ορεινότερο οικισμό του και ένα από τα ορεινότερα χωριά της Πελοποννήσου. Απέχουν 20 χιλιόμετρα από την Τεγέα Αρκαδίας, 35 χιλιόμετρα από την Τρίπολη και 45 χιλιόμετρα από το Αστρος. Οι κάτοικοι διαμένουν το καλοκαίρι και κατά τους χειμερινούς μήνες μεταφέρονται στα Κάτω Βέρβενα, στο Ξηροπήγαδο, στο Άστρος αλλά -σε μικρότερο βαθμό, και στους γύρω οικισμούς
Αρχαίοι χρόνοι[
Κατά την αρχαιότητα, ίσως κατοικούσαν εδώ οι Βερβένιοι, αρκαδικό γένος, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο [2], ενώ η περιοχή του σημερινού χωριού ανήκε στην αρχαία Αρκαδία. Τα αρχαιότερα λείψανα που έχουν επισημανθεί στην περιοχή ανάγονται στη 2η χιλιετία π.Χ. και πρόκειται για λίθινες αξίνες που βρέθηκαν στη θέση Πέτρα, όπου η ομώνυμη βρύση…………….
Ελληνική Επανάσταση[
Κατά την Επανάσταση του 1821, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ίδρυσε στα Βέρβενα στρατόπεδο και είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του στον Πύργο του Αυγουστή, ο οποίος ακόμη σώζεται. Στις 18 Μαΐου 1821, οιΤούρκοιαπό τηνΤρίπολη Αρκαδίαςεπιτίθενται εναντίον του στρατοπέδου χωριού, αλλά αποκρούονται στη μάχη Βερβένων καιΔολιανών. Στις 21 Ιουνίου 1821 έφθασε στη Βέρβενα ο Δημήτριος Υψηλάντης από την Οδησσό της Ρωσίας, όπου είχε εγκατασταθεί και η Πελοποννησιακή Γερουσία, όπου και έγινε η επίσημη υποδοχή του, η οποία μνημονεύεται στην μαρμάρινη πλάκα, με τη μορφή ανοιχτού ειληταρίου, που αναρτήθηκε το 1920 στο σημείο της υποδοχής.
Τον Ιούλιο του 1825, στο χωριό επιτέθηκαν τουρκο-αιγυπτιακές δυνάμεις, ενώ το 1826 πυρπολήθηκε από τονΙμπραήμ
Τα Κάτω Βέρβενα είναι ένας μικρός οικισμός στους πρόποδες του όρους Ζάβιτσα, 5 χιλιόμετρα από το Άστρος Κυνουρίας. Είναι ο πρώτος οικισμός της πεδιάδας του Άστρους που συναντάμε ερχόμενοι από την Αθήνα. Αποτελεί τη χειμερινή κατοικία για τους περισσότερους από τους κατοίκους των ορεινών Βερβένων.
Μέχρι το 1927 ονομαζόταν Τσερένι. Κατόπιν, στις 20 Αυγούστου 1927 μετονομάστηκε σε Τημένιον[2], ονομασία που κράτησε μέχρι τις 13 Νοεμβρίου 1984, οπότε και πήρε τη σημερινή του ονομασία.[3]
Φίλες Τσακώνες, φίλοι Τσάκωνες και φίλοι της Τσακωνιάς
Είναι αξιοθαύμαστο πού ο Τσακώνικος πολιτισμός διατηρείται ακέραιος και ζωντανός για 3,000 χρόνια. Αυτό δεν είναι τυχαίο αλλά οφείλεται στο μεράκι και την αφοσίωση των προγόνων μας, να διατηρήσουν και να μεταφέρουν την φλόγα της Τσακωνιάς μέσα στους αιώνες. Αυτό το μεράκι και η αφοσίωση στην Τσακωνιά είναι έκδηλη και ζωντανή σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, να είσαστε όλοι καλά. Σαν γείτονες και φίλοι της Τσακωνιάς σας θαυμάζουμε και σας ευχαριστούμε που μας εμπνέετε και μας μεταδώσατε «το μεράκι για την Τσακωνιά».
Στην ψηφιακή εποχή μας πρέπει γρήγορα να προλάβουμε το τραίνο της ιστορίας .Η Τσακώνικη γλώσσα αξιοθαύμαστα διατηρήθηκε ακέραια προφορικά μέσα στους αιώνες αλλά όλοι καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να συμμετέχουμε στην ψηφιακή εποχή μας για να πετύχουμε ευκολότερα περισσότερα για τα παιδιά μας. Πρέπει να μιλάμε , αλλά επίσης πρέπει να μάθουμε να γράφουμε Τσακώνικα και το κυριότερο αν θέλουμε καλύτερα να διατηρήσουμε την φλόγα των προγόνων μας, πρέπει να μάθουμε και τα παιδιά μας να μιλάνε και να γράφουν Τσακώνικα.
Με όλα αυτά που κάνετε καθημερινά για τον Τσακώνικο πολιτισμό μας εμπνεύσατε να συμμετέχουμε όπως μπορούμε και ξέρουμε σε αυτή την μεγάλη και δύσκολη προσπάθεια.
Στον ιστότοπο μας astrosgr.com σχεδιάσαμε την ενότηταΟι Τσάκωνεςένα «προσχέδιο για μια ιστοσελίδα» που με την προσφορά και άλλων πολλών, περισσότερο ειδικών από εμάς, αργότερα μπορεί να βελτιωθεί και να γίνει ένα χρήσιμο ηλεκτρονικό βιβλίο, για την διατήρηση, μάθηση και προβολή της Τσακώνικης γλώσσας. Όλοι ξέρουμε « ΤΑ ΓΡΑΠΤΆ ΜΈΝΟΥΝ».
Ο στόχος είναι να γράψουμε τα ηλεκτρονικά μαθήματα της γλώσσας σε μια σειρά για μαθητές του μέλλοντος και ταυτόχρονα να προσφέρουμε άλλα χρήσιμα σχετικά κείμενα για την Τσακωνιά ,τα αυτονόητα και ότι μπορούμε. Θα βρούμε τους κατάλληλους εθελοντές, δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα.
Δεν σκοπεύουμε εδώ να αντικαταστήσουμε τον Κωστάκη τον Δέφνερ η το Αρχείο Τσακωνιάς. Προσπαθούμε να φτιάξουμε κάτι απλό και εύχρηστο , ακόμα εύκολα προσβάσιμο και στα κινητά μας τηλέφωνα, που θα βοηθήσει τους νέους φίλους μας να έρθουν εύκολα σε πρώτη επαφή με την Τσακώνικη γλώσσα, να μάθουν εισαγωγικά πέντε βασικά πράγματα και μετά θα βρούνε τον δρόμο τους. Η αναφορά θα υπάρχει και θα βελτιώνεται με το καιρό για μια εύκολη χρήση για όσους θέλουν. «Στην ψηφιακή εποχή μας πρέπει γρήγορα να προλάβουμε το τραίνο της ιστορίας».
Είμαι σίγουρος θα ρίξτε μια ματιά στο προσχέδιο της σελίδας Οι Τσάκωνες, και θα καταθέσετε τις δικές σας προτάσεις σας για να φτιάξουμε μαζί και με πολλούς άλλους κάτι καλύτερο. Το οφείλουμε στη Τσακωνιά.
Το προσχέδιο αυτό είναι παράτολμο γιατί προσωπικά δεν είμαστε εκπαιδευτικοί και δεν μιλάμε Τσακώνικα, αλλά μας κολλήσατε την ασθένεια «μεράκι για την Τσακωνιά» και θεωρούμε κάτι τέτοιο αυτονόητο για όλους, πού έπρεπε να είχε γίνει.
Ρίχνουμε το προσχέδιο της ενότηταςΟι Τσάκωνεςτην ιδέα και «ότι μπορούμε να κάνουμε» σε όλους τους Τσάκωνες , εκπαιδευτικούς , φίλους της Τσακωνιάς και δημόσιους οργανισμούς που είμαι σίγουρος θα συνεχίσουν καλύτερα από εμάς. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να πετύχουμε ότι «οφείλουμε στην Τσακωνιά», ακόμα μπορούμε να κοιτάξουμε για χρημαδοτήσεις από το ΥΠΠΟΑ,ΕΣΠΑ και UNESCO. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, το πρώτο λόγο έχουν ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας , ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας , οι κοινότητες ας αναφέρουμε του Λεωνιδίου και φυσικά οργανισμοί που έχουν κάνει την πολύ δουλειά ,όπως το Αρχείο της Τσακωνιάς.
Τελικά θα πετύχουμε στο έργο μας ,όταν δούμε μια αξιοθαύμαστη ιστοσελίδα για τους Τσάκωνες και την Τσακώνικη γλώσσα , που αργά η γρήγορα θα κάνουν κάποτε οι αρμόδιοι οργανισμοί με την συμμετοχή όλων των φίλων της Τσακωνιάς. Το οφείλουμε στη Τσακωνιά.
Ρίξτε μια ματιά στα θέματα/κατηγορίες που βρίσκονται στην κεντρική σελίδα Οι Τσάκωνες . Δεν προτείνουμε να αλλάξετε αυτά που κάνετε σήμερα, αλλά να συνεχίσετε τα ίδια και άλλα που μπορείτε να κάνετε με το ίδιο μεράκι. Απλά όλα αυτά και άλλα πολλά επιπλέον από τα υπάρχοντα θα τα οργανώνουμε και θα τα συντονίζουμε σε κατηγορίες στην ενότητα «Οι Τσάκωνες» για εύκολη πρόσβαση από τους φίλους μας .
Η ενότητα Οι Τσάκωνεςθα ασχολείται πρωταρχικά με την τεκμηρίωση της Τσακώνικης γλώσσας.
Φυσικά θα υπάρχουν ερωτήσεις που με χαρά θα συζητήσουμε.
Ρίχνουμε μια ιδέα και εργαζόμαστε στο προσχέδιο ,όσο μπορούμε καλύτερα. Ας το μεταδώσουμε όπου μπορούμε και στον πυρήνα της Τσακωνιάς. Χρειαζόμαστε βοήθεια από όλους και δεν περισσεύει κανένας. Ρίξτε μια ματιά στην σελίδα οι Τσάκωνες , στο τέλος έχουμε τα θέματα .Περιμένουμε ιδέες και σχόλια .Το οφείλουμε στην Τσακωνιά.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
Που ομιλείται η τσακώνικη διάλεκτος Λεωνίδιο, Πραγματευτή, Μέλανα, Τυρό, Σαπουνακέικα, Άγιο Ανδρέα, Πραστό, Σίταινα, Καστάνιτσα. Συνοικισμούς: Σαμπατική, Λιβάδι, Βασκίνα, Παλιόχωρα, Άγιος Παντελεήμονας (Φούσκα), Δερνικέικα
Η τσακώνικη διάλεκτος
Η τσακώνικη διάλεκτος, ο τσακώνικος χορός, η ενδυμασία, τα ήθη και έθιμα των Τσακώνων, αποτελούν άλλη μια δυναμική της περιοχής του Πάρνωνα. Σύμφωνα με το «Χρονικόν της Μονεμβασιάς»: «Οι δε των θρεμμάτων νομείς και αγροικικοί κατωκίσθησαν εν τοις παρακειμένοις εκείσε τραχανοίς τόποις, οι και επ’ εσχάτων τζακονίαι επωνομάσθησαν». Οι Τσάκωνες, ως γνήσιοι απόγονοι των Δωριέων, διατήρησαν ανόθευτη τη ρίζα τους και η τσακώνικη γλώσσα αποτελεί και σήμερα τη ζωντανή έκφραση της Δωρικής διαλέκτου. Στην κοιτίδα της Τσακωνιάς, το σήμερα επιμένει να βαδίζει και να δημιουργεί στα χνάρια του χθες σε μια αέναη κι αδιάλειπτη πνοή της Ελλάδας.
O ιδιαίτερος γλωσσικός θησαυρός του τόπου μας.
Η τσακώνικη διάλεκτος έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των υπό εξαφάνιση γλωσσών της UNESCO και αναγνωρίζεται ως πολιτισμικό κατόρθωμα και ανεπανάληπτος θησαυρός πολιτισμού. Η γλώσσα διατηρήθηκε γνήσια και ανόθευτη στα στόματα των απλών ανθρώπων, των ξωμάχων, των ποιμένων και των γεωργών. Στις ευχές, στους χαιρετισμούς, στις κατάρες, στις καθημερινές εκφράσεις, στα πειράγματα και τα αστεία, εκεί βρίσκεται αιώνες τώρα ο γλωσσικός θησαυρός των Τσακώνων. Σε αυτό το ξεχωριστό κομμάτι της Ελληνικής γης που λέγεται Τσακωνιά (κοιτίδα της Τσακωνιάς υπήρξε ο Πραστός, η Καστάνιτσα και η Σίταινα), σε αυτούς τους τραχινούς τόπους, οι κάτοικοι της περιοχής, διαθέτοντας ελάχιστα μέσα, όχι μόνο επιβίωσαν, αλλά άφησαν πίσω τους μια πολύτιμη κληρονομιά, την τσακώνικη παράδοση, την πανέμορφη γλώσσα, τον μοναδικό υποβλητικό τσακώνικο χορό, τα τσακώνικα τραγούδια, την υφαντική τέχνη, τις συνήθειες τους, ό,τι ονομάζουμε σήμερα ήθη και έθιμα. Όλα αυτά συνθέτουν την ταυτότητα του τόπου με μια ζωντανή γλώσσα που είναι στο χέρι των Tσακώνων, αλλά και όλου του ελληνισμού, να την αγκαλιάσει και να την προστατέψει από τη λησμονιά
Που ομιλείται η τσακώνικη διάλεκτος
ΝΤ=Νότιος ΤομέαςΒΤ=Βόρειος Τομέας . Δείτε τους συνδέσμους
O Τσακώνικος χορός είναι ένα μουσικοχορευτικό δρώμενο, που χαρακτηρίζεται από σπειροειδείς και φιδίσιους σχηματισμούς και αποτελεί στοιχείο-σύμβολο της πολιτισμικής ταυτότητας των Τσακώνων.
Είναι βαρύς και μεγαλοπρεπής χορός, που χαρακτηρίζεται από τους ντόπιους ως «ταπεινός», «σοβαρός», «αυστηρός», «λιτός» και «συγκρατημένος».Είναι ο χορός με τον οποίο κλείνουν τα γλέντια, είναι δηλαδή ο τελευταίος χορός, που χορεύεται από όλους με τη δέουσα μεγαλοπρέπεια και «ιερότητα», δημιουργώντας σε όλους συγκίνηση και δέος. Οι επιδεικτικές φιγούρες και, γενικά, η χορευτική υπερβολή είναι αποδοκιμαστέες, γιατί παραβιάζουν τους χορευτικούς κώδικες και τον αυστηρό, μυσταγωγικό και τελετουργικό χαρακτήρα του.
Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, που είναι πιασμένοι αγκαζέ, πολύ κοντά ο ένας με τον άλλον. Ο αριθμός των χορευτών μπορεί να ποικίλλει, αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι πάνω από δεκαπέντε, για να φανούν τα σχήματα του χορού. Ο πρωτοχορευτής/τρια οδηγεί την ομάδα γυρίζοντας το κυκλικό σχηματισμό σε σπειροειδείς και οφιοειδείς σχηματισμούς.
Το γεωγραφικό κριτήριο θα δώσει την ονομασία «Τσακώνικος» στο χορό, μια τάση που έχει μακρά παράδοση όσον αφορά το χορό στην Ελλάδα. Αυτό συνέβη όταν ξεχώρισε από το χορευτικό ρεπερτόριο της περιοχής , αποσπάστηκε από το τοπικό πλαίσιο και εντάχθηκε στο ρεπερτόριο των «εθνικών» χορών που διδάσκονταν στα Γυμνάσια της χώρας (Χείλαρη, 2009; 2012). Παλαιότερα και στην Τσακωνιά το τραγούδι έδινε την ονομασία στον χορό, με πιο συνηθισμένο το «Κινήσαν τα…» (από το τραγούδι «Κινήσαν τα τσανόπουλα και όλα τα τσακωνόπουλα»).
Από το πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό που αφορά τον Τσακώνικο χορό προκύπτει ότι οι περισσότεροι μελετητές έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους στην αρχαιοελληνική προέλευση του χορού και στη διατήρησή του μέχρι σήμερα. Ο Τσακώνικος χορός συνδυάζει αρκετά από τα στοιχεία που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την «αύρα της καταγωγής» και τη σύνδεση με το αρχαιοελληνικό παρελθόν. Η σχετική επιλογή στηριζόταν σε μορφικά χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούσαν να συγκριθούν με αντίστοιχα αποσπασματικά ντοκουμέντα φιλολογικών ή άλλων αρχαιοελληνικών πηγών.
Οι «λαβυρινθιακοί σχηματισμοί» του χορού, δηλ. τα σχήματα που κάνει ο χορός στον χώρο, και ο αρχαιοελληνικός παιωνικός του ρυθμός των 5/4 και 5/8, σε συνδυασμό με το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα (τσακώνικη διάλεκτο), κρίθηκαν από τους μελετητές ως επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για τον χαρακτηρισμό του ως «αρχαίου ελληνικού χορού». Οι ντόπιοι διανοούμενοι ήταν αρχικά αυτοί που ξεχώρισαν τον Τσακώνικο χορό, με βάση τον ρυθμό και τους σχηματισμούς του, αποσπώντας τον από τον τόπο του και προσδίδοντάς του την αίγλη της καταγωγής από την αρχαιότητα.
Εκδοχές προέλευσης του Τσακώνικου χορού
Κατά καιρούς δόθηκαν διάφορες εκδοχές προέλευσης του Τσακώνικου χορού. Όπως:
α) ότι ο Τσκώνικος χορός είναι ο «γέρανος», ο χορός που χόρεψε ο Θησέας στη Δήλο και αναπαριστά την είσοδο και την έξοδο του από το λαβύρινθο (Σακελλαρίου 1940; Παπαχρήστου 1979(1960); Μπίκος 1969; Δήμας 1980; Ρούμπης 1990; Λυκεσάς 1993; Στράτου 1979, Συμεωνίδου- Χείλαρη 2002 )
β) ότι πρόκειται για «κλειδωτό» χορό του γάμου (Κουσιάδης 1950-1951)
γ) ότι ο χορός είναι «πυρρίχιος», πολεμικός χορός (Σαρρής 1956; Μερικάκης 1969)
δ) ότι είναι πανάρχαιος λατρευτικός χορός σε απολλώνειο ρυθμό 5/4 και 5/8, δηλ. παιάνας (Μουτσόπουλος 1957; Τυροβολά, 2003), που παριστάνει ορχηστρικά την πάλη του Απόλλωνα με τον Πύθωνα (Καράς 1996) ή «Ιερό λατρευτικό χορό», κατά τους Φ. Μπεκύρο & Ε. Τσαγγούρη (1996: 13), που χορογραφικά αναπαριστά την κίνηση του φιδιού (ό,π. σ.17-18). Ο Χ. Πετάκος επιπρόσθετα θεωρεί ότι ο χορός αρχικά ξεκίνησε ως «γήτεμα», ως μιμητική και μαγική πράξη, που αναπαριστά και μιμείται τις κινήσεις του φιδιού (Πετάκος, 2003, σ. 14, σ.54-55)
ε) ότι πρόκειται για δίδυμο αδελφό χορό με τον χορό των Καρυάτιδων του αρχαίου λακωνικού Όρμου (Χούπης 1990).
Σχήματα του Τσακώνικου χορού
Τραγούδια του Τσακώνικου χορού
Σήμερα χορεύεται με τα τραγούδια: «Σου΄πα μάνα πάντρεψέ με…», «Κινήσαν τα τσανόπουλα…», «Μαντάς», «Μπιρμπιλομάτα», «Σήμερις βγήκα να χαρώ…», «Απατζά το Μαρασία…» (δηλ. απέναντι στο Μαραθιά). Παλαιότερα συναντούσαμε και άλλα τραγούδια, όπως: «Στάζουν τα κεραμίδια σου…», «Κάτω στο άγιο περιβόλι…», «Αμπέλι μου πλατύφυλλο…»,«Φέγκη θα ζάου να παντρευτού…» . Σύμφωνα με ντόπιους πληροφορητές τα τραγούδια που συνόδευαν τον πολύ αγαπητό σε αυτούς «Τσακώνικο» χορό τραγουδιόνταν στην τσακώνικη διάλεκτο αλλά με την πάροδο του χρόνου και την εισαγωγή νεόκοπων τραγουδιών αυτά ξεχάστηκαν.
Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι ο «Τσακώνικος» χορός συνδέθηκε με το τραγούδι «Σου ’πα μάνα, πάντρεψέ με σπιτονοικοκύρεψέ με, και στα ξένα μη με δώσεις, μάνα θα το μετανιώσεις…». Βεβαίως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι τυχαίο μιας και το περιεχόμενο του συγκεκριμένου τραγουδιού παραπέμπει στο ξενιτεμό και τον αποχωρισμό της κόρης από τη μάνα και τον τόπο της (Χείλαρη 2015). Είναι δεδομένο ότι η ξενιτιά είχε σφραγίσει την Τσακωνιά όχι μόνο κατά τον 19ο αιώνα, με την μετάβαση για μια καλύτερη τύχη στην Αμερική, αλλά ιστορικές πηγές αναφέρουν μετοικεσίες Τσακώνων στην Κωνσταντινούπολη ακόμα και από τους μεσαιωνικούς χρόνους.
