Στη παραπάνω φωτογραφία είναι το “παλιό” δημοτικό σχολείου του Αγιάννη. Οι ντόπιοι το αποκαλούσαν το “παλιο” δημοτικό σχολείο, σε διάκριση με “το καινούργιο” δημοτικό σχολειο που κτίστηκε την δεκαετία του 1960 στη θέση Κουτρί, στη θέση που βρισκότανε η σχολή Καρυτσιώτη που είχε κτιστεί το 1798 και κάηκε το 1826 από τον Ιμπραήμ.
Tο “καινούργιο” δημοτικό σχολειο που κτίστηκε την δεκαετία του 1960 στη θέση Κουτρί, μερικοί καινούργιοι συμπολίτες μας μπερδεύουν δικαιολογημένα “το καινούργιο” με “το παλιό” ,όπως τα αποκαλούν οι ντόπιοι κάτοικοι , γιατί στη θέση αυτή βρισκότανε η σχολή Καρυτσιώτη, που λογικά ήταν το παλιότερο σχολείο.
Στη παραπάνω φωτογραφία παρμένη μπροστά στο παλιό δημοτικό σχολείο το 1958 από τον συμπολίτη μας φωτογράφο και κουρέα Θανάση Κουτίβα; διακρίνεται ο αείμνηστος δάσκαλος μας Λεωνίδας Κολοβός με τους περισσότερους μαθητές του σχολείου, μερικοί απουσίαζαν εκείνη την ημέρα.Μερικοί μαθητές διακρίνονται ξυπόλητοι, τους καλοκαιρινούς μήνες δεν φορούσαμε παπούτσια οι περισσότεροι….. Είμαστε τυχεροί που είχαμε και ένα δάσκαλο, περίπου 60-80 μαθητές μερικοι λένε 100 κάποια χρόνια , που έκανε ότι μπορούσε να μας μάθει γράμματα. Οι γονεις μας αγρότες οι περισσότεροι μεγάλωσαν τα παιδιά τους με πολύ μόχθο ,αγάπη και με τον διακαή πόθο να μάθουν γράμματα και “να αλλάξουν ζωή”. Οι μαθήτές ήταν διαιρεμένοι σε δύο τάξεις , οι μικρές τάξεις και οι μεγάλες τάξεις. Ο δάσκαλος μας όταν έκανε μάθημα στην μία τάξη έδινε γραπτή εργασία στην άλλη τάξη και έστελνε και ένα μεγαλύτερο μαθητή στους μικρότερους να επιβλέπει κάπως…… , πολλές φορές και τον υποφαινόμενο.Μου άρεσε η ιδέα γλύτωνα το μάθημα ,αλλά το κακό ήταν ότι έχανα τα δικά μου μαθήματα , όταν με έστελνε στους μικρούς ,αλλά βρίσκαμε τους τρόπους να τα καλύψουμε… κάπως έτσι μάθαμε γράμματα,υπήρχαν και άλλα χωριά που όλα ήταν χειρότερα.
Το άσχημο του σχολείου με ένα δάσκαλο, ήταν ο δάσκαλός μας έπρεπε να καλύψει ύλη σε διαφορετικές ηλικίες, ας πούμε σε μαθητές 4 τάξεων , για μαθήματα της έκτης επίσης σε μαθητές των άλλων μικροτέρων τάξεων κάτι πολύ δύσκολο ,δεν υπήρχε χρόνος να καλύψει όλα τα μαθήματα όλων των τάξεων. Το καλό ήταν ότι οι μαθητές των μικροτέρων τάξεων παρακολουθούσαν αναγκαστικά τα μαθήματα των μεγαλύτερων τάξεων και αυτό για μερικούς τουλάχιστον ήταν μεγάλη ευκαιρία , μάθαιναν προχωρημένα μαθήματα.
Όλοι είχαμε τα παρατσούκλια μας και το δικό μου ήταν ο “κύριος “, ωραίο παρατσούκλι πράγματι , συνήθως το παρατσούκλι τις περισσότερες φορές είχε σχέση με αυτά που έκανες. Εγώ καμάρωνα…. και έλεγα πάντοτε, σε πολλούς που δεν ήξεραν πως μου βγήκε το παρατσούκλι , ότι ήμουν κύριος σε όλα, πράγματι άνθρωπος του μέτρου και της συναίνεσης για όσους με ξέρουν.…., για αυτό το παρατσούκλι μου ήταν “κύριος “.
Θέλω να ομολογήσω ότι η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική , όταν πιο μικρός είχαμε δάσκαλο τον αείμνηστο Τάσο Καλφαγιάννη, όταν το σχολείο ήταν ένα με το σχολείο του Άστρους , συνέβη κάπως έτσι. Ο δάσκαλος μας έκανε μάθημα σε μεγαλύτερη τάξη και έκανε μια ερώτηση στην αριθμητική στους μαθητές της μεγαλύτερης τάξης. Εγώ πολύ μικρός πετάχτηκα και είπα.
-Κύργιε… Κύργιε… εγώ να το πώ .Ο δάσκαλος χαμογέλασε και είπε: Πές το “κύργιε”……… Οι μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων μου το κόλλησαν αμέσως γιατι πολύ μικρός έμπαινα στα οικόπεδα τους , συντομα όλοι με έλεγαν ο Γιάννης ο “Κύριος” , ξέχασαν το κύργιος…. Δεν θα αναφέρω εδώ τις λεπτομέρειες, ότι αργότερα ένας συμμαθητής μου που δεν είχε τόσο καλό παρατσούκλι σαν το δικό μου ….:) προσπάθησε ανεπιτυχώς να μου το αλλάξει , αλλά όλοι συννέχισαν να με αποκαλούν και σήμερα ο Γιάννης ο “Κύριος ” ………
Καλή η πλάκα αλλά ας πούμε και κάτι ποιό σοβαρό. Δεν είναι τυχαίο ότι και σήμερα πιστεύουμε το “ελληνικό μέτρο”, ο δημοκρατικός διάλογος , η εθνική ενότητα και εθνική συννενόηση είναι οι μονόδρομοι που θα μας βγάλουν γρηγορότερα από το τέλμα από την υπερβολή , τα ψέμματα , το υβρεολόγιο και τις ρετσινιές για όλα.
Οι απλοί πολίτες , όχι οι ειδικοί και οι εππαγελματίες στα κοινά, έχουν και πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο. “Μπορουμε να το κάνουμε, άμα θέλουμε.”
Η κτητορική επιγραφή της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη έμπρακτα διαχρονικά δείχνει τον διακαή πόθο των ηρώων προγόνωνν μας για τα γράμματα, για “να μάθουν τα παιδιά γράμματα και να αλλάξουν την ζωή τους”
«1798ΕΝ ΜΗΝΙ ΙΟΥΛΙΩ 18
Η ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΑ..”
Από το ίδιο σιγίλλιο του 1638 πληροφορούμαστε ότι ο Αγιάννης έγινε πατριαρχική εξαρχία «χάριν βεβαίως τῆς Σχολῆς τοῦ Ἀγίου Ἱωάννου, λειτουργούσης πολλοῦ παλαιότερον». Σύμφωνα, λοιπόν, με το συγκεκριμένο απόσπασμα στον Άγιο Ιωάννη λειτουργούσε σχολείο, πολύ πριν το 1638. Στον Άγιο Ιωάννη, λειτουργούσαν επίσης και «κατώτερα» σχολεία, όπως αυτό του Παπακυριακού και κρυφά σχολεία, αρχικά στο Μετόχι της Μονής Λουκούς, Άγιος Δημήτριος και αργότερα στους νάρθηκες των εκκλησιών του χωριού.
Oι Αγιαννίτες πραγματικά δεν παραδόθηκαν ποτέ στους κατακτητές και για απόδειξη με το τρόπο τους κατάφεραν να κρατήσουν τα σχολεία τους ανοικτά όλη την διάρκεια του τούρκικου ζυγού και διατήρησαν κρυφά και φανερά αναμμένη την φλόγα του έθνους.
Η παραδοσιακή πηγή Σουληνάρι στον Αγιάννη με την πλατάνα της κοντά στο παλιό δημοτικο σχολείο, το Σουληνάρι ήταν το μητροπολητικό κέντρο του Αγιάννη ,κοντά στο Σουληνάρι ήταν η μητρόπολη του Αγιάννη εκκλησία Άγιος Βσίλειος που έκαψε ο Ιμπραήμ.
Ο Αγιάννης ήταν η πρωτεύουσα της Ελλαδος της Προσωρινής Κυβέρνησης της Επανάστασης, από τις 15 Αυγούστου μέχρι την 1 Οκτωβρίου και η γειτονιά το Σουληνάρι ήταν η μητρόπολη του Αγιάννη. “Ο ναός του Αγίου Βασιλείου ήταν ένας μεγάλος ναός ο οποίος βρισκόταν στο κάτω μέρος του χωριού και συγκεκριμένα στη θέση Ματθαίου και κοντά στην πηγή Σουληνάρι. Ο ναός, ο οποίος αποτέλεσε την μητρόπολη του ναού, καταστράφηκε ολοσχερώς το 1826 και στη θέση του σήμερα έχει στηθεί ένα λιτό προσκυνητάρι…..“Ο ναός μαζί με την γύρω περιοχή του αποτελούσαν τη μητρόπολη του χωριού, καθώς βλέπουμε ότι στη γύρω περιοχή υπάρχουν πολλά αρχοντικά σημαντικών Αγιαννιτών (όπως του Πέρρου, του Σαρηγιάννη, του Ματθαίου κ.α. (των αδερφών Ζαφειροπουλαίων) ) και διάφορες εκκλησίες (Άγιος Ευστράτιος και Άγιος Πέτρος)” από τον συμπολίτη μας Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
Τα καλοκαίρια όταν “γέμιζε το χωριό”, ερχόντουσαν πολλοί κάτοικοι για διακοπές , στο Σουληνάρι καθημερινά είχαμε πανηγύρι. Είχε πολύ κόσμο 20 – 30 περίπου άτομα, που περίμενε 2-3 ώρες μερικές φορές να έρθει η σειρά του, για να πάρει νερό με τις λαίνες , τις τέσες και τα βαρέλια φορτωμένα στα γαιδούρια. Ήταν μια ευχάριστη κοινωνική εκδήλωση και το κουτσομπολιό από τις γυναίκες “πήγαινε σύννεφο” ,ποιά κοίταξε ποιόν και τα παρόμοια.Πολλές πήγαιναν περισσότερο για το κουτσομπολιό και δηθεν και για νερό με μια μικρή στάμνα. Μερικές φορές ο παππούς μου με έστελνε στη βρύση για “λίγο δροσερό νεράκι “και πήγαινα με μια πολύ μίκρη στάμνα , έξυπνο κόλπο, και οι γυναίκες που περίμεναν να γεμίσουν τα βαρέλια τους με άφηναν πρώτο , αφού “είχα μικρή στάμνα” …, αλλά πιθανώτατα και για μην ακούω το κουστομπολιό.
Στο Σουληνάρι επίσης επήγαιναν παράξενες ώρες για νυφοπάζαρο οι νέοι και οι νέες του χωριού , που αλλού να πήγαιναν.., για νερό πήγαιναν και ήταν πολύ διψασμένοι και όταν ήταν τυχεροί και δεν είχε κόσμο , ένοιωθαν τα πρώτα σκιρτίσματα της καρδιάς . Οι νέοι έκαναν τότε πάντοτε την πρώτη κίνηση , ενδεικτικά με τα παρακάτω..
Από την Σμαράγδη Αρβανίτη.
«Στον Αγιάννη ’ναι ένα νερό, το λένε Σουληνάρι, κι όγοιος πάσχει από έρωτα να πάει να πιει, να γιάνει! Μικρή μου Αγιαννιτοπούλα, μού’ χεις κάψει την καρδούλα».
Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία συνέχιζαν την πολιορκία τους
«Στον Αγιάννη αγάπησα πέρδικα πλουμισμένη, στον Αγιάννη η καρδούλα μου είναι φυλακισμένη. Αγιαννίτισσα θα πάρω για θα πέσω να πεθάνω!»
