Αθηναϊκή  Δημοκρατία -Τι είναι η  δημοκρατία  και ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…» 2- 3

Το θέμα  μας ,Τι είναι Δημοκρατία και ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…», καλύπτεται από τρία άρθρα. Το πρώτο και τρίτο άρθρο είναι στο παρακάτω σύνδεσμο. Δείτε τα  άλλα δύο σχετικά άρθρα για να έχετε καλύτερη και ολοκληρωμένη  ενημέρωση του θέματος

Τι είναι η  δημοκρατία  και ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…»  Εισαγωγή 1- 3 ,18 Μαρτίου, 2023

Τι είναι και τι δεν είναι δημοκρατία , ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο..»  και τι κάνουμε σήμερα 3-3-26 Μαρτίου, 2023

Η ανάδυση της Αθηναϊκής  Δημοκρατίας το 462 π.Χ

Οι καθοριστικές  μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη ,οι αντιδραστικές ενέργειες  των ολιγαρχικών ευγενών το 479 π.χ.   και η αποθέωση ττης δημοκρατίας από τον Πρωταγόρα  είχαν ανοίξει το δρόμο διάπλατα για την μεγάλη στιγμή,  την οριστική εγκαθίδρυση της δημοκρατίας  για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία. Η δημοκρατία άρχισε με την καταδίκη  και ποινές των σφετεριστών της εξουσίας το 479 π.χ.  των ολιγαρχικών  ευγενών.

Εφιάλτης του Σοφωνίδη και Αρχέστρατος

  • Οι  «δημοκρατικοί» ηγέτες  Εφιάλτης του Σοφωνίδη (δεν πρέπει να συγχέεται με τον Εφιάλτη τον Τραχίνιο που πρόδωσε τον Λεωνίδα) και Αρχέστρατος, το 462 π.Χ.  κατηγόρησαν τους ευγενείς ολιγαρχικούς  Αρεοπαγίτες για κακοδιαχείριση και η εκκλησία του Δήμου ψήφισε την παραπομπή τους στα δικαστήρια της Ηλιαίας.
  • Οι ποινές για τους αρεοπαγίτες που κρίθηκαν ένοχοι ήταν εξοντωτικές. Η γνωστή σε όλους μας φράση  μέχρι σήμερα “είδα εφιάλτη”, καθώς και η λέξη “εφιάλτης” με την έννοια του κακού ονείρου, προέκυψε από την κυριολεκτική φράση “είδα τον Εφιάλτη”, καθώς οι Αρεοπαγίτες έβλεπαν στον ύπνο τους τις βροντερές και πειστικές  κατηγορίες στην Εκκλησία του Δήμου του Εφιάλτη του Σοφωνίδη και ξυπνούσαν έντρομοι από ντροπή.

Περικλής του Ξανθίππου 

  • Η Αθηναϊκή δημοκρατία  στην συνέχεια απογειώθηκε  και εμεγαλούργησε μετά την  οριστική ήττα των Ολιγαρχικών η Συντηρητικών το 444 π.Χ.  και ο δημοκρατικός ηγέτης Περικλής του Ξανθίππου  (495 ή 494 π.Χ. – 429 π.Χ.), πρώτος μεταξυ ίσων, ενεθάρρυνε και οδήγησε  τους Αθηναίους να  δημιούργησουν  την «λαμπρή πεντηκονταετία» , το «χρυσό αιώνα»  ,όπως ονομάστηκαν τα  48 χρόνια απο το 479 π.χ.-431 π.χ. ,δεν ήταν αιώνας,   και το «Ελληνικό Θαύμα». Το μεγαλείο της Δημοκρατίας υμνήθηκε στο Επιτάφιο του Περικλή ,που έγραψε  ο πρώτος επιστήμονας ιστορικός του κόσμου Θουκυδίδης. (Θουκ. II,36-46 ).
  •  