Συμβολικές διστάσεις του Τσακώνικου χορού
Με βάση το γεγονός ότι τα σύμβολα παραπέμπουν σε ερμηνείες δόθηκαν οι διάφορες ερμηνευτικές εκδοχές. Επικεντρώνοντας στο τοπικό πλαίσιο στις ασύνειδες και συνειδητές εκφάνσεις της παράδοσης του Λεωνιδίου διαπιστώνεται ότι το φίδι κατείχε σημαντική θέση (Hilari – Zografou 2017). Η εικόνα αυτή ενισχύεται από τον σχηματισμό της σπείρας. Έτσι εικάζεται ότι ο Τσακώνικος χορός ξεκίνησε ως μαγικοθρησκευτική τελετουργία, όπου οι πιστοί υμνούν τον θεό Απόλλωνα και κάνουν πρόκληση- πρόσκληση της παρουσίας του. Με το πέρασμα του χρόνου απέβαλλε πολλά από τα μαγικά του στοιχεία και μετασχηματίζεται σε σύμβολο ταυτότητας, που δηλώνει τη συνέχεια της κοινότητας, του κοινού «ανήκειν», της κοινής καταγωγής και της κοινής μοίρας.
Συμπερασματικά
Εν κατακλείδι, ο Τσακώνικος χορός συνιστά μια ζωντανή πραγματικότητα στις γιορτές και τις εκδηλώσεις της περιοχής. Είναι «ο δικό νάμου χορέ» (δηλ. ο δικός μας χορός), μια πολιτισμική έκφραση που ενισχύει τη βαθιά εδραιωμένη αίσθηση τοπικής ταυτότητας κάνοντας όλους εμάς τους Τσάκωνες περήφανους. Υπενθυμίζει στα μέλη της κοινότητας την κοινή κληρονομιά, την αίσθηση του «κοινού ανήκειν», της κοινής μνήμης και ταυτότητας. Είναι μάλιστα ο πρώτος χορός που εντάχθηκε το 2015 στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς από το Υπουργείο Πολιτισμού –https://www.tsakonianarchives.gr/info/dance/embed/#?secret=9xTIq6l0I2
Η Κυνουρία αντλεί το όνομα της από τον αρχαίο οικιστή της περιοχής Κύνουρο, γυιό του Περσέα σύμφωνα με την Αργεία παράδοση. Οι κάτοικοι την Κυνουρίας ήταν σε σειρά Πελασγοί, Δαναοί, Ίωνες και Δωριείς.Οι Κυνουριείς ήταν Ιώνες και έδωσαν το όνομα στην περιοχή από το όνομα τους.
Στη βόρεια Κυνουρία , στα αρχαία χρόνια αντιστοιχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος γης , υπήρχε ο κύριοτερος οικισμός της περιοχής η Θυρέα και δευτερεύοντες η Ανθήνη, η Νηρίηδα, η Εύα στην οποία βρίσκεται η πασίγνωστη Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού και αργότερα τουλάχιστον από το 2.μ,χ αιώνα το Άστρος.
Υποστηρίζεται η άποψη από τους ιστορικούς οι Θυρεάτες προέρχοντο από τους Δαναούς. που εγκαταστάθηκαν στο Άργος, την πρώτη πόλη της Ευρώπης, από το 2,800-2,000 π.χ.
«Το ιστορικό Άστρος Κυνουρίας βρίσκεται στη δυτική παραλία του Αργολικού ,εκεί που στο παραπάνω χάρτη διακρίνεται η αρχαία πόλη της Θυρέας, νότια από την πρώτη πόλη της Ευρώπης το ιστορικό Άργος και την έδρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού Μυκήνες».
Γενικά τον μεσαίωνα οι δραστηριότητες στο Θυρεάτικο κάμπο και στα παράλια ήταν σχεδόν ανύπαρκτες. Οι ιστορικοί για την περίοδο πρίν το 1800, δεν κατέγραψαν σημαντικά γεγονότα για την περιοχή γιατί απλούστατα δεν υπήρχαν. Αναφέρουν διάφορα ονόματα για την περιοχή χωρίς τεκμηριωμένες λεπτομέρειες , όπως Άστρος, Aστρίτσι , Καστράκι, Τoastri, Οstrici,Laprici, Astritsι, Αstrizzi, Astrisssi, Stella . Οι πληροφορίες είναι γενικές, απλές αναφορές σε έγγραφα η πρόσωπα , ατεκμήριωτες , αντικροούμενες και συγκεχυμένες.
Φαίνεται το αναφερόμενο “Toastri” είναι το σημερινό Άστρος γιατι ταυτόχρονα αναφέρονται σε διαφορετικούς χάρτες ανaτολικά η νότια από το “Toastri” το Οstrici, Laprici, Stella. Διαβάσαμε μεταξύ άλλων το όνομα Άστρος προήλθε από τη λέξη άστυ, Άστρι, Άστρος , σαν άστυ το γεωγραφικό κέντρο της Θυρεάτιδας Γής. Ενδιαφέρον είναι σε χάρτες επίσης ο Αγιάννης αναφέρεται σαν «Άστρος» και το Άστρος σαν «Άγιος Ιωάννης».
Η χαρτογράφηση τον μεσαίωνα γινόταν βασικά από έγγραφα και πληροφορίες που πολλές φορές ήταν εσφαλμένες και ανακρίβωτες. Οι χαρτογράφοι του μεσαίωνα αντέγραφον, χωρίς έλεγχο ο ένας το άλλον, για το λόγο αυτό βλέπουμε το ανύπαρκτο νησί Stella που αναφέρεατι από τον Gastaldi μέσα στη θάλλασα σαν πραγματικό νησί να υπάρχει επίσης λανθασμένα σε πολλούς μελλοντικούς χάρτες .Επίσης οι πληροφορίες στους χάρτες είναι ατεκμηρίωτες, αντικροούμενες και συγκεχυμένες.
Οι κάτοικοι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ανέβηκαν στα βουνά βασικά για δύο λόγους, για να γλυτώσουν από τους κατακτητές , που προτιμούσαν τα παράλια και τις μεγάλες πόλεις, και για να μην τους «φάει ο κάμπος» με την ελονοσία και τις ασθένειες.
Το Άστρος και το Παράλιο Άστρος δεν αναφέρονται για εκατονταδες χρόνια στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους , αλλά αναφέρονται τα άλλα μεγάλα ιστορικά χωριά. Ο λόγος που το ¨Αστρος δεν αναφέρεται στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους είναι ότι αναφερόταν ο Αγιάννης ,που ήταν το μητροπολιτικο κέντρο της Θυρέας για εκατονταδες χρόνια και ο Αγιάννης ήταν μία κοινότητα με το Άστρος , ήταν οι ίδιοι κάτοικοι, και ο Αγιάννης αναφερόταν επίσης σαν Άστρος.
Από
Venetians and Ottomans in SouthEast Peloponnese (15th*18th century)
Dr, Evangelia Balta Director of Studies (Institute for Neohellenic Research/National Hellenic Research Foundation)
Πλυθησμός, Πρώτη Τουκοκρατία 1540-1685
Άγιος Ιωάννης (203), Αγιος Ιωάννης Θεολογος (107), Aγιος Πέτρος (300) , Βέρβενα (162), Δολιανά (49), Καστάνιτσα (494), Κορακοβούνι (25), Μελιγού (210), Πλάτανος (57), Πραστός (461), Τρεστενα (84) ,
Στα βουνά της Κυνουρίας και της Αρκαδίας γενικά δεν υπήρχαν Τούρκοι, αλλά οι Τουρκοι είχαν βάλλει τους συνεργάτες κοτζαμπάσηδες να εισπράτουν το «χαράτσι» και ένας από τους μεγάλους φορεοεισπράκτορας και φίλος του σουλτάνου ήταν και ο Αναγνώστης Παπάζογλου ,που τον εφοβόντουσαν οι Έλληνες και επίσης οι Τούρκοι σε ολόκληρη την Πελοποννήσο. Ο «Τουρκοπαπάζογλου» κυνηγούσε τον Κολοκοτρώνη πολλά χρόνια.
Κατά το 1805 – 1806 όταν έγινε ο μεγάλος διωγμός των κλεφτών, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνηςκατέφυγε στη Μάνη. Όταν το έμαθε ο πασάς της Τριπολιτσάς, έστειλε τον Αναγνώστη Παπάζογλου με50.000 γρόσια στον Μπέη της Μάνης, Αντώνμπεη Γρηγοράκη. Όταν έφτασε ο Παπάζογλου, συνάντησε τον Αντωνόμπεη, του παρέδωσε τα γρόσια και την εξής διαταγή: <<Το κεφάλι του Κολοκοτρώνη. Ειδεμή να βάψετε όλοι από τώρα μαύρα τα σκουτιά (= ρούχα) σας>>. Ύστερα, ο Μπέης έδωσε τα λεφτά στον μανιάτη Κωνσταντίνο Δουράκη, προκειμένου να βρει και να παραδώσει στον πασά τον Κολοκοτρώνη. Ως γνωστόν ο Δουράκης παγίδευσε τον Κολοκοτρώνη στον πύργο του, αλλά ο Κολοκοτρώνης δραπέτευσε και κατέφυγε στηΖάκυνθο.» Θέλουμε να αναφέρουμε ότι οι λέξεις, κοτζαμπάσηδες και συνεργάτες , είναι οι πιο βρώμικες λέξεις της Ελληνικής γλώσσας.
Στα βουνά της Κυνουρίας εβασίλευαν οι «κλέφτες» αγωνιστές , που «έκλεβαν» τους Τούρκους φοροεισπράκτορες και τους συνεργάτες τους κοτζαμπάσηδες . Για το λόγο αυτό , που οι κλέφετς εβασίλευαν στα βουνά, βασικά η επνάσταση άρχισε στα βουνά και αναμφισβήτητα το “στρατόπεδο των Βερβένων” στα βουνά έπαιξε καταλυτική σημασία για την οργάνωση και επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα .Δεν είναι υπερβολή να πούμε από το “στρατόπεδο των ιστορικών Βερβένων” άρχισε ουσιαστικά και στρατιωτικά η απελευθέρωση της πατρίδας μας.
Τον 17ον και 18ον αιώνα οι Αγιαννίτες άρχιζαν να χτίζουν περισσότερα «καλύβια» και « αρχοντικά» στο Άστρος , που μερικά υπάρχουν και σήμερα.
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) το 1798 έχτισε την Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη ,επίσης το 1798 άρχισε να χτίζει το μεγαλοπρεπές μέγαρο που ονόμασε «ΑΣΤΡΟΣ»στη Τεργέστη,έχει ιδιαίτερη σημασία που δεν το ονόμασε Αγιάννης, ( αργότερα γνωστό σαν Palazzo Cartsiotti). Ο Αγιαννίτης ευεργέτης μας τιμούσε στην διασπορά έμπρακτα την γενέτειρα του Άστρος (Αγιάννης ) και το 1805 έχτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη και με το αδελφό του Γεώργιο, επίσης το 1805, έφερε και το νερό στο Άστρος από την «μάννα του νερού» της Λουκούς.
Οι επαναστατημένοι Έλληνες επέλεξαν τελικά το Άστρος και το Αγροκήπιο Καρυτσιώτη για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους». Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως» υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης..
Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835, το Άστρος εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835).Από το 1841 έως το 1912, το Άστρος ήταν η χειμερινή έδρα του Δήμου Θυρέας , ο Αγιάννης ήταν η θερινή έδρα {ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841) . Από το 1912 ο οικισμός αποτέλεσε έδρα κοινότητας Άστρους η οποία εξελίχθηκε στο Δήμο Άστρους το 1985 (ΦΕΚ 99Α – 28/05/1985)( Για ιστορικούς λόγους έγινε δήμος). Από το 1998 το Άστρος αποτελεί έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας (ΦΕΚ 244Α – 04/12/1997) . Το 1845 Ο Αγιάννης αποτέλεσε την θερινή έδρα της Επαρχίας Κυνουρίας.
Παράλιον Άστρος (Αρκαδίας) ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845 . Ο οικισμός προσαρτάται στο δήμο Θυρέας. ΦΕΚ 252Α – 24/08/1912. Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Θυρέας και ορίζεται έδρα της κοινότητας Παραλίου Άστρους.
Γνωρίζουμε ότι στη Θυρεάτιδα Γη τουλάχιστον τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια (2008-2022) υπάρχουν «βαρβαρισμοί και σολοικισμοί» ,πολλά ανεξήγητα και παράλογα που αδίστακτα και προκλητικα παρουσιάσθηκαν με την εκπομπή τοπόσημα της ΕΡΤ και στο Σχέδιο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του δήμου μας και υπάρχει συνέχεια της στενοκεφαλιάς, κουταμάρας και στραβομάρας . Βάρβαροι στην αρχαία Ελληνική γλώσσα δεν ήταν οι απολίτιστοι , αλλά αυτοί που δεν μιλούσαν Ελληνικά και «βαρβαρισμός» στη νέα Ελληνική είναι τα γραμματικά λάθη και «σολοικισμός» τα συντακτικά λάθη και κατά επέκταση οι αρλούμπες και κουταμάρες.
Θα επανέλθουμε άλλη φορά στους γνωστούς πλέον «βαρβαρισμούς» και στις γραφικές κουταμάρες , αλλά κρίνουμε αναγκαίο να απαντήσουμε συνοπτικά στα «τοπόσημα» και σε όλα αυτά τα «σχέδια» ,με συγκεκριμένα έγγραφα και όχι με ατεκμήριωτες ευχές και όνειρα καλοκαιρινής νύκτας.
1) Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως» υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης.. «Εξεδόθη εν Άστρει». Το Άστρος το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης , υπήρχε πριν το 1823, δεν το εφεύραν εκείνη την ημέρα. ( Η διακήρυξη ευτυχώς το λέει καθαρά «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτου», για να μην υπάρχουν παρερμηνείες ,όπως για το ΚολοκοτρωνέΙκο Τραπέζι, από τους άσχετους «βάρβαρους»
2) Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835, το Άστρος εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835).Από το 1841 έως το 1912, το Άστρος ήταν η χειμερινή έδρα του Δήμου Θυρέας.
3) Οι πρώτοι κάτοικοι του Παραλίου Άστρους Ζαφειρόπουλοι δεν κατάφεραν το 1835 να εντάξουν το Παράλιο Άστρος στο δήμο Θυρέας, γιατί πιθανόν τότε δεν είχε τελειώσει ο οικισμός .Το Ελληνικό κράτος έκρινε τότε δεν υπήρχαν τα κατάλληλα κριτήρια.
4) Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος και οι αδελφοί του αργότερα το 1845 κατάφεραν να εντάξουν το Παράλιο Άστρος στον δήμο Θυρέας. ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845 .
Διακρίνονται οι σφραγίδες της Κοινότητας του Παραλίου Άστρους , από τις αρχές του 20 αιώνα αρχικά, «ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΑΣΤΡΟΥΣ» 1912 και αργότερα «ΚΟΙΝΟΤΗς ΠΑΡΑΛΙΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ» 1932
Το Άστρος και ο Αγιάννης είναι μια κοινότητα και το σπουδαιότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν και έχουν σήμερα σπίτια στον Άγιάννη και στο Άστρος για πολλές εκατοντάδες χρόνια.Από το χωριό Άγιος Ιωάννης προήλθε το Άστρος , το Παράλιο Άστρος, αλλά και άλλοι οικισμοί. Στο Άστρος σώζονται μέχρι σήμερα πολλά αρχοντικά των προκρίτων του Αγιαννη ,που κτίστηκαν πριν το 1800 όπως του Καρυτσιώτη, Πάνου Σαρηγιάννη,Ματθαίου,Παπαπέτρου, Διγενή,της κυρά -Μάρως συζύγου του Κ.Ζαφειρόπουλου, πύργος του Τσιράχη και πύργος του Λογοθέτη,Πέρρου,Πάσχου,ο πύργος της Μαριέττας,Κοράλλη,πύργος του Ζαχαριά, Κομηνέϊκος πύργος,Γ.Σαρηγιάννη,και πολλά άλλα.Το Άστρος ελέγετο από τους Αγιαννίτες και “Γιαλός” και οι κάτοικοι “Γιαλίσιοι” , γιατί ήταν στην παραλία του κάμπου της Θυρέας και αυτοί ήταν στα βουνά του Αγιάννη.(Απο την Θυρεάτις Γη,Ι.Κακαβούλιας, Ι.Κουσκουνάς,Κ.Χασαπογιάννης)
Η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα «Άστρος» συναντάται σε χρυσόβουλο του έτους 1293 του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου . Η πρώτη όμως αναφορά με το όνομα «Άστρον» απαντά στο Γεωγράφο Κλαύδιο Πτολεμαίο (2ος αι. μ.Χ.). Ο Νίκος Βέης (1883–1958) καθηγητής Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκός αναφέρει «έχομε κατ΄ επανάληψιν μνείας του Κυνουριακού αυτού πολίσματος» του Άστρους το 1320,1372,1374, 1407,1421, ,1435, 1463, 1467, 1471, 1481.
Ο Φρατζης αναφέρει το Άστρος και το Άγιο Ιωάννη το 1435
«Από το Φρατζή,έκδοση Βόννης σ.159…..Και κατά αρχάς του θέρους του ς@μγ (=1435)…. αί είσιν αι κάτω γεγραμμέναι χώραι και πόλεις και κώμαι, Άστρον,άγιος Πέτρος, Άγιος Ιωάννης, Πλαταμόνας (Σημερ.Πλάτανος),Μελίγον (σημρ. Μελιγού),Προάστειον (σημερ,Πραστός) ,Λεωνίδας (σημερ.Λεωνίδιον), Κυπαρισσία (σημερ.Κυπαρίσσι) ,Ρέοντας και Σίτανας (σημερ.Σίταινας)…Βλ.Σ.Λάμπρου,Μικταί Σελίδες , Αθήναι 1905 σ.416-419 και Φ.Κοκκουλέ, Αθηνά 39 (1927) σ.122»
Ο Γ. Τερτσέτης αναφέρει «συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους».(Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής φυλής σελ.287) Ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη Φωτάκος αναφέρεi μετά από το τραπέζι :«Από το Άστρος επεράσαμεν εις τον Άγιον Ιωάννην, και από εκεί, αφού εγευματίσαμεν εις ταις καμάρες του Αγίου Πέτρου, εφθάσαμεν εις Βέρβαινα». Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως» υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», “Ήδη δε μετά δεκαέξ μήνας Δευτέραν να συγκροτήση εν Άστρει συνέλευσιν ....»λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης .
Για πολλούς αιώνες πριν την επανάσταση του 1821 σε διαφορές αναφορές και χάρτες οι δύο οικισμοί το Άστρος και ο Αγιάννης ανακατεύονται , το Άστρος αναφέρεται Άστρος ,γίνεται Αγιάννης ,Καλύβια Άστρους, Αγιαννίτικα καλύβια και ο Αγιάννης αναφέρεται Aγιάννης, γίνεται Άστρος, ορεινό Άστρος ,επάνω Άστρος , Αγιάννης του Άστρους και Αγιαννίτικα καλύβια.
Ο Αγιάννης αναφέρεται για πρώτη φορά το 1435 στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή και πιθανόν πήρε το όνομά του από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού. Από το ίδιο σιγίλλιο του 1638 πληροφορούμαστε ότι ο Αγιάννης έγινε πατριαρχική εξαρχία «χάριν βεβαίως τῆς Σχολῆς τοῦ Ἀγίου Ἱωάννου, λειτουργούσης πολλοῦ παλαιότερον». Σύμφωνα, λοιπόν, με το συγκεκριμένο απόσπασμα στον Άγιο Ιωάννη λειτουργούσε σχολείο, πολύ πριν το 1638. Στον Άγιο Ιωάννη, λειτουργούσαν επίσης και «κατώτερα» σχολεία, όπως αυτό του Παπακυριακού και κρυφά σχολεία, αρχικά στο Μετόχι της Μονής Λουκούς, Άγιος Δημήτριος και αργότερα στους νάρθηκες των εκκλησιών του χωριού.
Oι Αγιαννίτες πραγματικά δεν παραδόθηκαν ποτέ στους κατακτητές και για απόδειξη με το τρόπο τους κατάφεραν να κρατήσουν τα σχολεία τους ανοικτά όλη την διάρκεια του τούρκικου ζυγού και διατήρησαν κρυφά και φανερά αναμμένη την φλόγα του έθνους.
Από κτητορική επιγραφή της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη.
«1798ΕΝ ΜΗΝΙ ΙΟΥΛΙΩ 18
Η ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΑ
ΤΙ ΕΣΤΗΚΑΣ ΘΑΜΒΟΥΜΕΝΟΣ ΦΙΛΕ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΜΕ ΑΠΟΡΙΑΝ ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΖΗΤΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΘΕΙΣ ΤΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΜΕ ΕΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΜΩΜΑ ΜΟΥ………………………..
