Αντωνυμίες (Σ4)

Κείμενα από φίλους της Τσακωνιάς/ Αφιερώνεται στην Τσακωνιά

Προσωπική αντωνυμία

• ΑΠ , Εγώ > Εζού
• ΒΠ , Εσύ > Εκιού
• ΤΑ , Αυτός > Έντεν’η
• ΤΘ , Αυτή > Ένταν’η
• ΤΟ , Αυτό > Έγκεινι

• ΑΠ , Εμείς > Ενεί
• ΒΠ , Εσείς > Εμού
• ΤΑ , Αυτοί > Έντεϊ
• ΤΘ , Αυτές > Έντεϊ
• ΤΟ , Αυτά > ΈνταΪ

Πρώτο Πρόσωπο

• Εν ΟΝ , Εγώ > Εζού
• Εν ΑΙΤ , Εμένα > Ενίου,Ενί
• Εν ΑΙΤ , Σ΄εμένα > Σ’Ενίου

• Πλ ΟΝ , Εμείς > Ενεί
• Πλ ΟΝ , Εμάς > Ενείναμε
• Πλ ΑΙΤ , Σ’ εμάς > Σ’ ενεί
• Πλ ΑΙΤ , Σ’ εμάς > Σ’ ενείναμε

Πρώτο Πρόσωπο Απλός τύπος

• Εν – Μέ,με,μ’,μού,μου > Μί η μ’
• Πλ – μάς, μας > νάμου, ναμ’
  

Δεύτερο Πρόσωπο

• Εν ΟΝ , Εσύ > Εκιού
• Εν ΑΙΤ , Εσένα > Ετίου
• Εν ΑΙΤ , Σ΄εσένα > Σ’ Ετίου
• Πλ ΟΝ , Εσείς > Εμού
• Πλ ΑΙΤ , Εσάς > Εμού
• Πλ ΑΙΤ , Σ’ εσάς > Σ’Εμού

Δεύτερο Πρόσωπο Απλός Τύπος

• Εν , σέ,σε,σ’,σού,σου > ντί, ντ΄
• Πλ , σάς, σας > νιούμου, νιουμ’

Γ’ Πρόσωπο Απλός Τύπος

Εν – τον,της,το,του,της,του > νί η ν’
Πλ -τους,τις,τα > σί η σ’

=========================================

Κτητικές Αντωνυμίες

• Η κτητική αντωνυμία
• Μι = (δικό) μου , Ντι = (δικό )σου, Σι = ( δικό ) του,της,του
• Νάμου= ( δικό)μας , Νιούμου = (δικό ) σας , Σου = ( δικό) τους

ΑΠ , μου > μι
ΒΠ , σου > ντι
ΤΑ , του > σι
ΤΘ , της > σι
ΤΟ , του > σι

ΑΠ , μας > νάμου
ΒΠ , σας > νιούμου
ΤΑ , τους > σου
ΤΘ , τους > σου
ΤΟ , τους > σου

Δεικτικές Αντωνυμίες

Εν Α , αυτός > Έντενη
Εν Θ , αυτή > Έντανη
Εν Ο , αυτό > Έγκεινι

Πλ Α , αυτοί > Έντεϊ
Πλ Θ , αυτές > Έντεϊ
Πλ Ο , αυτά > Ένταϊ

Εν Α , Εκείνος > Ετήνε
Εν Θ , Εκείνη > Ετήνα
Εν Ο , Εκείνο > Έκεινι
,
Πλ Α , Εκείνοι > Ετήνοι
Πλ Θ , Εκείνες > Ετήνοι
Πλ Ο , Εκείνα > Έταϊ

Εν Α , τέτοιος > Εστάπε ( ρ)
Εν Θ , τέτοια > Εστάπα( ρ)
Εν Ο , τέτοιο > Εστάκιου

Πλ Α , τέτοιοι > Εστάποι(ρ)
Πλ Θ , τέτοιες > Εστάποι,ε (ρ)
Πλ Ο , τέτοια > Εστάπα ( ρ)
,
Εν Α , όποιος > Όποιε ρ
Εν Θ , όποια > Όποιε ρ
Εν Ο , όποιο > Όποιε ρ