Η ιδιότητα του πολίτη στην αρχαία  Αθήνα

  • Μόνο άρρενες ενήλικοι που είχαν ολοκληρώσει τη διετή (από τα 18 μέχρι τα 20) στρατιωτική τους θητεία είχαν το δικαίωμα να συμμετάσχουν και να ψηφίσουν στη συνέλευση.
  • Στην Αθήνα, κάποιοι πολίτες ήταν περισσότερο δραστήριοι από άλλους και συμμετείχαν στα κοινά, στην άσκηση της εξουσίας και στην λειτουργία της δημοκρατίας.  Το πλήθος των οργάνων με τον αριθμό συμμετεχόντων και το εύρος των αποφάσεων του πολιτικού συστήματος δείχνουν ένα εύρος συμμετοχής που ξεπερνούσε σημαντικά οποιαδήποτε σύγχρονο σύστημα εξουσίας.
  • Ο μέτοικος που είχε πλέον πολιτικά δικαιώματα ονομαζόταν ισοτελής. Σε τέτοια κατάσταση βρίσκονταν πολλοί κάτοικοι της Αθήνας. Ανάμεσα σε αυτούς: ο Λυσίας, ο Αριστοτέλης κ.ά. 
  • Τα όργανα λειτουργίας των πολιτών ήταν τρία.
  •  Η συνέλευση των πολιτών ή εκκλησία του Δήμου (σε ορισμένες περιπτώσεις με ελάχιστο όριο 6.000 ατόμων),
  • Η βουλή των 500
  • και τα δικαστήρια της Ηλιαίας (τουλάχιστον 200 άτομα, αλλά έφταναν τα 6.000, όταν συγκαλούνταν η ολομέλεια της).
  • Τον 5ο αιώνα π.Χ. συχνά η εκκλησία συνερχόταν ως δικαστήριο για πολιτικές δίκες και δεν είναι σύμπτωση ότι ο ελάχιστος αριθμός για απαρτία στην εκκλησία και ο αριθμός της ετήσιας κληρωτίδας από την οποία κληρώνονταν οι δικαστές ήταν ο ίδιος (6.000)

Η Εκκλησία του Δήμου

  • Τα κεντρικά γεγονότα της Αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν οι συνεδριάσεις της εκκλησίας του Δήμου, σε αντίθεση με ένα κοινοβούλιο, τα μέλη  της εκκλησίας του δήμου δεν εκλέγονταν, αλλά συμμετείχαν όλοι οι έχοντες πολιτικά δικαιώματα όποτε και αν ήθελαν.
  • Η εκκλησία είχε τουλάχιστον τέσσερις λειτουργίες:
  • ψήφιζε εκτελεστικά ψηφίσματα (π.χ. για την έναρξη πολέμου ή απονομή της ιδιότητας του πολίτη σε έναν ξένο),
  • εξέλεγε ορισμένους αξιωματούχους,
  • νομοθετούσε
  • και δίκαζε πολιτικά εγκλήματα

Η τυποποιημένη διάταξη ήταν η εξής:

 Οι ομιλητές εκφωνούσαν λόγους υπέρ και κατά μίας πρότασης και ακολουθούσε η ψηφοφορία υπέρ ή κατά της πρότασης συνήθως με ανάταση των χεριών. Σε αντίθεση με τα σύγχρονα κοινοβούλια, οι αγορεύσεις ήταν κατ’ ουσία προσπάθειες πειθούς των παρευρισκομένων. Παρόλο που μπορεί να υπήρχαν ομάδες  υποστήριξης διάφορων θέσεων, που μερικές φορές παρουσίαζαν μεγάλη διάρκεια, αναφορικά με κρίσιμα θέματα, δεν υπήρχαν οργανωμένα κόμματα ,  κυβέρνηση και αντιπολίτευση με τη σημερινή έννοια, όπως ισχύει στα σημερινα  κοινοβουλετικα συστήματα διακυβέρνησης. 