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, έφυγε “με το ένα τσαρούχι”.Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και “καλλιμάρμαρο” Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έχτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη. Ο μεγάλος ευεργέτης μας από την διασπορά ενδιαφερόταν έμπρακτα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας και είχε σχετικές επαφές με πολλούς μεγάλους της εποχής του , όπως με το Ρήγα Φεραίο και τον Μέττερνιχ. Το 1798 επίσης άρχισαν οι εργασίες για το μεγαλοπρεπές μέγαρο του στην Τεργέστη , που το είχε ονομάσει «Άστρος» και αργότερα ονομάσθηκε μετά τον θάνατο του μέχρι σήμερα PalazzoCarciotti. Ο Μέττερνιχ ο σπουδαιότερος πολιτικός της Ευρώπης και φημισμένος υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας το 1816 φιλοξενήθηκε και έμεινε για ένα διάστημα στο μέγαρο «Άστρος» ,στη σημερινή οδός 3ης Νοεμβρίου, όπου βρίσκεται το κτήριο, ονομαζόταν μέχρι το1918RivaCarciotti, δηλαδή οδός Καρυτσιώτη. Aναφέρεται ότι έχτισε την Σχολή στον Αγγιάννη και το Άστρος με προτροπή του εθνικού ήρωα Ρήγα Φεραίου, για να μάθουν «γράμματα» και την ιστορία τους οι σκλάβωμένοι τότε συμπολίτες του και να επαναστατήσουν . Επίσης στο μέγαρο του παρείχε καταφύγιο στη σοφίτα αυτού του αρχοντικού για μήνες στους διασωθέντες Ιερολοχίτες, στρατιωτικό τμήμα της ελληνικής επανάστασης για την εθνική ανεξαρτησία.
Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό έθνος εκήρυξε σαν «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον»,«ιστορικό τόπο» και «αρχαιολογικόν χώρον».
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
«Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο το εναπομείναν σήμερα τμήμα εκτάσεως 18.850 τα.μ. του παλαιού αγροκηπίου (συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων), το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη και εντός του οποίου βρίσκεται η Σχολή Καρυτσιώτη, όπως αυτό εμφαίνεται στο Κτηματολογικό Διάγραμμα κλίμακας 1:1000 και σημειώνεται με τα στοιχεία 1, 2, 3 έως και 15, λόγω των σημαντικών ιστορικών γεγονότων, τα οποία έλαβαν χώρα στη συγκεκριμένη περιοχή.
Ο χώρος αυτός είναι τμήμα του αγροκηπίου – αρχικά 46 στρεμμάτων, το οποίο είχε δωρίσει ο Δημήτριος Καρυτσιώτης στη Σχολή, την οποία είχε ιδρύσει το 1805 – δενδροφυτεμένου με πορτοκαλιές, λεμονιές και ελιές, το προϊόν των οποίων χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή των δασκάλων της Σχολής και την κάλυψη των εξόδων της.
Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης».
Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία , έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 15 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και για να γίνει η Β’Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823.
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Το Ναύπλιο, που είχε αρχικά επιλεγεί για να πραγματοποιηθεί η Συνέλευση, απορρίφθηκε καθώς εθεωρείτο «τόπος μερικός», δηλ. κομματικός, υπό την απόλυτο επιρροή του Κολοκοτρώνη. Έτσι, επιλέχθηκε τελικά το Άστρος για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους», δηλαδή τόπος ουδέτερος, που δεν ανήκε σε κομματικές φατρίες.“ Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εις τα Απομνημονεύματα του αναφέρει , «Τέλος πάντων απεφασίσθη εις το Άστρος να γίνη η Συνέλευσις ..εσηκώθηκα και επήγα και εγώ εις το Άστρος ….εις ένα περιβόλι όπου έκαναν την συνέλευσιν .»(Φλούδας Θυρεατικά Β σελ 53.«Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης Στο Άστρος άρχισαν να προσέρχονται τα μέλη της κυβέρνησης από τις αρχές Μαρτίου, αλλά χρειάστηκε ένας περίπου μήνας μέχρι να έλθουν οι πληρεξούσιοι. Η συνέλευση άρχισε στις 10 Απριλίου 1823 στο Άστρος Κυνουρίας και κράτησε μέχρι τις 30 Απριλίου.
DCIM\101MEDIA\DJI_0184.JPG
Διακρίνεται με την κίτρινη γραμμή «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνωνκαι με την μπλε γραμμή είναι ο γειτονικός χωριστός χώρος το Προαύλιο της Σχολής.
Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους.
Στις 13 Απριλίου 1823, αναθεωρήθηκε το Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος, το σύνταγμα το οποίο είχε ψηφιστεί την 1η Ιανουαρίου 1822 από την Α’ Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου. Το νέο Σύνταγμα ονομάστηκε «Νόμος της Επιδαύρου» (δείχνοντας τη συνέχεια του νέου Συντάγματος με το προηγούμενο).
Κατά τη Συνέλευση αποφασίστηκε να καταργηθούν οι τοπικοί οργανισμοί, η Μεσσηνιακή Γερουσία στην Καλαμάτα από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, η Πελοποννησιακή Γερουσία στη Μονή Καλτεζών, η Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στο Μεσολόγγι, από τον Αλ. Μαυροκορδάτο και ο Άρειος Πάγος στα Σάλωνα, για την Ανατολική Ελλάδα, από το Θ. Νέγρη, ώστε να υπάρχει ένα μόνο κέντρο εξουσίας και συντονισμού.
Ένα από τα σημαντικά σημεία της Β’ Εθνοσυνέλευσης είναι η κατάργηση της αρχιστρατηγίας, απόφαση που αν και χωρίς αναφορά στο όνομά του, κατάργησε τη θέση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.Η απόφαση θεωρήθηκε σαν διακήρυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος ,που όλες οι εξουσίες ανήκαν στους εκλεγμένους από καθολική ψηφοφορία αντιπροσώπους του έθνους.
Tο Έθνος απέκτησε οριστικό Σύνταγμα, που με απόφαση της συνέλευσης ήταν “ο ανώτερος νόμος και υπηρίσχυε των νόμων του βουλευτικού. Με απόφαση της συνέλευσης, την καταλυτική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη, την οργή του λαού και του στρατού, απετράπει η εκποίηση των εθνικών γαιών – κτημάτων, που άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι άρχοντες, που επεδίωκαν και ήθελαν οι κοτζαμπάσηδες της συνέλευσης.Το αναθεωρημένο Σύνταγμα, εξαιρετικά προοδευτικό και πρωτοποριακό για την εποχή του, περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη. Θεσμοθετήθηκε η Δημόσια εκπαίδευση, λύθηκαν ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας κ.α. Καταρτίστηκε και ο Ποινικός Κώδικας, βάσει του Βυζαντινού Δικαίου, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών.
Σημαντικό είναι επίσης το καταληκτικό κείμενο της Εθνοσυνέλευσης όπου γίνεται επαναδιακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της απόφασης για συνέχιση της Επανάστασης με κάθε θυσία.Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη«Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως»υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, «Εξεδόθη εν Άστρειεντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου»,λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης.Η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη ,στην υφήλιο και τους μεγαλους της εποχής .«Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον».”λίγο επίκαιρο σήμερα…
‘Κηρύσσομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η β’ Εθνική Συνέλευσις”.
Η ιδέα του μουσείου Άστρους ξεκίνησε και έγινε πραγματικότητα το 1959 από τον αείμνηστο σεβαστό καθηγητή μας «αρχαίο Έλληνα» Κυριάκο (Κούλη) Χασαπογιάννη που μετέφερε τις αρχαιολογικές «συλλογές» στο τότε γειτονικό κτήριο του αγροκηπίου. Ο αείμνηστος καθηγητής μας Παναγιώτης (Πάνος) Καμπύλης συνέχισε με το ίδιο και καλύτερο τρόπο να υπηρετεί το μουσείο και τον τόπο. Ο φίλος και σεβαστός μας καθηγητής Ηλίας Σακαλής ,με την αναμφίβολα επίδραση του άλλου αείμνηστου καθηγητού μας Μίμη Σακαλή , του πατριώτη μας αρχαιολόγου, Παναγιώτη Φάκλαρη, καθηγητού της Κλασσικής Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ, και του Γεωργίου Σταϊνχάουερ, έφορου αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, σχεδίασε και τελείωσε το έργο όπως το ξέρουμε σήμερα ,με μεγάλη εξυπνάδα και πολλή δουλειά , μετέφερε το 1985 το Μουσείο Άστρους από το κτήριο του αγροκηπίου στη Σχολή , «Μουσείο Καρυτσιώτη».
Οι συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν γλυπτά, κεραμική, χάλκινα αντικείμενα, επιγραφές, νομίσματα και άλλα ευρήματα από διάφορες θέσεις της αρχαίας Κυνουρίας, όπως τη Θυρέα και την Ανθήνη, το ελληνιστικό – ρωμαϊκό νεκροταφείο των Ελληνικών και το ιερό του Απόλλωνα Τυρίτα, του σημαντικότερου ιερού της αρχαίας Κυνουρίας κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο (8ος-4ος αι. π.Χ.). Γλυπτά και αρχιτεκτονικά μέλη, όπως κιονόκρανα, εκτίθενται επίσης στον υπαίθριο προαύλειο χώρο του μουσείου.
Διακρίνεται με την μπλε γραμμή το Προαύλιο της Σχολής ,με την κίτρινη γραμμή είναι ο γειτονικός χωριστός «Ιερός Χώρος»της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων.
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Στον επιβλητικό χώρο του προαυλίου της σχολής Καρυτσιώτη περπάτησαν ο Κολοκοτρώνης και οι σύνεδροι της Εθνοσυνέλευσης. Οι συνεδριάσεις της Β΄Εθνοσυνέλευσης έγιναν στην ύπαιθρο, «μέσα εις ένα περιβόλι», σύμφωνα με τον Κολοκοτρώνη.
Το μουσείο διαθέτει επίσης μεγάλο Προαύλιο Χώρο, που υπάρχουν οι καμινάδες των δωματίων των οικότροφων μαθητών της σχολής με την δική τους ιστορία, ο οποίος έχει μετατραπεί σε αρχαιολογικό πάρκο και έκθεση. Στον προαύλιο χώρο ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει δύο αγάλματα σε ανάκλιντρο, του Ηρώδη Αττικού και της συζύγου του, καθώς και κίονες και κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού.
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Η Αστρεινή παράδοση, φέρει τον Κολοκοτρώνη να παραθέτει γεύμα, το 1821 στο Άστρος, στο Δημήτριο Υψηλάντη, το γνωστό ως Κολοκοτρωνέικο τραπέζι,γίδα ψητή στρωμένη σε φύλλα, ασκί με ρετσινόκρασο και ψωμί,. Το γεύμα έγινε στο αγροκήπιο του Καρυτσιώτη κάτω από το τήλιο ,που ακόμα υπάρχει και αργοπεθαίνει, και στο χώρο υπάρχει σχετική πινακίδα, δίπλα στην Σχολή Καρυτσιώτη (νυν Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους).
«Η Αστρεινή παράδοσις διασώζει και τας φράσεις με τα οποίας ο Κολοκοτρώνης συνώδευε το ψητό κι το κρασί ,τα οποία έδιδεν εις τον πρίγκηπα. «Αυτό πρίγκηπα ,σου το προσφέρει η Ελλάς, με τα χρυσά πηρούνια της» Και όταν του έδωσε το κρασί μέσα σε κούπα από νεροκολόκυθο,του είπε. «Αυτό ,πρίγκηπα , σου το προσφέρει η πατρίς με τα χρυσά ποτήρια της» «
Ο γέρος του Μωριά έξυπνα και σκόπιμα προσπαθούσε να προσαρμόσει τον Υψηλάντη στην Ελληνική πραγματικότητα.
Ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη Φωτάκος αναφέρει μετά από το τραπέζι. : «Από το Άστρος επεράσαμεν εις τον Άγιον Ιωάννην, και από εκεί, αφού εγευματίσαμεν εις ταις καμάρες του Αγίου Πέτρου, εφθάσαμεν εις Βέρβαινα “.
“Σ υνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους” Γ.Τερτσέτης
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Ο χώρος αυτός είναι τμήμα του αγροκηπίου – αρχικά 46 στρεμμάτων, το οποίο είχε δωρίσει ο Δημήτριος Καρυτσιώτης στη Σχολή, την οποία είχε ιδρύσει το 1805 – δενδροφυτεμένου με πορτοκαλιές, λεμονιές και ελιές, το προϊόν των οποίων χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή των δασκάλων της Σχολής και την κάλυψη των εξόδων της.
Στο αγροκήπιο υπήρχαν δύο είσοδοι , η μία σώζεται και σήμερα κοντά και ανατολικά της σχολής. Η άλλη είσοδος ήταν μεγαλοπρεπέστατη και ιστορικό μνημείο, πιο κάτω από το δημοτικό σχολείο Άστρους , απέναντι από την οικία του Δημητράκη Ευθυμίου, που από εκεί πέρασε ο γέρος του Μωριά και οι σύνεδροι της Εθνοσυνέλευσης, αλλά μετά το 1966 την έφαγε επίσης η “ανάπτυξη”και η κουταμάρα μας , όπως το ίδιο έγινε και με τα φαγωμένα σκαλοπάτια της σχολής. Στη γωνία δίπλα από την είσοδο υπήρχε το πλίθινο κτήριο που χρησιμοποιούσαν ο γεωπόνος και οι κηπουροί του αγροκηπίου. Το κτήριο αυτο το 1959 έγινε το μουσείο Άστρους από τον αείμνηστο σεβαστό καθηγητή μας Κυριάκο (Κούλη ) Χασαπογιάννη. .Την δεκαετία του 1960 το Άστρος είχε Μουσείο που δυστυχώς σήμερα φαίνεται δεν μπορούμε να έχουμε , με τις «προφάσεις της ρωγμής και της στατικής επάρκειας» .
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης το 1805, με τη βοήθεια του αδελφού του, Γεώργιου Καρυτσιώτη, έκτισε ένα πέτρινο υδραγωγείο, που άρχιζε πλησίον της Μονής Λουκούς από την πηγή «μάννα του νερού», γιαναέχειτο‘Αστροςνερόκαι“ναποτίζεταιτοαγροκήπιογιαναείναιανοικτήηΣχολή». Από το υδραγωγείο και άλλες πηγές υδρεύονται μέχρι και σήμερα το Άστρος, τα Κάτω Δολιανά, η Μονή Λουκούς, τα Κάτω Βέρβενα και το Παράλιο Άστρος. Σύμφωνα με την διαθήκη και τις οδηγίες του αδερφού του Γεωργίου το νερό του υδραγωγείου ανήκει το ένα τρίτο στη μονή Λουκούς , τοένατρίτοστησχολήΚαρυτσιώτη ( στηνπραγματικότηταγιαδιατήρησητηςσχολήςέγινετουδραγωγείο) και το ένα τρίτο στο χωριό.
Έγκριση κήρυξης – οριοθέτησης ως ενιαίου αρχαιολογικού χώρου του ρωμαϊκού συγκροτήματος – έπαυλης Ηρώδου του Αττικού στην Εύα (Λουκού) και του αρχαίου λατομείου πωρόλιθου στη θέση «Κουφογή», Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Την έγκριση κήρυξης – οριοθέτησης ως ενιαίου αρχαιολογικού χώρου του ρωμαϊκού συγκροτήματος – έπαυλης Ηρώδου του Αττικού στην Εύα (Λουκού), που έχει ανασκαφεί στη θέση «Κολώνες» και του αρχαίου λατομείου πωρόλιθου στη θέση «Κουφογή», Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου, για λόγους προστασίας και ανάδειξης των σημαντικών μνημείων του αρχαιολογικού χώρου. Εντός της οριοθέτησης συμπεριλαμβάνονται πλέον των προαναφερομένων μνημείων, η διατηρητέα Ι.Μ. Λουκούς με πλήθος αρχαίων εντοιχισμένων στο καθολικό της Μονής και διάσπαρτων στον αύλειο χώρο και το χώρο στάθμευσης αυτής, η δίτοξη υδατογέφυρα ρωμαϊκών χρόνων ΝΑ της Ι.Μ. Λουκούς, οι διάσπαρτες αρχαιότητες στη θέση «Μάνα του Νερού» και τα εντοπισμένα οικοδομικά κατάλοιπα στη θέση «Καλάμι». Ο αρχαιολογικός χώρος οριοθετείται με ενιαία πολυγωνική γραμμή που σημειώνεται με κόκκινο χρώμα στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα, που αποτελεί απόσπασμα του χάρτη της ΓΥΣ 1/5000 και ορίζεται από τα σημεία 1, 2, 3, …, 229, 1 του πίνακα συντεταγμένων, που συνοδεύει την παρούσα.
Η ανασκαφή της γειτονικής έπαυλης στην Εύα Δολιανών (απέχει από το Άστρος 4 χλμ) του Ρωμαίου Έπαρχου και συνεργάτη των Ρωμαίων κατακτητών Ηρώδη Αττικού έφερε στο φως ένα αρχαίο «μουσείο». Το νόμιμο όνομα του είναι, Lucius Vibullius Hipparchus Tiberius Claudius Atticus Herodes (Λούκιος Βιβούλλιος Ίππαρχος Τιβέριος Κλαύδιος Αττικός Ηρώδης ).
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συλλογή των γλυπτών. Ο Αθηναίος μαικήνας διακόσμησε την έπαυλή του με μια πληθώρα έργων, που περιλάμβαναν τόσο πρωτότυπα γλυπτά των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, όσο και ρωμαϊκά αντίγραφα. Η «Ορχούμενη Λάκαινα» , έργα του Καλλιμάχου του 5ου αι. π.Χ και βρισκόταν αρχικά στην Ακρόπολη των Αθηνών. Από εκεί, ο «συλλέκτης έργων με την βοήθεια των Ρωμαϊκών λεγεώνων» , συνεργάτης των Ρωμαίων κατακτητών Ρωμαίος έπαρχος , μετέφερε αυτό το σπάνιας καλλιτεχνικής αξίας άγαλμα, για να κοσμήσει την έπαυλή του στην Εύα Κυνουρίας.
Στα σημαντικότερα εκθέματα συγκαταλέγονται:
– Επιτύμβια στήλη με παράσταση καθιστής γυναίκας και όρθιας κόρης. Αττικό έργο του 4ου αι. π.Χ. με μεταγενέστερες επεμβάσεις. – Ακέφαλο άγαλμα Νηρηίδας. 5ος αι. π.Χ. Θεωρείται έργο του γλύπτη Ξάνθου. – Αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση του Ερμή και των Νυμφών. Αρχαϊστικό έργο της εποχής του Αυγούστου που αντιγράφει πρώιμο κλασικό πρότυπο. – Πορτραίτο του Ηρώδη Αττικού. 2ος αι. μ.Χ. – Πορτραίτα του Αδριανού και αυτοκρατόρων της δυναστείας των Αντωνίνων, 2ος-3ος αι. μ.Χ
“Xαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν την καλουμένην Ελληνικό η Tειχιό, την ευρισκομένην εις τα ορεινά της Θυρέας και άνωθεν της από Aστρους εις Tρίπολιν οδού”.
Η αρχαία πόλις Θυρέα βρισκόταν στο κάμπο της Θυρέας κοντά στο Άστρος και πιθανά στην σημερινή τοποθεσία του Άστρους, αφού η αρχή της πόλης ήταν περίπου δύο χιλιόμετρα από την παραλία (αν αυτό ήταν ακριβές) και θα είχε μια έκταση μερικά χιλιόμετρα, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης και ήταν η μητρόπολη της αρχαίας Βόρειας Κυνουρίας και η επάνω πόλη Θυρέα ήταν στο Ελληνικό η Τειχιό μεταξύ Άστρους και Αγιάννη. Στην αρχαιότητα οι κάτοικοι κατοικούσαν στα ενδότερα για λόγους υγείας απέφευγαν τα έλη,επίσης γιατί η γη δεν ήταν καλιεργίσιμη, “αλμύρες” αποκαλούσαν οι Αστρεινοί αργότερα την περιοχή κοντά στη θάλασσα, και προτιμούσαν τις βουνοπλαγιές που επίσης ήταν μακρυά από τους πειρατές.Από την πόλη Θυρέα προήλθε η περιοχήΘυρέα , Θυρεάτις Γη.