Πλ Α , όποιοι > Όποι ρ
Πλ Θ , όποιοι > Όποι ρ
Πλ Ο , όποια > Όποια ρ

Εν Α , ποιός > Ποίε ρ
Εν Θ , ποιά > Ποίε ρ
Εν Ο , ποιό > Ποίε ρ

Πλ Α , ποιοί > Ποίοι ρ,ποί ρ
Πλ Θ , ποιές > Ποίοι ρ, ποίε,ρ
Πλ Ο , ποιά > Ποία ρ ,ποί ρ

•  τι > Τσι 
• ποιανού > Τσούνερ 

Εν Α , πόσος > Πόσε ρ
Εν Θ , πόση > Πόσα
Εν Ο , πόσο > Πόσου

Πλ Α , πόσοι > πόσοι ????
Πλ Θ , πόσοι > πόσοι ?????
Πλ Ο , Πόσα > Πόσα ??????

Εν Α , Όλος > Όλε
Εν Θ , Όλη > Όα
Εν Ο , Όλο > Όλιου
,
Πλ Α , Όλοι > όλοι
Πλ Θ , Όλες > όλε
Πλ Ο , Όλα > όα

Εν Α , Άλλος > Άλλε
Εν Θ , Άλλη > Άβα
Εν Ο , Άλλο > Άλλιου

Πλ Α , Άλλοι Άλοι
Πλ Θ , Άλλες > Άλοι
Πλ Ο , Άλλα > Άβα

Αόριστος Αντωνυμία>Αόριστε Αντώνυμι

• Α -όσος > όσε
• Θ- όση > όσα
• Ο- όσο > όσιου

• Α- όσοι > όσοι
• Θ- όσες > όσοι
• Ο -όσα > όσα

Εκείνος,η,ο -τήνος,α,ο ,(Δέφνερ σελ 130)

• Α-Εν- ΟΝ,ΓΕΝ,ΑΙΤ -ετήνε(ρ) η ετηνερί, – ετηνού, -ετηνεγί
• Θ-Εν- ΟΝ,ΓΕΝ,ΑΙΤ–ετήνα η ετηναϊ, ετηνάρι, ετηναγί
• Ο-Εν- ΟΝ,ΓΕΝ,ΑΙΤ–έκεινι, ετηνού η σ’έκειν, έκεινι
• Α-Πλ- ΟΝ,ΑΙΤ -ετήγοι η ετηνεϊ, -ετήγοι η ετηνεϊ
• Θ-Πλ- ΟΝ,ΑΙΤ –ετήνε η ετηνεϊ, ετήνε η ετηνεϊ,
• Ο-Πλ- ΟΝ,ΑΙΤ –ετήνα η ετηναϊ, ετήνα η ετηναϊ,

• Α-Εν- εκείνος,ου,ον > (Ον)-ετήνε(ρ) η ετηνερί, (Γεν)- ετηνού, (Αιτ)-ετηνεγί
• Α-Πλ- εκείνοι,ους > (Ον)-ετήγοι η ετηνεϊ, (Αιτ)-ετήγοι η ετηνεϊ
• Θ-Εν- εκείνη,ης,ην > ετήνα η ετηναϊ, ετηνάρι, ετηναγί
• Θ-Πλ- εκείνες,ες > ετήνε η ετηνεϊ, ετήνε η ετηνεϊ,
• Ο-Εν- εκείνο,ου,ο > έκεινι ,ετηνού η σ’έκειν, έκεινι
• Ο-Πλ- εκείνα,α > ετήνα η ετηναϊ, ετήνα η ετηναϊ,
• ==========================

•   Ον-Ονομαστική, Γεν-Γενική, Αιτ-Αιτιατική    
• AΘΟ -Αρσενικό,Θηλυκό,ουδέτερο>   Σερνικό ,Σηλυκό ,Ουδέτερε

