Αρσενικά-Γρ-Προσχέδιο

Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ) ΑΡΣ ,ΘΗΛ, ΟΥΔ ( ΑΘΟ )

Συνοπτικἠ Γραμματικἤ Κωστἀκη , ΑΡΧ-ΤΣΑΚ το ἀρθρο σλ 63 ΑΘΟ , ( ΝΤ)

ΑΡΘΡΟ

• ΟΝΟ – ο, α, το
• ΓΕΝ – του. τα(ρ) , του
• ΑΙΤ – το(ν) , τα(ν) , το
• —————-
• ΟΝΟ – οι , οι , τα
• ΓΕΝ- του(ν), του(ν), του(ν)
• ΑΙΤ – του(ρ), του(ρ), τα
• <** ΑΙΤ- τι(ρ), τι(ρ) >

• 2-1-Ουσιαστικά -Αρσενικά (ΚΩΣΤΑΚΗ 1999- ΣΕΛ 49-54)
• α,οι- γείτονας >  ο,του,τον γείτονα   οι,του γετόνοι
• α,ε -φονιάς>   ο,του,τον φονία   οι,του φονίε,ιάδε
• ε,οι -αγκάθι >  ο,του,τον κούλε   οι,του κούλοι
• ε,ου -άρτος>   ο,του,τον άντε   οι,του άντου
• α,ου- σκώληκας >  ο,του,τον κώακα   οι,του κωάκου
• ε,έδε- καφές>   ο,του,τον καφέ   οι,του καφέδε
• ε,ουνε -πέτρα>   ο,του,τον πέτσε   οι,του πέτσουνε
• ο,ουνε- κήπος>   ο,του,τον τσήπο   οι,του τσήπουνε
• η.ηδε -γανωματή>ς ΓΚ ο,του,τον γανώση   οι,του γανώσηδε
• η,αδε   –  ο,του,τον     οι,του
•   ο,οι- μόσχος >  ο,του,τον μόκο   οι,του μότσοι
• ο,ου -σάκος  > ο,του,τον σάκο   οι,του σάκου
• α,αδε -παπάς>   ο,του,τον παπά   οι,του παπάδε
• α,ουδε -παπούς >  ο,του,τον παππού   οι,του παππούδε
• βου> βους  > ο,του,τον βου   οι,του βόε
• οντα >οδόντας >  ο,του,τον οντα   οι,του όντου
• ου,οι- γέροντας   ο,του,τον γέρου   οι,του γέροι
• αθή- αδελφός >  ο,του,τον αθή   οι,του αθήνε
• ουθή -φίδι>   ο,του,τον ουθή   οι,του ουθίουνε
• α,αδε -μυλωνάς >  ο,του,τον μυωνά   οι,του μυωνάδε
• ψιλέ- μάτι>   ο,του,τον ψιλέ   οι,του ψιλοί
• ψιού ματιού>   ο,του,τον ψιού  
• εψιλέ μάτι >  ο,του,τον εψιλέ   οι,του ψιλοί, εψ(ι)ού
• 2-1-Ουσιαστικά -Θηλυκά
• 2-2-Ουσιαστικά -Ουδέτερα

Αρσενικά (Σ2=προχειρο)

Στα ουσιαστικά αρσενικού γένους το ς ( τελικό) κάνει πτώση , Ο κουμπάρος > ο κουμπάρο, ο παπάς > ο παπά ,ο ξάδελφος > ο τσάδεφο

• Α 1-Αρσενικἀ σε α)α-ου ,β)α-οι,γ)α-ζἀδεδ) α-ε
• Ττἰφτης> ΟΓΑ ο,του,το τσ’ιφτα ΟΑ οι,τι τσ’ιφτου σλ-67
• Νομἀτης>ΟΓΑ ο,του,το νομἀτα ΟΑ οι,τι νομἀτοι σλ-68
• βοριἀς > ΟΓΑ ο,του,το βορία ΟΑ οι,τι βορζ’αδε σλ-69
• πὀδι> ΟΓΑ ο,του,τον πούα ΟΑ οι,του πούε σλ-69
• < για ὀμοια κοἴταξε την σελἴδα>

• A 2-Αρσενικἀ σε-ε
• πἔτρος(α)>ΟΓΑ ο,του,τον πἐτσε,ου,ε ΟΑ οι,του πἐτσου ,σελ69

• A 3-Αρσενικἀ σε-ο <ο,ου,ο, οι,ου,& ου,ου>
• ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου
• ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου
• κορμὀς>κορμὀ,κορμοὐ,
• κὀκος>κὀκο,κὀκου
• βορβὀς>βορβὀ,βορβοὐ
• λὐκος>λιοὔκο,λιοὔκου
• βρἀχος>βρἀχο,βρἀχου