Φαίνεται οι κάτοικοι της Θυρέας ανέβαιναν το καλοκαίρι στην επάνω πόλη στο στο Ελληνικό η Τειχιό, όπως κάνουν μέχρι σήμερα οι κάτοικοι του Άστρους για χιλιάδες χρόνια , τους καλοκαιρινούς μήνες ανέβαιναν στον Αγιάννη, για το υγειινό κλίμα του και για να αποφύγουν τον ελώδη πυρετό
Γεωγραφικά η περιοχή της Κυνουρίας χωρίζεται σε δυο μεγάλες ενότητες. Στη βόρεια Κυνουρία , στα αρχαία χρόνια αντιστοιχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος γης , υπήρχε ο κυριότερος οικισμός της περιοχής η Θυρέα και δευτερεύοντες η Ανθήνη, η Νηρίδα, η Εύα και αργότερα τουλάχιστον από το 2.μ.χ, αιώνα το Άστρος. Στο νότιο αντιστοιχούσε στη χώρα των Πρασιών, στην οποία υπήρχε ο κύριος οικισμός Πρασιαί και οι δευτερεύοντες Πολίχνη, Τυρός και Γλυππία
Σε απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων από το Άστρος στην κορυφή του λόφου πάνω από τις στροφές «κοδέλες » σε λίγη απόσταση από τον ανηφορικό δρόμο προς τον Αγιάννη βρισκεται το Ελληνικό η Τειχιό,από εκεί η θέα της Θυρεάτιδας Γης και του Αργολικου κόλπου είναι εξαιρετικη. Στο σημείο υπάρχει επιγραφή της αρχαιολογικής υπηρεσίας που οδηγεί σε αγροτικό δρόμο και μετά από 2 χιλιόμετρα φθάνει ο επισκέπτης σε ένα πλάτωμα, που αποτελεί την αρχή 15λεπτης πορείας που οδηγεί στην κορυφή ενός λόφου, του Τειχιού ή Ελληνικού. Εδώ αντικρίζει κανείς τα ερείπια του αρχαίου ιερού ναού του Θεού Απόλλωνα, ερείπια τειχών, οικοδομημάτων και υπόγειων δεξαμενών και λειψάνων της Άνω Θυρέας ή για κάπ οιους άλλους της Νηρηίδας.”
Αρχαιολογικός χώρος των θέσεων «Νησί Αγ. Ανδρέα» και «Χερρονήσι», Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Περι Ενότητα / Δήμος / Δημ Ενότητα / Κοινότητα / Οικισμός ΑΡΚΑΔΙΑΣ / ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ / / Αγίου Ανδρέου / Άγιος Ανδρέας
Θέση Χερρονήσι
Τύπος Κήρυξης αρχαιολογικός χώρος
Κοντά στο λιμάνι του Άγιου Ανδρέα υπάρχει το «νησί του Αγίου Ανδρέα» όπου κανείς μπορεί να δει ερείπιακυκλώπειου τείχουςπου ανήκουν σύμφωνα με τις μαρτυρίεςστην αρχαία πόλη Ανθήνη.Σώζονται τμήματα από τον εξωτερικό περίβολο με πύργους του 5ου-4ου αιώνας. π.Χ. Αργότερα η πόλη μεταφέρθηκε χαμηλότερα προς τη θάλασσα, όπουσώζονται υστερορωμαϊκά ερείπια και συμπληρωματική οχύρωση από τους βυζαντινούς χρόνους. Κοντά στο κάστρο σώζεται μισό κατεστραμμένο τοξωτό λιθόκτιστο γεφύρι.
Η παραλία είναι πεντακάθαρη και γαλάζια σαν όλες τις παραλίες του Αργολικού.
“Ήλιος και η Θάλασσα» του Αργολικού.
Η παραλία Πόρτες ανήκει στην Κοινότητα της Μελιγούς , είναι σε κοντινή απόσταση (3.5 χλμ) από το Άστρος και (2.5 χλμ) από το λιμάνι του Παραλίου Άστρους, και είναι ένας μαγευτικός περίπατος .
«Στην παραλία “Πόρτες” κατέληγε το ένα από τα δύο αποστραγγιστικά κανάλια , που κατασκευάσθηκαν από Βαυαρούς μηχανικούς, επί Βασιλείας Όθωνα… (Το άλλο είναι το γνωστό μας κανάλι από το Μουστό μέχρι τη θάλασσα). Σκοπός των αποστραγγιστικών καναλιών ήταν να περιορίσουν την έκταση του έλους Μουστού και απαλύνουν έτσι το πρόβλημα της ελονοσίας, που ήταν η μάστιγα της περιοχής… Οι Πόρτες ήταν δυο σιδερένιες πόρτες, στερεωμένες στα τρία καλαίσθητα «ποδάρια», οι οποίες δεν εμπόδιζαν το νερό του Μουστού να κυλάει στη θάλασσα, αλλά όταν έπιανε Μπάτης οι Πόρτες έκλειναν με τα χτυπήματα των πρώτων κυμάτων… Έτσι απέτρεπαν να ξαναγεμίζει το έλος με θαλασσινό νερό… Το έργο αυτό περιορίζοντας την έκταση του έλους και των προβλημάτων που δημιουργούσε, λειτούργησε καταλυτικά για την εξέλιξη όλης περιοχής».
Κάστρο Εστέλλα (στον Αγιάννη), Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002
Θέση:Το κάστρο εντοπίζεται σε φυσικό έξαρμα με υψόμετρο 1.008μ. στα νοτιοανατολικά του οροπεδίου Ξερόκαμπος και ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος…..
Από Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους
“ Και δη εν τη αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως αναφέρεται ότι ο πρίγκιψ του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς ευκολωτέραν υποταγήν των Τσακώνων έκτισε , τω 1256, το κάστρον, όπερ καλείται la Estella” Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (σ.93»
«Όθεν το castiellolaEstella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « susoenlasmontanyas”,
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές… οι κατοικούντες τα λεγόμενα Καλύβια Άστρους (είτε Αγιαννίτικα) αναγκάζονται ένεκεν των ελωδών πυρετών ν’αναβαίνωσιν εις το Άγιον Ιωάννη. … ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(σελ 99-100)
Την έγκριση οριοθέτησης ως ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της θέσης «ΝησίΠαραλίουΆστρους»,στο Δήμο Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου, για λόγους προστασίας των αρχαιολογικών καταλοίπων που δηλώνουν τη συνεχή χρήση της θέσης από τα προϊστορικά έως και τα σύγχρονα χρόνια και ιδιαίτερα:
– Των αρχαίων καταλοίπων στη νότια κορυφή του λόφου, που δηλώνουν την ύπαρξη οικισμού προϊστορικών χρόνων.
– Του αρχαίου τείχους στα βορειοδυτικά, που ταυτίζεται με το «επί θαλάσση τείχος» των Αιγινητών.
– Των ρωμαϊκών καταλοίπων στη θέση «Άστρον».
– Του Κάστρου της Φραγκοκρατίας (Κάστρο Ζαφειρόπουλου) στα νότια. Τα όρια του ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου αποτυπώνονται με συνεχή κόκκινη πολυγωνική γραμμή στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα κλίμακας 1:5000 με σημεία 1, 2, 3, …44, 1, σύμφωνα με τον συνημμένο πίνακα ζευγών συντεταγμένων των κορυφών του πολυγώνου
«Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας….
Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ουαι. και του τέλους του 18ουαι….. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
Αναοριοθετούμε τον αρχαιολογικό χώρο του λόφου «Καστράκι», Μελιγούς Κυνουρίας, Νομού Αρκαδίας,ο οποίος στο φύλλο 7315.1 του χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, κλίμακας 1:5000, που υπογράφεται από τον Προεδρεύοντα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σημειώνεται με κίτρινο χρώμα και ορίζεται από τα σημεία 1, 2, 3, 4, … 10, 11, 1 τα οποία αντιστοιχούν στον ακόλουθο πίνακα συντεταγμένων των συστημάτων ΗΑΤΤ και ΕΓΣΑ.
Τα χωριά του Πάρνωνα εκχριστιανίστηκαν περίπου τον 9ον αιώνα και από υπερβολικό σεβασμό πολλά πρόσθεσαν την λέξη Άγιος στο όνομα τους , όπως Άγιος Ιωάννης ,Άγιος Πέτρος, Άγιος Νικόλαος ,Άγιος Ανδρέας ,¨Αγιος Βασίλειος,¨Αγιοι Αώματοι,Άγιος Πανελεήμονασς, Άγια Σοφιά ,Άγιος Γεώργιος, Κοσμάς και γέμισαν το τόπο με εκκλησίες και μοναστήρια .Επίσης όνόμασαν «Αγιες» πολλές τοποθεσίες.Για το λόγο αυτό οΠάρνωναςονομάστηκεκαιτο«ΆγιονΌρος»τηςΝότιαςΕλλάδας.
Τίτλος ΦΕΚ Περί κηρύξεως ως διατηρητέας της I.Mονής Λουκούς, στο N. Aρκαδίας
“Xαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας 200 μ. γύρω από αυτήν την I. Mονή Λουκούς που βρίσκεται δυτικά της Κοινότητας Άστρους, επαρχίας Κυνουρίας, Nομού Aρκαδίας, γιατί είναι αξιόλογο σύνολο διώροφων και τριώροφων κελιών με καθολικό στο κέντρο, το οποίο είναι σύνθετος τετρακιόνιος ναός του 17ου αι. με οκτάπλευρο τρούλο, κατάγραφος με τοιχογραφίες, πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο και φορητές εικόνες του 17ου αι.”
Υπάρχουν πολλές απόψεις σχετικά με το όνομα της Μονής Λουκούς. Πιθανότερη είναι η άποψη ότι προέρχεται από την ρωμαϊκή ονομασία Lucus, που σημαίνει «ιερό άλσος». Σύμφωνα με την παράδοση η μονή χτίστηκε το 1117
Η μονή επονομάζεται «της Λουκούς» τουλάχιστον από τις αρχές του 17ου αιώνα, βεβαιώνοντας την ύπαρξη της σταυροπηγιακής της ιδιότητας. Το έτος 1649 μ.Χ. καταγράφεται ως έτος αγιογράφησης του ναού, πιθανώς, σύμφωνα με τους μελετητές της. Άλλες σημαντικές για τη μονή ημερομηνίες είναι: το 1730 μ.Χ., όταν ο αββάς Fourmont καταστρέφει εκατοντάδες πολύτιμες μαρτυρίες, επιγραφές, αγάλματα, καθώς και έργα λόγου και τέχνης της μονής, για να έχει μόνο αυτός το προνόμιο της αντιγραφής τους! Το 1826 μ.Χ., ο Ιμπραήμ διατάσσει την αποτέφρωσή της και έτσι καταστρέφονται χρυσόβουλλα, βαρύτιμα κειμήλια και έγγραφα αξίας.
Τίτλος ΦΕΚ Περί κηρύξεως Ιεράς Μονής Παλαιοπαναγιάς στο Άστρος Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας.
”Χαρακτηρίζουμε την Ιερά Μονή Παλαιοπαναγιάς, που βρίσκεται 4 χιλιόμετρα ΝΔ του Άστρους της επαρχίας Κυνουρίας, του Νομού Αρκαδίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 100 μ. γύρω του, διότι αποτελεί δείγμα μεταβυζαντινής μοναστηριακής αρχιτεκτονικής και το καθολικό της φέρει αξιόλογο τέμπλο με φορητές εικόνες των μοναχών Νικοδήμου και Κυδωνιάτου”.
Η σημερινή μονή της Παλαιοπαναγιάς, βρίσκεται σε μία κατάφυτη χαράδρα, 7 χλμ. από το Άστρος. Υπήρξε βυζαντινό μοναστήρι ίσως σε άλλη θέση, τιμώμενη στο όνομα της Παναγίας Ελεούσης. Οι μοναχοί εξαιτίας πειρατικών επιδρομών, ίδρυσαν το 1612 μ.Χ. νέο μοναστήρι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, ως μετόχι. Έκτοτε η Ελεούσα έλαβε την επωνυμία Παλιο-Παναγιά και με τον καιρό εξελίχθηκε σε αυτοτελές μοναστήρι. Η μονή, που πιθανολογείται ότι κτίστηκε στα 1310 μ.Χ., σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες είχε ερημωθεί κατά την περίοδο 1770-1778 μ.Χ., ενώ ανακαινίζεται στα 1799 μ.Χ. και αργότερα. Εντοιχισμένα παλαιοχριστιανικά λείψανα (6ος αι.)
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός του Ιερού Ναού του Προδρόμου στον οικισμό Άγιος Ιωάννης Ν. Αρκαδίας ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου.
“Xαρακτηρίζουμε τον Iερό Nαό του Προδρόμου, που βρίσκεται στον οικισμό Άγιος Iωάννης της επαρχίας Κυνουρίας, του Nομού Aρκαδίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας 10 μ. γύρω του.
O ναός είναι σταυροειδής, τετρακιόνιος με οκταγωνικό τρούλο και μεταγενέστερο νάρθηκα. Σύμφωνα με ιστορικά δεδομένα και βάσει αρχιτεκτονικών στοιχείων συνάγεται ότι ο ναός είναι κτίσμα μεταβυζαντινών χρόνων.”
“Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές ο ναός του Προδρόμου χτίστηκε κατά τον 14ο – 15ο αιώνα, ενώ κατ’ άλλους χτίστηκε τον 16ο ή 17ο αιώνα, λόγω της τεχνοτροπίας του εσωτερικού του ναού. Σύμφωνα με αναφορά του έτους 1828ο ναός ήταν ηλικίας 250 ετών, είχε δηλαδή χτιστεί περί το 1578.Πιθανόν όμως να χτίστηκε κατά τα Βυζαντινά χρόνια, καθώς η μορφή του ναού, αλλά και η τοιχοποιία του μοιάζει με πολλά Βυζαντινά μνημεία της περιοχής (όπως η Μονή Λουκούς).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στον Αγιάννη .Το άφθονο παγωμένο νερό της πηγής Πρόδρομος ρέει από πέντε κανάλους, ένας είναι πολύ χαμηλά ακριβώς κάτω από την εκκλησία ,σαν να φαίνεται το νερό έρχεται μέσα από την εκκλησία. .Επίσης οι αγιογραφίες του Αγίου Γεωργίου στον Αγιάννη, που είναι κατεστραμμένες από τον Ιμπραήμ το 1826 (17χλμ)
Η μονή της Μαλεβής συγκαταλέγεται στις πιο φημισμένες της Αρκαδίας. Χτισμένο στις πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 950 μ., περιβάλλεται από πυκνό δάσος με δενδρόκεδρους. Βρίσκεται στο δρόμο μεταξύ Άστρους και Αγίου Πέτρου και απέχει 26 χλμ. από το Άστρος. Το μοναστήρι οφείλει την ονομασία του στην ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, που είναι γνωστή ως «Μαλεβός». Έτσι, η «Παναγία του Μαλεβού» μενομάστηκε σε «Παναγία η Μαλεβή» ή απλά «Μαλεβή»
Σύμφωνα με την παράδοση, η πρώτη μονή ιδρύθηκε κατά τον 8ο αι. (περί το 717 μ.Χ.) σε διαφορετική όμως θέση από την σημερινή και πιο συγκεκριμένα σε ένα προστατευμένο σημείο (για να αποφεύγ.ονται οι επιδρομές κακοποιών) στην τοποθεσία “Κανάλοι”. Η πρώτη μετακίνηση πραγματοποιήθηκε το 1320, σύμφωνα με χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου. Λίγα χρόνια αργότερα επαργυρώθηκε η θαυματουργή, μυροβλήζουσα εικόνα της Παναγίας, έργο πιθανόν του Ευαγγελιστή Λουκά.
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
Aπό τις αρχές το 1821 άρχισαν συζητήσεις μεταξύ των επαναστατημένων για να γίνει ο Αγιάννης η πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους.Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822.Το «κυβερνείο» που βρίσκεται πολύ κοντά στη σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη ήταν η έδρα της κυβέρνησης. . Το χρονικό αυτό διάστημα βεβαιώνεται και από τα Αρχεία των Λαζάρου και Γεωργίου Κουντουριώτη (τ. Α΄, σ. 92 κ.εξ.).
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξηροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος. Το κάστρο Εστέλλα έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Στο γειτονικό Πλάτανο υπάρχει στο δρόμο προς τον Αγιάννη και η περιοχή Αστρίτης,επίσης κοντά στο Πλάτανο βρίσκεται το κάστρο Εστέλλα (Άστρος) και το Αστρίτης πιθανόν έχει σχέση με το Εστέλλα. Στη θέση Αστρίτης βρισκόταν παλιά το ιστορικό χωριό που οι κυνηγημένοι από το κάμπο της Θυρέας από το Αθηναίο στρατηγό Νικία το 424 π.χ Αιγινίτες κατέφυγαν στα βουνά για να γλυτώσουν. Οπως Αιγνίτες εηκαταστάθηκαν και στον γειτονικό Αγιάννη, που αναφέρεται ότι το όνομα Αγιαννίτες πιθανόν να προήλθε από το Αιγινίτες. (αϊ -αγια).
Οι αυτόχθονες Πελασγοί είχαν ένα χρυσό κανόνα που για χιλιετηρίδες εφάρμοσαν πιστά μέχρι σήμερα οι κάτοικοι της Θυρέας, τον αμοιβαίο σεβασμό , την συναίνεση , την συνεννόηση και το Ελληνικό μέτρο. Η Θυρεάτις Γη σχετικά μικρός χώρος για χιλιετηρίδες μέχρι σήμερα κατόρθωσε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της , την ιδιαιτερότητα της , τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της , τα χαρακτηριστικά της, το πολιτισμό της και να αντισταθεί γενναία και αποτελεσματικά σε πολλούς μικρούς και μεγάλους κατακτητές και επιδρομείς.
Η Θυρέα είναι η αρχαία ονομασία περιοχής της Βόρειας Κυνουρίας που περιλαμβάνει: το Άστρος, τον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη). το Παράλιο Άστρος, τη Μελιγού, το Χάραδρο και τον Πλάτανο . Για πολλούς αιώνες μέχρι την δεκαετία του 1950 ο Αγιάννης,σημερινός θερινός οικισμός του Άστρους, αποτελούσε το μητροπολιτικό κέντρο της Θυρέας.
Το μεγαλοπρεπές μέγαρο «Άστρος» του Δημητρίου Καρυτσιώτη στην Τεργέστη ( PalazzoCarciotti)
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) έχτισε το 1798 το μεγαλοπρεπές μέγαρο του στην Τεργέστη , που το είχε ονομάσει «Άστρος», αργότερα μετά το θάνατο του ονομάσθηκε μέχρι σήμερα Palazzo Carciotti. Aναφέρεται ότι έχτισε την Σχολή στον Αγγιάννη και το Άστρος με προτροπή του εθνικού ήρωα Ρήγα Φεραίου, για να μάθουν «γράμματα» και την ιστορία τους οι σκλάβωμένοι τότε συμπολίτες του και να επαναστατήσουν. Ο Μέττερνιχ ο σπουδαιότερος πολιτικός της Ευρώπης και φημισμένος υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας το 1816 φιλοξενήθηκε και έμεινε για ένα διάστημα στο μέγαρο «Άστρος» ,στη σημερινή οδός 3ης Νοεμβρίου, όπου βρίσκεται το κτήριο, και ονομαζόταν μέχρι το 1918Riva Carciotti , δηλαδή οδός Καρυτσιώτη.
‘Κηρύσσομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η β’ Εθνική Συνέλευσις
Ο χώρος του μουσείου, το κτήριο της Σχολής Καρυτσιώτη, τοπικού παραδοσιακού ρυθμού, μαντρωμένο με τον πέτρινο τείχο (μάντρα), μαζί με τον Προαύλιο Χώρο που σώζονται μέχρι σήμερα οι καμινάδες των δωματίων των οικότροφων μαθητών της σχολής και τον επίσης μαντρωμένο χωριστó γειτονικό «Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων εíναι σεμνός , αρμονικός και επιβλητικός,είναι «διατηρητέον ιστορικόν μημείον» και «μουσείο από μόνος του».
Το ιστορικό Άστρος Κυνουρίας βρίσκεται στη δυτική παραλία του Αργολικού ,εκεί που ήταν η αρχαία πόλη της Θυρέας, νότια από την πρώτη πόλη της Ευρώπης το ιστορικό Άργος και την έδρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού Μυκήνες.
ΣμαράγδηςΙ. Αρβανίτη–ΟισχολέςτουΔημητρίουΚαρυτσιώτηστονΆγιοΙωάννηκαιτοΆστροςΘυρέας–Κυνουρίαςκατάταπροεπαναστικάχρόνιαέωςτηναπελευθέρωση, ΕταιρίαΠελοποννησιακώνΣπουδών, Αθήνα 2001
ΣμαράγδηςΙ. Αρβανίτη–ΜελέτεςΒυζαντινήςκαιΜεταβυζαντινήςΑρχαιολογίαςκαιΤέχνηςπροςτιμήντηςκαθηγήτριαςΕλένηςΔεληγιάννη–Δωρή. ΟμεταβυζαντινόςναόςτουΑγίουΓεωργίουστονΆγιοΙωάννηΚυνουρίαςσυνοπτικήπαρουσίασητουμνημείουκαιτουεικονογραφικούπρογράμματος, Αθήνα 2010
ΣμαράγδηςΙ. Αρβανίτη –ΤοκάστροτουΠαραλίουΆστρουςΚυνουρίαςπρώτεςπαρατηρήσεις, Αθήνα 2007
Το αρχοντικό του Πάνου Σαρηγιάννη στο Άστρος ,που το 1821 φιλοξενήθηκε ο Δημήτρης Υξηλάντης πριν το Κολοκοτρωνέϊκο τραπέζι δίπλα στο Αργοκήπιο Καρυτσιώτη. Η φωτογραφία από τον συμπατριώτη μας Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
Το 1798 ο Δημήτριος Καρυτσιώτης έκτισε στον Αγιάννη την περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη. Η Σχολή Καρυτσιώτη φυσικά κτίστηκε εκεί που υπήρχε οικισμός στην περιοχή στο σημερινό Άστρος, που οι Αγιαννίτες είχαν τα αρχοντικα τους (δύο πατώματα κατά τον Leake ), τους «πύργους» και τα καλύβια τους.