******************************

• Προσωπική αντωνυμία
• Πρώτο Πρόσωπο (Ονομ & Αιτιατ)
• Εν-O-Εγώ> Εξού, Πλ-Ο-Εμείς>ενεί,(Εμάς>Ενείναμε)
• Εν-Α-Εμένα>Ενίου,Ενί , Πλ-Α-σ’εμάς>σ’ ενεί
• Εν-Α-σ’εμένα>σ’ενίου, Πλ-Α-σ’ εμάς>σ’ ενείνανε,
• Απλός Τύπος-Εν-Μέ,με,μ’,μού,μου >Μί η μ’,Πλ. μάς, μας> νάμου, ναμ’

• Δεύτερο Πρόσωπο
• Εν-O-Εσύ>Εκιού,Πλ-Α-Εσείς>Εμού
• Εν-Α-Εσένα>Ετίου, Πλ-Α- Εσάς>Εμού
• Εν-Α-σε εσένα>σ΄ετίου,Πλ-Α- σ’ εσάς>σ’εμού
• Απλός Τύπος-Εν.-σέ,σε,σ’,σού,σου >ντί, ντ΄,Πλ.-σάς, σας >νιούμου, νιουμ’

• Γ’ Πρόσωπο Απλός Τύπος,Εν-τον,της,το,του,της,του > νί η ν’
• Γ’ Πρόσωπο Απλός Τύπος Πλ. τους,τις,τα > σί η σ’

• Η κτητική αντωνυμία
• Μι = (δικό) μου , Ντι = (δικό )σου, Σι = ( δικό ) του,της,του
• Νάμου= ( δικό)μας , Νιούμου = (δικό ) σας , Σου = ( δικό) τους

=====================================================

Από

Γιάννη Καμβύση” Για να κοντούμε τα γρούσσα νάμου “ (Για να κρατήσουμε τη γλώσσα μας) Κείμενο : Από την ομάδα, Η γλώσσα των Τσακώνων

• Το επίθετο ” καλέ”
• ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
• Ο καλέ – α κα – το καλέ
• ( Ο καλός- η καλή – το καλό)
• ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
• Οι καλοί – οι καλοί- οι καλοί
• ( Οι καλοί – οι καλές – τα καλά)
• ΦΡΑΣΕΙΣ
• Σάμερε ο τσαιρέ ένι καλέ.( Σήμερα ο καιρός είναι καλός)
• Ο Νικόα άντζε καλοί βαθμοί τα μαθήματα .
• ( Ο Νικόλας πήρε καλούς βαθμούς στα μαθήματα )
• Ούρα κα.Άϊ α πορεία νιούμου .
• ( Ώρα καλή .Λάδι ο δρόμος σας)
• Α κα μέρα από τα σύνταχα,ε’ δενάχα .
• ( Η καλή μέρα από το πρωί , φαίνεται )
• Επαντεύε τα σάτη σι τσαι νι εδούτσε προίκα δύο καλοί χούρε με ελίε.( Πάντρεψε την κόρη του και της έδωσε δύο καλά χωράφια με ελιές)
• Να ζάτε το καλέ.( Να πάτε στο καλό)
• Ο Δηνήτρη έν’ έχου κα καμπζία.
• ( Ο Δημήτρης έχει καλά παιδιά)
• ΕΥΧΈΣ
• Κα χρονία.( Καλή χρονιά)
• Καοφάητα.( Καλοφάγωτα)
• Ούρα κα .( Ώρα καλή )
• Κα στέφανα .( Καλά στέφανα)
• Κα όρεξη .( Καλή όρεξη )
• Καλέ καουτσαίρι.( Καλό καλοκαίρι)
• Κα λευτερία.(Καλή λευτεριά)
• Να έχετε του Θεού τα κα. ( Να έχετε του Θεού τα καλά )
• Κα μέρα.(Καλημέρα )
• Καλέ ξημέρουμα .( Καλό ξημέρωμα — καληνύχτα )
• Κα Σαρακοστά ( Καλή Σαρακοστή)
• ΤΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑ
• κα = καλά
• Τσ’ έσ’ ποίου;( Τι κάνεις; )
• Κα ,α αφεγκία ντι ;(Καλά ,η αφεντιά σου ; )
• Κα έσι ;(Είσαι καλά;)
• Από ‘γεία,κα ένι .( Από υγεία,καλά είμαι )
• Κα νι επέτσερε .( Καλά του είπες)
• Κα να πάθερε. ( Καλά να πάθεις)
• Δέϊ νι κα τον όνε να μη λιουθεί.
• ( Δέσε τον καλά το γάιδαρο να μη λυθεί )
• Όν’ έγγου κα ο άρρωστε.( Δεν πάει καλα ο άρρωστος )
• Ο βράε κα α φακά.( Δεν έβρασε καλά η φακή )
• Γιάννης Καμβύσης
• Συντ/χος εκπαιδευτικός