Το λίγο νερό που έτρεχε τις νύκτες, όταν δεν έπαιρναν οι κάτοικοι , το μοιραζόμαστε με τον μπάρμπα Θόδωρο Μαγκλή ,για πότισμα των περιβολιών και των δένδρων μας μπροστά στο σπίτι. Υπήρχε μικρό τσιμεντένιο αυλάκι και δική μας μικρή στέρνα που είχε φτιάξει ο “πολυμήχανος” παππούς μου. Στο περιβόλι είχαμε ντομάτες, κολοκυθιές, φασολάκια, αγγουριές , μελιτζάνες, μπάμιες, αραποσιτιές ,ακόμα ποτίζαμε και την μεγάλη κληματαριά περίπου 30-40; μέτρα που έκανε ωραία σταφύλια , εφτακύλια, αετονύχια και τα κόκκινα αγιοδημήτρη , και τις συκιές μας ,πως να μην αγαπάς το Σουληνάρι…
Είμαστε τυχεροί που το σπίτι μας ήταν κοντά στο Σουληνάρι.Η μητέρα μου τις νύκτες, που δεν είχε πολύ κόσμο, κουβάλαγε νερό με τις τέσες και τους ντενεκέδες για πλύσιμο των ρούχων και γέμιζε τα δύο καζάνια που ήταν στη αυλή μας κάτω από τις μουριές, πότε πότε βοήθαγα και εγώ. Μια φορά ο δάσκαλος μας Τάσος Καλφαγιάννης μας έκανε επιθεώρηση στο σχολείο για καθαριότητα , θα ήμουνα τότε 7-8 χρονών. Οι περισσότεροι πηγαίναμε στο σχολείο ξυπόλητοι . Όταν έφθασε σε μένα μου είπε να πάω σπίτι να πλύνω τα πόδια μου. Τρέχω σπίτι μας και βουτάω τα πόδια μου μέσα στα καζάνια που είχαν το νερό για πλύσιμο. και δρόμο για το σχολείο, η μάννα μου φώναζε από πίσω “τουρκόπουλο” μου χάλασες το νερό. Πάω στο σχολείο τα πόδια μου όπως ήταν βρεγμένα γέμισαν σκόνη , γκαβαλίνες του δρόμου και όταν με είδε έτσι ο δάσκαλος γέλασε ασταμάτητα, μπράβο τα έπλυνες ωραία, αλλά την άλλη φορά να στα πλύνει η μάννα σου
Ακριβώς πάνω από το Σουληνάρι ήταν το σπίτι ου Τσαρουχά που ερχότανε τα καλοκαίρια , ήταν πολύ ηλικιωμένος στα 80, και έπαιζε μουσική ασταμάτητα και τα μεσημέρια με ένα μουσικό όργανο που το δούλευε με τα πόδια, λατέρνα; δεν ήξερα το όνομα του. Στη ταράτσα του σπιτιού αυτου μια φορά γύρω στο πάσχα , ο τσαρουχάς δεν είχε έρθει ακόμα, όλα τα παιδιά της γειτονιάς < κορίτσια και αγόρια> είχαμε πάρτυ και χορέβαμε, ήμουνα πολύ μικρός , ξαφνικά οι χορευταράδες αθέλητα μέ εσπρωξαν κάτω από την ταράτσα στο Σουληνάρι, αλλά σκληρό καρύδι δεν έπαθα τίποτα, είχα συνηθισει τις κακουχίες.Mια φορά το μουλαρι μας με πήγαινα σούρνωντας στο χώρο του ναού Άγιου Βασίλη αρκετά μέτρα και η αδερφή μου έτρεχε να με πιάσει από πίσω, έπεσα απο το μουλάρι και μπερδεύτηκα με τις τριχιές του σαμαριού ,φαίνεται με γλύτωσε εκείνη την φορά ο Άγιος Βασίλης.. Άλλη μια φορά είχα ισιώσει το αγκονάρι του Σουρλή στο πηγαδάκι με το κεφάλι μου ,έχω τα σημάδια ακόμα, όταν κόπηκε η ίγκλα της γαιδούρας μας η μου την έκοψε κάποιος… και με γκρέμισε.Τι λέγαμε “τσουλάφτρα” γιατί είχε στραβό ένα αυτί , και την πότιζα τουλάχιστον δέκα φορές την ημέρα στο Πηγαδάκι που ήταν λίγο πιο μακρυά από το Σουληνάρι , αλλα την πήγαινα για να απολαύσω την καβάλα , τρέχοντας το αραβάνι η το κορκόκι , η και τα δύο μαζί, δεν θυμάμαι πως τα λέγαμε.
Μιά και μιλάμε για αραβάνι και κορκόκι, το καλύτερο ήταν όταν κουβαλούσα μόνος μου τα δεμάτια από τα χωράφια μας στον “κακολέο” με τα μουλάρια μας. την ρούσα και την κόμπρα. Μου τα φόρτωνε ο πατέρας μου και με περίμενε στα χωράφια μας , και εγώ τα κατάφερνα να ξεφορτώσω και να τα βάλλω με κόπο ψηλά στη θεμωνιά μας . Στο γυρισμό απολάμβανα το αραβάνι, άσε μια φορά μου τα γύρισε η κόμπρα φορτωμένη με λημάρια στο ξεροκάμπι και έκοψα την ίνγλα με ληθάρια και γύρισα πίσω άπρακτος και φοβισμένος, αλλα ο πατέρας μου με υποδέχτηκε με χαμόγελο, όπως έκανα πάντοτε.
Είχαμε και τότε τα πολιτικά μας . Μια φορά η μάννα μου ,πάνω από το φούρνο μας στη συκιά, είχε πιαστεί από τα μαλλιά με την γειτόνισσα με πολλά γαλλικά… γιατί η γειτόνισσα ήθελε να αφήσουμε το γέρο Καπύλα , αδερφό του παππού μου, να ψηφίσει το κόμμα της . Εγώ πολύ μικρός καθόμουνα με το γέρο Καπύλα, μπάρμπα Κώστα Κουρόγιωργα, στο χαγιάτι μας , αυτός δεν μπορούσε να κινηθεί γιατί ήταν σακάτης, είχε πέσει από την κληματαριά του στην πεζούλα με τα ληθάρια πίσω από το σπίτι μας ,και απολαμβάναμε το θέαμα , ήταν καμιά δεκαριά γυναίκες και άντρες που προσπαθούσαν να τις χωρίσουν, αλλά βάσταγαν γερά τα μαλλιά τους.. Νάτος και ο μπάρμπα Γιάννης Σταθόγιαννης, σχεδόν μπουσιουλώντας ήταν πολύ μεγάλης ηλικίας, πάνω απο την στέρνα μας στην ακρη του δρόμου προς το Σουληνάρι ερχότανε με την μεγάλη μουστάκα του και τα άσπρα μαλλιά με μια μαγγούρα ψήλα και φώναζε δυνατά ωωωπππ ωπππ.. δεν θυμάμαι άμα έφτασε σε επαφή ,γιατί θα τον σπρώχναμε κατα λάθος οι εμπλεκόμενες , η γειτόνισσα ήταν θεριό, και θα έμενε επιτόπου. Ευτυχώς κείνη την ώρα ξαγνάντησε ο Παγιός , ερχότανε από το Σουληνάρι , θα ήταν στο ξεροκάμπι , καβάλλα σε ένα άλογο με επίσης μεγάλη μουστάκα και άσπρα μαλλιά , με το τσεμπέρι στο κεφάλι σαν φέσι δεμένο και τις σκούρες φουστανέλλες του και πίσω του με πολλα μουλάρια φορτωμένα με τα πόδια καμιά δεκαριά υπηρέτες Αγιοπετρίτες . Θέλεις από σεβασμό στον Παγιό για να περάσει η βαρέθηκαν το ξεμάλιασμα σταμάτησε η μάχη , και οι εμπλεκόμενες αποσύρθηκαν συνεχίζοντας τα Γαλλικά τους , και ο μπαρμπα Καπύλας έκανε το σταυρό του..
“Το πρώην σπίτι του Παναγιώτη Γιαννούκου (Παγιού), ευεργέτη της κοινότητας Άστρους. Το αρχοντικό αυτό άνηκε στον Αγιαννίτη προεστό και φιλικό Πάνο Σαρηγιάννη. Ο Πάνος Σαρηγιάννης ήταν μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες που έχει αναδείξει ο Άγιος Ιωάννης. Ήταν γαμπρός του επίσης προεστού Αναγνώστη Παπάζογλου, πρωτεργάτης του αγώνα, με ενεργό συμμετοχή στην εΒρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού, ανάμεσα στο Παλιό Σχολείο και στην πηγή Σουληνάρι. Λίγα μέτρα χαμηλότερα υπήρχαν τα ερείπια του Αγίου Βασιλείου, πάλαι ποτέ μητροπόλεως του Αγίου Ιωάννη, που καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Ιμπραήμ το 1826. Το οίκημα αυτό έχει μεγάλο μέγεθος και εντυπωσιακό θόλο. Δίπλα σε αυτό το σπίτι υπάρχουν τα αρχοντικά του Πέρρου και του Ματθαίου”, από τον συμπολίτη μας Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
“Το αρχοντικό της οικογένειας Κουρόγιωργα – Φουρλίγκα στον Άγιο Ιωάννη. Βρίσκεται στη θέση «Ελαγός – Άγιος Βασίλειος», κοντά στην πηγή Σουληνάρι. Εδώ στεγάστηκε επί Τουρκοκρατίας κατώτερο σχολείο του χωριού”
Όταν ο Ιμπραήμ στη επανάσταση το 1826 κατέκαψε την πατρίδα μας και την σχολή Καρυτσιώτη στο κουτρί στον Αγιάννη , επίσης τότε δεν υπήρχε κράτος και οι πολιτικοι μας έτρεχαν αναγκαστικά στα βουνά για να σωθούν. Οι πρόγονοί μας, οι άνθρωποι του μόχθου και της καθημερινότητας, δεν λύγισαν ούτε παραδόθηκαν . Έκαναν ότι μπορούσαν μέσα στις στάχτες για να πούν με τον τρόπο τους το κράτος είναι εδώ , όπως προσέφεραν ακόμα τα σπίτια τους για να χρησιμοποιηθούν για σχολεία ,αφού το σχολείο του τόπου της είχε καεί.