Το αρχοντικό του Πάνου Σαρηγιάννη στο Σουληνάρι στον Αγιάννη ,που το 1821 φιλοξενήθηκε και κοιμήθηκε ο Δημήτρης Υξηλάντης, πριν αναχωρήσει για το τελικό προορισμό του το στρατόπεδο Βερβένων.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης το 1821 ήρθε στο Άστρος για ένα συγκεκριμένο σκοπό ,να συναντήσει τους ανθρώπους της περιοχής ,τον Πάνο Σαρηγιάννη που το φιλόξενησε στο σπίτι του την ίδια ημέρα της άφιξης στον Άγιαννη και στο σπίτι τους στο Άστρος, δίπλα στο αργοκήπιο του Καρυτσιώτη. Στο αγροκήπιο Καρυτσιώτη στο Άστρος έγινε συνάντηση και γεύμα με τους στρατιωτικούς, το περίφημο Κολοκοτρωνέϊκο τραπέζι, που ο Γ. Τερτσέτης αναφέρει «συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους» (Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής φυλής σελ.287). και πρωταρχικά για να τους διαβάσει το έγγραφο του αδελφού του Αλέξανδρου Υψηλάντη που τον διώριζε «πληρεξούσιο του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής».
Από τον συμπατριώτη μας Γιάννη Δ.Κουρμπέλη αρχοντικά και “πύργοι” στο Άστρος που κτίστηκαν πριν το 1805 .
Για χιλιάδες χρόνια πριν την επανάσταση του 1821 υπήρχε το ιστορικό Άστρος και ο Αγιάννης του Άστρους. Φαίνεται το Άστρος άρχιζε από το ξεροκάμπι και το κάστρο Εστέλλας (η της Ωριάς ), που βρίσκεται κοντά σον Αγιάννη, μέχρι το κάστρο του Παραλίου Άστρους και ο πυρήνας του ήταν οι κάτοικοι του Αγιάννη και του σημερινού Άστρους και σίγουρα συμφωνούσε με αυτά ο Οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης Άκουρος που γνώριζε τον τόπο του καλύτερα από όλους μας.
Το Άστρος και ο Αγγιάννης είναι μια κοινότητα για τουλάχιστον δύο χιλιάδες χρόνια και το σπουδαιότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν και έχουν σήμερα σπίτια στον Άγιάννη και στο Άστρος .Επίσης ας θυμόμαστε τι μας έλεγε ο Θουκυδίδης , «οι κάτοικοι είναι τα κράτη», δεν είναι τα κράτη οι πόλεις και τα κάστρα.
Δείτε το συνδεσμο για περισσότερα ,Από τον συμπατριώτη μας Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
Στο Άστρος σώζονται μέχρι σήμερα πολλά αρχοντικα και οι “πύργοι” των προκρίτων του Αγιαννη ,που κτίστηκαν πριν το 1805 όπως του Καρυτσιώτη, Πάνου Σαρηγιάννη,Ματθαίου,Παπαπέτρου, Διγενή,της κυρά -Μάρως συζύγου του Κ.Ζαφειρόπουλου, πύργος του Τσιράχη και πύργος του Λογοθέτη,Πέρρου,Πάσχου,ο πύργος της Μαριέττας,Κοράλλη,πύργος του Ζαχαριά, Κομηνέϊκος πύργος,Γ.Σαρηγιάννη,και πολλά άλλα.Το Άστρος ελέγετο από τους Αγιαννίτες και “Γιαλός” και οι κάτοικοι “Γιαλίσιοι” , γιατί ήταν στην παραλία του κάμπου της Θυρέας και αυτοί ήταν στα βουνά του Αγιάννη.(Απο την Θυρεάτις Γη,Ι.Κακαβούλιας, Ι.Κουσκουνάς,Κ.Χασαπογιάννης).
Τα αρχοντικά των Ζαφειρόπουλων στο Αγιάννη που προσωρινά και προνοητικά διαφύλαξε ο Άκουρος τα βιβλία της Σχολης Καρυτσιώτη πριν την καταστροφή της σχολής από το Ιμπραημ το 1826 και αργότερα τα μετέφερε στο Κάστρο Παραλιου Άστρους ,που σώζονται σήμερα και βρίσκονται στο ίδρυμα Ζαφείρη στο Άστρος
Παλιάκαλύβια και αρχοντικά στο Άστρος και Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ .
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ, οι Αγιαννίτες αποκαλούσαν επίσης Αγιαννίτικα καλύβια την δεύτερη προσωρινή κατοικία τους ,αναφερόμενοι στα καλύβια τους που είχαν στο Άστρος και στο κάμπο της Θυρέας.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ .Ν.Σπηλιαδης Απομνημονευματα σελ 502, «και όμως οι ολιγαρχικοί,οίτινες είχον καταλάβει τ’Αγιαννίτικα λεγόμενα καλύβια εις το Άστρος, ητοιμάζοντο»
. Γενική Εφημερίδα της Ελλαδος 1826, «και βλέπει τον εχθρόν επιστρέφοντα πάλιν πανστρατιά, και διευθυνόμενο προς τα Καλύβια του αγίου Ιωάννου εις το Άστρος» (Φάκλαρης , (2023),σελ 139»
«που μετέβησαν στο Άστρος για να παραστούν στη Β’ Εθνοσυνέλευση ως παραστάτες – (Φάκλαρης , (2023)σελ 99»
Πάνος Ζαφειρόπουλος , το σημερινό Άστρος «ονομάζονται Άστρος και πριν την Β’Εθνοσυνέλευση π.χ. ο Πάνος Ζαφειρόπουλος σε κάποια έγγραφα του αναφέρει ως πατρίδα του το Άστρος ,όταν ακόμη δεν υπήρχε οικισμός στη σκάλα Άστρους »(Φάκλαρης ,(2023) σελ 44)
Πάνος Ζαφειρόπουλος « επήλθεν το έτος 1823 και κατά Φεβρουάριον εσυστήθη η Εθνική συνέλευσις εις Άστρος ..έκαστος δύναται να εννοήσει τι υπέφερον οι κάτοικοι του Άστρους»(Φλούδας Θυρεατικά Β σελ 52)
Το 1798 ο Δημήτριος Καρυτσιώτης έκτισε στον Αγιάννη την Σχολή Καρυτσιώτη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη, που το 1805, πριν την επανάσταση, φοιτούσαν μαθητές από το Άστρος και ολόκληρη την πατρίδα μας.Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία , έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και για να γίνει η Β’Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823. Στο Αγροκήπιο Καρυτσιώτη στο Άστρος , δίπλα στη Σχολή Καρυτσιώτη έγινε το περίφημο Κολοκοτρωνέϊκο τραπέζι.
Διακρίνεται το μέγαρο «ΑΣΤΡΟΣ» στην Τεργέστη, η κατασκευή άρχισε το 1798 και τελείωσε το 1805. Mετά τον θάνατο του Δημητρίου Καρυτσιώτη το μέγαρο ονομάστηκε Palazzo Carciotti.
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης ,έφυγε από την Καρύτσα του Αγιάννη 15 χρονών το 1756, αλλά δεν ξέχασε στη διαθήκη του ποτέ την πατρίδα του τον Αγιάννη και το” Άστρος”, γιατί το Χρυσήλιο ,Ιστορικόν και “καμαρωτό” Άστρος υπήρχε πολύ νωρήτερα απο το 1756.
The historic Astros of Kynouria is located on the west beach of the Argolic, south of the first city in Europe the historic Argos and the seat of the Mycenaean culture Mycenae.
Athens is 170 km, about two hours, the airport is about 200 km and Astros has the famous and best Attica climate.
In the historical Astros of Kynouria, Greece we have it all. 1) We are close to everything .. 2) We have the “sun and the sea” of the Argolic Gulf, with many enchanting beaches. 3) We have a great history and very important archeological monuments 4) We have Parnona, “our mountains and our castles “. 5) We are the” Mount Athos “of Southern Greece
We have our neighbors and the appropriate infrastructure for holidays for all and for families
The historic Astros of Kynouria is not the center of the world, but “it is close to everything and we have it all”.
In the ancient Greek world Delphi was the navel of the earth.
Astros is very close to the most important Archaeological Sites and Museums of our country, which one day we should all visit, which are easily visited by many of our friends with day trips from Astros, when they choose Astros for the basis of their annual vacation.
a. Most important Archaeological Sites and Museums in Greece. Palamidi in Nafplio (33 km), Turin 33 km, Mycenae (43 km), the Epidaurus Theater (70 km), Olympia (170 km), the Parthenon, the Acropolis and the Acropolis Museum in Athens ( 170 km), Delphi (288 km) and Mystras (88 km).
b. We have with us easily accessible the “Aegean islands“
c. We have many historical and traditional villages and our friends Tsakones who continue to speak ancient Greek.
2) The Argolic gulf and our beaches.
We have the “sun and the sea” of the Argolic, with many enchanting beaches. We are a magical “island that has it all”. Let us repeat, we have with us easily accessible the “Aegean islands”.
Astros and Agiannis perfectly combine “the mountain and the sea” and that is why many prefer Astros for their holidays. The change of landscape from the blue of the sea to the green of the plain and the mountain, is a pleasant challenge for the demanding traveler who quickly gets bored of the monotonous scenery.
The picturesque “island” Paralio Astros is 4 km from Astros. The “island”, as the old people called the inhabited hill, has nothing to envy from any Aegean island, it has it all, it is only 2 hours from Athens and very close is the “mountain” Parnonas and its traditional villages, from its port the access to the “Aegean islands” is easy.
The Argolic has enchanting beaches and the “sun and the sea” of the Argolic is charming, Anyone who tries once comes again and becomes a permanent…. It is no coincidence that we have regular visitors from Germany, Italy, France, England and all of Greece. On the beach there is also the small German settlement. !!!
We have a long history and very important archeological monuments, which undoubtedly played a catalytic importance for the organization and success of the liberation struggle.
The “Holy Space” of the Second National Assembly of the Greeks
“ At this place, the Second National Assembly of the Greeks met, March 30 – April 18, 1823 “,
In Astros, in 1823 AD, the Second National Assembly of the Greeks convened, with the main purpose of the revision and modernization of the Constitution which had been voted in 1822 AD, during the First National Assembly in Epidaurus, for this and was named “Law of Epidaurus”. The country now has a final Charter, which regulates all matters related to the establishment and operation of the state, institutions and the army. The revised Constitution, extremely progressive and pioneering for its time. The Assembly, in the model of the Constitutions of the French Revolution of 1789 AD, also drafted the “Declaration of the NW of the Greek Assembly”. The assembly responded with the proclamation, to the world and the greats of the time. “We are determined to become independent, as an autonomous and independent nation.” a little topical today…
The Karytsiotis School of Agiannis
The school of Karytsiotis of Agiannis with its branch in Astros played a primary and decisive role for Agiannis to become the capital of the revolted Greece.
The founding inscription of the Karytsiotis School of Agiannis.
“1798 IN THE MONTH OF JULY 18 THE SCHOOL TO PHILOTHEAMON ..”
Dimitris Karytsiotis built the famous school Karytsiotis the “university” in pre-revolutionary Greece in 1798 in Agiannis (17 km) and the branch of the school in 1805 in Astros. His contribution to the Thyroid Earth and the homeland is incalculable. Pre-revolutionary Greece had many small “hidden” and few open schools. One of the few obvious schools was the famous Karytsiotis School that was built in 1798, 23 years before the Greek revolution and this is of great importance. It was built on the hill Koutri of Agiannis Kynourias and was one of the few “universities” of our pre-revolutionary homeland and its students were from all over mainland Greece and our islands. Our great benefactor Dimitrios Karytsiotis, a powerful Agiannitis patriot of the Diaspora, found a way for the 400-year-old Turkish conquerors to allow the construction and operation of the school in Agiannis and the branch of the Karytsiotis school in Astros Kynourias.
The Archaeological Museum of Astros.
The Archaeological Museum of Astros has been housed since 1985 in the building of the Karytsiotis school (built in 1805), of local traditional style, lined with the stone wall, together with the courtyard that survives to this day the chimneys of the rooms of the boarding students and the also chanted separately neighboring “Sacred Space” of the Second National Assembly of the Greeks. It also has a large courtyard, which has been converted into an archeological park and exhibition. In the courtyard the visitor can admire two statues on a couch, of Herod Atticus and his wife, as well as columns and capitals of Corinthian style.
The space is modest, harmonious and imposing, “it is a museum in itself”.
The exhibition material of the Museum includes the following collections: Architectural members from the Villa of Herodes Atticus in Eva (Doliana Kynourias), finds, mainly ceramics from cemeteries of Hellenistic times, small objects and coins from various areas of Kynouria, inscriptions from various places
Agios Ioannis Kynourias: The “government” and Panos (Akouros) Zafeiropoulos
Agiannis was the capital of revolutionary Greece from August 22 to October 1, 1822. The “government” located very close to the Karytsiotis school of Agiannis was the seat of government.
Ibrahim slaughtered and burned the whole Peloponnese, but he could never defeat Akouros, although he had temporarily captured him, not even in the castle of Paralio Astros, someone had to resist and it is our great honor, this was Panagiotis Zafeiropoulos from Agianniti ( 500 books were saved from the burning of the School, which were kept in 1827 in the house of the Zafeiropouloi (Castle of Paralio Astros).
The “camp of the Bervena“, the historic Vervena and the historic Doliana
The battle of May 18, 1821 in historic Vervena and historic Doliana thwarted the dismantling of the camp in Vervena and the plan of the Turks. It also boosted the morale of the revolutionaries and paved the way for the fall of Tripoli.
Undoubtedly the “camp of the Berbens” played a catalytic role in the organization and success of the liberation struggle. From the “camp of the historical Bervens” the liberation of our homeland began essentially and militarily.
4) Our mountains and castles .
We have Parnonas, “our mountains and our castles”.
Much of North Kynouria, but also a natural border to the west to Laconia is the mountain range of Parnon. Parnonas or Malevos delineates to the middle the borders of the prefectures of Arcadia and Laconia and its southern extension reaches the cape of Malea. Its name is very ancient and comes from the same root as the names of the mountains Parnitha and Parnassos, denoting “the shining peak”, from the rising sun or the moon. Its highest peak is Megali Tourla (1.93B meters], while on its ridge there are several mountain peaks, whose altitude exceeds 1500 meters.
The name Parnonas means bright glow, from the light of the sun or from the light of the moon.
Castles, we have many castles…
Castle Estella or Castle Oria near Agiannis “ suso en law montanyas”
Paralio Astros Castle or Zafeiropoulos
5) Monasteries and churches
We are the “Mount Athos” of Southern Greece
Parnonas: the “Mount Athos” of Southern Greece Dozens of monasteries of Parnonas, sometimes rooted in steep cliffs, roots of the faith and soul of Christianity and sometimes on hills, ascension to the uncle and the dream. Founded for many centuries, they are a complex part of the history of the place, high examples of architecture, places of mental euphoria and rejoicing, paths of redemption and hope.
Monasteries of the Municipality of North Kynouria, distances from Astros.
Holy Monastery of Loukous 4km, Holy Monastery of the Assumption of the Virgin Mary Palaiopanagia 6 km, Holy Monastery of the Assumption of the Virgin Mary Malevi 26 km, Holy Monastery of Timios Prodromos Perdikovris 37 km, Holy Monastery of Panagia Artokasos Kotonas 20 km in Leonidio (64km), and Mystras 90km We have the right infrastructure for holidays for everyone and for families. In the historic Astros of Kynouria we have it all.
We have the right infrastructure for holidays for everyone and for families.
In the historic Astros of Kynouria we have it all.
The historic Astros of Kynouria is located on the west beach of the Argolic, where the above map shows the ancient city of Thyrea, south of the first city in Europe the historic Argos and the seat of the Mycenaean culture Mycenae.
«Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), στο Αγιάννη του Άστρους .
Όλοι συμφωνούν και ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), βρίσκεται στο Αγιάννη του Άστρους, στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι», πάνω από του «άστρου /εις τον κάμπον της μαλεβής»
Το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος έκτισε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας στη θέση «Ξεροκάμπι» (2 χλμ ) σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα» «το κάστρον, όπερ καλείται la Estella (=Άστρος)» προς ευκολωτέραν υποταγήν των γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μωρέως.
Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002.
Το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη του Άστρους στη θέση «Ξεροκάμπι» (2 χλμ), είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς.
Το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους .
Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους
“ Και δη εν τη αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως αναφέρεται ότι ο πρίγκιψ του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς ευκολωτέραν υποταγήν των Τσακώνων έκτισε , τω 1256, το κάστρον, όπερ καλείται la Estella” Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (σ.93)» «Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93)
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές … ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένηκαι (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(σελ 99-100)
«Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).«περί τον αιγιαλόν του άστρου/εις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
«Ηδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου¨(σελ 99)
«Kεντρικός πύργος Άστρους» (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
Διακρίνεται παραπάνω ο κεντρικός πύργος του Κάστρου Εστέλλα (Άστρους) στον Αγιάννη . Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης ) που ήταν το μητροπολιτικό κέντρο της Θυρέας για πολλού αιώνες πριν το 1821 , είχε επίσης και την ονομασία Άστρος, Αγιάννης Άστρους, Επάνω Άστρος, Ορεινό Άστρος , Αγιαννίτικα Καλύβια. Ο Άγιος Ιωάννης ( Αγιάννης) Κυνουρίας ,ήταν η έδρα της Επαναστατικής Προσωρινής Διοίκησης – Κυβέρνησης από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822.
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους )
«Γνωρίζουμε ότι μετά την κατάκτηση της Μονεμβασίας ο Βιλλαρδουίνος έχτισε ένα κάστρο το 1256 πάνω στα βουνά για να ελέγχη τους Τσάκωνες. Η σχετική αναφορά στο «Βιβλίο των Άθλων» έχει ως εξής. Et le princep por mellor fenyorear los fizo alli un castiello suso en las montagnas, el qual se clama la Estella (Libro σ.49»
«Τείχη της ακρόποληςτου Άστρους»(Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους )
«Η σημαντικη αυτή οχύρωση είναι η Εστέλλα του Αραγωνικού Χρονικού το κάστρο έχτισε ο Βιλλαρδουίνος στο βόρειο άκρο του Πάρνωνα. Ειναι επίσης άλλο ένα από τα πολλά κάστρα της Ωριάς,Έχει περιγραφεί επαρκώς από τον Antoine Bon και τον Πέππα»
«Πρώτος το αναφέρει ο Leake Travels II σ.486 (Σελ 492) γράφοντας πως δύο μίλλια πάνω από τα Αγιαννίτικα καλύβια , στον καλλιεργημένο κάμπο του Ξηροκαμπιού υπάρχει ένα φρούριο Ελληνικό».(Αναστάσιος Ι. Μπάλλας,)
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης αναφέρει το Κάστρο Estella=Άστρος σίγουρα βρίσκεται στη Ξεροκάμπι του Αγιάννη.
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella) ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». «Πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπι» . (Φάκλαρης , (2023) σελ 86,87).
Από το Καστρολόγο
Οπότε σήμερα θεωρείται δεδομένο ότι το κάστρο στο Ξεροκάμπι είναι το φράγκικο οχυρόπου αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος). Το κάστρο αυτό έχει μείνει γνωστό και με το δημώδες όνομα «Κάστρο της Ωριάς», το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, συνδεόμενο με θρύλους γύρω από την κατάληψή του
Όπως αναφέρει ο Hopf, το 1423 το κάστρο βρίσκεται ακόμα στα χέρια των Ελλήνων. Αυτήν την εποχή ανήκει στον άρχοντα της Τσακωνιάς Λέοντα Μελισσηνό. Οι χωρογραφικοί πίνακες του Hopf το φέρουν να ανήκει το 1463 στους Ενετούς, ενώ το 1467 ανήκει πλέον στους Τούρκους.
Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να έχει στρατιωτική αξία για τους Οθωμανούς μετά την κατάληψή του.
Σήμερα, το ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό ως Estella ((μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα Κάστρο της Ωριάς, το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του.
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας.