====================================

• ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ  ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΑ
• ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
• Αρσενικό > ο άλλε ( ο άλλος)
• Θηλυκό > α άβα ( η άλλη)
• Ουδέτερο > το άλλιου ( το άλλο)
• ΓΕΝΙΚΗ
• Αρσενικό > αού ή αουνού
• Θηλυκό > τα αλή
• Ουδέτερο >αού ή αουνού
• ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
• Αρσενικό > οι άλλοι
• Θηλυκό > οι άλλοι
• Ουδέτερο > τα άβα
• Φράσεις
• Όχι εκιού,ο άλλε να τάει για μάθημα
• ( Όχι εσύ ,ο άλλος να σηκωθεί για μάθημα)
• Του αουνού τα πράματα μη σι κιράζερε
• ( Του αλλουνού τα πράγματα μη τα πειράζεις )
• Εκάναϊ τσ’ άλλοι τσ’ ενάταϊ πρεσσοί
• ( Ήρθαν κι άλλοι κι έγιναν πολλοί)
• Θα ντι σ’ αλήου άβα βοά
• ( Θα σου τα πω άλλη φορά)
• Οι άλλοι σατέρε ήγκιαϊ τσεντούντε
• (Το άλλα κορίτσια κεντούσαν )
• Άλλιου να ντ’ αλήνου τσ’ άλλιου να σ’ ορίνερε
• ( Άλλο να σου λέω κι άλλο να τα βλέπεις)
• Άντζε άβα χαρκία ,ένταϊ π’ άντζε ούγκιαϊ δικά σι
• (Πήρε άλλα βιβλία ,αυτά που πήρε δεν ήταν δικά του )
• 2. ΕΝΙΚΟΣ – ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
• Όλε Όλοι
• Όα Όλοι
• Όλιου Όα
• Φράσεις :
• Εγιουρία όλε τον κόσμο, ό ν’ ερέκα .
• ( Γύρισα όλο τον κόσμο ,δεν τον βρήκα )
• Όλοι οι ατσοίποι εμαζούταϊ ταν πλατεία.
• ( Όλοι οι άνθρωποι μαζεύτηκαν στην πλατεία)
• Ένι δουλέγγου όα ταν αμέρα.( Δουλεύει όλη την ημέρα)
• Όλοι οι γουναίτσε ήγκιαϊ ζατοί τον Άγιε.
• ( Όλες οι γυναίκες είχαν πάει στην εκκλησία)
• Όα τα νιούτα ο κούε έκι καούντου. ( Όλη τη νύχτα ο σκύλος γαύγιζε)
• Όνι φορούνι έγκεινι το όγκιουμα ,ένι θέου το άλλιου.
• ( Δεν το φοράω αυτό το πουκάμισο, θέλω το άλλο)
• Όα τα καμπζία είναι ζσαΐχουντα.( Όλα τα παιδιά διαβάζουν)
• Όλοι νάμου .( Όλοι μας )
• Εμού όλιου έτε μαούντε.(Εσείς,όλο μαλώνετε )
• Από τις σημειώσεις του Γιάννη Καμβύση
• Συντ/ χου εκπαιδευτικού
• ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΑ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ
• 1) πη ή π =που,
• ο οποίος ,η οποία,το οποίον
• ( με δασεία πάνω από το π για την προφορά του )
• ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ
• Ο άνθρωπο π’ εκάνε( Ο άνθρωπος που ήρθε)
• Τσε (τσι) οράκατε ,οπά π’ εζάκατε; (Τι είδατε εκεί που πήγατε;)
• Το χαρκί πη ντ’ εδούκα,να νι ζβαΐσερε ( Το βιβλίο που σου έδωσα,να το διαβάσεις)
• 2) όγοιε και ούγοιε= όποιος
• Ενικός Αριθμός
• όγοιε ( ρ) και ούγοιε(ρ)
• και για τα τρία γένη
• Πληθυντικός Αριθμός
• ούγοι(ρ),ούγοι(ρ)-ούγοιε(ρ), ούγοια
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
• Όγοιε τσ’ αν ένι ,άνε μόλει. ( Όποιος κι αν είναι ,ας έρθει)
• Όγοιερ έσ’ θέου ,έσ’ τσου( Όποιος θέλει ,τρώει)
• 3) όποιε (ρ)= όποιος
• ΕΝΙΚΟΣ – ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
• ΑΡΣΕΝΙΚΟ
• Όποιε(ρ) όποιοι( ρ)
• Όπερ (ρ) όποιοι( ρ)
• Όποι (ρ) όποι( ρ)
• ΘΗΛΥΚΟ
• Όποιε( ρ). Όποιοι( ρ)
• Όπερ ( ρ) Όποιοι( ρ)
• Όποι( ρ) Όποι( ρ)
• ΟΥΔΕΤΕΡΟ
• Όποιε Όποια
• Όπερ(ρ) Όποια
• Όποι( ρ) Όποια
• ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ
• Όποιε(ρ) ε’ τσάχου, ό σούνου ποτέ ( Όποιος τρέχει ,δεν φτάνει ποτέ)
• Όπε(ρ) έ ‘ θέου,να ν’ άρει τον όγο ( Όποιος θέλει να πάρει τον λόγο)
• 4) ότσι και ότσουνε =ό,τι,ότινος
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
• Ό,τσι ντ’ έν’ αού να νι νίνερε. ( Ό,τι σου λέει ,να τον ακούς)
• Ότσουνερ ένι το χαρκί,να μόλει να νι άρει .
• ( Ότινος είναι το βιβλίο ,να έρθει να το πάρει)
• (Ότινος= Όποιου)
• 5)όσε= όσος
• ΕΝΙΚΟΣ
• όσε,όσα,όσ(ι)ου= όσος,όση,όσο
• ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
• όσοι,όσοι -όσες,όσα= όσοι ,όσες,όσα
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
• Όσε τσαιρέ τσαι να περάει ,ό θα ντι ξεχάου
• ( Όσος καιρός και να περάσει δεν θα σε ξεχάσω)
• Όσα έκι έχου ,σ’ εδούτσε ( Όσα είχε τα έδωσε)
• Όσου τσ’ αν έκι μοζού,όκι δενάχου νι
• ( Όσο κι αν πόναγε,δεν το έδειχνε)
• Σ’ επουλήτσε όσα όσα,για να μη ζάνι χατά
• ( Τα πούλησε όσο όσο για να μη πάνε χαμένα)
• 6) τα = αυτά ,εκείνα που ξέρουνε
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
• Να ντ’ αλήου,τα όσα παθήκα
• ( Να σου πω ,όσα έπαθα )
• Γιάννης Καμβύσης
• Συντ/ χος εκπαιδευτικός

Από

Γιάννη Καμβύση” Για να κοντούμε τα γρούσσα νάμου “ (Για να κρατήσουμε τη γλώσσα μας) Κείμενο : Από την ομάδα, Η γλώσσα των Τσακώνων