Το σπίτι μας ήταν σχετικα μεγάλο , είχε μεγάλο χαγιάτι μπροστά και ξύλινο μπαλκόνι προς τα κάτω που βρισκότανε το αλώνι μας σύνορα με τον χώρο του Άγιου Βασίλη .Είχε μεγάλο λινό περίπου 25 τ.μ. κάτω από το χαγιάτι που πάταγαν τα σταφίλια τραγουδώντας οι μερακωμένοι από το κοκκινέλι πατητάδες , ο παππούς μου Μιχάλης Στραβοσογιάς ήτανε πάντοτε μπρόστα για τέτοια, τους τραίλενε με τις ιστορίες του, Γνωρίζοντας τον χώρο υποθέτω ο λινός να ήταν η αίθουσα του σχολείου το 1826.Όταν τελείωναν με την τσιπουριά εμείς περιμέναμε με χαρά να παίξουμε με τα τσίπουρα, αλιβόμαστε και κοιλιόμαστε μέχρι το αλώνι. Είχε και το υπόγειο ,περίπου 20 τ.μ. κάτω απο το χειμωνιάτικο, που ήταν κάτι σαν κρυψώνας αφού υπήρχε καταρράκτης με κάθετη σκαλίτσα από το χειμωνιατικο, και τα ληθάρια από τον τοίχο που έκτιζαν γρήγορα σε ώρα ανάγκης η στην κατοχή την μικρή εσωτερική πόρτα για να μην φαίνεται τίποτα παρα μόνο τοίχος , είναι ακόμα μεσα στο κατόι μας. Έπρεπε να ξέρεις να βρείς τον σκεπαμεσμένο κάτω από το σεντούκι και μια κουρελού καταρράκτη για να μπεις στο υπόγειο. Τη δεκαετία του 1950 είχαμε στο υπόγειο δύο μεγάλα βαρέλια για κρασί , για περίπου δώδεκα βαρέλλες κρασί, δύο μέτρα μήκος και σχεδόν δύο μέτρα ύψος, που έμπενα όρθιος μέσα για να τα καθαρίσω το φθινόπωρο. ένα υπάρχει και σήμερα. Στο γειτονικό σπίτι του Καπύλα, παλιά του Ματθαίου , υπήρχε ανάλογος κρυψώνας που μερικοι έλεγαν ότι έφθανε στο κρυψώνα του προδρόμου???. Πρίν έρθουν οι θεριστικές μηχανές το αλώνι μας το χρησιμοποποιουσαν γαι αλώνισμα πολλοί γείτονες , θυμάμαι και 20; θεμωνιές τριγύρω. Το καλό ήταν για διασκέδαση κοιμόμαστε πάνω στις θεμωνιές και αγούγαμε τα βράδυα τις ιστορίες για τα φαντάσματα και τις νεράιδες από τα μεγαλύτερα γειτονόπουλα. Χορτάγαμε ντουένι όταν αλωνίζαμε , που έσερναν τα μουλάρια και τα άλογα τριγύρω , και πολλες φορές σερνόμαστε πίσω από το ντουένι στα άχυρα, αλλά έπρεπε να ήσουνα πολύ γρήγορος άμα έπεφτες γιατί θα σε πατούσαν τα μουλάρια , για αυτό ο θείος μου Κωστας Κουρόγιωργας μας κυνήγαγε με την βίτσα , δερμάτινο λουρι. λέγοντας “λούτιες ” φευγάτε θα σαν πατήσουν τα μουλάρια. Μπρόστα από το σπίτι μας ήταν το Σουληνάρι, από κάτω στα σύνορα με το αλώνι ο χώρος του Άγιου Βασίλη, πίσω στη σειρά τα αρχοντικά του Ματθαίου, τα Μπαρλέικα, του Παγιού, του Πέρρου , μετά δύο σπίτια , μετά το παλιό δημοτικό σχολείο και πιο πέρα η γειτονιά του Προδρόμου ,άλλα σπίτια και ο Πρόδρομος. Αυτή ήταν η γειτονιά Σουληνάρι.
Το αρχοντικό του Ματθαίου με το ιδιόμορφο μεγάλ φουγάρο του ,που είχε την υπόγεια μεγάλη κρύπτη ,σήμερα ιδιοκτησίας Καπύλα ( απόγονοι Κώστα Κουρόγιωργα).
“Σύμφωνα με τον ιστοριοδίφη Νικόλαο Ι. Φλούδα, ο οποίος διέσωσε την σχετική Αγιαννίτικη παράδοση, μετά την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη από τον Ιμπραήμ πασά, οι μαθητές διδάσκονταν στο υπόγειο του αρχοντικού αυτού καθώς και του γειτονικού αρχοντικού του Φουρλίγκα (Γρηγορίου Κουρόγιωργα).”
Πισω απο το αρχοντικό του Πάνου Σαρηγιάννη βρίσκεται το αρχοντικό του Πέρρου
Την δεκαετία του 1950 ήταν ώμορφα στο χωριό. Υπήρχε η άριστη κοινωνική επαφή και ο αμοιβαίος σεβασμός με όλους και για όλα , στα πανηγύρια, στις εκκλησιές, στην καθημερινή ζωή στα περβόλια του προδρόμου και στο Σουληνάρι , στις χαρές και στις λύπες.Τους μεγαλύτερους τους σεβόμαστε , όλοι ήταν μπαρμπάδες και θειάδες ( θείοι και θείες ).
Στις γιορτές φοράγαμε τα “καλά” μας , πηγαίναμε στην εκκλησία και στους χορούς, που χόρευαν όλοι στη πλατεία ,άμα είχαμε και καμιά δραχμή πίναμε και μια πορτοκαλάδα. Είμαστε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι για ότι είχαμε και ούτε ξέραμε καλύτερα, ούτε θέλαμε να ξέρουμε. Τα είχαμε όλα και ήταν αρκετά , μόνο λεφτά δεν είχανε αλλά δεν τα χρειαζόμαστε…..
Προσωπικά δεν ένοιωθα άνετα στις γιορτές και τις μεγάλες φασαρίες με τα στολίδια και με τα “καλά” μου. Ένοιωθα καλύτερα και προτιμούσα να πήγαινα αραβάνι την “τσουλάφτρα” για πότισμα και να παίζω με τα γειτονόπουλα με τα τσίπουρα , τα ληθάρια και τα χώματα στο Σουληνάρι.
The historic Astros of Kynouria is not the center of the world, but “it is close to everything and we have it all”.
In the ancient Greek world Delphi was the navel of the earth.
The historic Astros of Kynouria is located on the west beach of the Argolic gulf, where the above map shows the ancient city of Thyrea, south of the first city in Europe the historic Argos and the seat of the Mycenaean culture Mycenae.
Athens is 170 km, about two hours, the airport is about 200 km and Astros has the famous and best Attica climate.
Astros is very close to the most important Archaeological Sites and Museums of our country, which one day we should all visit, which are easily visited by many of our friends with day trips from Astros, when they choose Astros for the basis of their annual vacation.
Most important Archaeological Sites and Museums in Greece. Palamidi in Nafplio (33 km), Turin 33 km, Mycenae (43 km), the Epidaurus Theater (70 km), Olympia (170 km), the Parthenon, the Acropolis and the Acropolis Museum in Athens ( 170 km), Delphi (288 km) and Mystras (88 km).
In our country we generally have a long history and prehistory. The Peloponnese also has many historical and archaeological monuments and the most important Greek cultures from the Pelasgians, Achaeans, Danes, Argeians, Arcadians, Ionians and Dorians.
In particular, Kynouria and Thyreatis Land also have a long history of about 3,000 years (since the beginning of history we are present) longer prehistory of about 8,000 years. The indigenous Pelasgians had a golden rule that for millennia until today the inhabitants of Thyrea faithfully applied, mutual respect, consensus, conciliation and the Greek measure. They were also influenced and kept the best of all the Greeks who passed through Thyreatida Land.
In ancient Greece was known the famous Battle of Thyrea, or the Battle of 600 “logades” between Argos and Sparta for Thyrateida Land, which took place in 546 BC.
“Kynouria from the end of the 11th c. e.g. until Roman times, it was a sought-after booty to satisfy the interests of Sparta and Argos. Geographically, its area is divided into two large sections. The north, which in ancient times corresponded to Thyreatida, with the main settlement of Thyrea and secondary Anthini, Nirida, Eva and Astros, while the south corresponded to the land of Prasia, in which there was the main settlement Prasiai and the secondary , Cheese and Sculpture. Until the 7th c. e.g. Kynouria must maintain its autonomy (resulting from the participation of the Greens in the Amphitryon of Kalavria) despite the efforts of Argos and Sparta to annex it. “
In the whole of Thyrea it is not an exaggeration to say that if you pick up a small stone you will find a historical monument and an archeological treasure. Like Astros, which in 1823 became the Second National Assembly of the Greeks, all the neighboring villages have contributed a lot to the Greek revolution of 1821 and have a long history. The most important historical villages are Agios Ioannis <Agiannis> was the capital of the Greek state in 1822, Paralio Astros, Korakovouni, Agios Petros, Prastos, Kastanitsa, Sitaina, Vervena and Doliana.
In the neighboring Tsakonochoria, Prastos, Kastanitsa, Sitaina, Agios Andreas, Leonidio and Tyros, the Tsakonian dialect is spoken until today, which has its roots in the ancient Doric. In some villages there are signs with the inscription “Kaour Ekane”, which means welcome. The Tsakonian “che poiou” means what are you doing? <Comes from the ancient verb I do>, which means otherwise for those who know ancient Greek will pass better in Tsakonia…
We have proposed to our municipality, to all those responsible for the committee “Greece 2021” and to the common mind, the four issues of the Thyreatis Land, which undoubtedly played a catalytic importance for the organization and success of the liberation struggle.
In our opinion, the most important historical monuments in our municipality that we must always distinguish and promote where we can are:
Thucydides 2.27.1,2] “In the same summer, the Athenians displaced all the inhabitants of Aegina, men, women and children…. They did it out of hatred against the Athenians and because the Aeginians had helped them when the great earthquake had taken place and when the Helots had revolted. Thyreatis land is located on the border of Argeia land and Laconian and reaches the sea. “Some of the Aeginians settled there and the others scattered all over Greece.”
Διακρίνεται το μέγαρο «ΑΣΤΡΟΣ» στην Τεργέστη, η κατασκευή άρχισε το 1798 και τελείωσε το 1805. Mετά τον θάνατο του Δημητρίου Καρυτσιώτη το μέγαρο ονομάστηκε Palazzo Carciotti.
Η οικογένεια Καρυτσιώτη είχε τις ρίζες της στην Καρίτσα της Λακωνίας , ένα μικρό χωριό κοντά στο Γεράκι. Οι πρόγονοι του πριν την επανάσταση του 1821 μετεκόμισαν στον Αγιάννη , στην απέναντι πλαγιά του Καλογεροβουνίου στην τοποθεσία “Καρύτσα”, που είχε νερά και καλό έδαφος. Οταν έφθασαν στο Αγιάννη από το όνομα του χωριού τους πήραν το όνομα Καρυτσιώτης. Το πραγματικό τους επίθετο ήσαν Τριαντάφυλλου.
Οι δικοί μας πρόγονοι είχαν και έχουν στην Καρύτσα του Αγιάννη μέχρι σήμερα μεγάλα αμπέλια και περβόλια με πολλά οπωροφόρα δένδρα , καρυδιές, μπουλαφάτες συκιές, μηλιές, αχλαδιές, φουντουκιές, κυδωνιές, ελιές … και μελίσσια για το νόστιμο μέλι .Δεν ξερουμε αν τα μεγάλα οπωροφόρα δένδρα ήταν από την εποχή το μεγάλου ευεργέτη μας. Διακρίνεται η τοποθεσία Καρύτσα απέναντι από τον Αγιάννη στα δεξιά της φωτογραφίας . Από την Καρύτσα του Αγιάννη , απέναντι από το χωριό, έφυγε 15 χρονών το 1756 ο μεγάλος ευεργέτης μας.
Από το 1717 οι μονάρχες της Αυστρίας, για αντιπερισπασμό με την Βενετία, κήρυξαν την ελευθερία του εμπορίου,της βιοτεχνίας και της ναυσιπλοΐας στην Αδριατική. Η άφιξη και η αναχώρηση των εμπόρων γινόταν ελεύθερα, η αγορά και η πώληση των εμπορευμάτων δεν περιελάμβαναν δασμούς, τα πλοία που ελλιμενίζονταν προστατεύονταν από τη Μοναρχία, ενώ υπήρχε πρόβλεψη τα προϊόντα να αποθηκεύονται στο λιμάνι. Στη Τεργέστη τότε η ελληνική γλώσσα ήταν η γλώσσα του εμπορίου. Το 1750 η αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσίαπαραχώρησε τα πρώτα προνόμια στην κοινότητα των ορθόδοξων εμπόρων της Τεργέστης. Η Μοναρχία είχε παραχωρήσει στην Κοινότητα της Τεργέστης το δικαίωμα να συστήσει σπουδαστήριο με δύο διδασκάλους «διά την διδασκαλίαν και παιδείαν του γένους εις την ιδίαν Γραικικήν γλώσσαν».