Από το «CastiellolaEstella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), στο Αγιάννη του Άστρους, διακρίνεται στο βάθος μέρος της τοποθεσίας «Ξεροκάμπι», του «άστρου /εις τον κάμπον της μαλεβής». (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος). Η φωτογραφία από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος. «Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).«περί τον αιγιαλόν του άστρου/εις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
Κάστρο Παραλίου Άστρους
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους δεν είναι το κάστρο Estella, όπως λανθασμένα και ατεκμηρίωτα αναφέρεται.Δεν υπάρχουν γνωστά ιστορικά στοιχεία και πειστικές αναφορές από κανένα ιστορικό μελετητή , αλλά μόνο λανθασμένα συμπεράσματα για την ονομασία Estella, που πειστικά και τεκμηριωμενα το Εστέλλα είναι για το άλλο κάστρο που βρίσκεται στα ενδότερα της Κυνουρίας. Όλοι συμφωνούν το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), το έκτισε ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος το 1256 και βρίσκεται στο Αγιάννη του Άστρους, στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι», πάνω από του «άστρου /εις τον κάμπον της μαλεβής».
Στα αρχεία της Βενετίας του 15ου αιώνα το 1407, αναφέρεται το κάστρο «Astritzi».. «και κύριος αυτού Lampridios» , (Ν.Βέης Μνείαι του άστρους ,σελ 97). Ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios), και για το λόγο αυτό θεωρείται η αναφορά του 1407 είναι για το Κάστρο Παραλίου Άστρους .Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται πιθανά είναι το «Astritzi» των Ενετών,αλλά δεν συμφωνούν με αυτό όλοι οι ιστορικοί μελετητές (Ν.Βέης και άλλοι)
Επίσης σε αναφορές του Stefano Magno to 1463,1467,1469 και άλλων για τα κάστρα του Μορέως το 1471 αναφέρονται δύο τοπογραφικα σημεία (κάστρα)Astroκαι Astrici , Astro και Astritzi.( Ν.Φλούδας Θυρεατικα Β. σελ 38). Οι παραπάνω αναφορές «Astro» είναι για το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη ,στην τοποθεσία Ξεροκάμπι,όπως αναφέρουν πειστικά ο Ν.Βέης και πολλοί άλλοι ιστορικοί μελετητές και οι αναφορές Astritzi, Astrici είναι για το Κάστρο Παραλίου Άστρους.
Οι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων κτίστηκε αργότερα από το 1256 , το 15ον η 17ο αιώνα και επισκεύαστηκε το 1824-1825 από τον Πάνο Ζαφειρόπουλο η Άκουρο και τους αδερφούς του Κωνσταντίνο και Ιωάννη.
Από τα παραπάνω αναφορές , του 1407 για τον Αγιαννίτη Λαμπρίδη κύριο του κάστρου ,για τα δύο τοπογραφικά σημεία (κάστρα) του Stefano Magno(to 1463,1467,1469) ,την αναφορά του 1471 επίσης για τα δύο τοπογραφικά σημεία (κάστρα) και την χρονολογία κατασκευής του κάστρου μετά το 15ο αιώνα ,όπως συμφωνούν πολλοί ιστορικοί μελετητές , συμπεραίνουμε το «Astritzi» των Ενετών ,είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους.
Το κάστρο Estella (=Άστρος) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ), για τον έλεγχο των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μωρέως.Όλοι συμφωνούν και ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), βρίσκεται στο Αγιάννη του Άστρους, στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι», πάνω από του «άστρου /εις τον κάμπον της μαλεβής».Συμφωνούν οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι .
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας.
«H ύπαρξη κάστρου στην ίδια θέση ,από την Βυζαντινή περίοδο η την Ενετοκρατία ,δεν επιβεβαιώνεται ως τώρα απο οικοδομικά λέιψανα.»
«Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, με επιφύλαξη, μπορούν να διακριθούν δύο οικοδομικές φάσεις . Στη πρώτη ανήκουν ο εξωτερικός οχυρωματικος περίβολος…Συνεπώς εντάσσεται στην οικοδομική δραστηριότητα είτε κατά το διάστημα της Β’Ενεκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1689-1715) και στα οχυρωμτικά έργα που κατασκεύασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή για να αντιμετωπίσουν κυρίως τοπικά κινήματα είτε της Β’ Τουρκοκρατίας μετά το 1715… Στη δεύτερη οικοδομική φάση ανήκουν ο εσωτερικός περίβολος …..Είναι η περίοδος της οικοδομικής δραστηριότητας των Ζαφειρόπουλων από το Νοέμβεριο 1824 έως τον Αύγουστο το 1825.
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β. Φάκλαρης (2023) ανέφερε το Κάστρο Παραλίου Άστρους χτίστηκε στις αρχές του 15ον αιώνα 1400-1410 …”οι Ενετοί κατέχουν την χερσόνησο Άστρους στην οποία έχτισαν ένα μικρό κάστρο που αναφέρεται σε πηγή του 1407″ και το Κάστρο Παραλίου Άστρους στους Ενετικούς χάρτες ονομάζεται Astritzi.
« Η νοτιοδυτική κορυφή της χερσονήσου πάνω από το σημερινό χωριό, οχυρώθηκε από τους Ενετούς τον 15ον αιώνα» (Φάκλαρης , (2023) σελ 90).
“Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκομαι στα αρχεία της Βενετίας του 1407, όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi “ και ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios ) (Φάκλαρης , 2023, σελ 87).
Ο καθηγητής γνωρίζει ότι οι χάρτες της εποχής περιέχουν μεγάλες ανακρίβειες με τον τρόπο και τις πληροφορίες που υπήρχαν τον μεσαίωνα, όλοι αντέγραφαν ότι εβρισκαν και επίσης αντέγραφαν και τα πολλά ίδια λάθη και επισημαίνει.. «Δεν υπάρχει νησί στην Χερσόνησο Άστρους μετά το 500 π.χ ,αλλά υπήρχε νωρήτερα».
Υπάρχει μια θεωρία ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο. Όμως αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν υποστηρίζεται από ευρήματα ή από ιστορικές πηγές.
Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: Η πρώτη φάση αφορά την περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς. (Εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί οχύρωσαν κάποιες θέσεις για να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή φοβούμενοι τους Τσάκωνες αλλά και την επιστροφή των Ενετών.)
Η δεύτερη κατασκευαστική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, όταν το κάστρο ανήκε στους τρεις αδερφούς Ζαφειρόπουλους οι οποίοι ήταν πλούσιοι έμποροι από το εξωτερικό και μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία.
Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές.
Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας.
Έχει υποστηριχθεί ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους είχε προηγηθεί μεσαιωνικό κάστρο, υπόθεση που λόγω απουσίας επαρκών στοιχείων δεν γίνεται να επιβεβαιωθεί. Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ουαι. και του τέλους του 18ουαι….Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825,
Η αναμφισβήτητα τεκμηριώμενη ιστορική αλήθεια είναι το Κάστρο Εστέλλα (Άστρους) βρίσκεται στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας στη θέση «Ξεροκάμπι» (2 χλμ).
Τα κείμενα παραπάνω είναι διασταυρωμένες ιστορικές αλήθειες με μεγάλη βιβλιογραφία , όπως πρέπει να γράφεται η ιστορία. Παραθέτουμε παρακάτω ενδεικτικά την σχετική βιβλιογραφία από μερικά κείμενα ,όχι από όλα ,και τις πηγές μας.( π.χ σε ενα κείμενο από τα παραπάνω μετρήσαμε 32 βιβλία η άρθρα).
Αντίθετα ο μεγάλος μύθος και τα παραμύθια για κουβεντούλες στα καφενεία είναι τα ατεκμηρίωτα κείμενα , χωρίς στοιχειώδη βιβλιογραφία.
Στην ψηφιακή εποχή μας υπάρχουν πολλοί που αντιγράφουν ,χωρίς να διασταυρώνουν, ότι βρουν μπροστά τους, και «ξαναφράφουν την ιστορία» χωρίς βιβλιογραφία, όπως τους καπνίσει, για να την ξανά αντιγράψουν και άλλοι αργότερα που χωρίς να διασταυρώνουν τι διαβάζουν , αναφέρονται στα προηγούμενα ατεκμήριωτα κείμενα .Τα ατεκμήριωτα αυτά κείμενα , είναι αυτά που λέμε τα μεγάλα παραμύθια , οι μισές αλήθειες και τα ψέμματα..
Πηγές
Οι δύο φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα , που αναφέρεται «Κεντρικός πύργος Άστρους» και «Τείχη της ακρόπολης του Άστρους» είναι Από το Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Οι άλλες τρεις φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας».
Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,Β, Αθήνα 1988
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους Το τοπωνυμικό «Άρια»
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (Άστρος ( σ.209-210 )
Φιλιππίδης Δ., «Κυνουρία», Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α’, τ. 4, Αθήνα 1985, 170-173
Bees N. A., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», Byzantinische Zeitschrift 17 (1908), 92-105
Buchon A., Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1843, 397
Buchon A., Recherches historiques sur la principauté francaise de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1845, 65
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Hopf Ch., Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin, Weidmann, 1873, 202-203, 205-206
Zakythinos A., Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 78,164,166
Όλοι συμφωνούν και ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), βρίσκεται στο Αγιάννη του Άστρους, στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι», πάνω από του «άστρου /εις τον κάμπον της μαλεβής» Το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος έκτισε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας στη θέση «Ξεροκάμπι» (2 χλμ ) σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα» «το κάστρον, όπερ καλείται»…«Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256), » προς ευκολωτέραν υποταγήν των γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. (Η φωτογραφία από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή) .
Ο Θουκυδίδης ,ο πρώτος επιστήμονας Ιστορικός του κόσμου, και ο Ηρόδοτος , αναφέρουν η Θυρεάτις Γη ( Θυρέα) υπήρχε πριν 3,000 χρόνια (ο Ηρόδοτος αναφέρει τα τέλη του 11ου αι. π.Χ. αιώνα).
2.27.1,2] “Το ίδιο καλοκαίρι, οι Αθηναίοι εκτόπισαν όλους τους κατοίκους της Αίγινας, άντρες, γυναίκες και παιδιά ….Οι Λακεδαιμόνιοι παραχώρησαν την Θυρέα στους Αιγινήτες πρόσφυγες. Το έκαναν και από έχθρα εναντίον των Αθηναίων και επειδή οι Αιγινήτες τούς είχαν βοηθήσει όταν είχε γίνει ο μεγάλος σεισμός και όταν οι Είλωτες είχαν επαναστατήσει. Η Θυρεάτις γη βρίσκεται στα σύνορα της Αργείας γης και της Λακωνικής και φτάνει έως την θάλασσα. Μερικοί από τους Αιγινήτες εγκαταστάθηκαν εκεί και οι άλλοι σκόρπισαν σ᾽ όλην την άλλη Ελλάδα”.
Το τοπωνύμιο «Θυρέα», οφείλει την προέλευσή του στο ότι η περιοχή αποτελούσε τη δίοδο ή θύρα επικοινωνίας και μετάβασης από το Κράτος του Άργους στο Κράτος της Σπάρτης και τανάπαλιν (Θουκυδίδης, Β΄ 27). Το φυσικό μάλιστα όριο, κατά τον Ευριπίδη (Ηλ. 410-2), ήταν ο «Ταναός», δηλαδή ο σημερινός χείμαρρος Τάνος.
Θυρεάτις Γη ( Θυρέα)
Η Κυνουρία αντλεί το όνομα της από τον αρχαίο οικιστή της περιοχής Κύνουρο, γυιό του Περσέα σύμφωνα με την Αργεία παράδοση. Οι κάτοικοι την Κυνουρίας ήταν σε σειρά Πελασγοί, Δαναοί, Ίωνες και Δωριείς.Οι Κυνουριείς ήταν Ιώνες και έδωσαν το όνομα στην περιοχή από το όνομα τους.
Στη βόρεια Κυνουρία ,στα αρχαία χρόνια αντιστοιχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος γης , υπήρχε ο κύριοτερος οικισμός της περιοχής η Θυρέακαι δευτερεύοντες η Ανθήνη, η Νηρίδα, η Εύα και αργότερα τουλάχιστον από το 2.μ,χ αιώνα το Άστρος. Υποστηρίζεται η άποψη από τους ιστορικούς οι Θυρεάτες προέρχοντο από τους Δαναούς. που εγκαταστάθηκαν στο Άργος, την πρώτη πόλη της Ευρώπης, από το 2,800-2,000 π.χ.
Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835, το Άστρος εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835).Από το 1841 έως το 1912, το Άστρος ήταν η χειμερινή έδρα του Δήμου Θυρέας , ο Αγιάννης ήταν η θερινή έδρα{ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841) . Από το 1912 ο οικισμός αποτέλεσε έδρα κοινότητας Άστρους η οποία εξελίχθηκε στο Δήμο Άστρους το 1985 (ΦΕΚ99Α–28/05/1985).Από το 1998 το Άστρος αποτελεί έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας(ΦΕΚ244Α–04/12/1997 )
Η Θυρέα είναι η αρχαία ονομασία περιοχής της Βόρειας Κυνουρίας που σήμερα περιλαμβάνει: το Άστρος, τον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη). το Παράλιο Άστρος, τη Μελιγού, το Χάραδρο και τον Πλάτανο . Για πολλούς αιώνες μέχρι την δεκαετία του 1950 ο Αγιάννης, σημερινός θερινός οικισμός του Άστρους, αποτελούσε το μητροπολιτικό κέντρο της Θυρέας.Το Άστρος και ο Αγιάννης ήταν για τουλάχιστον οκτακόσια χρόνια και είναι και σήρερα μία κοινότητα, με τους ίδιους κατοίκους.
Ιστορία
Η ιστορία της περιοχής μελέτης είναι πλούσια σε γεγονότα και συμβάντα. Αυτό εξηγείται όχι μόνο με τη γεωστρατηγική της θέση (στα δυτικά παράλια του Αργολικού Κόλπου), αλλά και με την ύπαρξη των εύφορων πεδιάδων του Τάνου, του Βρασιάτη και του Δαφνώνα στα παράλια.
ΟΙ πρώτοι κάτοικοι στην ηπειρωτική Ελλάδα, με κέντρο την Αρκαδία της Πελοποννήσου, αναφέρονται οι Πελασγοί
Στα πρώτα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας διαπιστώνονται με βεβαιότητα τουλάχιστον από τα νεολιθικά χρόνια. Πλούσια ευρήματα της εποχής αυτής, καθώς και της εποχής Χαλκοκρατίας από τις θέσεις Μαρμαράλωνα (Ξερόκαμπου), Κουτρί (Άνω Μελιγούς), Άγιος Γεώργιος (Μελιγούς), Χερρονήσι (Τεύχος Παραρτημάτων), Νησί Παραλίου , στο δρόμο κοντά στην Παραλία Λεωνιδίου, στο Γεράκι, φωτίζουν κάπως τα προϊστορικά αυτά χρόνια. Οι πρώτοι κάτοικοι ανήκουν στα προελληνικά φύλλα, στους Πελασγούς, που έζησαν εδώ πριν τους Αρκάδες στην Αρκαδία και τους (πρωτοέλληνες) Δαναούςστην Αργολίδα και στα Παράλια της Κυνουρίας. Στη συνέχεια εγκαθίστανται στην Κυνουρία οι Ίωνες. Οι δημιουργοί του Μυκηναϊκού πολιτισμού, οι Αχαιοί, εγκαταστάθηκαν στην Αργολίδα γύρω στα 1600 π.Χ. Λίγο αργότερα κατέβηκαν από κει στη Λακωνία, ενώ η Κυνουρία ήταν ήδη κομμάτι της Αργείας γης. Αυτά μαρτυρούν και τα ευρήματα από το Χερρονήσι, το Νησί του Αγίου Ανδρέα, το Ελληνικό Άστρους, το Καστράκι Μελιγούς. Στο λόφο της Ανάληψης, δυτικά του χωριού Βούρβουρα, βρέθηκαν λείψανα αξιόλογου οχυρωμένου οικισμού (Ίασος ή Ιασαία), που άκμασε στα μυκηναϊκά χρόνια. Θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι βρέθηκαν στη θέση Μάκρος (παραλία Λεωνιδίου), στη θέση Κοτρώνι (Βασκίνα), κοντά στο Παλαιοχώρι. Και σε άλλες περιοχές του Πάρνωνα βρέθηκαν λείψανα αυτής της περιόδου (στο Ξεροκάμπι, στην περιοχή Χάραδρου, Πλατάνας, σον Κάμπο Καρυάς, στη θέση Σοβάλα Πραστού).
Με την κάθοδο των Δωριέων, που ήρθαν και κατέλαβαν τη γη αυτοί τελευταίοι, αρχίζει ο εκδωρισμός των κατοίκων. Στην περιοχή συναντιούνται τα όρια των τριών επικρατειών: των Δωριέων της Σπάρτης, των Αρκάδων της Τεγέας και των Aχαιών του Άργους. Χαρακτηριστική μαρτυρία είναι τα ευρήματα στη θέση Φονομένοι του Αγ. Πέτρου, δίπλα στο δρόμο προς Καρυές, όπου βρέθηκαν τρεις μεγάλοι λιθοσωροί οι οποίοι αντιστοιχούσαν στα όρια των επικρατειών του Άργους, της Τεγέας και της Σπάρτης και ήταν αρχαία ιερά αφιερωμένα στον Ενόδιον Ερμή.
Η Κυνουρία από τα τέλη του 11ου αι. π.Χ. αιώνα σύμφωνα με τον Ηρόδοτοως τα ρωμαϊκά χρόνια, αποτέλεσε περιζήτητη λεία για την ικανοποίηση συμφερόντων της Σπάρτης και του Άργους. Γεωγραφικά η περιοχή της χωρίζεται σε δυο μεγάλες ενότητες. Τη βόρεια,που στα αρχαία χρόνια αντιστοιχούσε στη Θυρεάτιδα, με κύριο οικισμό τη Θυρέακαι δευτερεύοντες την Ανθήνη, τη Νηρίδα, την Εύα και το Άστρος, ενώ το νότιο αντιστοιχούσε στη χώρα των Πρασιών, στην οποία υπήρχε ο κύριος οικισμός Πρασιαί και οι δευτερεύοντες Πολίχνη, Τυρός και Γλυππία. Μέχρι τον 7ο αι. π.Χ. η Κυνουρία πρέπει να διατηρεί την αυτονομία της (προκύπτει από την συμμετοχή των Πρασιών στην Αμφικτυονία της Καλαυρίας) παρ’ όλες τις προσπάθειες του Άργους και της Σπάρτης να την προσαρτήσουν. Εν τούτοις η περιοχή των Πρασιών πρέπει να σχετιζόταν περισσότερο με τη Λακωνία, ενώ η περιοχή της Θυρεάτιδας με την Αργολίδα.
Παρά την έντονη πίεση των γειτόνων της η Κυνουρία πρέπει να παρέμενε ανεξάρτητη μέχρι την εποχή του Αργείου Τυράννου Φείδωνα οπότε και πέρασε στην κυριαρχία του Άργους, που γνώριζε τότε τη μέγιστη ακμή του. Μετά τη Φείδωνα όμως το Άργος άρχισε σταδιακά να παρακμάζει ενώ η Σπάρτη ισχυροποιούταν. Η τύχη της Κυνουρίας φαίνεται να κρίθηκε οριστικά ο 546 π.Χ., στη μάχη της Θυρέας (ή μάχη των Εξακοσίων Επιλέκτων), οπότε η Σπάρτη επικράτησε του Άργους και απέκτησε τον έλεγχο της Κυνουρίας. Το 424 π.Χ. ο αθηναϊκός στόλος έφθασε στα παράλια της Θυρεάτιδος, την κυριεύσε, τη λεηλάτησε και την πυρπόλησε. Η Κυνουρία παρέμεινε Σπαρτιατική μέχρι το 338 π.Χ. όταν ο Φίλιππος Β΄ απέδωσε το βόρειο τμήμα της στους Αργείους μέχρι και τη ρωμαϊκή περίοδο, ενώ η νότια περιοχή των Πρασιών και του Τυρού (η οποία ήταν το φυσικό σύνορο της αρχαίας Σπάρτης) παρέμεινε στη Σπάρτη.
Ο Θουκυδίδης ,ο πρώτος επιστήμονας Ιστορικός του κόσμου, και ο Ηρόδοτος , αναφέρουν η Θυρεάτις Γη ( Θυρέα) υπήρχε πριν 3,000 χρόνια . ο Ηρόδοτος αναφέρει την Θυρέα τα τέλη του 11ου αι. π.Χ. αιώνα ,που από τότε ήταν για χιλιάδες χρόνια το μήλο της έριδος μεταξύ του Άργους και της Σπάρτης
Το τοπωνύμιο «Θυρέα», οφείλει την προέλευσή του στο ότι η περιοχή αποτελούσε τη δίοδο ή θύρα επικοινωνίας και μετάβασης από το Κράτος του Άργους στο Κράτος της Σπάρτης και τανάπαλιν (Θουκυδίδης, Β΄ 27). Το φυσικό μάλιστα όριο, κατά τον Ευριπίδη (Ηλ. 410-2), ήταν ο «Ταναός», δηλαδή ο σημερινός χείμαρρος Τάνος. Από την πόλη Θυρέα ονομάστηκε Θυρεάτις Γη η Θυρέα η ευρύτερη περιοχή .