• ΕΜΦΑΝΤΙΚΟ ΤΥΠΟ της προσωπικής αντωνυμίας.Α’ πρόσωπο
• Ενικός αριθμός
• Ονομ. Εζού ( εγώ)
• Αιτ. Ενίου ( εμένα)
• Σ’ ενίου ( σ’ εμένα)
• Πληθυντικός αριθμός
• Ονομ. Ενεί ( εμείς) Ενείνανε ( εμάς)
• Αιτ. Σ’ ενεί ( Σ’ εμάς)
• Σ’ ενείνανε ( Σ’ εμάς)
• ΑΠΛΟΣ ΤΥΠΟΣ
• Ενικός αριθμός
• Μι ή μ’ ( Μέ, με, μ’, μού, μου)
• Πληθυντικός αριθμός
• Νάμου ,νάμ’ ( μάς,μας)

• ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
• Εγώ δε θα πάω σήμερα στο σχολείο>Εζού ό θα ζάου σάμερε το σκολείε
• Ποί ‘ νάμ ‘ οράτσε ; ( Ποιος μας είδε;)
• Άλε μι κια έσα ( Πες μου πού ήσουν)
• Μ’ άντζε το μολύβι ( Μου πήρε το μολύβι)
• Μ’ εδούτσε νιά βοήθεια ( Μου ‘δωσε μια βοήθεια)
• Ό θ’ αλήερε πη’ ( ότσι) ντι σ’ επέκα εζού Δε θα πεις ότι σου τα είπα εγώ )
• Εζού όμα ζατέ άβα βοά ( Εγώ δεν είχα πάει άλλη φορά
• Ενεί όμαϊ ζατοί άβα βοά ( Εμείς δεν είχαμε πάει άλλη φορά.)
• Ποί ‘ μ’ οράτσε ενίου; ( Ποιος με είδε εμένα;)
• Άλε μι τσ’ έσ’ θέου ( Πες μου τι θέλεις)
• Επέκαμε να ζάμε τσ’ ενεί ( Είπαμε να πάμε κι εμείς)
• Ποί ‘ θα νάμ’ αλεί να ζάμε; Ποιος θα μας πει να πάμε;)
• Να μη νάμ’ οράει ( να μη μ’ οράει νιούμου) ( Να μη μας δεί)
• Μ’ επέτσε να μι δούρε τα τετράδια με τουρ ασκήσει τσαι τα χαρκία για να ζβαΐσουμε.
  ( Μου είπε να μου δώσεις τα τετράδια με τις ασκήσεις και τα βιβλία για να διαβάσουμε.)

====================================

• ΕΜΦΑΝΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ Β’ ΠΡΟΣΩΠΟ
• Ενικός αριθμός
• Ον. Εκιού ( Εσύ)
• Αιτ. Ετίου ( εσένα) ή σ’ ετίου ( σ’ εσένα)
• Πληθυντικός αριθμός
• Ον. Εμού ( εσείς)
• Αιτ. Εμού ( εσάς ) ή σ ‘ εμού ( σ’ εσάς)
• ΑΠΛΟΣ ΤΥΠΟΣ
• Ενικός αριθμός
• Ντι ή ντ’ >Σέ ,σε , σ ‘ ,σού , σου
• Πληθυντικός αριθμός
• Νιούμου ή νιούμ >σάς ή σας

• ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
• Εκιού κιά σ ‘ έγκου;> Εσύ πού πας;
• Εκιού κιά ‘ τ ‘ έγκουντε; (έτε έγκουντε)> Εσείς πού πάτε;
• Εκιού τσ’ έσ’ τέα ;( θέα)Εσύ τι θέλεις;
• Εμού τσ’ έτε θέντε;Εσείς τι θέλετε;
• Ένι αψεουτέρα από ετίου>Είναι ψηλότερη από εσένα
• Τσι να ντι δου ,όν’ έχα τσίπτα,όν’ έχα κάνα καούδι.
  Τι να σου δώσω,δεν έχω τίποτα,δεν έχω κανένα καλούδι.
• Για να νιούμ’ αλήου ,ή κατσάτε φρόνιμα ή φύτσετε απ’ όρεγι. Μ’ εζαλίατε τον εμαλέ μι.
  Για να σας πω,ή καθήστε φρόνιμα ή φύγετε από εδώ.Μου ζαλίσατε το μυαλό μου.
• Τσι ντ’ εδούτσε;Τι σου έδωσε;
• Ό μ’ εδούτσε τσίπταΔεν μου έδωσε τίποτα.