Ο Δημήτριος Καρυτσιώτηςείχε αποκτήσει πείρα και οικονομική ευημερία στη Σμύρνη , αρνήθηκε να παντρευτεί την κόρη του αφεντικού του , γιατί «ήταν ανάξιος για γυναίκα με ανώτερη μόρφωση και αξίωμα» και βλέποντας τις μεγάλες ευκαιρίες του ελεύθερου εμπορίου της Τεργέστης έφτασε στην αυστριακή Τεργέστη το 1772 σε ηλικία περίπου 30 ετών. Εκμεταλλευόμενος τις παραπάνω ιδιαίτερες συνθήκες, που ήταν ικανός έγκαιρα να καταλάβει και αυτό κάνει την μεγάλη διαφορά , πολύ σύντομα δημιούργησε μεγάλη περιουσία.
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας ίδρυσε μαζί με άλλους ομογενείςτην Κοινότητα Ελλήνων Ορθοδόξων της Τεργέστης, ήταν ενεργότατο μέλος , έθετε τους «κανονισμούς» της κοινότητας και υπηρέτησε σαν «βουλευτής», και επίσης ήταν ένας από τους ιδρυτές και σημαντικούς χορηγούς της Σχολής της Κοινότητας Ελλήνων Ορθοδόξων της Τεργέστης. Το 1812 σε ηλικία 70 ετών εξελέγη και δημοτικός σύμβουλος της πόλης, κάτι που αποδεικνύει την εκτίμηση της οποίας έχαιρε από την τοπική κοινωνία της Τεργέστης.
«Η Κοινότητα της Τεργέστης, όπως και όλες οι κοινότητες στις μεγάλες εμπορικές πόλεις, είχε δικό της καταστατικό που διευκόλυνε τη λειτουργία της. Αξίζει να αναφερθεί ότι ανάμεσα στους κανόνες τους οποίους έπρεπε να ακολουθούν όλα τα μέλη, ήταν ο αποκλεισμός οποιουδήποτε προκαλούσε σύγχυση, ταραχές και «ανακατώματα». Η Κοινότητα απαιτούσε την ένωση και την ομογνωμία από τους αδελφούς, προκειμένου να μην εκτίθεται η Κοινότητα στις Αρχές και δυσφημείται στην τεργεστίνικη κοινωνία».
Το αξιοθαύμαστο είναι ότι ο Δημήτριος Καρυτσιώτης , με άνετη οικονομική ευημερία, σαν άλλος Βολταίρος «της πράξης», ” δεν σπατάλησε την ζωή του με «αριστοκρατίες ,πολυτέλειες και ψηφιδωτά» , αλλά διάλεξε να ασχοληθεί έμπρακτα πρωταρχικά με τα «γράμματα», την μόρφωση των νέων της πατρίδας του και τον αγώνα κατά της Τουρκοκρατίας.
Σχολή Καρυτσιώτη, Αγιάννης και Άστρος.
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μαςέφυγε από την Καρύτσα του Αγιάννη 15 χρονών το 1756, αλλά δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του τον Αγιάννη και το Άστρος.
Από την κτητορική επιγραφή της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη.
«1798ΕΝ ΜΗΝΙ ΙΟΥΛΙΩ 18
Η ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΑ
ΤΙ ΕΣΤΗΚΑΣ ΘΑΜΒΟΥΜΕΝΟΣ ΦΙΛΕ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΜΕ ΑΠΟΡΙΑΝ ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΖΗΤΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΘΕΙΣ ΤΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΜΕ ΕΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΜΩΜΑ ΜΟΥ
Ο Δημήτριος Καρυτσιώτης , πιθανόν να μην είχε διαβάσει Πλάτωνα γιατί άρχισε να εργάζεται 15 χρονών, που έλεγε «παιδείαν μεν ουν φέρει και νίκην» (η παδεία πράγματι φέρει και την νίκη), αλλά αναμφισήτητα επηρεάστηκε από τα καλέσματα του Κοσμά Αιτωλού, του Ρήγα Φεραίου και του Αδαμάντιο Κοραή ( Από την Σμαράγδη Ι. Αρβανίτη) και από την Αγιαννίτικη παράδοση για «γράμματα». Η πίστη του στην εκπαίδευση και στη μόρφωση του Γένους είχε ήδη διαφανεί από τη σημαντική χορηγία την οποία είχε κάνει στη Σχολή της Κοινότητας των Ορθοδόξων της Τεργέστης.
Το ιστορικό Άστρος και ο ιστορικός Αγιάννης, η πατρίδα του Καρυτσιώτη, είναι μιά κοινότητα για περισσότερα από χίλια χρόνια. Οι Αγιαννίτες δεν παραδόθηκαν ποτέ στους Τούρκους κατακτητές και στο Αγιάννη λειτουργούσαν μυστικά και φανερά σχολεία καθ όλη την διάρκεια της σκλαβιάς.Από το σιγίλλιο του 1638 πληροφορούμαστε ότι ο Αγιάννης έγινε πατριαρχική εξαρχία «χάριν βεβαίως τῆς Σχολῆς τοῦ Ἀγίου Ἱωάννου, λειτουργούσης πολλοῦ παλαιότερον».
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης συνέχισε έμπρακτα την Αγιαννίτικη δέσμευση αιώνων, για «γράμματα» και μόρφωση. Το 1798 έχτισε στην θέση «Κουτρί» στον Αγιάννη την περίφημη και καλλιμάρμαρο Σχολή Καρυτσιώτη και το 1805 έχτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη. Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα, αφού όλοι οι Αγιαννίτες και οι Αστρινοί με πολύ μόχθο και με κάθε θυσία επιθυμούσαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα και σαν απόφοιτοι “καλαμαράδες ” να αλλάξουν την ζωή τους ,σύμφωνα με τις “έξυπνες ” προσδοκίες του μεγάλου ευεργέτη τους Δημητρίου Καρυτσιώτη.
Η προεπαναστατιμένη Ελλάδα είχε πολλά μικρά “κρυφά” και λίγα φανερά σχολεία. Ένα από τα ελάχιστα φανερά σχολεία ήταν και η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη που είχε κτιστεί το 1798 , 23 χρόνια πριν την Ελληνική επανάσταση και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Είχε κτιστεί στο λόφο Κουτρί του Αγιάννη Κυνουρίας και ήταν ένα από τα λίγα “πανεπιστήμια” της προεπαναστατικής πατρίδας μας και οι μαθητές της ήταν απο ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά μας. Ο μεγαλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης, πανίσχυρος Αγιαννίτης πατριώτης της διασποράς, βρήκε τον τρόπο να επιτρέψουν οι 400 χρόνια κατακτητές Τούρκοι το κτήσιμο και την λειτουργία της σχολής στον Αγιάννητο 1798 και στο παράρτημα της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος Κυνουρίας ,που άνοιξε το 1805.
Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία , έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και για να γίνει η Β’Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823. .
Η σχολή ήταν ένα είδος πανεπιστημίου για εκείνη την εποχή, αφού οι μαθητές διδάσκονταν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, μαθηματικά, φυσική – χημεία, γαλλικά και ιταλικά κ.α. Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης τα πρόβλεψε όλα για την ομαλή λειτουργία της σχολής. Κάλυπτε μέχρι τον θάνατο του όλα τα έξοδα της Σχολης .Έχτισε, ακόμη, οικήματα για τους μαθητές που φοιτούσαν στη Σχολή και για τους διδασκάλους. Επιπλέον, εφοδίασε τη Σχολή με όργανα φυσικής, αστρονομίας, χημείας, χάρτες και άλλα εποπτικά μέσα διδασκαλίας. Έστελνε μάλιστα και χρηματικά ποσά για την πληρωμή των διδασκάλων και του ιατρού που εργάζονταν εκεί και τα φάρμακα για τους μαθητές. Ο Καρυτσιώτης πλούτισε τη Σχολή με βιβλία και δημιούργησε μία μεγάλη βιβλιοθήκη.Ήθελε να ιδρύσει στην πατρίδα του μια σχολή, εφάμιλλη των Ευρωπαϊκών, που θα παρείχε τη γνώση στους μαθητές, δίνοντας τους την ευκαιρία να διαλέξουν δύο κατευθύνσεις: την εμπορική και την επαγγελματική.
Το 1805 δώρισε στους κατοίκους του Άστρους και στη Σχολή μια έκταση περίπου 48 στρεμμάτων, το λεγόμενο «Αγροκήπιο», δίπλα και γύρω από τη Σχολή για να πληρώνονται για δίδακτρα οι καθηγητές της σχολής και να τρώνε οι οικότροφοι μαθητές της σχολής τους καρπούς και τα φρούτα του “αγροκήπιου ” όπως σταφύλια, μούσμουλα. Επίσης περίφραξε το «Αγροκήπιο» με πέτρινο τοίχο (μάντρα), σε μερικά σημεία ψηλότερο από δύο μέτρα. Η μάντρα σώζεται μέχρι σήμερα στα ανατολικά του αγροκηπίου, την υπόλοιπη την έφαγε η “ανάπτυξη”. Το 1805 με τη βοήθεια του αδελφού του, Γεώργιου έφερε το νερό για το χωριό από την “μάννα του νερού”περίπου 5 χλμ,πάνω από τη ιερά μονή της Λουκούς , με πέτρινο σούγελο, (υδραγωγείο) που σε μερικά σημεία ακόμα υπάρχει, για να έχει το χωριό νερό και “να ποτίζεται το αγροκήπιο για να είναι ανοικτή η Σχολή».Σύμφωνα με την διαθήκη του αδερφού του το νερό ανήκε 1/3 στη ιερά μονή Λουκούς, 1/3 στη Σχολή και το 1/3 στο χωριό. Με το νερό αυτό έζησε για ύρδρευση και άρδρευση το Άστρος και το Παράλιο Άστρος περίπου μέχρι την δεκαετία του 1960 και τότε με την αύξηση των κατοίκων προστέθηκαν τα νερά από τα φρέατα . Επίσης έστειλλε τον ανηψιό του Προκόπιο στην Ακαδημία της Παβίας ,για να μάθει γράμματα, και να διευθύνει αργότερα την Σχολή στον Αγιάννη. Τα είχε προβλέψει όλα ο μεγάλος ευεργέτης μας.
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη στον Αγιάννη το 1826 από τον Ιμπραήμ διασώθηκαν 500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.
Στο ίδρυμα Ζαφείρη στο Άστρος βρίσκονται τα περίπου 500 βιβλία της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη ,που προνοητικά και έξυπνα έσωσε και διαφύλλαξε ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος ηΆκουροςαναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους , από τις ορδές του Ιμπραήμ αρχικά στο «αρχοντικό« του στο Σουληνάρι του Αγιάννη και αργότερα τα μετέφερε για καλύτερη προστασία στην οικία του στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους.
Δείτε τον σύνδεσμο για περισσότερα για τα βιβλία .
Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό έθνος εκήρυξε σαν «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον»,«ιστορικό τόπο» και «αρχαιολογικόν χώρον».
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο το εναπομείναν σήμερα τμήμα εκτάσεως 18.850 τα.μ. του παλαιού αγροκηπίου (συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων), το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη και εντός του οποίου βρίσκεται η Σχολή Καρυτσιώτη, όπως αυτό εμφαίνεται στο Κτηματολογικό Διάγραμμα κλίμακας 1:1000 και σημειώνεται με τα στοιχεία 1, 2, 3 έως και 15, λόγω των σημαντικών ιστορικών γεγονότων, τα οποία έλαβαν χώρα στη συγκεκριμένη περιοχή.
Ο χώρος αυτός είναι τμήμα του αγροκηπίου – αρχικά 46 στρεμμάτων, το οποίο είχε δωρίσει ο Δημήτριος Καρυτσιώτης στη Σχολή, την οποία είχε ιδρύσει το 1805 – δενδροφυτεμένου με πορτοκαλιές, λεμονιές και ελιές, το προϊόν των οποίων χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή των δασκάλων της Σχολής και την κάλυψη των εξόδων της.
“Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης».
H διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης είναι ένα συνταγματικό κείμενο. Οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης , ο Κολοκοτρώνης , Κ.Ζαφειρόπουλος και άλλοι τίμησαν με την διακύρηξη το μεγάλο ευεργέτη μας με το καλύτερο τρόπο για τις μεγάλες και ανυπολόγιστες συνεισφορές του στο Ελληνικό Έθνος. «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης. Το Άστρος το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης , υπήρχε πριν το 1823, δεν το εφεύραν εκείνη την ημέρα και ο μεγάλος ευεργέτης μας θυμόταν πολύ καλά την πατρίδα του απο το 1756.
Ας το επαναλάβουμε μια φορά ακόμα, ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μαςέφυγε από την Καρύτσα του Αγιάννη 15 χρονών το 1756, αλλά δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του, τον Αγιάννη και το Άστρος.
Μέγαρο «ΑΣΤΡΟΣ» (μετά τον θάνατο του Palazzo Carciotti)
Επίσης το 1798 σε αριστοκρατικό και περίβλεπτο σημείο της παραλίας της Τεργέστης άρχισε την ανέγερση μεγαλοπρεπούς μεγάρου, τελείωσε το 1805, και προς τιμήν της ιδιαίτερης πατρίδας του, ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας έθεσε την επιγραφή «ΆΣΤΡΟΣ». Μετά τον θάνατο του το μέγαρο είναι γνωστό σαν Palazzo Carciotti. Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μαςέφυγε από την Καρύτσα του Αγιάννη 15 χρονών το 1756, αλλά δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του, τον Αγιάννη και το Άστρος και για το λόγο αυτό ονόμασε το κτήριο στην Τεργέστη «ΑΣΤΡΟΣ», που θυμότανε καλά από το 1756 . Η παραλιακή οδός εμπρός από το μέγαρο ονομαζόταν Viad ei Greci (οδός των Ελλήνων) και η παραλία «Riva Carciotti» ( Από την Σμαράγδη Ι. Αρβανίτη).
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας στο μέγαρο «ΆΣΤΡΟΣ» αγνοώντας τον άμεσο κίνδυνο από τους Τουρκους και τους συμμάχους τους Αυστριακούς , θερμός υποστηρικτής του αγώνα κατά της Τουρκοκρατίας ,παρείχε για μήνες καταφύγιο στη σοφίτα του στους διασωθέντες Ιερολοχίτες του Υψηλάντη. Επίσης το 1798 παρείχε καταφύγιο και στον εθνικό ήρωα Ρήγα Φεραίο. Δυστυχώς ο Φεραίος προδόθηκε, συνελήφθη από τους Αυστριακούς και παραδόθηκε στους Τούρκους που τον στραγγάλισαν και στη συνέχεια πέταξαν το σώμα του στον ποταμό Δούναβη.
Ο πολύ φημισμένος και νους για την «Ιερά Συμμαχία» Μέττερνιχ, φόβος και τρόμος για τους λαούς της Ευρώπης, ήταν ο Αυστριακός Καγκελάριος και πρίγκιπας, κάτι σαν την «τρόϊκα του 2009» η τους «Θεσμούς του 2014», και το 1816 έμεινε για ένα διάστημα στο τότε μέγαρο «ΆΣΤΡΟΣ».
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας «μπούκωνε» (φιλοδωρούσε) με κάθε τρόπο τους μεγάλους της εποχής, για να βοηθήσουμε πιθανόν στον αγώνα κατά των Τούρκων ,(γνώριζε τι ήταν ο Μέττερνιχ, αλλά προσπαθούσε με κάθε τρόπο να τον επηρεάσει), όπως «μπούκωνε» (λαϊκά ,να χορτάσουν φαγητό μέχρι σκασμού…) και τους Τούρκους, για να λειτουργεί η Σχολή Καρυτσιώτη 23 χρόνια πριν την επανάσταση.
Είχε επίσης προετοιμάσει και την επιγραφή για τον τάφο του, που μας δείχνει συνοπτικά τον χαρακτήρα του, την αγάπη του για την πατρίδα του ,που δεν ξέχασε ποτέ, και την δέσμευση του για «γράμματα» και μόρφωση των νέων της πατρίδας του.
Εις της διαθήκην του την 27η Φεβρουαρίου 1819 στη Τεργέστη.Δημήτριος Καρυτσιώτης, εις παράγραφον 5 της διαθήκης του «5) Αφήνω εις την πατρίδα μας (χωρίον μας) το κτίριον του σχολείου και την περιουσίαν του Άστρους(Astro) ως είναι»( Φλουδας ,Θυρεατικα Β’ σελ 312) …
Γεώργιος Καρυτσιώτης , τον πλούτον κατά το το έγγραφον αριφ 202 την Μονής Λουκούς ,της 10ης Αυγούστου 1840, «το διέθεσεν εις πτωχούς,εκκλησίς,και σχολεία της πατρίδος του Αγιάννη-Άστρος και δι’ έργα κοινωφελή» »( Φλουδας ,Θυρεατικα Β’σελ 324)
Προκόπιος Ν. Καρυτσιώτης, εις παράγραφον 5 της διαθήκης του « 5ον, Αφήνω εφ’ άπαξ εις τους πτωχούς της πατρίδος μου,όπου εγεννήθην δηλαδή εις τον Άγιον Ιωάννην της Πελοποννήσου F 500”, Πέθανε τo 1836. »( Φλουδας ,Θυρεατικα Β’ σελ 327)
«Παραιτώ της πατρίδος μου το κτίριον της Σχολής και το υποτακτικόν( Αγροκήπιο) του Άστρους με όλα τα συμπεριλαμβανόμενα εις το κοντράτο (συμβόλαιο) καμωμένου παρ εμού.Μάϊος 1819 Δ.Καρυτσιώτης»
Διακρίνεται στο κέντρο η μεγαλοπρεπής είσοδος του Αγροκηπίου που την έφαγε η ανάπτυξη… Η φωτογραφία από τη Θυρεάτις Γή
«Το ενδιαφέρον του για τους αδελφούς του στην Κοινότητα, αλλά και για την ιδιαίτερη πατρίδα του, καταδεικνύει έναν ακούραστο άνθρωπο, ο οποίος ένιωθε την ευγνωμοσύνη για την καλή του τύχη και ποτέ δεν ξέχασε τον τόπο του. Το επίγραμμα στον τάφο του, το οποίο παραθέτουμε στα νέα ελληνικά, συμπυκνώνει εύγλωττα όλη του την πορεία:
«Εδώ κείται ο Δημήτριος Καρυτσιώτης, ο οποίος κατά την ευσέβεια, την επιείκεια και κατά την τιμιότητα στις συμβολαιογραφικές πράξεις σε όλους τους Έλληνες και ξένους ήταν σεβαστός έως την τελευταία μέρα της ζωής του, και ο οποίος ουδέποτε λησμόνησε την ιδιαίτερη πατρίδα του,και ίδρυσε σε αυτήν σχολείο με δικές του δαπάνες, για να ανακτήσει η νεότητα του τόπου και των γύρω περιοχών την πατροπαράδοτη αρετή».
Είναι εύκολα κατανοητό ότι ένα παιδί που έφυγε από την Καρύτσα του Αγιάννη 15 χρονών το 1756, δεν εδημιούργησε το ιστορικό Άστρος εκείνη την ημέρα. Το Άστρος υπήρχε για πολλούς αιώνες νωρήτερα και ο μεγάλος ευεργέτης μας δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του τον Αγιάννη και το Άστρος και για το λόγο αυτό ονόμασε το κτήριο στην Τεργέστη «ΑΣΤΡΟΣ», που θυμότανε καλά από το 1756.
¨Ηθελε να τελειώσει τη ζωή του , με την τελευταία λέξη και επιθυμία του , τονίζοντας στους μεταγενέστερους δέν ξέχασε την πατρίδα του τον Αγιάννη και το Άστροςκαιτην μεγάλη σημασία για την δέσμευση του, για «γράμματα» και μόρφωση των νέων της πατρίδας του.
«Παραιτώ της πατρίδος μου το κτίριον της Σχολής και το υποτακτικόν( Αγροκήπιο) του Άστρους με όλα τα συμπεριλαμβανόμενα εις το κοντράτο (συμβόλαιο) καμωμένου παρ εμού.Μάϊος 1819 Δ.Καρυτσιώτης»
Το κτήριο της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος στεγάζεται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.
Σμαράγδη Αρβανίτη , Οι Σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Αγιάννη και στο ¨Αστρος Θυρέας-Κυνουρίας κατα τα προεμαναστατικά χρόνια ως την απελευθέρωση, 2001-2002 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΩΝ ΣΠΟΘΔΩΝ ΤΟΜΟΣ Γ
Έχουμε καταθέσει αρχικά ότι δεν θα συμμετέχουμε στους «ανόητους αυτοπυροβολισμούς» για το όνομα Άστρος. Αλλά τα συνεχόμενα πολλά μικρά “λαθάκια” από την ανόητη επαρχιώτικη “Αντιαστρεινή συμμαχία για όλα” και πρόσφατα παράξενα από τους δημόσιους φορείς δεν είναι τυχαία και γίνεται πιά αναγκαίο, ξαναδιαβάζοντας την ιστορία μας ,για κάθε ενδεχόμενο να ονομάσουμε τα πράγματα με το όνομα τους και να πούμε τα σύκα σύκα, για να μαθαίνουν οι νεώτεροι τα γεγονότα και την αλήθεια, που απορούνε δικαιολογημένα για αυτό τον παράλογο και ατέλειωτο αντιπερισπασμό για το τίποτα, χωρίς νόημα και χωρίς μια συγκεκριμένη πρόταση .Προσπαθούν μερικοί επίμονα και συστηματικά να “ξαναγράψουν “την ιστορία στα μέτρα τους, κατασκευάζουν “γεγονότα” και χρησιμοποιούν πονηρά τεχνάσματα . Αρχίσαμε από τα “τοπόσημα” της ΕΡΤ , το Σχέδιο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του δήμου μας, τις οδηγίες της Περιφέρειας , τα φυλλάδια του ΥΠΠΟΑ , τα μαργαριτάρια του διαδικτύου από “άσχετους ειδικούς ” ερασιτέχνες , πολλές άλλες ανακρίβειες και ακόμα δυστυχώς διασπορά ψευδών ειδήσεων.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι διαχρονικά η μεγάλη πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας του Παραλίου Άστρους γνωρίζει καλά την αλήθεια, αποδέχεται τα γεγονότα και έξυπνα ασχολείται με αυτά που μας ενώνουν. Το πρόβλημα είναι οι εξαιρέσεις , οι «νεόφερτοι» από τα γύρω χωριάστο Παράλιο Άστρος και οι επισκέπτες στην Θυρέα που προσπαθούν να γίνουν «βασιλικώτεροι του βασιλέως» και με «μισές αλήθειες» που άκουσαν στα καφενεία, που είναι τα χειρότερα μεγάλα ψέμματα, θέλουν να προβάλλουν τους εαυτούς τους σαν «ειδικούς» , και λένε εκούσια και ακούσια ψέμματα χωρίς νόημα και μιά εφικτή πρόταση για παρατσούκλια, «χάρτες» και χωροφύλακες…. Παράξενα θέλουν σώνει και καλά να μας πούνε «που είναι τα αμπέλια μας», χωρίς καν να τα γνωρίζουν.
Οι έντονοι και ασταμάτητοι ενοχλητικοί πλέον αυτοπυροβολισμοί ανάγκασαν την τοπική κοινωνία να ξαναδιαβάσει βροντερά σε κάθε κατεύθυνση την ιστορική αλήθεια και να δείξει τον μονόδρομο που λέγεται κοινός νους για τα τετελεσμένα, τουλάχιστον πριν διακόσια χρόνια , απομονώνοντας οριστικά στα ντουλάπια της ιστορίας αυτούς που όπως λέει ο σοφός λαός μας τους αρμόζει το ,” φωνάζει ο κλέπτης για να φύγει ο νοικοκύρης” , “πάμε παππού να σου δείξω τα αμπέλια σου”, “είπε ο γάϊδαρος τον πετεινό κεφάλα”, και «ανοίγουν μια τρύπα στο νερό για τίποτα».. Αναγκαστικά μπήκαμε στο χορό και όπως μας σφυράνε θα χορεύουμε, στο μέτρο του δυνατού πολιτισμένα.