Η κρατούσα άποψη από αναφορά του Θουκυδίδη για τον Πελοποννησιακό πόλεμο το άστυ (η πόλη) Θυρέα άρχιζε περίπου δύο χιλιόμετρα από την παραλία και απλωνόταν στη Θυρεατική Γη ,στο κάμπο της Θυρέας. Η Θυρεατικη Γη η Θυρέα ήταν η ευρύτερη περιοχη του “κάμπου της Θυρέας”(Θουκυδίδης 4,56,4,57 )
Η αρχαία πόλις Θυρέα σίγουρα βρισκόταν στο κάμπο της Θυρέας κοντά στο Άστρος και πιθανά στην σημερινή τοποθεσία του Άστρους, αφού η αρχή της πόλης ήταν περίπου δύο χιλιόμετρα από την παραλία (αν αυτό ήταν ακριβές) και θα είχε μια έκταση μερικά χιλιόμετρα, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, και ήταν το άστυ, το μητροπολιτικό κέντρο της περιοχής και η σπουδαιότερη πόλη στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Βόρειας Κυνουρίας και η επάνω πόλη Θυρέα ήταν στο Ελληνικό η Τειχιό μεταξύ Άστρους και Αγιάννη.
Στην αρχαιότητα οι κάτοικοι κατοικούσαν στα ενδότερα για λόγους υγείας απέφευγαν τα έλη,επίσης γιατί η γη δεν ήταν καλιεργίσιμη, “αλμύρες” αποκαλούσαν οι Αστρεινοί αργότερα την περιοχή κοντά στη θάλασσα, και προτιμούσαν τις βουνοπλαγιές που επίσης ήταν μακρυά από τους πειρατές.
Η πόλη Θυρέα και ήταν διμερής, γιατί επίσης υπήρχε και η επάνω πόλη στη περιοχή του Ελληνικου η Τειχιο.Φαίνεται οι κάτοικοι της Θυρέας ανέβαιναν το καλοκαίρι στην επάνω πόλη στο στο Ελληνικό η Τειχιό, όπως κάνουν μέχρι σήμερα οι κάτοικοι του Άστρους για χιλιάδες χρόνια , τους καλοκαιρινούς μήνες ανέβαιναν στον Αγιάννη, για το υγειινό κλίμα του και για να αποφύγουν τον ελώδη πυρετό.Είναι σχετικό οι κάτοικοι το Άστρους να αποκαλούνται επίσης Θυρεάτες και σήμερα υπάρχει από το 1928 η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα Πανθυρεατικός .
Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835, το Άστρος εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835).Από το 1841 έως το 1912, το Άστρος ήταν η χειμερινή έδρα του Δήμου Θυρέας , ο Αγιάννης ήταν η θερινή έδρα {ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841) . Ο Αγιάνης και το Άστρος είναι μαι κοινότητα για χιλιάδες χρόνια με τους ίδιους κατοίκους.
Ελληνικό η Τειχιό και Θυρέα.
Σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από το σημερινό Άστρος, στην περιοχή Ελληνικό η Τειχιό , πιθανότατα εδώ ήταν η επάνω πολή της Θυρέας ,υπήρχε Ναός αφιερωμένος στο Θεό Απόλλωνα τον οποίο λάτρευαν ιδιαίτερα οι Κυνούριοι. Στη θέση αυτή σήμερα βρίσκονται ερείπια αρχαίας πόλης του 5ου έως 3ου π.χ αιώνα κατά τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων.
Εύα και έπαυλη Ηρώδη του Αττικού
Σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από το Άστρος στη κοινότητα Δολιανών απαντάται η περιοχή της Αρχαίας Εύα, όπου σήμερα βρίσκονται τα ερείπια της έπαυλης του Ηρώδη του Αττικού που αποκαλύφθηκαν σε ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν εκεί τα τελευταία χρόνια. Στις ίδιες ανασκαφές βρέθηκαν σπουδαία και μοναδικά ευρήματα που χρονολογούνται από τον 4ο π.χ. αιώνα μέχρι και τον 2ο αιώνα μ.χ. Τα ευρήματα αυτά φυλάσσονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Άστρους.
Ανθήνη.
Κοντά στο λιμάνι του Άγιου Ανδρέα υπάρχει το «νησί του Αγίου Ανδρέα» όπου κανείς μπορεί να δει ερείπια κυκλώπειου τείχουςπου ανήκουν σύμφωνα με τις μαρτυρίες στην αρχαία πόλη Ανθήνη (14 χλμ). Σώζονται τμήματα από τον εξωτερικό περίβολο με πύργους του 5ου-4ου αιώνας. π.Χ. Αργότερα η πόλη μεταφέρθηκε χαμηλότερα προς τη θάλασσα, όπου σώζονται υστερορωμαϊκά ερείπια και συμπληρωματική οχύρωση από τους βυζαντινούς χρόνους. Κοντά στο κάστρο σώζεται μισό κατεστραμμένο τοξωτό λιθόκτιστο γεφύρι
Στη θέση Ελληνικό Χάραδρου, 3 χλμ. ανατολικά του χωριού υπάρχουν λείψανα τετράγωνου πύργου – φυλακίου, ο οποίος πιθανολογείται ότι χτίστηκε από τους Αργείους για τον έλεγχο της γύρω περιοχής και του δρόμου από την παραλία στο εσωτερικό.Απο το Άστρος ο Χάραδρος απέχει 17 χλμ.
«Το ιστορικό Άστρος Κυνουρίας βρίσκεται στη δυτική παραλία του Αργολικού ,εκεί που στο παραπάνω χάρτη διακρίνεται ηαρχαίαπόλητηςΘυρέας, νότια από την πρώτη πόλη της Ευρώπης το ιστορικό Άργος και την έδρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού Μυκήνες»
Το ιστορικό Άστρος
Η πρώτη αναφορά για το πόλισμα Άστρον έγινε από τον Πτολεμαίο τον 2ο μ.χ. αιώνα, αλλά ο Πτολεμαίος δεν αναφέρει την ακριβή τοποθεσία του οικισμού. Το Άστρον σίγουρα εκτεινόταν στη πεδιάδα της Θυρέας.
Εύκολα συμπεραίνουμεο οικισμός Άστρονβρισκόταν σαν συνέχεια της πόλης Θυρέας στο κάμπο της Θυρέας κοντά η εκεί που ήταν η αρχαία πόλη Θυρέα ,που είναι πολύ κοντά η στο σημερινό Άστρος (η επάνω πόλη Θυρέα ήταν στο Ελληνικό η Τειχιό). Η αρχαία πόλη Θυρέα ονομάστηκε από τους κατοίκους της περιοχής η Πόλη σαν διάκριση με τους γύρω μικρούς οικισμούς , όπως είναι το Άστρος σήμερα με τα γύρω μικρότερα χωριά. Από την Πόλη η το Άστυ προήλθε Toast(r)ι, Toastri και το Astro και συμφωνούμε με την σοβαρά τεκμηριωμένη και έξυπνη άποψη το όνομα Άστρος προήλθε από το Άστυ= Toast(r)ι.
Ο Νίκος Βέης (1883; – 1958) Βυζαντινολόγος ιστορικός και νεοελληνιστής, καθηγητής Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκός αναφέρει στο βιβλίο του Μνείαι του Άστρους το σημερινό Άστρος υπήρχε πριν το 1256 και από το διμερές Άστρος –Αγιάννη πήρε το όνομα του το κάστρο Εστέλλα =Άστρος στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη. Αναμφισβήτητα το κάστρο στον Αγιάννη είναι το κάστρο Εστέλλα.«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές… ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρεινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(σελ 99-100).Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (σ.93»…..«Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”.Ο Νίκος Βέης αναφέρει «έχομε κατ΄ επανάληψιν μνείας του Κυνουριακού αυτού πολίσματος» του Άστρους το 1320,1372,1374, 1407,1421 ,1435, 1463, 1467, 1471, 1481.
Η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα«Άστρος» συναντάται σε χρυσόβουλο του έτους 1293 του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου. Στο χρυσόβουλο αυτό ο μητροπολίτης Μονεμβασίας λαμβάνει το αξίωμα του έξαρχου της Πελοποννήσου και του καθορίζονται τα εκκλησιαστικά του δικαιώματα.
Η αναφορά του Φραντζή Άστρον to 1435 είναι αναμφισβήτητα η δεύτερη αναφορά , η πρώτη ήταν του Χρονικού του Μορέως το 1256, που πειστικά τοποθετεί το σημερινό Άστρος στην συγκεκριμένη τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα. Αναμφισβήτητα υπήρχε οικισμός στο σημερινό Άστρος πριν χιλιάδες χρόνια . Σίγουρα η αναφορά του Φραντζή δεν είναι για άλλον οικισμό γιατί θα έπρεπε να αναφέρεται και το σημερινό Άστρος που ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός στο κάμπο της Θυρέας, έστω με διαφορετικό όνομα ( όπως αναφερει τον μικρότερο οικισμόΜελίγον (σημερ. Μελιγού)Από,Θανάση Π. Κωστάκη: Σύντομη γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου (BT),1951«Από το Φρατζή,έκδοση Βόννης σ.159…..Και κατά αρχάς του θέρους του ς@μγ (=1435)…. αί είσιν αι κάτω γεγραμμέναι χώραι και πόλεις και κώμαι, Άστρον,άγιος Πέτρος, Άγιος Ιωάννης, Πλαταμόνας (Σημερ.Πλάτανος),Μελίγον (σημερ. Μελιγού),Προάστειον (σημερ,Πραστός) ,Λεωνίδας (σημερ.Λεωνίδιον), Κυπαρισσία (σημερ.Κυπαρίσσι) ,Ρέοντας και Σίτανας (σημερ.Σίταινας)… Βλ.Σ.Λάμπρου,Μικταί Σελίδες , Αθήναι 1905 σ.416-419 και Φ.Κουκουλέ, Αθηνά 39 (1927) σ.122
Το 1798 ο Δημήτριος Καρυτσιώτης έκτισε στον Αγιάννη την Σχολή Καρυτσιώτη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη. Η Σχολή Καρυτσιώτη φυσικά κτίστηκε εκεί που υπήρχε οικισμός στην περιοχή στο σημερινό Άστρος, που οι Αγιαννίτες είχαν τα αρχοντικα τους(δύο πατώματα κατά τον Leake ) και τα καλύβια τους . Στο Άστρος σώζονται μέχρι σήμερα πολλά αρχοντικα και οι “πύργοι” των προκρίτων του Αγιαννη ,που κτίστηκαν πριν το 1800 όπως του Καρυτσιώτη, Πάνου Σαρηγιάννη,Ματθαίου,Παπαπέτρου, Διγενή,της κυρά -Μάρως συζύγου του Κ.Ζαφειρόπουλου, πύργος του Τσιράχη και πύργος του Λογοθέτη,Πέρρου,Πάσχου,ο πύργος της Μαριέττας,Κοράλλη,πύργος του Ζαχαριά, Κομηνέϊκος πύργος,Γ.Σαρηγιάννη,και πολλά άλλα.Το Άστρος ελέγετο από τους Αγιαννίτες και “Γιαλός” και οι κάτοικοι “Γιαλίσιοι” , γιατί ήταν στην παραλία του κάμπου της Θυρέας και αυτοί ήταν στα βουνά του Αγιάννη.(Απο την Θυρεάτις Γη,Ι.Κακαβούλιας, Ι.Κουσκουνάς,Κ.Χασαπογιάννης)
Ο Δημήτριος Καρυτσιώτης έκτισε το 1798 το μέγαρο «ΑΣΤΡΟΣ» στην Τεργέστη , και στην διαθήκη του χάρισε την σχολή στο Άστρος και το αγροκήπιο στην ” πατρίδα Άστρος». Ο Καρυτσιώτης έφυγε από το Αγιάννη το 1756 αλλά θυμότανε την πατρίδα του Άστρος από τότε, γιατί το Άστρος υπήρχε πριν το 1756 και νωρήτερα.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης το 1821 ήρθε με πλοίο στη Σκάλα η Σκάλα του Άστρους, στην θέση που βρίσκεται σήμερα το σημερινό Παράλιο Άστρος .Το 1821 δεν υπήρχαν άλλα μεταφορικά μέσα και δεν είχαν αεροπλάνα η ελικόπτερα . Από εκεί ο Κολοκοτρώνης , ο Άκουρος και άλλοι στρατιωτικοί με τμήματα στρατού τον συνόδευσαν θριαμβευτικά μέχρι τον ενδιάμεσο προορισμό του στο Άστρος, «ενώ ο λαός της Κυνουρίας με δάκρυα χαράς και συγκινήσεως εφώναζεν» «Καλώς ήρθες, Αφέντη» , με προορισμό το στρατόπεδο των Βερβένων.
Ο Δημήτριος Υψηλάντης ήρθε για συγκεκριμένο σκοπό να συναντήσει τους ανθρώπους της περιοχής ,τον Πάνο Σαρηγιάννη που το φιλόξενησε στο σπίτι του την ίδια ημέρα της άφιξης στον Άγιαννη και στο σπίτι τους στο Άστρος, δίπλα στο αργοκήπιο του Καρυτσιώτη. Στο αγροκήπιο Καρυτσιώτη στο Άστρος έγινε συνάντηση και γεύμα με τους στρατιωτικούς,το περίφημο Κολοκοτρωνέϊκο τραπέζι, « εις στους ίσκιους των δένδρων του Άστρους» για να τους διαβάσει το έγγραφο του αδελφού του Αλέξανδρου Υψηλάντη που τον διώριζε «πληρεξούσιο του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής».
Η Διακύρηξη της Εθνοσυνέλευσης το 1823 , τα Ψηφίσματα, τα έγγραφα του Εκτελεστικού και του Βουλευτικού ,τα πρακτικά της Εθνοσυνέλευσης και τα έγγραφα πολλών υπουργείων (μινιστέρια) Πολέμου, Θρησκείας, Δικαίου και Ναυτικών αναφέρουν «εν Άστρει». Η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης αναφέρει. «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», …. «Ήδη δε μετά δεκαέξ μήνας Δευτέραν να συγκροτήση εν Άστρει συνέλευσιν”
Ο Κολοκοτρώνης γνώριζε το Άστρος και το περιβόλι του Καρυτσιώτη και πάντοτε ήταν σαφέστατος αναφέρει εις τα Απομνημονεύματα του, «Τέλος πάντων απεφασίσθη εις το Άστρος να γίνη η Συνέλευσις ..εσηκώθηκα και επήγα και εγώ εις το Άστρος ….εις ένα περιβόλι όπου έκαναν την συνέλευσιν .»(Φλούδας Θυρεατικά Β (σελ 53 ) και « εις στους ίσκιους των δένδρων του Άστρους».
Πάνος Ζαφειρόπουλος « επήλθεν το έτος 1823 και κατά Φεβρουάριον εσυστήθη η Εθνική συνέλευσις εις Άστρος ..έκαστος δύναται να εννοήσει τι υπέφερον οι κάτοικοι του Άστρους»(Φλούδας Θυρεατικά Β σελ 52)
Πάνος Ζαφειρόπουλος, «Ηλεκτρισθέντες, έγραφεν, υπέρ της ελευθερίας της πατρίδος ,τα πάντα χαίρειν και ειδόντες,μετέβημεν άπαντες εις την πατρίδα μας το Άστρος» ( Ιστ. και Εθνολ. Εταιρ.Κώδικας 316, Φλούδας, Θυρεατικά Β σελ 50)
ΥΑΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/65069/3340/1-8-2005 –ΦΕΚ 1194/Β/30-8-2005“ΧαρακτηρισμόςτηςπλατείαςσχολήςΚαρυτσιώτηκαιτμήματοςτουαγροκηπίου, στοΆστροςΚυνουρίας, ωςιστορικούτόπου.” “Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, τογνωστόως«κολοκοτρωναίικοτραπέζιτηςσυμφιλίωσης»στις 19 Ιουνίου 1821… καθώςεπίσηςκαιηΒ΄ΕθνοσυνέλευσητωνΕλλήνων (30 Μαρτίουέωςτις 18 Απριλίουτου 1823)”
Το Άστρος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση, την 30 Μαρτίου μέχρι 18 Απριλίου του 1823, στον περίβολο της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος, έγινε η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων,στην οποία ψηφίστηκε το νέο αναθεωρημένο Σύνταγμα της επαναστατημένης Ελλάδας. Η επέτειος αυτού του γεγονότος γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα κάθε χρόνο την Παρασκευή του Πάσχα.
Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους.
“Tο Έθνος απέκτησε οριστικό Σύνταγμα, που με απόφαση της συνέλευσης ήταν “ο ανώτερος νόμος” και υπηρίσχυε των νόμων του βουλευτικού… Με απόφαση της συνέλευσης, την καταλυτική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη, την οργή του λαού και του στρατού, απετράπει η εκποίηση των εθνικών γαιών – κτημάτων, που άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι άρχοντες, που επεδίωκαν και ήθελαν οι κοτζαμπάσηδες της συνέλευσης…
Η συνέλευση ψήφισε την “περίφημη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως», προς την Υφήλιο, υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης και η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη ,στην υφήλιο και τους μεγαλους της εποχής . «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον».” λίγο επίκαιρο σήμερα…
Η Αστρεινή παράδοση, φέρει τον Κολοκοτρώνη να παραθέτει γεύμα, το 1821 στο Άστρος, στο Δημήτριο Υψηλάντη, το γνωστό ως Κολοκοτρωνέικο τραπέζι. Από στόμα σε στόμα μάλιστα, διασώθηκαν και κάποιες φράσεις με τις οποίες ο Κολοκοτρώνης λέγεται ότι συνόδευε το κρασί και το φαγητό που πρόσφερε στον πρίγκιπα με τα χέρια, αφού ούτε πιρούνια ούτε πιάτα, και φυσικά ούτε τραπέζια υπήρχαν: Ο Τερτσέτης αναφέρει «συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους». Ο Κολοκοτρώνης σκόπιμα για να προσαρμόσει τον πρίγκηπα στην Ελληνική πραγματικότητα είπε στο τραπέζι στον Δημήτριο Υψηλάντη κόβοντας το ψητό με τα χέρια του “ αυτά είναι τα χρυσά πιρούνια και τα χρυσά μαχαίρια της Ελλάδος και αυτό το ρετσινόκρασο τα πολύτιμα κρασιά της ” που ήταν τα χέρια του …
Το Άστρος και ο Αγιάννης είναι μια κοινότητα και το σπουδαιότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν και έχουν σήμερα σπίτια στον Άγιάννη και στο Άστρος για πολλές εκατοντάδες χρόνια.Από το χωριό Άγιος Ιωάννης προήλθε το Άστρος , το Παράλιο Άστρος, αλλά και άλλοι οικισμοί
Ο Άγιος Ιωάννης(Αγιάννης)
Ο Αγιάννης αναφέρεται για πρώτη φορά το 1435, στο Χρονικό της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης του Γεωργίου Σφρατζή και πιθανόν πήρε το όνομά του από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού.
Ο Άγιος Ιωάννης ( Αγιάννης) Κυνουρίας , ήταν η πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και προσέφερε πολλά και σημαντικά στην επανάσταση του 1821. Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835 έως το 1841 ,ο Άγιος Ιωάννης εντάχθηκε και αποτέλεσε έδρα του Δήμου Θυρέας (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835). Από το 1841 έως το 1912 , αποτέλεσε θερινή έδρα του Δήμου Θυρέας, χειμερινή έδρα ήταν το ΄Αστρος (ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841). Το 1845 αποτέλεσε έδρα της Επαρχίας Κυνουρίας.. Από τον Αγιάννη προήλθε το Άστρος, το Παράλιο Άστρος αλλά και κάποιοι άλλοι οικισμοί.
Το1638, το χωριό ανακηρύχθηκεΣταυροπηγιακό, δηλαδή Πατριαρχική Εξαρχία, με έδρα τον ναό του Αγίου Βασιλείου. Το1765, ιδρύθηκε σχολείο στον ναό του Αγίου Δημητρίου, μετόχι της Μονής Λουκούς Αρκαδίας.
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης <1741-1819> γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη <Αγιάννη > και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, έφυγε “με το ένα τσαρούχι”.Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και “καλλιμάρμαρο” Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έχτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη. Η σχολή αυτή, λειτούργησε κατά τα έτη 1798 – 1826 και απέκτησε μεγάλη φήμη, καθώς στη Σχολή Καρυτσιώτη συνέρρεαν μαθητές από διάφορα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών μας, Μαζί με την σχολή ο μεγάλος ευεργέτης μας δώρισε μία μεγάλη έκταση στη Σχολη στο Άστρος , το λεγόμενο Αγροκήπιο Καρυτσιώτη.