============================

• Προσωπική αντωνυμία Γ ‘ πρόσωπο Απλός τύπος
• Ενικός αριθμός
• Νι ή ν ‘( τον,την,το,του,της,του)
• Πληθυντικός αριθμός
• Σι ή σ ‘ ( τους,τις,τα)

• Προτάσεις:
• Ν ‘ επέκα( Του είπα ή της είπα)
  Ν’ εφαήκα ταν αχρά( Το έφαγα το αχλάδι)
  Ν’ εφαήκαϊ το βούλε;( Τον έφαγαν τον κόκκορα;)
  Σ’ εμαζούκαϊ τουρ ελίε( Τις μάζεψαν τις ελιές)
  Σ’ ετσυγήκαϊ του βότσου( Τα τρύγησαν τα σταφύλια)
  Άλε μι να μόλει γλήγορα( Πες του να έρθει γρήγορα)
  Άλε σι να μόλωι γλήγορα( Πες τους να έρθουν γρήγορα )

• Προσωπικές περιφραστικές αντωνυμίες
• Α αφεγκία μι( Η αφεντιά μου )
• Του όγου μι( Του λόγου μου)
• Α αφεγκία ντι( Η αφεντιά σου )
• Του όγου ντι> Του λόγου σου)
• Α αφεγκία σι( Η αφεντιά του)
• Του όγου σι( Του λόγου του)
• Πουρ ένι α αφεγκία ντι;Πώς είναι η αφεντιά σου
  Δηλαδή : Πώς είσαι;( Εσύ)
  Πουρ ένι του λόγου ντι; Πώς είσαι του λόγου σου;
  Δηλαδή : Πώς είσαι;( Εσύ)

Παρατήρηση ( ΠΡΟΦΟΡΑ)Ν’ επέκα
Ν’ εφαήκα
Ν’ εφαήκαϊ
Σύμφωνα με τη γραφή με διεθνή σημάδια που έχει θεσπιστεί από τους γλωσσολόγους βάζουμε πάνω από το Ν ένα ανάποδο ν προκειμένου η προφορά να είναι νι.
Επίσης στη λέξη ελίε κάτω από το λ βάζουμε μια τέλεια προκειμένου η προφορά του λ να είναι λι.
Ακόμα στη λέξη ετσυγήκαϊ και βότσου ,βάζουμε ν πάνω από το τσ προκειμένου η προφορά να είναι παχύ τσ όπως στην αγγλική λέξη chair.

ΤΕΛΟΣ της προσωπικής αντωνυμίας .

Από τις σημειώσεις του δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση . Κείμενο από την ομάδα.,Η γλώσσα των Τσακώνων