Το Ελληνικό κράτος με νόμους και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και ιστορικοί καταγράφουν τελεσίδικα την ιστορική αλήθεια και δεν αφήνουν περιθώρια για όνειρα και κουβεντούλες στα καφενεία. Η ιστορία ούτε ξαναγράφεται ούτε σβήνεται από κανέναν, πως να σβηστεί το Χρονικό του Μορέως και η διακήρυξη τησ Εθνοσυνέλευσης…,ούτε από τους “ανόητους επαρχιώτες που αυτοπυροβολούντε” για μια τρύπα στο νερό, ούτε από τους ερασιτέχνες του ΥΠΠΟΑ, της Περιφέρειας ,του Δήμου , “τα τοπόσημα” της ΕΡΤ και τους “ειδικούς” φωστήρες για όλα του διαδικτύου, που δεν τελείωσαν ποτέ ούτε μια σελίδα της ιστορίας και συνεχίζουν να κάνουν “λαθάκια” τυχαία πάντοτε μονόπλευρα…… και επιμένουν απαξιωμένοι, γελοίοι και γραφικοί να θέλουν “να μας δείξουν τα αμπέλια μας” και να “αυτοπυροβολούντε”.
Οι φίλοι μας και οι γείτονες μας , όλοι είμαστε στη ίδια βάρκα της Θυρέας ,δεν περισσεύει κανένας ,δεν ανοίγουμε ποτέ τρύπες ,ούτε αφήνουμε άλλους να ανοίγουν τρύπες …,γιατί τελικά θα βουλιάξουμε και θα πνιγούμε όλοι ……
Όταν κάποιος μας επισκέπτεται δεν έρχεται να δει μόνο μια πλατεία, πάντοτε βλέπει περισότερα ας το καταλάβουμε…. Ας το πούμε διαφορετικά και επιγραμματικά , είναι στο συμφέρον μας να προβάλλουμε τους γείτονες μας (και είναι στο συμφέρον μας να μην αυτοπυροβολιόμαστε για μια τρύπα στο νερό), τελεία και πάβλα.
«Όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν» Ευριπίδης
Το ιστορικό Άστρος και ο ιστορικός Αγιάννης είναι μιά κοινότητα για περισσότερα από χίλια χρόνιακαι το σπουδαιότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν και έχουν σήμερα σπίτια στον Άγιάννη και στο Άστρος. Στα παρακάτω κείμενα από εγκυρότατες πηγές το Άστρος και ο Αγιάννης του Άστρους αναφέρονται συχνά για τουλάχιστον διακόσια χρόνια.
Όταν οι επισκέπτες σήμερα έρχονται στην «Αθήνα» περνάνε από το αεροδρόμιο στο Μαρκόπουλο. Δεν ακούσαμε κανένα να αποκαλεί το «Μαρκόπουλο» Αθήνα.
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ.
Το 1821 ο Δημήτριος Υψηλάντης ήλθε στο Άστρος.
Από, Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ) Ιωάννης Κουσκουνάς – Κυριάκος Χασαπογιάννης -Ιωάννης Κακαβούλιας. 1981
Από την κτητορική επιγραφή της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη.
«1798ΕΝ ΜΗΝΙ ΙΟΥΛΙΩ 18
Η ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΑ
ΤΙ ΕΣΤΗΚΑΣ ΘΑΜΒΟΥΜΕΝΟΣ ΦΙΛΕ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΜΕ ΑΠΟΡΙΑΝ ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΖΗΤΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΘΕΙΣ ΤΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΜΕ ΕΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΜΩΜΑ ΜΟΥ………………………
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
“Η έδρα της Κυβερνήσεως μεταφερθή εις Άγιον Ιωάννην του Άστρους εν Κυνουρία”
Από, Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ) Ιωάννης Κουσκουνάς – Κυριάκος Χασαπογιάννης -Ιωάννης Κακαβούλιας. 1981
“Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης.”
H διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης εχρησιμοποίησε το νόμιμο όνομα Άστρος. Οι πληρεξούσιοι της εθνοσυνέλευσης βέβαια και ο Κολοτρώνης δεν θα υπόγραφαν παρατσούκλια…. που ακούγονται στα καφενεία. Είναι ένα συνταγματικό κείμενο . « Ήδη δε μετά δεκαέξ μήνας Δευτέραν να συγροτήση εν Άστρει Συνέλευσιν” και τελειώνει καθαρά και ξάστερα, «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης..
«Εξεδόθη εν Άστρει». Το Άστρος το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης , υπήρχε πριν το 1823, δεν το εφεύραν εκείνη την ημέρα. Η διακήρυξη ευτυχώς το λέει καθαρά «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτου».Ο Δημήτριος Καρυτσιώτης έφυγε από τον Αγιάννη το 1756 και ονόμασε το κτήριο στην Τεργέστη «ΑΣΤΡΟΣ».
«ΕντούτωτωτόπωσυνήλθενηΒ΄ΕθνικήΣυνέλευσιςτωνΕλλήνων, 30 Μαρτίου– 18 Απριλίου 1823»,
O «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων είναι αναμφισβήτητα ένα από το σημαντικότερα ιστορικά μνημεία όχι μόνο της Κυνουρίας αλλά και της πατρίδας μας, βρίσκεται στον χωριστό χώρο , δίπλα στην Σχολή Καρυτσιώτη και το Προαύλιο της Σχολής ,στο «ιστορικό τόπο» Αγροκήπιο Καρυτσιώτη, στο ιστορικό Άστρος Κυνουρίας.
Με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1835, το Άστρος εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης (ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835). Από το 1841 έως το 1912, το Άστρος ήταν η χειμερινή έδρα του Δήμου Θυρέας.Από το 1912 ο οικισμός αποτέλεσε έδρα κοινότητας Άστρους η οποία εξελίχθηκε στο ΔήμοΆστρουςτο1985 (ΦΕΚ 99Α 28/05/1985).
Η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα«Άστρος»συναντάται σε χρυσόβουλο του έτους 1293 του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου . Η πρώτη όμως αναφορά με το όνομα«Άστρον»απαντά στο Γεωγράφο Κλαύδιο Πτολεμαίο (2ος αι. μ.Χ.).
Ο Γ. Τερτσέτης αναφέρει«συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους».(Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής φυλής σελ.287)
Ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη Φωτάκος αναφέρεi μετά από το τραπέζι :«Από το Άστρος επεράσαμεν εις τον Άγιον Ιωάννην, και από εκεί, αφού εγευματίσαμεν εις ταις καμάρες του Αγίου Πέτρου, εφθάσαμεν εις Βέρβαινα».
Το Ελληνικό κράτος , η διακήρυξη της εθνοσυνέλευσης του 1823 ,διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και ιστορικοί αναφέρουν και αναγνωρίζουν διαχρονικά το Άστρος ,για πολλούς αιώνες ,τελειώσαμε τελεία και πάβλα.
Οι πρώτοι κάτοικοι του Παραλίου Άστρους Ζαφειρόπουλοι δεν κατάφεραν το 1835 να εντάξουν το Παράλιο Άστρος στο δήμο Θυρέας, γιατί πιθανόν τότε δεν είχε τελειώσει ο οικισμός .Το Ελληνικό κράτος έκρινε τότε δεν υπήρχαν τα κατάλληλα κριτήρια.
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος και οι αδελφοί του αργότερα το 1845 κατάφεραν να εντάξουν το Παράλιο Άστρος στον δήμο Θυρέας.ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845 .
Δεν είναι τυχαίο οι φίλοι μας Παραλιώτες ετίμησαν τον Άκουρο με άγαλμα στην κεντρική πλατεία, αναγνωρίζοντας ο ‘ΟΙΚΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΙΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ” έχτισε το Παράλιο Άστρος. Ας το πούμε διαφορετικά για να το καταλάβουν και αυτοί που προσποιούντε ότι δεν το καταλαβαίνουν. Η πλειοψηφία του Παραλίου Άστρους με δική της πρωτοβουλία θεώρησε σωστό να τιμήσει τον ΟΙΚΙΣΤΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΙΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ Άκουρο και αναφέρει στο άγαλμα του το σωστό όνομα του «Παραλίου Άστρους». Βέβαια σε κάθε κοινωνία υπάρχουν και απομονωμένοι «ανόητοι επαρχιώτες», που δεν διαβάζουν ούτε επιγραφές, τι να κάνουμε και τι άλλο να πούμε. Οι ιστορικοί μας λένε οι αδελφοί Ζαφειρόπουλοι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του Παραλίου Άστρους. Ας βγάλλουν τα δικά τους συμπεράσματα οι φίλοι μας αναγννώστες ,γιατί άραγε το Παράλιο Άστρος δεν εντάχθηκε στο δήμο Θυρέας το 1835 και εντάχθηκε αργότερα το 1845. Δεν πρέπει να είσαι νευροχειρουργός για να το καταλάβεις. Το 1835 εντάχθηκαν στο νεοσύστατο δήμο Θυρέας ο Αγιάννης ,έδρα του δήμου , Άστρος, Μελιγού και Κορακοβούνι.
H φωτογραφία Από την ιστολελίδα το Άστρος της Θαλάσσης
Από το Αγιάννη προήλθε το Παράλιο Άστρος και στους εκλογικούς καταλόγους του 1871 της κοινότητας Παραλίου Άστρους ο πρώτος στον κατάλογο με το όνομα Πάσχος είναι Αγιαννίτης .
Από την ιστολελίδα το Άστρος της Θαλάσσης
Από , ΙωάννηΜ.Αρβανίτη– Από τιςΠηγέςτου Λαού μας, τόμος A,Β,Αθήνα1988
Διακρίνονται οι σφραγίδες της Κοινότητας του Παραλίου Άστρους , από τις αρχές του 20 αιώνα αρχικά, «ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΑΣΤΡΟΥΣ» 1912 και αργότερα «ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΟΥ ΑΣΤΡΟΥΣ»1932.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε κάτι και για τα κάστρα μας , γιατί δυστυχώς υπάρχουν γύρω μας πολλά μαργαριτάρια και ατεκμήριωτες ανακρίβειες. Μερικοί δεν γνωρίζουν τι είναι πηγές και βιβλιογραφία και έχουν το λάγο τους …που ξεχνάνε να αναφέρουν τις πηγές τους, για ένα ευνόητο απλούστατο λόγο…..
Διαβάζοντας την ιστορία μας βρήκαμε ενδιαφέροντα θέματα σχετικά με τα κάστρα μας, από βιβλιογραφία που μας πρότεινε το Υπουργείο Πολιτισμού, και θέλουμε να μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας που ενδιαφέροντε για ιστορικά θέματα και εκείνους που «διαβάζουν την ιστορία μας».
Κάστρο Εστέλλα (στον Αγιάννη)
Το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη »susoenlawmontanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους.
Το κάστρο Εστέλλαστον Αγιάννη έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη »susoenlawmontanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002.Ενδιαφέρον είναι ότι το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη είχε και την ονομασία ‘Αστρος (Κάστρο, Ακρόπολη Άστρους) και ο Αγιάννης είχε και την ονομασία Αγιάννης Άστρους
Ο διακεκριμένος Ακαδημαϊκός Νίκος Βέης είναι κατηγορηματικός.
«Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”.
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές… οι κατοικούντες τα λεγόμενα Καλύβια Άστρους (είτε Αγιαννίτικα) αναγκάζονται ένεκεν των ελωδών πυρετών ν’αναβαίνωσιν εις το Άγιον Ιωάννη. … ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(σελ 99-100).
“Το κάστρο στο Παράλιο Άστρος συγχέεται από κάποιους παλαιότερους μελετητές με το κάστρο Eστέλλα, το οποίο σύμφωνα με την Αραγωνική παραλλαγή του Χρονικού του Μορέως, ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο. Σήμερα θεωρείται σίγουρο ότι το κάστρο στο Παράλιο Άστρος δεν έχει σχέση με το Estella.”