Η συνεισφορά του Αγίου Ιωάννη στην επανάσταση του 1821, ήταν σημαντική, καθώς ανέδειξε σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος) ,Πάνος Σαρηγιάννης, , αδερφούς του άκουρου Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος ,Γεωργάκης Διγενής και άλλοι , που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία και κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Με την έναρξη της επανάστασης, οργανώνονται πάνω πάνω από 100 Αγιαννίτες, με σημαντικότερο τον πεσόντα ηρωϊκά στο Δραγούνι το 1821 Γεωργάκη Διγενή, οι οποίοι υπό την αρχηγία των Ζαφειροπουλαίων, ενώθηκαν με τα διάφορα στρατιωτικά σώματα της Κυνουρίας. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή τους σε διάφορες μάχες, όπως των Δολιανών, των Βερβένων, Τριπολιτσάς κ.α
Aπό τις αρχές το 1821 άρχισαν συζητήσεις μεταξύ των επαναστατημένων για να γίνει ο Αγιάννης η πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους.Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822.Το «κυβερνείο» που βρίσκεται πολύ κοντά στη σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη ήταν η έδρα της κυβέρνησης. . Το χρονικό αυτό διάστημα βεβαιώνεται και από τα Αρχεία των Λαζάρου και Γεωργίου Κουντουριώτη (τ. Α΄, σ. 92 κ.εξ.).
Το 1826 το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς από τις ορδές του Ιμπραήμ , ενώ την ίδια τύχη είχαν και άλλα χωριά της περιοχής ,όπως Άγιος Πέτρος, Βέρβενα , Πραστός, Σίταινα και άλλα .Ο Ιμπραήμ, κατέστρεψε ολοσχερώς την Σχολή του Καρυτσιώτη επίσης και πολλές εκκλησίες, όπως του Άγιου Βασιλείου, του Αγίου Ευστρατίου, του Αγίου Πέτρου και πολλές άλλες…
Παράλιο Άστρος
Τον Αύγουστο του 1826 ο Ιμπραήμ κατάστρεψε πολλά χωριά και μετά επετέθη στο Παράλιο Άστρος.
Στο ΚάστροΠαραλίου Άστρους οι 2,000 Έλληνες μαχητές με επικεφαλής τον Πάνο (Άκουρο) Ζαφειρόπουλο , θα αποκρούσουν επιτυχώς τις ορδές του Ιμπραήμ, τις οποίες στη συνέχεια θα κυνηγήσουν στον κάμπο της Θυρέας, πετυχαίνοντας μια λαμπρή νίκη των Ελλήνων σε μια δύσκολη περίοδο για την Ελληνική Επανάσταση.
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο,αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει πρσωρινά,ούτε στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης στατηγός Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος). Ο Πάνος Ζαφειρόπουλος και τα αδέλφια του καλά οχυρωμένοι στο Κάστρο, αλλά και με τη βοήθεια άλλων αγωνιστών πρόβαλαν τόσο σθεναρή αντίσταση, ώστε τον εξανάγκασαν σε φυγή. Σύμφωνα δε με μαρτυρία του Κολοκοτρώνη το Κάστρο αυτό έμεινε το μόνο απόρθητο..
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη στον Αγιάννη το 1826 από τον Ιμπραήμ διασώθηκαν 1,500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.
Στο ίδρυμα Μνήμης Αγγελικής & Λεωνίδα Ζαφείρη στο άστρος βρίσκονται τα περίπου 1,500 βιβλία της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη , που προνοητικά και έξυπνα έσωσε και διαφύλλαξε ο Αγιαννίτης στατηγόςΠαναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος)αναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους, από τις ορδές του Ιμπραήμ αρχικά στο «αρχοντικό« του στον Αγιάννη και αργότερα τα μετέφερε για καλύτερη προστασία στην οικία του στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος με τα αδέλφια του ,Κωνσταντίνο και Ιωάννη , έχτισε τις οικίες στο κάστρο το 1824 , προνοητικά ανακαίνησε το εγκαταλελειμμένο κάστρο και το 1826 νικηφόρα αντιστάθηκε στον Ιμπραήμ.Η νίκη του Άκουρου στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους αναπτέρωσε αποφασιστικά το ηθικό των Ελλήνων και έδειξε ουσιαστικά το δρόμο στον Ιμπραήμ για την Αίγυπτο.
Πλάτανος
Ο Πλάτανος είναι χωριό, το οποίο βρίσκεται αμφιθεατρικά χτισμένο στις πλαγιές του όρους Πάρνωνας. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίαςστο Νομό Αρκαδίας. Ο Πλάτανος αναφέρεται για πρώτη φορά στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή το 1435, με την ονομασία Πλαταμώνας. Κατά τα επόμενα έτη, αναφέρεται σε αρκετά έγγραφα την περίοδο της Ενετοκρατίας. Πριν και κατά τη διάρκεια της Β΄ Τουρκοκρατίας (18ος και 19ος αι.) το χωριό γνώρισε μεγάλη ακμή, μαζί με άλλα γειτονικά χωριά. Την ίδια περίοδο χτίστηκαν και αρκετά αρχοντικά πυργόσπιτα. Σημαντική ήταν η προσφορά του χωριού κατά την Επανάσταση του 1821. Το 1826, ο Ιμπραήμ πέρασε από το χωριό όμως οι κάτοικοι σωθήκανε γιατί κρυφτήκανε σε μια σπηλιά στον απέναντι λόφο που οι κάτοικοι την λένε ακόμα “τρούπα”. Υπάρχει μέσα φούρνος και στέρνα. Μετά την απελευθέρωση, έγινε έδρα του δήμου Πλατανούντος, ενώ τα επόμενα χρόνια, μετά τη συγχώνευσή του στον Δήμο Θυρέας, αποτέλεσε την έδρα της ομώνυμης κοινότητας.
Μελιγού
Η Ορεινή Μελιγού αναφέρεται για πρώτη φορά στο Χρονικό του Μορέωςαπό τον Γεώργιο Σφραντζή το έτος 1435 με το όνομα Μελιγού. Το όνομα «Μελιγού» είναι σλαβικής προέλευσης και προέρχεται από την φυλή των Μηλιγγών (ή Μελιγγών), οι οποίοι μαζί με τους Εζερίτες εγκαταστάθηκαν τον 9ο αι. στον Πάρνωνα, αφήνοντας πολλά τοπωνύμια. Τον 17ο και 18ο αι. η Μελιγού αναπτύχθηκε και έγινε ένα από τα πλουσιότερα και ισχυρότερα χωριά της περιοχής μαζί με τονΆγιο Ιωάννη, τονΆγιο Πέτρο, τονΠλάτανοκαι άλλα. Σημαντική ήταν η προσφορά της Μελιγούς στην Επανάσταση του 1821, καθώς πολλοί Μελιγιώτες συμμετείχαν σε διάφορες μάχες όπως των Βερβένων, των Δολιανών, της Τριπολιτσάςκ.ά. Το 1826, η Ορεινή Μελιγού, καταστράφηκε ολοσχερώς από τις στρατιές του Ιμπραήμ Πασά, ενώ την ίδια τύχη είχαν και άλλα χωριά της περιοχής. Μετά την απελευθέρωση, η Μελιγού υπήχθη στον Δήμο Θυρέας (με έδρα τον Άγιο Ιωάννη και Άστρος), ενώ οι κάτοικοί της εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη σημερινή Χειμερινή Μελιγού Αρκαδίας.
Στη Μελιγού υπάρχειπροτομή του Κολοκοτρώνη, ο οποίος είχε κατασκηνώσειμαζί με τους άλλους αγωνιστές κατά τη διάρκειας της Β΄ Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων στο Άστρος Κυνουρίας.
Χάραδρος
ΟΧάραδρος είναι ένα όμορφο ημιορεινό χωριό, 17 χλμ. νοτιο δυτικά του Άστρους, στις βορειοανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα, χτισμένο σε υψόμετρο 568 μ. Μεγάλα και μικρά υψώματα, κορυφογραμμές ποικίλες, πλαγιές με λιόδεντρα, ρέματα και φαράγγια συνθέτουν το τοπίο. Η χαραδραϊικη γη γίνεται ομορφότερη με τις χρωματικές συνθέσεις και αντιθέσεις που αποκτά στις εποχές του χρόνου. Στα όρια του χωριού παρατηρούνται αξιόλογοι αρχαιολογικοί χώροι όπως, το Σπήλαιο του Άσουλα (Άη Γιώργη) , μεδιαχρονικήκατοίκησηαπότηΝεολιθικήπερίοδοέωςκαιτουςΒυζαντινούςχρόνους, καιτοαρχαίοφυλακείοστηθέσηΕλληνικό, λίγο πριν την είσοδο στο χωριό, το οποίο σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, ο οποίος πιθανολογείται ότι χτίστηκε από τους Αργείους για τον έλεγχο της γύρω περιοχής και του δρόμου από την παραλία στο εσωτερικό.
Σε ολόκληρη τη Θυρεάτιδα Γη (Θυρέα) δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι λιθαράκι και να σηκώσεις θα βρεις ένα ιστορικό μνημείο ,έναν αρχαιολογικό θησαυρό και ένα όμορφο ιστορικό παραδοσιακό χωριό. Αναφέραμε παραπάνω την ιστορία για τα χωριά της Θυρεάτιδας Γης (Θυρέας ) : Άστρος, Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη)( 17 χλμ) , Παράλιο Άστρος (4χλμ), Μελιγού (3 χλμ), Χάραδρο (17 χλμ ) τον Πλάτανο (21 χλμ) και Ορεινή Μελιγού (15 χλμ ),
Επίσης σε κοντινές αποστάσεις από το Άστρος υπάρχουν επίσης τα παραδοσιακά και ιστορικά χωριά που προσέφεραν πολλά και ανυπολόγιστα στον απελευθερωτικό αγώνα το 1821 , Κορακοβούνι (8 χλμ) , Άγιος Πέτρος (34 χλμ), Καστρί (42 χλμ), Δολιανά (35 χλμ)Βέρβενα (41 χλμ) και άλλα.
Στην περιοχή της Τσακωνιάς, Πραστός(32 χλμ), Άγιος Ανδρέας, Καστάνιτσα (30 χλμ), Σίταινα (26 χλμ) και στο γειτονικό Δήμο Νότιας Κυνουρίας , Λεωνίδιο (50 χλμ) ,Τυρό (30 χλμ) και άλλα χωριά χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα η τσακώνικη διάλεκτος η οποία έχει ρίζες στην αρχαία Δωρική”. Οι Τσάκωνες συννεχίζουν και σήμερα να μιλάνε αρχαία Ελληνικά και “τα Τσακώνικα είναι η αρχαιότερη ζωντανή γλώσσα στην Ελλάδα. “
Στο παρακάτω σύνδεσμο αναφέρεται και η ιστορία για τα παραπάνω παραδοσιακά και ιστορικά χωριά.
Αποστάσεις είναι παραπάνω για όλα τα χωριά από το Άστρος.
«Το ιστορικό Άστρος Κυνουρίας βρίσκεται στη δυτική παραλία του Αργολικού ,εκεί που στο παραπάνω χάρτη διακρίνεταιηαρχαίαπόλητηςΘυρέας, νότια από την πρώτη πόλη της Ευρώπης το ιστορικό Άργος και την έδρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού Μυκήνες»
Νικολάου Φλούδα–Θυρεατικά τόμος Β’: Άστρος, το χρυσήλιον το ιστορικόν, Αθήνα 1983
Νικολάου Φλούδα –Θυρεατικά, τόμος Γ’: Άγιος Ιωάννης, μητρόπολις οικισμών Θυρέας, Αθήνα 1983
Νικολάου Φλούδα –Διακοσιαετηρίς Σχολής Αγίου Ιωάννου Άστρους Κυνουρίας, Αθήνα 1965
ΙωάννηΜ.Αρβανίτη– Από τιςΠηγέςτου Λαού μας, τόμος Α, Β΄
Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη Β’ Εθνοσυνέλευση του Άστρους ,Απο Αρκάδες Εσμέν
Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη –Οι σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Άγιο Ιωάννη και το Άστρος Θυρέας – Κυνουρίας κατά τα προεπαναστικά χρόνια έως την απελευθέρωση, Εταιρία Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήνα 2001
Το Παράλιο Άστρος έχτισεαπό το 1832-1845 ο Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος και οι αδελφοί του. Οι Ζαφειρόπουλοι αναφέρονται από τους ιστορικούς ότι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του Παραλίου Άστρους .Οι Παραλιώτες τιμούν με αδριάντα τον Άκουρο στη κεντρική πλατεία , «ΟΙΚΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΙΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ».
Παράλιον Άστρος (Αρκαδίας) ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845, Ο οικισμός προσαρτάται στο δήμο Θυρέας .
Οι σφραγίδες τηε κοινότητας Παραλιου Άστρους του 1912 και 1932 ,από Ι. Αρβανίτη
Οι αδελφοί Ζαφειρόπουλοι ήταν Αγιαννίτες της διασποράς και δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα τους το Άστρος και το Αγιάννη του Άστρους.
Ο Πάνος (Άκουρος) Ζαφειρόπουλος , είναι ένας από τους σημαντικότερους, η ορθότερα ο σημαντικότερος Αγιαννίτης πριν την επανάσταση του 1821 και η προσφορά του στη Θυρεάτιδα Γη και την πατρίδα είναι ανυπολόγηστη , δεν αναφέρεται στα βιβλία της ιστορίας και είναι παράξενα άγνωστος για τις μεγάλες προσφορές του στην πατρίδα μας. Αδέρφια του ήταν οι Ιωάννης Ζαφειρόπουλος (1795 – 1854) και Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος. ( +1826).
Πάνος Ζαφειρόπουλος « επήλθεν το έτος 1823 και κατά Φεβρουάριον εσυστήθη η Εθνική συνέλευσις εις Άστρος ..έκαστος δύναται να εννοήσει τι υπέφερον οι κάτοικοι του Άστρους»(Φλούδας Θυρεατικά Β σελ 52)
Πάνος Ζαφειρόπουλος, «Ηλεκτρισθέντες, έγραφεν, υπέρ της ελευθερίας της πατρίδος ,τα πάντα χαίρειν και ειδόντες,μετέβημεν άπαντεςεις την πατρίδα μας το Άστρος» ( Ιστ. και Εθνολ. Εταιρ.Κώδικας 316, Φλούδας, Θυρεατικά Β σελ 50)
Πάνος Ζαφειρόπουλος, «διαμένων εις την πατρίδα μου τον Αγιον Ιωάννην έλαβον και το ακόλουθον έγγραφον» (Φλούδας, Θυρεατικά Β σελ 51)
«Τον Νοέμβριο του 1824, οι αδερφοί Ζαφειρόπουλοι ξεκίνησαν τις εργασίες αναστύλωσης του ερειπωμένου Φράγκικου Κάστρου του Παραλίου Άστρους και τελείωσαν τον Αύγουστο του 1825. Για την κατασκευή δαπανήθηκαν πάνω από 200.000 γρόσια (σύμφωνα με αναφορά της Ευφροσύνης χήρας Ιωάννη Ζαφειρόπουλου). Οι αδερφοί Ζαφειρόπουλοι εγκαταστάθηκαν, πλέον, μόνιμα στο Κάστρο και αποτέλεσαν τους πρώτους οικιστές τουΠαραλίου Άστρους. Πολλοί Αγιαννίτες τους ακολούθησαν και εγκαταστάθηκαν και αυτοί μόνιμα στο Παράλιο Άστρος, μεταξύ 1825 – 1828 και ύστερα. Αυτοί ήταν κυρίως αγωνιστές που άνηκαν στο στρατιωτικό σώμα του. Οι πρώτες Αγιαννίτικες οικογένειες που ακολούθησαν τους Ζαφειροπουλαίους ήταν ενδεικτικά: η οικογένεια Πάσχου, Λογοθέτη, Νικολαΐδη, Μαρούδη (ορισμένα μέλη της), Ζαφείρη (ορισμένα μέλη της), Κοράλλη, Μπόρτζου, Διαμαντή, Καραμπάτσου, Βασιλείου, Μακρή, Μπρεθέ, Γενοβέλη, Κωνσταντίνου κ.α., καθώς και οι Σπετσιώτικης καταγωγής οικογένειες Αβραντίνη και Νέστορα. Πληροφορίες για τους πρώτους οικιστές του Παραλίου Άστρους λαμβάνουμε από το υπόμνημα του Αγιαννίτη Μιχαήλ Λογοθέτη, ο οποίος διετέλεσε και πρώτος πρόεδρος του Παραλίου και από εκλογικούς καταλόγους του 1871 & 1881.»
Δεν είναι τυχαίο που στον εκλογικό κατάλογο του 1871 της «Κοινοτ. Παραλίου ‘Aστρους» αναφέρεται πρώτος ο Αγιαννίτης Αναστάσιος Πάσχος του Ιωάννου κτηματίας .
Από το Άστρος της Θαλάσσης
Η φωτογραφία από τον Νίκο Σκαρμούτσο και την ιστοσελίδα το Άστρος της Θαλάσσης.
“Στις αρχές Ιουλίου 1826, το στρατιωτικό σώμα του Πάνου Ζαφειρόπουλου κατέσφαξε 400 άραβες σε ενέδρα που είχε στήσει στον Μεχμέτ αγά της Τριπολιτσάς. Αυτό ήταν πολύ βαρύ πλήγμα για τους Οθωμανούς. Γι’ αυτό ο Ιμπραήμ πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Άγιο Ιωάννη και ολόκληρη την επαρχία του Αγίου Πέτρου”
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει πρσωρινά, ούτε στο κάστρο του Παραλίου Άστρους το 1826, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρτσιώτη το Αγιάννη διασώθηκαν 500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν το 1827 στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.”
Η προσφορά του Άκουρου στην απελευθέρωση , όχι στη άλωση , της Τριπολιτσάς είναι αποφασιστική.Η άλωση ήταν μία της πόλης απο Τούρκους εισβολείς. . Πριν την πτώση της Τριπολιτσάς οι έλληνες έκαναν πολλές διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους και Αλβανούς να τους αφήσουν να φύγουν με την κινητή περιουσία τους, αλλά οι Έλληνες επέμεναν χωρίς τα όπλα οτυς.Οι διαπραγματεύσεις δεν επέτυχαν,δεν είχαν ακόμα τελειώσει και ο Άκουρος με τον Κονδάκη χωρίς να ειδοποιήσει τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους οπλαρχηγούς έδοσε το σήμα για την επίθεση.Ο Μανώλης Δούνιας ανέβηκε στο τείχος για να βοηθήσει τον τούρκο φίλο του τηλεβολιστή που γνώριζε να “διαφύγει” , όπως του είχε υποσχεθεί όταν του νωρήτερα του πήγαινε τρόφιμα.Οι άλλοι τηλεβολιστές δεν ήσαν εκειίεκείνη την ώρα ,ο Δούνιας συλλαμβάνει τον φίλο του και κάνει σηνιάλο στους άνδρες του Άκουρου που περίμεναν από κάτω στον προμαχώνα της “πόρτας του Αναπλιού” να ανέβουν με σχοινιά στο τείχος. Γρήγορα ανέβηκαν και γύρισαν τα τηλεβόλα κατά της πόλης. Ανοίγουν την “πόρτα του Αναπλιού” και πρώτος εισέρχεται ξιφήρης ο Άκουρος με τους άνδρες του που περίμενε από κάτω το σηνιάλο του Δούνια. .Ανοίγουν τις άλλες πόρτες και ένας μεγάλος σταθμός της Ελληνικής επανάστασης είχε συντελεσθεί. Ο Κολοκοτρώνης και οι οπλαρχηγοί συχώρεσαν τον Άκουρο που δεν τους είχε προειδοποίσει.Όλοι καυχιόντουσαν η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς οφείλετο σε όλους τους Πελοποννησίους, αλλά ο Φωτάκος τους διόρθωσε επιγραμματικά.” Είναι κρίμα μέγιστον να ζητούν να αφαιρέσουν από τους Αγιοπετρίτες και Τσάκωνες το λαμπρόν τούτο κατόρθωμα”Φωτάκος σελ 128.
Η ιστορική αλήθεια είναι ο Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος είναι ο ΟΙΚΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΙΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ.
Οι Αγιαννίτες, Αστρεινοί και οι Παραλιώτες είναι οι ίδιοι κάτοικοι, αυτά μας έλεγε ο Άκουρος με λόγια και με έργα.
Το γραφικό Παράλιο Άστρος , σκαρφαλωμένο στο λόφο το “νησί”, όπως αποκαλούσαν οι παλιοί τον κατοικημένο λόφο, δεν έχει σήμερα να ζηλέψει τίποτα από κανένα νησί του Αιγαίου, τα έχει όλα …. είναι μόνο 2 ώρες από την Αθήνα και πολύ κοντά είναι “το βουνό” και ο Αγιάννης …
Για τους επισκέπτες η Κυνουρία διαθέτει πλήθος δραστηριοτήτων ανάλογα με τη διάθεση και τις φυσικές αντοχές! Φυσικά το καλοκαίρι οι παραλίες της περιοχής σφύζουν από ζωή και καλούν τον επισκέπτη να τις απολαύσει. Πόρτες, Ατσίγγανος, Ανάβαλος, Ξηροπήγαδό, Χερονήσσι, Αρκαδικό χωριό και Κρυονέρι, είναι μερικές μόνο από τις επιλογές που προτείνουμε! Όποιοι επιθυμούν να εξερευνήσουν τα πανέμορφα νερά της περιοχής, μπορούν να κάνουν καταδύσεις στο Αρκαδικό χωριό, το Ξηροπήγαδο και το Παράλιο Άστρος.Δείτε περσισσότερα στο συνδεσμο.
astrosgr.com 