  • Ουσιαστικά  κυβέρνηση ήταν οι ομιλητές με τους οποίοους  συμφωνούσε η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στη συνέλευση για το συγκεκριμένο ζήτημα, έχει μεγάλη σημασία ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΖΗΤΗΜΑ.
  • Τον 5ο αιώνα τουλάχιστο υπήρχαν ελάχιστα όρια στην εξουσία που ασκούνταν από την εκκλησία. Εάν η εκκλησία παραβίαζε έναν ήδη ισχύοντα νόμο με νέα της πράξη, το μόνο που μπορούσε να συμβεί ήταν η επιβολή ποινής σε εκείνον που είχε κάνει την πρόταση η οποία είχε γίνει αποδεκτή από τη συνέλευση. Εάν είχε ληφθεί κάποια λανθασμένη απόφαση, σύμφωνα με την άποψη του δήμου είχε συμβεί διότι είχε «παρασυρθεί».
  • Η ψηφοφορία γινόταν συνήθως με ανάταση των χεριών (‘χειροτονία’) ενώ κάποιοι αξιωματούχοι έκριναν το αποτέλεσμα με βάση την οπτική παρατήρηση του πλήθους. Καθώς παρευρίσκονταν χιλιάδες άτομα η καταμέτρηση ήταν αδύνατη. Για μια μικρή κατηγορία ψηφοφοριών για τις οποίες απαιτούνταν ένας ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων (6.000), κυρίως για παροχή της ιδιότητας του πολίτη, χρησιμοποιούνταν σφαιρίδια, χρωματισμένα άσπρα για το ‘ναι’ και μαύρα για το ‘όχι’. Πιθανώς, στο τέλος της συνέλευσης, ο κάθε πολίτης έριχνε το ένα από τα δύο σε ένα μεγάλο πιθάρι, που στη συνέχεια σπαζόταν για να καταμετρηθούν οι ψήφοι. Για τον οστρακισμό  απαιτούνταν οι πολίτες να αναγράψουν το όνομα σε ένα κομμάτι ενός αγγείου, το όστρακο.
  • Τον 5ο αιώνα, υπήρχαν 10 τακτικές συνελεύσεις της εκκλησίας κάθε χρόνο, μία κάθε μήνα, ενώ μπορούσαν να συγκληθούν και έκτακτες, όποτε προέκυπτε ανάγκη. Τον επόμενο αιώνα καθορίστηκαν σαράντα συνελεύσεις της εκκλησίας, τέσσερις κάθε μήνα, μία εκ των οποίων ονομαζόταν ‘κύρια εκκλησία’. Μπορούσαν ακόμη να συγκληθούν επιπλέον συναντήσεις, ιδίως καθώς ως το 355 π.Χ. υπήρχαν ακόμη πολιτικές δίκες που δικάζονταν από την εκκλησία.  . Υπήρχε ακόμη η τάση να συγκεντρώνονται οι τέσσερις συνελεύσεις στο τέλος κάθε μήνα.
  • Η συμμετοχή στη συνέλευση ήταν προαιρετική. Τον 5ο αιώνα, δημόσιοι δούλοι, σχηματίζοντας μία ζώνη με ένα κόκκινο σκοινί κατεύθυναν τους πολίτες από την αγορά στον τόπο της συνέλευσης (την Πνύκα),. Ήταν μάλλον ένα μέτρο γρήγορης συγκέντρωσης του απαιτούμενου αριθμού συμμετεχόντων. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 403 π.Χ., για πρώτη φορά εισήχθη η πληρωμή για τη συμμετοχή στην εκκλησία. Εξαιτίας αυτού παρουσιάστηκε ενθουσιασμός για τις συνελεύσεις. Μόνο οι πρώτοι έξι χιλιάδες που έφταναν γίνονταν δεκτοί και πληρώνονταν, ενώ το κόκκινο σκοινί χρησιμοποιούνταν πλέον για να συγκρατήσει τους αργοπορούντες. 

Η βουλή των 500

Τα δικαστήρια της Ηλιαίας

  • Η Ηλιαία ήταν το κυριότερο δικαστήριο του αρχαίου αθηναϊκού κράτους. Επρόκειτο για δικαστήριο ενόρκων, μέλη του οποίου μπορούσαν να γίνουν όλοι οι γνήσιοι Αθηναίοι πολίτες άνω των 30 ετών, έπειτα από κλήρωση. Η βάση της δημοκρατίας ήταν ο έλεγχος κάθε πολίτη από το σύνολο των πολιτών, όπως και του συνόλου, από τον ίδιο πολίτη. Το να μετέχει κάποιος στην Ηλιαία δεν προϋπέθετε κάποια ιδιαίτερη μόρφωση, όμως η τριβή με το νομοθετικό έργο είχε ως αποτέλεσμα μιαν αρκετά καλή γνώση των νόμων.
  • Η Ηλιαία αποτελούνταν από 6.000 δικαστές (“Ηλιασταί“), οι οποίοι προέρχονταν από τις 10 Φυλές της Αθήνας (κάθε Φυλή συμμετείχε με 600 μέλη). 1000 ήταν αναπληρωματικοί. λπ    Ο ηγεμών του δικαστηρίου συγκέντρωνε τα παράπονα και τις υποθέσεις προς εκδίκαση και όριζε μέσω κλήρωσης από ποιο τμήμα και σε ποιο μέρος θα εκδικαζόταν η υπόθεση.