==========================================

• Απο Νικος Λιοσης αρχιζει σελιδα 339. σωστα????
• Μορφολογια αρθρο-σ353,
• ουσιαστικα 358 ,363,370.372, θ-377,380α,382η,
• http://ikee.lib.auth.gr/…/100731/files/gri-2008-1047.pdf

========================================

Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ)

• 1-ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ου (ο τσίφτα , οι τσίφτου)
• 2-ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-οι ( ο νομάτα, οι νομάτοι)
• 3-ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ζαδε (ο βορία, οι βορζάδε)
• 4-ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ε (ο πούα ,οι πούε )
• 5-ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -ε-ου (ο πέτσε, οι πέτσου)
• 6-ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -ο-ου (ο μπλοκό, οι μπλοκού,μπλοτσοί)

• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,τον πούα ΟΑ οι,του πούε >ποδι
• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,τον κρέφτα ΟΑ οι,του κρέφτοι >κλεφτης
• ΝΤ ΟΓΑ- ο,του,τον πέτακα ΟΑ οι,του πετάκου >σκωληξ
• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,το φονία ΟΑ οι,του φονιάδε >φονιας
• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,το τσ’ουα ΟΑ οι,του τσ’ουηδε-αδε >δρυς
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το βορία ΟΑ οι,τι βορζ’αδε >βοριας
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το σ’ινα ΟΑ οι,τι σ’ινε > βουνο
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το τσ’ιφτα ΟΑ οι,τι τσ’ιφτου >τρίφτης
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το εργάτα ΟΑ οι,τιρ εργάτε > εργάτης

• ΑΡΣ. ΣΕ -α-ε ο, του, το, τάχο-ου οι ,τι τάχου <ιδιο>
• ΑΡΣ. ΣΕ -α-ε ο, του, το, τάχου οι, τι τάχου <ιδιο>
• ΑΡΣ. ΣΕ -ι-ινε ο, του, το, αθί οι, τίρ αθίνε αθί αδελφός
• ΑΡΣ.ΣΕ -ι-ινε ο, του, το, ούθι-ου οι, τίρ ουθίουνε
• ΑΡΣ. ΣΕ -η-ηδε ο, του, το καουκή οι ,τι καουκήδε τιναχτής
• ΑΡΣ. ΣΕ -ου-ε ο, του, το βού οι ,τι βούε το βοδι

=========================================

• βορειάς> ο, του, το -βορία οι, τι -βορζάδε
• το πόδι > ο, του, το -πούα οι. τι -πούε
• πέτρος-α >ο, του, το -πέτσε-ου οι, τι -πέτσου
• ξύλινο καρφί>ο, του,το-μπλοκό,ού οι.τι μπλοκού,μπλοτσοί
• τρίφτης > ο ,του, το – τσίφτα οι ,τι -τσίφτου
• νομάτης> ο, του, το – νομάτα οι, τι -νομάτοι
• ο τσίφτα,ο κάβουρα,ο ρεύτα,τα ακρινά,ο έμπορα, ο αγωγιάτα,ο βολάτα, ο λάρνακα,ο κώλακα,ο χρεοφελέτα, ο διαβάτα,ο μήνα,ο γείτονα

(Γραμματική Θ.Κωστάκη σελίδες 49-54)