=====================================

Φράσεις

• Τον γκρέμισε από την καρέκλα)>Ν’ εγκρενίε από ταν καρέκλα .
• Του έφερε του Νικόλα ,ένα βιβλίο> Ν’ ενέτζε του Νικόα ένα χαρκί.
• Της είπα να μην έρθει>Ν’ επέκα να μη μόλει.
• Ν’ εφωνιάε από μακρία.( Του φώναξε από μακριά)
• Ν’ ενιάκα τον κούε π’ έκι καούντου.( Τον άκουσα το σκύλο που γάβγιζε)
• Ν’ εδούτσε νία κλωτσία.( Του έδωσε μια κλωτσιά)
• Ν’ επέτσε να περιμένει να ν’ αλεί κάτσι.( Του είπε να περιμένει να του πει κάτι)
• Ν’ οράτσε π’ έκι παρίντα.(Το είδε που ερχόταν)
• Ν’ οράτσε π’ έκι παρία.( Την είδε που ερχόταν)
• Ν’ οράτσε π’ έκι παρίου.( Τον είδε που ερχόταν)
• Κιά σ’ αφήτσερε του κολλεγίου ντι;( Πού τους άφησες τους φίλους σου;)
• Κιά σ’ αφήτσερε του κολλεγισέ ντι;( Πού τις άφησες τις φίλες σου;)
• Κιά σ’ αφήτσερε τα είτα ντι;( Πού τα άφησες τα ρούχα σου;)
• Άλε σι να μόλωι( Πες τους να έρθουν)
• Άλε σι του γειτόνισσε να μόλωι τ’ αργά να μι ποίωι νάμου παρέα.
• ( Πες -τους- στις γειτόνισσες να έρθουν το βράδυ να μου κάνουν παρέα)
• Άλε σι τα καμπζια να μόλωι να παιζάτσομε .( Πες -τους- στα παιδιά να έρθουν να παίξουμε.)
• Άλε νι του Νιχάλη ότι ν’ ένι θέου( Πες – του- του Μιχάλη ότι τον θέλω)
• Άλε νι τα Μαρία να μόλει όρεγι.( Πες – της- της Μαρίας να έρθει εδώ.)
• Άλε νι του καμπζίου να μη φωνάντει.
• ( Πες – του- του παιδιού να μη φωνάζει )
• Άρε νι τσαι φύτσε( Πάρ’ το και φύγε)
• Δι’ μι νι( Δωσ’ μου το )
• Δι νι μι(Δώσ’ το μου)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

Σε όλες τις φράσεις που υπάρχει το ν’ ( με απόστροφο) , βάζουμε πάνω του ένα ανάποδο ν για να αποδίδουμε τη σωστή προφορά ως νι σύμφωνα με τον φωνητικά σύμβολα που έχουν θεσπίσει οι γλωσσολόγοι διεθνώς .

====================================]

4-Η κτητική αντωνυμία

• Ντ’ένι ευχαζιστούα νιούμου .ντ’ ένι….> Ντι = σου , ένι =είμαι
• Σου είμαι ευχαριστημένος <Είναι δυο λέξεις .Η κτητική αντωνυμία Και το ρήμα είμαι>
• Η κτητική αντωνυμία
• Μι = (δικό) μου , Ντι = (δικό )σου, Σι = ( δικό ) του,της,του
• Νάμου= ( δικό)μας , Νιούμου = (δικό ) σας , Σου = ( δικό) τους

Πηγές

Σύντομος γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου (Κωστάκη – Περνό) (ΝΤ) 1933 

Γιάννη Καμβύση” Για να κοντούμε τα γρούσσα νάμου “ (Για να κρατήσουμε τη γλώσσα μας) Κείμενο : Από την ομάδα, Η γλώσσα των Τσακώνων

Η γλώσσα των Τσακώνων

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες 

astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας

astrosgr.com “Αφιερώνεται στη Θυρεάτιδα Γή.

astrosgr.com/en Dedicated to Thyreatis Land.”

#astrosgrcom

Α	Ενικός				Πληθυντικός
Ονομ	εγώ	>	εζού		Εμείς	>	ενεί
Ονομ		>			Εμάς	>	ενείναμε
Αιτ.	εμένα	>	ενίου η ενί		σ’εμάς	>	σ’ ενεί
Αιτ.	σ’εμένα	>	σ’ενίου		σ’εμάς	>	σ’ ενείνανε,

Β	Ενικός				Πληθυντικός
Ονομ	Εσύ	>	Εκιού		Εσείς		εμού
Αιτ.	Εσένα	>	ετίου		Εσάς		εμού
Αιτ.	Σε Εσένα	>	σ’ετίου		Σε Εσάς		σ’ εμού