Συνοπτικά και το τέλος της Δημοκρατίας

  • Στην Αθηναϊκή δημοκρατία ουσιαστικά  κυβέρνηση ήταν οι ομιλητές με τον οποίους  συμφωνούσε η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στη συνέλευση για το συγκεκριμένο ζήτημα.
  • H δημοκρατία ελειτούργησε μόνο στην  αρχαία  Αθήνα  για 140 χρόνια , από το 462 π.Χ. έως το 322 π.Χ.Οι σπουδαιότεροι ηγέτες που το όνομα τους συνδέθηκε  με την δημοκρατία  και  επηρέασαν καταλυτικά   για την δημιουργία και την λειτουργια της είναι
  • Ο Κλεισθένης το 508 π.χ. εισήγαγε  μέτρα του είχαν βάση την ισηγορία και την ισονομία  και έθεσε τις βάσεις της Δημοκρατίας
  • Ο Πρωταγόρας  είναι ο θεωρητικός  και πατέρας της δημοκρατίας  που συνοπτικά και πειστικά  περιέγραψε  και δίδαξε τις αρχές της.
  • Ο Εφιαλτης  και  ο Αρχέστρατος το  το 462 π.χ. κατηγόρησαν τους ευγενείς Αρεοπαγίτες για κακοδιαχείριση και η Εκκλησία του Δήμου ψήφισε την παραπομπή τους  και καταδίκη τους στα δικαστήρια της Ηλιαίας  και ουσιαστικά ίδρυσαν την Δημοκρατία.
  • Ο Περικλής  (495 ή 494 π.Χ. – 429 π.Χ.), πρώτος μεταξυ ίσων, ενεθάρρυνε και οδήγησε  τους Αθηναίους να  δημιούργησουν  την «λαμπρή πεντηκονταετία» , το «χρυσό αιώνα»  και το «Ελληνικό Θαύμα».
  • Ο Δημοσθένης (384 π.Χ. – 12 Οκτωβρίου 322 π.Χ.) ήταν Έλληνας πολιτικός και ρήτορας της αρχαίας Αθήνας.
  •  Ένα χρόνο μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλέξανδρου 322 π.Χ.  οι στρατοκράτες επίγονοι  και ο Αντίπατρος νίκησαν στη μάχη της Κραννώνας, τους Αθηναίους και κατάργησαν οριστικά και τελεισίδικα την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Ο Δημοσθένης  κυνηγημένος από τους στρατιωτες του Αντίπατρου αυτοκτόνησε την  12 Οκτωβρίου 322 π.Χ. , ουσιαστικα ήταν τελευταίος  δημοκρατικός ηγέτης της Αθηναϊκης Δημοκρατίας.
  • Μετά την αυτοκτονία του Δημοσθένη το 322 π.χ.  πέθανε οριστικά η Αθηναϊκη δημοκρατία  και  επικράτησαν για χιλιετηρίδες οι στρατοκράτες επίγονοι, οι Ρωμαίοι έπαρχοι και οι συνεργάτες τους , οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες , οι Τούρκοι και Φράγκοι κατακτητές και οι κοτζαμπάσηδες.
  • Ο αρχαίος Ελληνικός κόσμος  είχε τελειώσει το 322 π.χ.   ανεπανόρθωτα και τελεσίδικα.

Το καλοκαίρι του 323 π.Χ. έφτασαν στην Αθήνα φήμες ότι πέθανε ο Αλέξανδρος. Όταν οι φήμες του θανάτου επιβεβαιώθηκαν, οι αντιμακεδόνες ρήτορες και στρατιωτικοί άρχισαν να ξεσηκώνουν τον λαό σε πόλεμο με εμπρηστικούς λόγους . Την αντιμακεδονική παράταξη  ηγούνταν οι ρήτορες Υπερείδης και Δημοσθένης.