Κλίση αρσενικών

• 1. Αρσενικά σε – α
• Πληθυντικός – οι
• Ο γείτονα- οι γειτόνοι=
• ο γείτονας- οι γειτόνοι
• Ο κρέφρα – οι κρέφτοι=
• ο κλέφτης= οι κλέφτες
• 2.Αρσενικά σε – α
• Πληθυντικός – ε
• Ο νομία- οι νομίε=
• ο βοσκός= οι βοσκοί
• Ο τσούα- οι τσούηδε και οι τσουάδε =
• η βελανιδιά- οι βελανιδιές
• ( τσούα , τσούηδε το τσ άηχο δασύ )
• 3.Αρσενικά σε – ε
• Πληθυντικός -οι
• Ο βούλε-οι βούλοι=
• ο κόκορας – οι κοκκόροι
• Ο βάνε- οι βάνοι=
• το αρνί- τα αρνιά
• βούλε (λ υπερωϊκό)
• βάνοι (ν υπερωικό)
• 4.Αρσενικά σε – ε
• Πληθυντικός- ου
• Ο αντζίναρε- οι αντζινάρου=
• η αγκινάρα- οι αγκινάρες
• Ο κάλυε- οι καλύβου=
• η καλύβα- οι καλύβες
• 5.Αρσενικά σε- α
• Πληθυντικός-ου
• ο σίνακα- οι σινάκου=
• το δικριάνι- τα δικριάνια
• Ο κόρακα-οι κοράκου=
• ο κόρακας- οι κοράκοι
• ( σίνακα το σ δασύ
• συριστικό)
• 6.Αρσενικά σε -ε
• Πληθυντικός-εδε
• Ο τζουμπέ- οι τζουμπέδε
• ( Η τοπική τσακώνικη φορεσιά)
• 7.Αρσενικά σε – ε
• Πληθυντικός-ουνε
• Ο πέτσε οι πέτσουνε=
• η πέτρα- οι πέτρες
• Ο άγιε- οι αγίουνε=
• η εκκλησία- οι εκκλησίες
• ( πέτσε και πέτσουνε το σ δασύ συριστικό)
• 8.Αρσενικά σε – ο
• Πληθυντικός -ουνε
• Ο βρέο- οι βρέουνε=
• ο οβριός- οι οβριοί
• Ο κόκο-οι κόκουνε=
• το κουκί- τα κουκιά
• ( κ δασύ άηχο)
• 9.Αρσενικά σε- η
• Πληθυντικός -ήδε και άδε
• Ο αφέγκη- οι αφέγκηδε=
• ο πατέρας – οι πατεράδες
• Ο γανώση- οι γανώσηδε=
• ο γανωματής- οι γανωματήδες
• 10.Αρσενικά σε – ο
• Πληθυντικός – οι
• Ο βρούχο-οι βρούχοι
• Ο άτσωπο-οι ατσίποι
• ( άτσωπο και ατσίποι το τσ άηχο δασύ)
• 11.Αρσενικά σε-ο
• Πληθυντικός- ου
• Ο ακό – οι ακού=
• ο ασκός- οι ασκοί
• Ο αγό- οι αγοί=
• ο λαγός- οι λαγοί
• ( ακό – ακοί το κ δασύ άηχο)
• 12.Αρσενικά σε- α
• Πληθυντικός – άδε
• Ο παπά- οι παπάδε
• Ο ψαρά-οι ψαράδε
• 13.Αρσενικά σε -ου
• Πληθυντικός – ούδε
• Ο παππού-οι παππούδε
• 14.
• Αρσενικά σε – ου
• Πληθυντικός – οι
• Ο γέρου-οι γέροι και οι γεράδε
• Ονόματα που δεν κατατάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες:
• Ο βου- οι βούε=
• το βόδι- τα βόδια
• Ο όντα- οι όντου=
• το δόντι- τα δόντια
• Ο αθή- οι αθήνε και ο αϊθή- οι αϊθήνε=
• ο αδελφός- οι αδελφοί
• Ο ούθη και ο ουΐθη- οι ουθίουνε =
• το φίδι- τα φίδια
• Ο ψιλέ-οι ψιλοί=
• το μάτι- τα μάτια

• Από το βιβλίο του Γιάννη Καμβύση
• ” Για να κοντούμε τα γρούσσα νάμου “ (Για να κρατήσουμε τη γλώσσα μας)
• Κείμενο : Από την ομάδα, Η γλώσσα των Τσακώνων

========================

Από, Η κλίση των ουσιαστικών της Τσακώνικης διαλέκτου
Νίκη Παπαδάτου ,Πανεπιστήμιο Πατρών

σερνικο-γείτονας>γείτονα , αγκάθι> κ̔ούλε (α-οι,ε-οε)

• Ενικός
• Ονομ. ο γείτονα, ο κ̔ούλε
• Γεν. του γείτονα, του κ̔ούλε
• Αιτ. το γείτονα ,το κ̔ούλε
• Πληθυντικός
• Ονομ. οι γειτόνοι ,οι κ̔ούλοι
• Αιτ. του γειτόνοι ,του κ̔ούλοι

σερνικο-βολβός>βορβό, μόσχος>μόκο (ο-οι)

• Ενικός
• Ονομ. ο βορβό ,ο μόκ̔ο
• Γεν. του βορβού ,του μόκ̔ου
• Αιτ. το βορβό ,το μόκ̔ο
• Πληθυντικός
• Ονομ. οι βορβοί, οι μότσοι
• Αιτ. του βορβοί, του μότσοι

σερνικο-πατριός>μετσ̌ία ,δεσπότης> δεσπόκη (α-οι,κη-κήδε)

• Ενικός
• Ονομ. ο μετσ̌ία ,ο δεσπόκη
• Γεν. του μετσ̌ία, του δεσπόκη
• Αιτ. το μετσ̌ία ,το δεσπόκη
• Πληθυντικός
• Ονομ. οι μετσ̌ίε ,οι δεσπόκηδε
• Αιτ. του μετσ̌ίε, του δεσπόκηδε

• 6.1 Αρσενικά σε ο (-ό), -ε (-έ) και –α με πληθ. -ου (-ού)
• σάκος> σάκ̔ο ,σταφύλι>βότσ̌ε, πέτακας >πέτακα

• Ενικός
• Ονομ. ο σάκ̔ο ο βότσ̌ε ο πέτακα
• Γεν. του σάκ̔ο, σάκ̔ου του βότσ̌ε, βότσ̌ου του πέτακα, πετάκου
• Αιτ. το σάκ̔ο το βότσ̌ε το πέτακα
• Πληθυντικός
• Ονομ. οι σάκ̔ου οι βότσ̌ου οι πετάκου
• Αιτ. του σάκ̔ου του βότσ̌ου του πετάκου

6.2 Αρσενικά , κήπος>τσ̑ήπο , πέτρα>πέτσ̌ε ( σε -ο, -ε και πληθ. -ουνε)

• Ενικός
• Ονομ. ο τσ̑ήπο ο πέτσ̌ε
• Γεν. του τσ̑ήπο, τσ̑ήπου του πέτσ̌ε, πέτσ̌ου
• Αιτ. το τσ̑ήπο το πέτσ̌ε
• Πληθυντικός
• Ονομ. οι τσ̑ήπουνε οι πέτσ̌ουνε
• Αιτ. του τσ̑ήπουνε του πέτσ̌ουνε

Πηγές

Σύντομος γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου (Κωστάκη – Περνό)  (ΝΤ) 1933 Δειτε το σύνδεσμο παρακάτω

https://drive.google.com/file/d/0B1Tno1072T0ldXFoS0ZWYUZMenc/view?ts=63bd31be&resourcekey=0-jr_lTGRZPVPZitMJtGbcdQ

• Γιάννη Καμβύση ” Για να κοντούμε τα γρούσσα νάμου “ (Για να κρατήσουμε τη γλώσσα μας) Κείμενο : Από την ομάδα, Η γλώσσα των Τσακώνων

Νίκη Παπαδάτου ,Πανεπιστήμιο Πατρών,Η κλίση των ουσιαστικών της Τσακώνικης διαλέκτου

• Βιβλιογραφία
• Δέφνερ, Μ. 1923. Λεξικόν της Τσακωνικής διαλέκτου. Αθήνα: Εστία.
• Kisilier M. & Δ. Μερτύρης. 2018. Περί της γενικής στα Τσακώνικα ουσιαστικά. Χρονικά των Τσακώνων – Τόμος Α, ΚΓ΄(2/2). Πραστός. Αρχείο Τσακωνιάς, 219-242.
• Κωστάκης, Θ. Π. 1951. Σύντομη Γραμματική της Τσακωνικής Διαλέκτου. Αθήνα: Institut Français d’ Athènes.
• Κωστάκης, Θ. Π. 1989. Λεξικό της Τσακωνικής Διαλέκτου. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.
• Κωστάκης, Θ. Π. 1999. Γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου (Περιφέρεια ΛεωνιδίουΠραστού). Τόμος ΙΕ΄. Αθήνα: Σμυρνιωτάκης.
• κΛιόσης, Ν. 2007. Γλωσσικές Επαφές στην Νοτιοανατολική Πελοπόννησο. Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
• Οικονόμου, Θ.1870. Γραμματική της τσακωνικής διαλέκτου. Αθήνα: Ψυλλιακός.
• Pernot, H. 1934. Introdution al’ etude du dialecte tsakonien. Paris: Les Belles Lettres.
• Ράλλη, Α. 2005. Μορφολογία. Αθήνα: Πατάκης.
• Ράλλη Α. 2016. Η Τσακώνικη διάλεκτος. Προφορική ανακοίνωση στο Σύλλογο Αρκάδων
• Πάτρας. 18/5/2016. Πάτρα.
• Χατζιδάκις, Γ. 1907. Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά, Τόμος. Β΄. Αθήνα: Σακελλαρίου

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες 

astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας

astrosgr.com “Αφιερώνεται στη Θυρεάτιδα Γή.

astrosgr.com/en Dedicated to Thyreatis Land.”

#astrosgrcom