Επίσης ενδιαφέρον βρήκαμε διαβάζοντας για τα κάστρα, οι Ζαφειρόπουλοι αναφέρονται από τους ιστορικούς ότι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του Παραλίου Άστρους, το 1824-1825 έχτισαν σπίτια στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους και ανακαίνησαν το κάστρο .Επίσης η πρώτη οικοδομική φάση του κάστρου εντοπίζεται στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ουαι και φυσικά η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825 με τον Άκουρο.
Όπως μας λένε διακεκριμένοι ακαδημαϊκόι και ιστορικοί, η χαρτογράφηση τον μεσαίωνα γινόταν βασικά από έγγραφα και πληροφορίες που πολλές φορές ήταν εσφαλμένες και ανακρίβωτες. Οι χαρτογράφοι του μεσαίωνα αντέγραφον, χωρίς έλεγχο ο ένας το άλλον, για το λόγο αυτό βλέπουμε το ανύπαρκτο νησίStella που αναφέρεατι από τον Gastaldi μέσα στη θάλλασα σαν πραγματικό νησί, να υπάρχει επίσης λανθασμένα σε πολλούς μελλοντικούς χάρτες.
Οι παλιοί χάρτες χωρίς τεκμηριωμένα κείμενα και αναφορές δεν είναι από μόνοι τους ιστορικές πηγές , είναι πιθανές ενδείξεις που επί πλέον χρειάζονται τεκμηρίωση με αναφορές για να γίνουν έγκυρες πηγές.Οι πληροφορίες στους παλιούς χάρτες είναι ατεκμηρίωτες, αντικροούμενες και συγκεχυμένες.Υπάρχει παλιός χάρτης που ο Αγιάννης στο χάρτη είναι Άστρος και το Άστρος είναι Αγιάννης .Χάρτες χωρίς έγκυρη βιβλιογραφία δεν είναι έγκυρες πηγές , σαν τον συχνά αναφερόμενο «χάρτη του Όθωνα», σαν ο νεαρός τότε Όθωνας ήξερε που πάνε τα τέσσερα…..
“Σε χάρτη του 1885 ο Άγιος Ιωάννης εμφανίζεται να έχει 1478 κατοίκους. Το παράδοξο με τον χάρτη αυτό είναι ότι ο Αγιάννης αναφέρεται ως Άστρος, ενώ το Άστρος Άγιος Ιωάννης” astros-kynoyriaNews .gr Από Ιστορία του Αγιαννη του Γιάννη Κουρμπέλη .
Δείτε τους παρακάτω συνδέσμους για τα κάστρα μας.
Είναι βέβαιο το ΥΠΠΟΑ προτείνει εγκυρότατες πηγές και ο Καστρολόγος με την συννημένη βιβλιογραφία γνωρίζουν τα κάστρα καλύτερα από όλους.
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών
Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη -Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας πρώτες παρατηρήσεις, Αθήνα 2007
Για να καταλήξουμε κάπου.
Το Ελληνικό κράτος ,η διακήρυξη της εθνοσυνέλευσης του 1823 ,διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και ιστορικοί αναφέρουν και αναγνωρίζουν διαχρονικά το Άστρος , για πολλούς αιώνες, τελειώσαμε τελεία και πάβλα.
Το Ελληνικό κράτος και επίσης οι φίλοι μας Παραλιώτες αναφέρουν και αναγνωρίζουν τοΠαράλιο Άστροςαπό το 1845 η πριν 177 χρόνια ,τελειώσαμε τελεία και πάβλα.
Όλα τα άλλα είναι όνειρα καλοκαιρινής νύκτας και κουβεντούλες στα καφενεία, τελειώσαμε τουλάχιστον πριν 200 χρόνια και βαρεθήκαμε μια αναιτιολόγητη αντιπαράθεση χωρίς νόημα και χωρίς μια εφικτή συγκεκριμένη πρόταση, τελεία και πάβλα.
Καταλήγουμε, επαναλαβάνουμε και τελειώνουμε.
Οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης το 1823 και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και ιστορικοί πριν διακόσια χρόνια, τελείωσαν πολύ εύκολα , οριστικά και τελεσιδίκα την συζήτηση για το όνομα Άστρος, γιατί τότε όχι μόνο δεν υπήρχε καν θέμα αλλά και ο Αγιαννίτης στρατηγός Άκουρος το 1845 είχε τον πρώτο λόγο και τοΠαράλιο Άστροςεντάχθηκε στον δήμο Θυρέας (ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845) .
Όμως η αντιπαράθεση άρχισε σχεδόν πριν 100 χρόνια και πρόσφατα δυνάμωσε γιατί μερικοί “ανόητοι επαρχιώτες” δεν ασχολούντε όπως θα έπρεπε με το τόπο μας , δεν ξέρουν να προβάλλουν τον τόπο μας και ξοδεύουν το χρόνο τους να απαξιώνουν τους γείτονες τους , για να φαίνονται δήθεν σπουδαίοι, και να ανοίγουν τρύπες στη βάρκα μας. Βλάπτουν πρωταρχικά τους εαυτούς τους και τον τόπο μας , γιατί όλα γίνονται για μια τρύπα στο νερό και στην πραγματικότητα για αυτοπροβολή , χωρίς μια εφικτή πρόταση για κάτι συγκεκριμένοκαι ακόμα φοβούντε η ντρέποντε την οργή της τοπικής κοινωνίας να προτείνουν και το όνομα Πυράμια για το Παράλιο Άστρος , που διαφημίζουν καθημερινά σαν το αρχαίο όνομα .Αν το όνομα Πυράμια είναι τεκμηριωμένο ,όπως μας λένε και είναι , θεωρούμε ανοησία να μην προτείνετε και σήμερα, για να γλυτώσουμε τελικά και οριστικά από αυτό το παραλογισμό για τίποτα.
Η τοπική κοινωνία της Θυρέας σωστά και σοφά , δεν κάνει ποτέ λάθη, ασχολείται με όλα αυτά που μας ενώνουν , απομονώνει και περιφρονεί τους “ανόητους επαρχιώτες” και αναγκαστικά προσπαθεί πότε πότε να κλείνει και να «σφραγίζει» τις τρύπες στη βάρκα μας, για να μην βουλιάξουμε .
Στην πρόσφατη επίσκεψη μας στην πατρίδα επισκεπτήκαμε και « τα μουσεία μας» , την πλατεία Καρυτσιώτη, τον χώρο που έγινε το Κολοκοτρωνεϊκο τραπέζι στον Δημήτριο Υψηλάντη το 1821 , τον «Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων,το προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη ( του Μουσείου Άστρους) και τη Σχολή Καρυτσιώτη (Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους).
Με την άδεια της φύλακα, χαρήκαμε να ξεναγήσουμε και άλλους επισκέπτες από το εξωτερικό που ήταν εκεί και ρωτούσαν να μάθουν κάτι για το χώρο και το κλειδοαμπαρωμένο για πολλές και άλλες …»μελέτες» Αρχαιολογικό Μουσείο ,για το λόγο το ΥΠΠΟΑ δεν επιτρέπει στους φύλακες να ξεναγούν, όπως πληροφορηθήκαμε , κάτι που μας φάνηκε παράξενο ( Θα ρωτήσουμε να μάθουμε το λόγο ).
Η φύλακας μας έδοσε δύο φυλλάδια , που δεν είχαμε ξαναδεί , που τα διαβάσαμε αργότερα και οργισμένοι σταματήσαμε στη πρόταση,»στο σημερινό Μεσόγειο Άστρος(1805) »…..
ΑΙΔΩΣ ΑΡΓΕΙΟΙ… «ανόητοι επαρχιώτες»
Παρακαλούμε δημόσια τον δήμαρχο μας και το πρόεδρο της κοινοτητας Άστρους και όλους τους συμπολίτες μας να απαιτήσουν από την ΕΦΑΑΡΚ στην εκδήλωση της 11ης Αυγούστου να αποσύρει αμέσως τα φυλλάδια του ΥΠΠΟΑ που διχάζουν την τοπική κοινωνία με διασπορά ψευδών ειδήσεων.
Θυμίζουμε στους «ανόητους επαρχιώτες»…και στα «τοπόσημα» …που συνεχίζουν να αυτοπυροβολούντε…. « ΉδηδεμετάδεκαέξμήναςΔευτέραννασυγροτήσηενΆστρειΣυνέλευσιν«…..“Εξεδόθηεν Άστρει εντόςτου Μουσείουτου Καρυτσιώτου»,λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης.
Το Κάστρο Παραλίου Άστρουςδεν είναι το κάστρο Estella, όπως λανθασμένα και ατεκμηρίωτα αναφέρεται σε φυλλάδια και στο διαδύκτιο . Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται πιθανά είναι το Αστρίτσι «Astritzi» των Ενετών,αλλά δεν συμφωνον με αυτό όλοι οι ιστορικοί μελετητές, και ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios)(Ν.Βέης και άλλοι). Όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων κτίστηκε αργότερα από το 1256 , το 15ον η 17ο αιώνα και επισκεύαστηκε το 1824-1825 από τον Πάνο Ζαφειρόπουλο η Άκουρο και τους αδερφούς του Κωνσταντίνο και Ιωάννη.
Το κάστρο Estella (=Άστρος) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικόανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ), για τον έλεγχο των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
“Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος”.(Ν.Βέης Μνήμαι του Άστρους (σελ 99,100)
«Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).
«περί τον αιγιαλόν του άστρουεις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου¨(Ν.Βέης Μνήμαι του Άστρους ,σελ 99)
ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012 –
ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012
Τίτλος ΦΕΚ Έγκριση οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου της περιοχής «Νησί» στο Παράλιο Άστρος, Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Κάστρο Παραλίου ¨Αστρους, το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ-ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012
Την έγκριση οριοθέτησης ως ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της θέσης «Νησί Παραλίου Άστρους», στο Δήμο Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου, για λόγους προστασίας των αρχαιολογικών καταλοίπων που δηλώνουν τη συνεχή χρήση της θέσης από τα προϊστορικά έως και τα σύγχρονα χρόνια και ιδιαίτερα:
– Των αρχαίων καταλοίπων στη νότια κορυφή του λόφου, που δηλώνουν την ύπαρξη οικισμού προϊστορικών χρόνων.
– Του αρχαίου τείχους στα βορειοδυτικά, που ταυτίζεται με το «επί θαλάσση τείχος» των Αιγινητών.
– Των ρωμαϊκών καταλοίπων στη θέση «Άστρον».
– Του Κάστρου της Φραγκοκρατίας (Κάστρο Ζαφειρόπουλου) στα νότια. Τα όρια του ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου αποτυπώνονται με συνεχή κόκκινη πολυγωνική γραμμή στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα κλίμακας 1:5000 με σημεία 1, 2, 3, …44, 1, σύμφωνα με τον συνημμένο πίνακα ζευγών συντεταγμένων των κορυφών του πολυγώνου.
Ο Πάνος (Άκουρος) Ζαφειρόπουλος , είναι ένας από τους σημαντικότερους, η ορθότερα ο σημαντικότερος Αγιαννίτης πριν την επανάσταση του 1821 και η προσφορά του στη Θυρεάτιδα Γη και την πατρίδα είναι ανυπολόγηστη και πέρασε στα ψιλά γράμματα της ιστορίας, δεν αναφέρεται στα βιβλία της ιστορίας και είναι παράξενα άγνωστος για τις μεγάλες προσφορές του στην πατρίδα μας.
Το αρχοντικό των Ζαφειροπουλαίων στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται πολύ κοντά κάτω από την σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη και πάνω από την πηγή Σουληνάρι. Εδώ ο Άκουρος έσωσε και μετέφερε προσωρινά τα καπνισμένα 1500 βιβλία της σχολής Καρυτσιώτη πριν τα μεταφέρει για καλύτερη προστασία στο κάστρο του Παραλίου Άστρους.
“Στις αρχές Ιουλίου 1826, το στρατιωτικό σώμα του Πάνου Ζαφειρόπουλου κατέσφαξε 400 Άραβες σε ενέδρα που είχε στήσει στον Μεχμέτ αγά της Τριπολιτσάς. Αυτό ήταν πολύ βαρύ πλήγμα για τους Οθωμανούς. Γι’ αυτό ο Ιμπραήμ πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Άγιο Ιωάννη και ολόκληρη την επαρχία του Αγίου Πέτρου”
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει προσωρινά, ούτε στην μάχη της 5 και 6 Αυγούστου 1826 στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη διασώθηκαν έξυπνα και προνοητικά από τον Άκουρο 1500 βιβλίαγιατί γνώριζε την αξία τους , αρχικά στο αρχοντικό του στον Αγιάννη και αργότερα μεταφέρθηκαν στην οικία των Ζαφειροπουλαίων στο Κάστρο Παραλίου Άστρουςη Ζαφειρόπουλοων .Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.”
«Στο Παράλιο Άστρος και στην νότια κορυφή του λόφου (νησί) που δεσπόζει του λιμανιού, υπάρχει κάστρο από τα χρόνια της φραγκοκρατίας. Συχνά αναφέρεται και σαν Κάστρο (ή Πύργος) των Ζαφειρόπουλων………….
Στα μεταγενέστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας το κάστρο διαμορφώθηκε σε ισχυρό αμυντικό συγκρότημα.
Τον 18ο αιώνα, τρεις αδελφοί, οι αδελφοί Ζαφειρόπουλοι, εύποροι έμποροι στο εξωτερικό, επέστρεψαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για να αγωνιστούν κατά των Τούρκων και οικοδόμησαν στο χώρο του κάστρου τρεις κατοικίες, διαμορφώνοντας παράλληλα το εσωτερικό του. Οι κατοικίες αυτές είναι χαρακτηριστικά δείγματα της προεπαναστατικής αρχιτεκτονικής της περιοχής και σώζονται μέχρι σήμερα, οι δύο πρώτες σε ημιερειπωμένη και η Τρίτη σε ερειπωμένη κατάσταση.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Έχει τετράπλευρη κάτοψη και διατηρεί μεγάλο τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου και έναν από τους οχυρούς του πύργους. Σώζονται επίσης δύο εξωτερικές πύλες του κάστρου.
Το Κάστρο στην Τέχνη και στο Λόγο
Η κατασκευή του κάστρου μαρτυρείται από γράμμα που στέλνει τον Αύγουστο του 1684 στο Βενετό αρχιστράτηγο Μοροζίνι επιτροπή Μανιατών, στο οποίο αναφέρεται ότι ο Οθωμανός κατακτητής
“…Αγκαλά νά έφτιασε και ένα άλλο (κάστρο) εις την Ζαρνάτα, όπου είναι το τέλος του τόπου μας…”
Αλλά κι από το Γάλλο περιηγητή Spon, ο οποίος επισκέφθηκε το Μοριά το 1675, και γράφει, εννοώντας τα κάστρα της Κελεφάς και της Ζαρνάτας:
…”Όταν ευρισκώμεθα όχι πολύ μακράν από την Μάνην, είχαμε την ευχαρίστησιν να πληροφορηθώμεν από μερικούς Μανιάτας, οι οποίοι ήσαν ναύται επί του πλοίου μας, περί της παρούσης καταστάσεως του τόπου των. Μας είπαν ότι προ τινός καιρού ο Τούρκος του υπεχρέωσε με πανουργίαν να συγκατατεθούν εις το να κτίση και έκτισε δύο κάστρα εις τα παράλιά των…”»
«Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας….” κοντά στον Αγιάννη (2χλμ).
“Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι….. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.”
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξηροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξηροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος. Το κάστρο Εστέλλα έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256.
Όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων χτίστηκε πολύ αργότερα από το 1256 , το 15ον η 17ο αιώνα και επισκεύαστηκε το 1824-1825 από τον Πάνο Ζαφειρόπουλο η Άκουρο και τους αδερφούς του Κωνσταντίνο και Ιωάννη. Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων αναφέρεται πιθανά είναι το Αστρίτσι «Astritzi» των Ενετών.
Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαιτου Άστρους
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου laEstella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαιτου Άστρους.σελ 99),
Από, Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας
«Με τα δεδομένα αυτά, η πρώτη οικοδομική φάση του Κάστρου του Παραλίου Άστρους τοποθετείται στην περίοδο από τα τέλη του 17ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα» (σελ.395)
Από, Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη (σελ.87)
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης αναφέρει το Κάστρο Estella =Άστροςσίγουρα βρίσκεται στη Ξεροκάμπι του Αγιάννη. «Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπαςτου Μορέως ΓουλιέλμοςΒιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Φάκλαρης , (2023) σελ 86,87).
Υπάρχει μια θεωρία ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο. Όμως αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν υποστηρίζεται από ευρήματα ή από ιστορικές πηγές.
Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: Η πρώτη φάση αφορά την περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς. (Εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί οχύρωσαν κάποιες θέσεις για να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή φοβούμενοι τους Τσάκωνες αλλά και την επιστροφή των Ενετών.)
Έχει υποστηριχθεί ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους είχε προηγηθεί μεσαιωνικό κάστρο, υπόθεση που λόγω απουσίας επαρκών στοιχείων δεν γίνεται να επιβεβαιωθεί. Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ουαι. και του τέλους του 18ουαι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με την ανακατάληψη της περιοχής το 1715 από τους Οθωμανούς και την οικοδομική τους δραστηριότητα για τον έλεγχο τοπικών κινημάτων. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
Σημαντική στιγμή για την ιστορία του κάστρου αποτελεί η μάχη στις 5-6 Αυγούστου 1826, όπου οι αγωνιστές υπό τον Παναγιώτη Ζαφειρόπουλου αντιμετώπισαν ηρωικά τον στρατό του Ιμπραήμ, τον οποίο ηγούταν ο Σουλεϊμάν πασάς και ανάγκασαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα να τραπούν σε φυγή.
Πηγές
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα,Πελοποννησιακά, Παράρτημα27 (2007), 385-410
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων σήμερα περιμένει υπομονετικά για μια στοιχειώδη συντήρηση, αναστήλωση και προβολή από τις αρμόδιες αρχές.
Χαιρετίζουμε τους φίλους συμπατριώτες Αστρεινούς και Αγιαννίτες . Σήμερα είναι μεγάλη μας χαρά που νοερά βρισκόμαστε μαζί σας . Θέλουμε να θυμίσουμε με δυό λόγια, αυτά που δεν πρέπει να ξεχνάμε και πρέπει να τα λέμε συχνά στα παιδιά και στα εγγόνια μας
Το ιστορικό Άστρος και ο ιστορικός Αγιάννης είναι μιά κοινότητα για περισσότερα από χίλια χρόνια.
Οι Αγιαννίτες δεν παραδόθηκαν ποτέ στους Τούρκους κατακτητές και στο Αγιάννη λειτουργούσαν μυστικά και φανερά σχολεία καθ όλη την διάρκεια της σκλαβιάς. Από το σιγίλλιο του 1638 πληροφορούμαστε ότι ο Αγιάννης έγινε πατριαρχική εξαρχία «χάριν βεβαίως τῆς Σχολῆς τοῦ Ἀγίου Ἱωάννου, λειτουργούσης πολλοῦ παλαιότερον». Σύμφωνα με το συγκεκριμένο απόσπασμα στον Άγιο Ιωάννη λειτουργούσε σχολείο, πολύ πριν το 1638. Στον Άγιο Ιωάννη, λειτουργούσαν επίσης και «κατώτερα» σχολεία, όπως αυτό του Παπακυριακού και κρυφά σχολεία, αρχικά στο Μετόχι της Μονής Λουκούς, Άγιος Δημήτριος και αργότερα στους νάρθηκες των εκκλησιών του χωριού.
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης <1741-1819> γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη <Αγιάννη > και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, έφυγε “με το ένα τσαρούχι”Το 1798 έχτισε την μεγαλοπρεπή και «καλλιμάρμαρο» Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έχτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη. Η σχολή αυτή, λειτούργησε κατά τα έτη 1798 – 1826 και απέκτησε μεγάλη φήμη, καθώς στη Σχολή Καρυτσιώτη, συνέρρεαν μαθητές από διάφορα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών μας.
Η φημισμένη σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία και έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας και για να γίνει η Β’ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823.
Οι “καλαμαράδες ” Αστρεινοί , από τα καλαμάρια που χρησιμοποιούσαν για να γράφουν στη Σχολή ,προσέφεραν πολλά στη πατρίδα εκείνες τις δύσκολες για το έθνος μας στιγμές που όλα εκρέμοντο από μια κλωστή για να μην πνιγεί η επανάσταση στο αίμα. Αλλά πριν την Εθνοσυνέλευση είχε προηγηθεί το καταλυτικό χτίσιμο της Σχολής Καρυτσιώτη. Το Άστρος επιλέχθηκε τελικά για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους», δηλαδή τόπος ουδέτερος.
Οι πλερεξούσιοι , ο Κολοκοτρώνης , Κ.Ζαφειρόπουλος και άλλοι ετίμησαν με τον καλύτερο τρόπο το μεγάλο εθνικό ευεργέτη μας Δημήτριο Καρυτσιώτη “Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης.
Το Ίδρυμα Μνήμης Αγγελικής & Λεωνίδα Ζαφείρη είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Έχει έδρα του το Άστρος και Διοικείται από 7μελές Διοικητικό Συμβούλιο. Υπεύθυνος λειτουργίας είναι ο κ. Νίκος Γαϊτάνης και αναπληρωτής ο κ. Γιάννης Σκαρπέλος. Η μορφωτική, πνευματική και εκπολιτιστική ανάπτυξη των κατοίκων του Άστρους είναι οι κυριοτέροι σκοποί του Ιδρύματος. Έτος ιδρύσεως 20 Νοεμβρίου 1980.
{Copyright (C) 2011 Zafeiris Foundation Astros Greece. All Rights Reserved}
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη στον Αγιάννη το 1826 από τον Ιμπραήμ διασώθηκαν 1,500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.
Στο ίδρυμα βρίσκονται τα περίπου 500 βιβλία της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη ,που προνοητικά και έξυπνα έσωσε και διαφύλλαξε ο Αγιαννίτης στατηγόςΠαναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος) αναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους , από τις ορδές του Ιμπραήμ αρχικά στο «αρχοντικό« του στον Αγιάννη και αργότερα τα μετέφερε για καλύτερη προστασία στην οικία του στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους.
Δείτε τον σύνδεσμο για περισσότερα για τα βιβλία .
Το αρχοντικό της οικογένειας του Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος) βρίσκεται κάτω από τον λόφο «Κουτρί», που βρισκόταν η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη, στην γειτονιά «Σουληνάρι» που ήταν η μητρόπολη του Αγιάννη . Εδώ αναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους προνοητικά και έξυπνα έσωσε και διαφύλλαξε τα βιβλία τησ Σχολής Καρυτσιώτη ο Αγιαννίτης στατηγόςΠαναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).
Διακρίνονται οι τρεις οικίες των αδελφών Ζαφειρόπουλων στις γωνίες του Κάστρου του Παραλίου Άστρους, που εφυλλάσονταν τα βιβλία της Σχολης Καρυτσιώτη του Αγιάννη . Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος με τα αδέλφια του ,Κωνσταντίνο και Ιωάννη , έχτισε τις οικίες στο κάστρο το 1824 , προνοητικά ανακαίνησε το εγκαταλελειμμένο κάστρο και το 1826 νικηφόρα αντιστάθηκε στον Ιμπραήμ.Η νίκη του Άκουρου στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους αναπτέρωσε αποφασιστικά το ηθικό των Ελλήνων και έδειξε ουσιαστικά το δρόμο στον Ιμπραήμ για την Αίγυπτο.
astrosgr.com - Το Ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας 