Ο Λαμιακός Πόλεμος (323 π.Χ. – 322 π.Χ.) ήταν η σύγκρουση μεταξύ της Μακεδονίας και ορισμένων πόλεων-κρατών της νότιας Ελλάδας αμέσως μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Υπό την ηγεσία των Αθηναίων ο αντιμακεδονικός συνασπισμός είχε αρχικά επιτυχίες και ανάγκασε τον Αντίπατρο, που κατέβηκε για να τους αντιμετωπίσει, να κλειστεί στο φρούριο της Λαμίας (εξ ου και η ονομασία «Λαμιακός πόλεμος»). Οι Μακεδόνες όμως επικράτησαν πλήρως κατά θάλασσαν, και όταν ο Αντίπατρος πήρε ενισχύσεις από την Ασία, νίκησαν στη μάχη της Κραννώνας, 322 π.Χ.  με αποτέλεσμα να επιβληθεί και πάλι η μακεδονική κυριαρχία. Οι συνέπειες ήταν ιδιαίτερα σοβαρές για την Αθήνα, όπου το δημοκρατικό πολίτευμα καταργήθηκε και οι αντιμακεδόνες ρήτορες θανατώθηκαν.

Οι όροι της παράδοσης ήταν

  • Το δημοκρατικό πολίτευμα καταργούνταν και γινόταν τιμοκρατικό, σύμφωνα με τους νόμους του Σόλωνα
  • Η Αθήνα θα πλήρωνε τα πολεμικά έξοδα και πρόστιμο.
  • Μακεδονική φρουρά θα εγκαθίστατο στη Μουνυχία.
  • Αφαιρούνταν από τους Αθηναίους κτήσεις στο Αιγαίο
  • Οι αντιμακεδόνες αρχηγοί θα παραδίνονταν στους νικητές.

Όλοι οι όροι της συνθήκης εφαρμόστηκαν.

Οι αντιμακεδόνες ηγέτες εξοντώθηκαν : ο Υπερείδης και τρεις ακόμη συνελήφθησαν στην Αίγινα και θανατώθηκαν. Οι στρατιώτες του Αντίπατρου  κυνήγησαν τον Δημοσθένη και τον βρήκαν στο ναό του Ποσειδώνα στην Καλαβρία, το πίσω ορεινό τμήμα του Πόρου. Για να μην τον πιάσουν, ήπιε δηλητήριο και πέθανε στις 12 Οκτωβρίου του 322 π.Χ.

Στη μάχη της Κραννώνας στη Θεσσαλία  το 322 π.Χ  τελείωσε οριστικά  ο αρχαίος Ελληνικός κόσμος.

Το θέμα  μας ,Τι είναι Δημοκρατία και ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…», καλύπτεται από τρία άρθρα. Το πρώτο και τρίτο άρθρο είναι στο παρακάτω σύνδεσμο. Δείτε τα  άλλα δύο σχετικά άρθρα για να έχετε καλύτερη και ολοκληρωμένη  ενημέρωση του θέματος

Τι είναι η  δημοκρατία  και ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…»  Εισαγωγή 1- 3 ,18 Μαρτίου, 2023

Τι είναι και τι δεν είναι δημοκρατία , ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο..»  και τι κάνουμε σήμερα 3-3-26 Μαρτίου, 2023

astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας

Πηγές

Τι είναι η  δημοκρατία  και ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…»  Εισαγωγή 1- 3 ,18 Μαρτίου, 2023

Τι είναι και τι δεν είναι δημοκρατία , ποιός  «θα φτιάξει το ρωμέϊκο..»  και τι κάνουμε σήμερα 3-3-26 Μαρτίου, 2023

Θουκυδίδου Ιστορίαι ,Μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου ,Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός     

Πρωταγόρας-Η ντροπή και το δίκαιο είναι οι βασικές και καταλυτικές προϋποθέσεις της δημοκρατίας και της κοινωνίας. – astrosgr.com

Κ.Κατσιμάνης.   Πλάτων και Αριστοτέλης , Φιλοσοφική Ερμηνεία Επιλεγμένων Κειμένων  Gutenberg  Αθήνα 2003

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στους συνεργάτες μας Astros Kynouria News   ftzivel – 21 Μαρτίου, 2023

astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας

Πίσω στην Αρχική σελίδα

astrosgr.com “Αφιερώνεται στη Θυρεάτιδα Γή.

astrosgr.com/en Dedicated to Thyreatis Land.”

#astrosgrcom

  .

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

%d bloggers like this: