Το ΥΠΠΟΑ , πολλοί διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές και διακεκριμένοι καστρολόγοι πειστικά και τεκμηριωμένα συμφωνούν το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους)είναι το κάστρο που βρίσκεται στη θέση Ξεροκάμπι στον Αγιάννη του Άστρους καιτο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella και σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , αλλα χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα.
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Kεντρικός πύργος Άστρους (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
Παρακάτω το ΥΠΠΟΑ αναφέρει την σχετική βιβλιογραφία για το Κάστρο Εστέλλα και το Κάστρο Παραλίου Άστρους από την οποία λογικά κατέληξε στα αιτιολογημένα συμπεράσματα ,όπως πάντοτε κάνυυν οι επιστήμονες ιστορικοί μελετητές ,που ομολογουμένως είναι εντυπωσιακή.
Θέση:Το κάστρο εντοπίζεται σε φυσικό έξαρμα με υψόμετρο 1.008μ. στα νοτιοανατολικά του οροπεδίου Ξερόκαμπος και ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος…..
Σήμερα, το ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό ως Estella ((μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα Κάστρο της Ωριάς, το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του…..
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας. Το 1463 πέρασε στα χέρια των Ενετών, ενώ το 1467 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να κατέχει στρατιωτική σημασία για τους Οθωμανούς μετά και την κατάληψή του.
Βιβλιογραφία
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-210
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 178, 182-185
Ρωμαίος Α., Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας, Πελοποννησιακά Β΄(1957), 23-24
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 152, 155-158
Σφηκόπουλος Ι.,Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 199-201
Buchon A., Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1843, 397
Buchon A., Recherches historiques sur la principauté francaise de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1845, 65
Bees N., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», ByzantinischeZeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Hopf Ch., Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin, Weidmann, 1873, 202-203, 205-206
Zakythinos A., Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 164
«Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας….
Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι….. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους
Βιβλιογραφία
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-209
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 176-177
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 150-155
Σφηκόπουλος Ι., Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 198
Φιλιππίδης Δ., «Κυνουρία», Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α’, τ. 4, Αθήνα 1985, 170-173
Bees N. A., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», Byzantinische Zeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Zakythinos A. , Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 78, 164, 166
Από,
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
«H ύπαρξη κάστρου στην ίδια θέση ,από την Βυζαντινή περίοδο η την Ενετοκρατία ,δεν επιβεβαιώνεται ως τώρα απο οικοδομικά λέιψανα.»
«Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, με επιφύλαξη, μπορούν να διακριθούν δύο οικοδομικές φάσεις . Στη πρώτη ανήκουν ο εξωτερικός οχυρωματικος περίβολος… Συνεπώς εντάσσεται στην οικοδομική δραστηριότητα είτε κατά το διάστημα της Β’Ενεκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1689-1715) και στα οχυρωμτικά έργα που κατασκεύασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή για να αντιμετωπίσουν κυρίως τοπικά κινήματα είτε της Β’ Τουρκοκρατίας μετά το 1715»
Από,
Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη (Π.Β.Φάκλαρης Παράλιο Άστρος σελ.87).
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 στο. σελ 86,87).
Για όσους θέλουν να διαβάσουν περισσότερα για την ιστορία μας , στο σύνδεσμο παραπάνω περιέχονται λεπτομερέστερες τεκηριωμένες αναφορές από τους παρακάτω ιστορικούς μελετητές και καστρολόγους.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα και βιβλιογραφία για το Κάστρο του Άστρους («Castiello la Estella») στον Αγιάννη του Άστρους.
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.(αναφορά από αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως το 1256)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς.
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Από το Υπουργείο Πολιτισμού, ΥΠΠΟΑ/ΕΦΑΑΡΚ/ Α.Π. 91048/03-03-2022
«Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:»
Το κάστρο Εστέλλα, «Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους , στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Είναι αυτονόητο, ποτέ και πουθενά δύο γειτονικά κάστρα δεν είχαν το ίδιο όνομα . Τεκμηριωμένα το Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους βρίσκεται στον Αγιάννη και δεν υπαρχει άλλο γειτονικό κάστρο με το όνομα Εστέλλα,η Κάστρου του Άστρους, τελεία και πάβλα. Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή
Δια ταύτα, για το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Τεκμηριωμένα, αναμφισβήτητα,οριστικά και τελεσίδικα το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) είναι το κάστρο που βρίσκεται στη τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους, όπως συμφωνούν όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , καιτο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella, ποτέ δεν ήταν το Κάστρο Άστρους (Κάστρο Άστρους ήταν από το 1256 το γειτονικό Καστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , ας μην προκαλούμε σύκχυση στην γειτονιά μας με το ιδιο όνομα για δύο κάστρα… ) , σίγουρα το Κάστρο Παραλίου Άστρους δεν χτίστηκε το 1256 , αλλά χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα, όπως συμφωνούν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , και πιθανά ήταν το Αστρίτσι (Astritzi) των Ενετών, όπως αναφέρουν μερικοί ιστορικοί μελετητές.
Στα μεγάλα ατεκμηρίωτα παραμύθια στα φυλλάδια και στο διαδίκτυο ,που πάντοτε δεν περιέχουν αναφορές και ιστορικά στοιχεία από αξιόπιστες πηγές ,που ονομάζουν ατεκμηρίωτα και αυθαίρετα το Κάστρο Παραλίου Άστρους «Castro Estella», αναμφισβήτητα «λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα»( Πολύβιος, 202 π.Χ. – 120 π.Χ.) και γίνεται έκδηλο « όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία.» ( Εκαταίος ο Μιλήσιος , περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Πηγές
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους (σελ 93-104)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών , Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους )
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άγιος Ιωάννης, Μητρόπολις Οικισμών Θυρέας (Κυνουρίας), τόμος Γ’, Αθήνα 1983
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άστρος Το Χρυσήλιον και Ιστορικόν τόμοι Β’, Αθήνα 1982
Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ) Ιωάννης Κουσκουνάς – Κυριάκος Χασαπογιάννης -Ιωάννης Κακαβούλιας. 1981book4.pdf (zafeiris.gr)
Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,Β, Αθήνα 1985,8
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:
«Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου σήμερα δεν είναι ιδιαιτέρως καλή. Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002. «Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93).
«Για να μπορεί όμως η ιστορική συγγραφή να είναι ωφέλιμη, πρέπει να είναι αντικειμενική και να υπηρετεί μόνο την παρουσίαση της αλήθειας, γιατί, αν λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα». Πολύβιος(202 π.Χ. – 120 π.Χ.)
Πολλοί διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , διακεκριμένοι καστρολόγοι και το ΥΠΠΟΑ τεκμηριωμένα συμφωνούν το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) βρίσκεται στον Αγιάννη του Άστρους στη θέση Ξεροκάμπι και το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella, σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , αλλα χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα.
Το κάστρο Εστέλλα , «Castiello la Estella»= Kάστρο του Άστρους, έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.,κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες ,στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό.
Από το Αγιάννη (Άστρος) ονομάστηκε το 1256 το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) που βρίσκεται στη τοποθεσία “του άστρου εις τον κάμπον της Μαλεβής”, που είναι η τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους. Η ονομασία του κάστρου από το Αγιάννη (Άστρος) πρόσθετα επιβεβαιώνει, ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) πριν το 1435, όπως ανφέρουν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές (Ν.Βέης) ,τους μεσαιωνικούς χρόνους τουλάχιστον για χίλια χρόνια περίπου 200 μ.χ. -1435 και αργότερα , ονομάζετο επίσης Άστρος, (επάνω) Άστρος και Αγιάννης του Άστρους, όπως το 1320 επίσης επιβεβαιώνει ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας το όνομα της περιοχής είναι Άστρος (Αγιάννης), “του άστρου εις τον κάμπον της Μαλεβής”, κάτω από το γειτονικό κάστρο «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , το οποίο εύλογα πήρε το όνομα Εστέλλα από το Άστρος (όπως λεγόταν τότε ο Αγιάννης ).
Από το χωριό Άγιος Ιωάννης προήλθε το Άστρος , το Παράλιο Άστρος, αλλά και άλλοι οικισμοί.Για πολλούς αιώνες πριν την επανάσταση του 1821 σε διαφορές αναφορές και χάρτες οι δύο οικισμοί το Άστρος και ο Αγιάννης ανακατεύονται και τα ονόματα Άστρος και Αγιάννης χρησιμοποιούνται και για τους δύο οικισμούς.
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξεροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος).
Πρόσβαση στο Κάστρο .Το κάστρο βρίσκεται σε απόσταση 2,5χλμ. νοτιοδυτικά του Αγ. Ιωάννη Κυνουρίας. Μετά το χωριό Άγ. Ιωάννη ξεκινά χωματόδρομος από την επαρχιακή οδό διαμέσου του Ξερόκαμπου, ο οποίος οδηγεί έως τους πρόποδες του υψώματος. Μέχρι την κορυφή, ακολουθεί ανάβαση περίπου 45 λεπτών.
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα και βιβλιογραφία για το Κάστρο του Άστρους («Castiello la Estella») στον Αγιάννη του Άστρους.
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.(αναφορά από αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως το 1256)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς.
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το 1320 επιβεβαιώνει το όνομα της περιοχής είναι Άστρος (Αγιάννης), κάτω από το κάστρο «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , «περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
«…. έτι δε και την κατά μέρος ανωτέρω δηλουμένην γη των εξακοσίων μοδίων. ήγουν, την περί τον αιγιαλόντου άστρου την περι τον κάμπον της μαλεβής‘ την περί το χολοδομητικόν ,και την περί τον τόπον τον λεγόμενον του αγίου νικολάου , .. κατέχει δε ταύτην ωσαύτως και το ρηθέν μονύδριον του αγίου νικολάου το επικεκλημένον φούσκα μετά των ειρημένων πατοίκων αυτού’ και λοιπών δικαίου τούτων». (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, Χρυσόβουλο (4) 1320 σελ.114).
Ο Leake το 1805 πεντακόσια χρόνια αργότερα από τον Aδρόνικο Β’ Παλαιολόγο , επίσης αναφέρει και επιβεβαιώνει την ίδια πεδιάδα του Παλαιολόγου από το 1320 , « την πεδιάδα του Άστρους» στο Ξεροκάμπι ,κοντά στον Αγιάννη του Άστρους.
Από, Leake Travels in Morea . «Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).
Το κάστρο Εστέλλα, «Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους , στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Είναι αυτονόητο, ποτέ και πουθενά δύο γειτονικά κάστρα δεν είχαν το ίδιο όνομα . Τεκμηριωμένα το Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους βρίσκεται στον Αγιάννη και δεν υπαρχει άλλο γειτονικό κάστρο με το όνομα Εστέλλα,η Κάστρου του Άστρους, τελεία και πάβλα. Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή
“ Και δη εν τη αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως αναφέρεται ότι ο πρίγκιψ του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς ευκολωτέραν υποταγήν των Τσακώνων έκτισε , τω 1256, το κάστρον, όπερ καλείται la Estella” Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (Μνείαι του Άστρους. σ.93» ….
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές.… ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(Μνείαι του Άστρους. σελ 99-100)
«Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93)
«Προφανώς το Estella τούτο είναι το Άστρος» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93 )
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Kεντρικός πύργος Άστρους (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
«Η σημαντικη αυτή οχύρωση είναι η Εστέλλα του Αραγωνικού Χρονικού το κάστρο έχτισε ο Βιλλαρδουίνος στο βόρειο άκρο του Πάρνωνα. Ειναι επίσης άλλο ένα από τα πολλά κάστρα της Ωριάς,Έχει περιγραφεί επαρκώς από τον Antoine Bon και τον Πέππα»
«Γνωρίζουμε ότι μετά την κατάκτηση της Μονεμβασίας ο Βιλλαρδουίνος έχτισε ένα κάστρο το 1256 πάνω στα βουνά για να ελέγχη τους Τσάκωνες. Η σχετική αναφορά στο «Βιβλίο των Άθλων» έχει ως εξής. Et le princep por mellor fenyorear los fizo alli un castiello suso en las montagnas, el qual se clama la Estella (Libro σ.49»
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Τείχη της ακρόπολης του Άστρους (Κάστρο Eστέλλα στον Αγιάννη)
Θέση:Το κάστρο εντοπίζεται σε φυσικό έξαρμα με υψόμετρο 1.008μ. στα νοτιοανατολικά του οροπεδίου Ξερόκαμπος και ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος…..
Σήμερα, το ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό ως Estella ((μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα Κάστρο της Ωριάς, το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του…..
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας. Το 1463 πέρασε στα χέρια των Ενετών, ενώ το 1467 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να κατέχει στρατιωτική σημασία για τους Οθωμανούς μετά και την κατάληψή του.
Βιβλιογραφία
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-210
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 178, 182-185
Ρωμαίος Α., Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας, Πελοποννησιακά Β΄(1957), 23-24
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 152, 155-158
Σφηκόπουλος Ι.,Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 199-201
Buchon A., Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1843, 397
Buchon A., Recherches historiques sur la principauté francaise de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1845, 65
Bees N., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», ByzantinischeZeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Hopf Ch., Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin, Weidmann, 1873, 202-203, 205-206
Zakythinos A., Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 164
Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία.Το κάστρο βρίσκεται επάνω σε έναν χαρακτηριστικό κωνικό λόφο, σε ένα γυμνό οροπέδιο που λέγεται «Ξεροκάμπι», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος της Βόρειας Κυνουρίας.
Η θέση δίνει τη δυνατότητα κατόπτευσης μιας μεγάλης περιοχής, σε μεγάλη ακτίνα. Επιτηρεί τη δίοδο η οποία αρχίζει από το Άστρος και την αρχαία Θυρέα, περνάει κάτω από όρος Ζυγός (πρόβουνο του Πάρνωνα) για να καταλήξει στη Λακεδαίμονα…..
Το κάστρο Estella αναφέρεται στην αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως. Σύμφωνα με το Χρονικό, ο πρίγκιπας της Αχαΐας Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος έχτισε το 1256, λίγο μετά την κατάκτηση της Μονεμβασιάς (το 1248), το Castello della Estella για να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες που κατοικοέδρευαν “suso en laσ montanyas”, δηλαδή «επάνω εις τα όρη» (προφανώς σε Σίταινα, Καστάνιτσα, Πραστό).
Οι ιστορικοί Νίκος Βέης, Σπ. Λάμπρος, Κ.Ρωμαίος και Αδ.Αδαμαντίου ταύτισαν με πειστικά επιχειρήματα το κάστρο αυτό του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως με την οχύρωση στο Ξεροκάμπι.
Οπότε σήμερα θεωρείται δεδομένο ότι το κάστρο στο Ξεροκάμπι είναι το φράγκικο οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος). Το κάστρο αυτό έχει μείνει γνωστό και με το δημώδες όνομα «Κάστρο της Ωριάς», το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, συνδεόμενο με θρύλους γύρω από την κατάληψή του.
Το κάστρο Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας.
Η πόρτα του Κάστρου Εστέλλα στον Αγιάννη, στο βάθος διακρίνεται το Ξεροκάμπι του Αγιάννη , “πεδιάδα του Άσtρους” (Leake) , “του άστρου την περι τον κάμπον της μαλεβής“ (Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος) .
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης αναφέρει “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο” το Κάστρο Estella =Άστρος, βρίσκεται στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη.
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 . σελ 86,87).
Χτίστηκε το 1256 από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Β΄ Βιλλαρδουίνο (1246-1278) στη στρατηγική αυτή θέση, στο πέρασμα από τη Λακεδαίμονα προς τη Θυρέα και γενικότερα την Αργολίδα, για να καταφέρει να κυριαρχήσει στην Πελοπόννησο και να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες και Μελιγγούς. Επίσης, η ορεινή θέση ήταν κατάλληλη, εφόσον οι παράλιες περιοχές είχαν εγκαταλειφθεί λόγω των πειρατικών επιδρομών και της ελονοσίας που μάστιζε τους πληθυσμούς στις βαλτώδεις εκτάσεις.
Κάστρο Παραλίου Άστρους
Κάστρο Παραλίου Άστρους, το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ-ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012»Πρόσβαση στο Κάστρο .Ο επισκέπτης συναντά πρώτα το φυλάκιο του αρχαιολογικού χώρου και ύστερα τον ανατολικό εξωτερικό περίβολο του οχυρού. Η είσοδος στην εσωτερική αυλή του κάστρου πραγματοποιείται μέσω λίθινης κλίμακας και από την ανατολική πύλη.
Πολλοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν . Η μελέτη των καταλοίπων του Κάστρο Παραλίου Άστρους επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο του 15ου αιώνα η αργότερα τον 17ουαιώνα. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estellaκαι σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , όπως λανθασμένα και ατεκμηρίωτα αναφέρεται σε φυλλάδια και στο διαδύκτιο. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν σχετικές επιστημονικές μελέτες, είναι κρυφές…. Σίγουρα ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος δεν έχτισε δύο κάστρα το 1256 για να υποτάξει τους Τσάκωνες. Το κάστρο Estella (=Άστρος) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικόανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ), για τον έλεγχο των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία και πειστικές αναφορές και από κανένα ιστορικό μελετητή που να συνδέει το Κάστρο Παραλίου Άστρους με το κάστρο Εστέλλα και ταυτόχρονα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται από ιστορικούς μελετητές πιθανά είναι το Αστρίτσι= «Astritzi» των Ενετών (Ν.Βέης και άλλοι). Δεν υπάρχει μια στοιχειώδης βιβλιογραφία που το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται σαν κάστρο Εστέλλα . Ποτέ στις αναφορές στα διάφορα φυλλάδια και κείμενα ότι το Κάστρο Παραλίου Άστρουςείναι το κάστρο Estella, δεν αναφέρονται ιστορικά στοιχεία και οι πηγές διακεκριμένων ιστορικών μελετητών, απλούστατα γιατί δεν υπάρχουν. Ο καθένας πιστεύει και γράφει ότι καταλαβαίνει… Όμως οι αναφορές χωρίς τεκμήρια και αξιόπιστες πηγές δεν είναι ιστορία ούτε επιστημονική μελέτη και πάντοτε θεωρούνται από όλους «ανωφελές διήγημα». ( Πολύβιος , 202 π.Χ. – 120 π.Χ.).
Επίσης λανθασμένα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται σαν το Κάστρο Άστρους, αν και διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές, καστρολόγοι, το ΥΠΠΟΑ ,ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας και όλος ο ντουνιάς σε χιλιάδες σελίδες βιβλιογραφίες , ακόμα και σε κείμενα του ομίλου Πυράμια ,αναφέρεται σωστά με το όνομα Κάστρο Παραλίου Άστρους. Άλλωστε το «Castiello la Estella»Kάστρο του Άστρους συμφωνούν όλοι οι στορικοί μελετητές και καστρολόγοι είναι το γειτονικό κάστρο στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη από το 1256. Η ονομασία και άλλου κάστρου της περιοχής που κτίστηκε πολύ αργότερα από το 1256,( όταν κτίστηκε το Κάστρο Άστρους στο Ξεροκάμπη του Αγιάννη) , με το ίδιο όνομα Kάστρο Άστρους , είναι αδιανόητη ,αναξιόπιστη και βρίσκεται μόνο στα «ανωφελή διηγήματα» ,εκτός ότι είναι έκδηλα λανθασμένη προκαλεί αναμφισβήτητα αδικαιολόγητη σύγχυση στους αναγώστες της ιστοριογραφίας .
Με την ευκαρία θέλουμε να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και μη διακεκριμένοι μελετητές , που αυτοαποκαλούνται ιστορικοί μελετητές…,, και τηλεοπτικές εκπομπές για τα “τοπόσημα” , που αναφέρουν η Σχολή Καρυτσιώτη βρίσκεται στην Παλιόστερνα και η Εθνοσυνέλευση έγινε στον Ατσίγγανο… Με άλλα λόγια είναι σχετικά , «Γιατί όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία].” Εκαταίος ο Μιλήσιος (περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Πολλοί ιστορικοί μελετητές συμφωνούν τεκμηριωμένατο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estellaκαι σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο και το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικόανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ).Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνο σίγουρα δεν έχτισε δύο κάστρα το 1256.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα για το Κάστρο Παραλίου Άστρους
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου¨(Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 99).
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται πιθανά είναι το«Astritzi» των Ενετών,αλλά δεν συμφωνον με αυτό όλοι οι ιστορικοί μελετητές, και ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios)(Ν.Βέης και άλλοι).
Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας.
Έχει υποστηριχθεί ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους είχε προηγηθεί μεσαιωνικό κάστρο, υπόθεση που λόγω απουσίας επαρκών στοιχείων δεν γίνεται να επιβεβαιωθεί. Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με την ανακατάληψη της περιοχής το 1715 από τους Οθωμανούς και την οικοδομική τους δραστηριότητα για τον έλεγχο τοπικών κινημάτων. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012. Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου είναι σχετικά καλή. Οι εξωτερικοί περίβολοι έχουν υποστεί φθορές και καταρρεύσεις της λιθοδομής, γεγονός που καθιστά την επίσκεψη στα σημεία αυτά επικίνδυνη. Η οικία Ιωάννη Ζαφειρόπουλου βρίσκεται σε κακή κατάσταση διατήρησης, αυτή του Κωνσταντίνου Ζαφειρόπουλου σε μέτρια, ενώ η οικία του Παναγιώτη είναι η καλύτερα σωζόμενη.
Βιβλιογραφία
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», ΠελοποννησιακάΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-209
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 176-177
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 150-155
Σφηκόπουλος Ι.,Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 198
Φιλιππίδης Δ., «Κυνουρία», Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α’, τ. 4, Αθήνα 1985, 170-173
Bees N. A., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», ByzantinischeZeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Zakythinos A. , Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 78, 164, 166
Υπάρχει μια θεωρία ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο. Όμως αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν υποστηρίζεται από ευρήματα ή από ιστορικές πηγές.
Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: Η πρώτη φάση αφορά την περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς. (Εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί οχύρωσαν κάποιες θέσεις για να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή φοβούμενοι τους Τσάκωνες αλλά και την επιστροφή των Ενετών.)
Από, Αρβανίτη Σμ., Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας.(2007)
«H ύπαρξη κάστρου στην ίδια θέση ,από την Βυζαντινή περίοδο η την Ενετοκρατία ,δεν επιβεβαιώνεται ως τώρα απο οικοδομικά λέιψανα.»
«Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, με επιφύλαξη, μπορούν να διακριθούν δύο οικοδομικές φάσεις . Στη πρώτη ανήκουν ο εξωτερικός οχυρωματικος περίβολος… Συνεπώς εντάσσεται στην οικοδομική δραστηριότητα είτε κατά το διάστημα της Β’Ενεκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1689-1715) και στα οχυρωμτικά έργα που κατασκεύασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή για να αντιμετωπίσουν κυρίως τοπικά κινήματα είτε της Β’ Τουρκοκρατίας μετά το 1715».
«Με τα δεδομένα αυτά, η πρώτη οικοδομική φάση του Κάστρου του Παραλίου Άστρους τοποθετείται στην περίοδο από τα τέλη του 17ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα» (σελ.395).
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης Παράλιο Άστρος (2023) αναφέρει «Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος». Eπίσης αναφέρει «πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι».
Από, Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη (σελ.87
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 . σελ 86,87).
Δυτικά και νότια στο λοφίσκο σώζονται ίχνη κατοίκησης από την 3η χιλιετία π.Χ. έως και το 2ο αιώνα π.Χ. , ενώ στην κορυφή του δεσπόζει Κάστρο. Για την ίδρυσή του δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα και η χρονολόγησή του στη βυζαντινή ή ενετική περίοδο δεν επιβεβαιώνεται έως τώρα από οικοδομικά λείψανα.
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Στο παραπάνω χάρτη διακρίνονται στα ενδότερα ο οικισμός Toastri, που είναι το σημερινό Άστρος, το σημείο Laprici (Astritzi) που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους και το νησί Stella που είναι η χερσόνησος του Παραλίου Άστρους . Σε διάφορες αναφορές του 1516, 1545,1547, 1570,1650 αναφέρονται το Toast(r)ι ,Toastri, σαν μεσογειακό τοπογραφικό σημείο και ανατολικά , νότια ανατολικά, βρίσκεται το τοπογραφικό σημείο Astritzi, Ostrici, Laprici σαν κάστρο και Stella σαν νησί. Σε τοπικά φυλλάδια λανθασμένα η αναφορά στους Ενετικούς χάρτες Stella για την χερσόνησο Παραλίου Άστρους (ήταν νησί πριν τον 5ο π.χ. αιώνα) ανεξήγητα και ατεκμηρίωτα συγχέεται με το κάστρο Estella ,που βρίσκεται στον Αγιάννη του Άστρους. Το κάστρο του Παραλίου Άστρους, δεν αναφέρεται από κανέναν ιστορικό μελετητή με το όνομα Estella (Εστέλλα), αλλά πολλοί ιστορικοί μελετητές συμφωνούν είναι το κάστρο Astritzi, Astrici, Ostrici, Laprici . Υπάρχουν αρκετοί Ενετικοί χάρτες που αναφέρουν την χερσόνησο με το όνομα Stella (Στέλλα) αλλά δεν υπάρχει χάρτης που αναφέρει την χερσόνησο η το κάστρο Παραλίου Άστρους με το όνομα Estella (Εστέλλα). Αυτονόητα άλλο είναι το νησί Stella , που είναι η χερσόνησος του Παραλίου Άστρους , και άλλο είναι το κάστρο Estella στον Αγιάννη.
Το 1516…« εν τω μνημείω τούτω λέγω,σημειούται toastri (= το Άστρος ) και Οstrici(= Αστρίτσι) … “Οθεν εξ όλων των προμνημονευθέντων μαρτυρίων, και άλλων τινων μεγαγενεστέρων χρόνων , ελέγχεται ότιτο Αστρίτσι είναι διάφορον του Άστρους τοπογραφικόν σημείον»( Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 98)
Επίσης σε αναφορές του Stefano Magno to 1463,1467,1469 και άλλων για τα κάστρα του Μορέως το 1471 αναφέρονται δύο τοπογραφικά σημεία (κάστρα) Astro και Astrici , Astro και Astritzi.( Ν.Φλούδας Θυρεατικα Β. σελ 38). Οι παραπάνω αναφορές «Astro» είναι για το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη ,στην τοποθεσία Ξεροκάμπι,όπως αναφέρουν πειστικά ο Ν.Βέης και πολλοί άλλοι ιστορικοί μελετητές και οι αναφορές Astrici και Astritziείναι για το κάστρο Παραλίου Άστρους.
Δια ταύτα, για το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Τεκμηριωμένα, αναμφισβήτητα,οριστικά και τελεσίδικα το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) είναι το κάστρο που βρίσκεται στη τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους, όπως συμφωνούν όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , καιτο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella, ποτέ δεν ήταν το Κάστρο Άστρους (Κάστρο Άστρους ήταν από το 1256 το γειτονικό Καστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , ας μην προκαλούμε σύκχυση στην γειτονιά μας με το ιδιο όνομα για δύο κάστρα… ) , σίγουρα το Κάστρο Παραλίου Άστρους δεν χτίστηκε το 1256 , αλλά χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα, όπως συμφωνούν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , και πιθανά ήταν το Αστρίτσι (Astritzi) των Ενετών, όπως αναφέρουν μερικοί ιστορικοί μελετητές.
Στα μεγάλα ατεκμηρίωτα παραμύθια στα φυλλάδια και στο διαδίκτυο ,που πάντοτε δεν περιέχουν αναφορές και ιστορικά στοιχεία από αξιόπιστες πηγές ,που ονομάζουν ατεκμηρίωτα και αυθαίρετα το Κάστρο Παραλίου Άστρους «Castro Estella», αναμφισβήτητα «λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα»( Πολύβιος, 202 π.Χ. – 120 π.Χ.) και γίνεται έκδηλο « όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία.» ( Εκαταίος ο Μιλήσιος , περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Οι δύο φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα , που αναφέρεται «Κεντρικός πύργος Άστρους» και «Τείχη της ακρόπολης του Άστρους» είναι Από το Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών
Οι άλλες φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή.
Η εκπομπή της ΕΡΤ Τοπόσημα του 1821 -Επίδαυρος, Άστρος, Τροιζήνα, που ήταν εκτός θέματος σχετικά με το ιστορικό Άστρος, με τις ανακρίβειες και τις άσχετες μπαρούφες ,αφού βάλλανε ένα δανεικό πεινασμένο « λύκο να φυλλάξει τα πρόβατα» του γείτονα , δεν ξεχάστηκε από την τοπική κοινωνία, ούτε θα ξεχασθεί ποτέ. Αντίθετα μας άνοιξε τα μάτια και «διαβαζουμε την ιστορία μας» που δεν «ξαναγράφεται ούτε σβήνεται» με τίποτα . Πως να σβηστεί το Χρονικό του Μορέως και η διακήρυξη της Β’Εθνοσυνέλευσης ¨ του Έθνους των Ελλήνων»….
Διαβάζοντας την ιστορία μας βρήκαμε ενδιαφέροντα θέματα σχετικά με τα κάστρα μας, από βιβλιογραφία πουμας πρότεινε το Υπουργείο Πολιτισμού, και θέλουμε να μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας που ενδιαφέροντε για ιστορικά θέματα και εκείνους που «διαβάζουν την ιστορία μας».
Από το Υπουργείο ΠολιτισμούΥΠΠΟΑ/ΕΦΑΑΡΚ/ Α.Π. 91048/03-03-2022
«Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:»
Το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
Διακρίνεται παραπάνω ο κεντρικός πύργος του Κάστρου Εστέλλα (Άστρους) στον Αγιάννη . Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης ) είχε και την ονομασία Άστρος, Αγιάννης Άστρους, Επάνω Άστρος, Ορεινό Άστρος , Αγιαννίτικα Καλύβια.
..”.Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.”(σελ 99-100)
Κοντά στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας , που ήταν πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 , στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξεροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος). Το Κάστρο Εστέλλα έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Από, ΝίκοΑ. Βέη , Μνείαι του Άστρους
«Ηδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου ¨(σελ 99)
Όταν η επανάσταση στο δεύτερο έτος έδειχνε τις δυσκολίες που υπήρχαν, οι Άγγλοι φίλοι μας έστειλαν ένα ναύαρχο να συμβιβάσει τους εμπολέμους .Ο ναύαρχος συνάντησε τον γέρο του Μωριά στο Ναύπλιο και του ζήτησε να συμβιβαστεί με τους Τούρκους κατακτητές και ο γέρος του Μωριά έδωσε την απάντηση.Τι λέει παρακάτω ο γέρος του Μωριά με δύο λόγια τα λέει όλα.
Εμείς δεν παραδοθήκαμε ποτέ,πολεμάμε τους Τούρκους κατακτητές ασταμάτητα τετρακόσια χρόνια στα κάστρα μας ,στους κάμπους και στα βουνά, και για να καταλάβει καλύτερα ο ναύαρχος συνέχισε .
Φωτιά και τσεκούρι στους συνεργάτες των κατακτητών.
Ο ναύαρχος κατάλαβε καλά και η συνάντηση τελείωσε γρήγορα.
Το Kάστρο της Ωριάς καταλαμβάνει την κορυφή και το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής πλαγιάς ενός κωνικού υψώματος, στο οροπέδιο Ξηροκάμπι, στην κορυφή πρόβουνου του Πάρνωνα – Μαλεβού, σε υψόμετρο περ. 250μ. από το οροπέδιο και 980μ. από τη θάλασσα, στα όρια Αγιάννη – Αγίου Πέτρου.
Η ονομασία Κάστρο της Ωριάς οφείλεται στο θρύλο σύμφωνα με τον οποίο κατά την μακρόχρονη πολιορκία του Κάστρου από τους Τούρκους, η όμορφη (ωριά) κόρη του καστελλάνου εξαπατήθηκε από έναν πολιορκητή που μεταμφιέστηκε ζητώντας βοήθεια και μπαίνοντας, άνοιξε την πύλη στους υπόλοιπους. Η βασιλοπούλα χώθηκε σ’ ένα βαγένι για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων και κύλησε στο ρέμα, το καλούμενο «της βασιλοπούλας το ρέμα».
Χτίστηκε το 1256 από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Β΄ Βιλλαρδουίνο (1246-1278) στη στρατηγική αυτή θέση, στο πέρασμα από τη Λακεδαίμονα προς τη Θυρέα και γενικότερα την Αργολίδα, για να καταφέρει να κυριαρχήσει στην Πελοπόννησο και να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες και Μελιγγούς. Επίσης, η ορεινή θέση ήταν κατάλληλη, εφόσον οι παράλιες περιοχές είχαν εγκαταλειφθεί λόγω των πειρατικών επιδρομών και της ελονοσίας που μάστιζε τους πληθυσμούς στις βαλτώδεις εκτάσεις.
Σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση και διακρίνεται τμήμα των τειχών του, η Πύλη Εισόδου, καθώς και τα ερείπια του κεντρικού πύργου.
Το Παράλιο Άστρος απέχει από την Αθήνα 170 χιλιόμετρα, 49 από την Τρίπολη, 32 χιλιόμετρα από το Ναύπλιο και αποτελεί τον δημοφιλέστερο θερινό προορισμό της Αρκαδίας. Ο παλαιότερος οικισμός είναι χτισμένος στις πλαγιές λοφίσκου που σχηματίζεται σε μικρή χερσόνησο αστεροειδούς σχήματος – την καλούμενη «Νησί», ενώ ο σύγχρονος οικισμός πλέον εκτείνεται κατά μήκος της μεγάλης παραλίας.
Δυτικά και νότια στο λοφίσκο σώζονται ίχνη κατοίκησης από την 3η χιλιετία π.Χ. έως και το 2ο αιώνα π.Χ. , ενώ στην κορυφή του δεσπόζει Κάστρο. Για την ίδρυσή του δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα και η χρονολόγησή του στη βυζαντινή ή ενετική περίοδο δεν επιβεβαιώνεται έως τώρα από οικοδομικά λείψανα.
Η σημερινή μορφή του Κάστρου χρονολογείται στα επαναστατικά χρόνια (1824-25) και είναι έργο των αδελφών Ζαφειρόπουλων, με καταγωγή από τον Άγιο Ιωάννη Κυνουρίας, πλούσιων εμπόρων που διέπρεψαν στο εξωτερικό και επέστρεψαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για να αγωνιστούν κατά των Τούρκων. Οι Ζαφειρόπουλοι χρησιμοποίησαν και ενίσχυσαν την υπάρχουσα παλαιότερη φρουριακή κατασκευή για να χρησιμοποιηθεί ως αμυντικό προπύργιο και καταφύγιο των κατοίκων και, επιπλέον, έκτισαν τρεις κατοικίες για τους ίδιους. Από το Κάστρο αυτό, στις 5-6 Αυγούστου 1826, οι Έλληνες απέκρουσαν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά κατά την επιδρομή του στην Πελοπόννησο.
Στο Νησί βρίσκονται οι ναοί του Αγίου Βασιλείου (ξεκίνησε να χτίζεται την εποχή του Βασιλέα Όθωνα, από το 1833) και δίπλα στο Κάστρο, ο παλαιότερος ναός της Ευαγγελίστριας, που η ίδρυσή του συνδέεται με την ίδρυση και λειτουργία του Κάστρου.
Στην κεντρική πλατεία του Παραλίου Άστρους, στα ριζά του λοφίσκου, βρίσκεται η προτομή του οπλαρχηγού του ’21 και οικιστή του Παραλίου Άστρους Πάνου Ζαφειρόπουλου ή Άκουρου.
Το Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
“Το Παλαμήδι είναι η μάννα των κάστρων ” “Το Παλαμήδι είναι ένα από τα ωραιότερα κάστρα της Ελλάδας και το μεγαλύτερο και καλύτερα διατηρημένο φρουριακό συγκρότημα της Ενετοκρατίας”
Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:
Το Κάστρο Παραλίου Άστρουςδεν είναι το κάστρο Estella, όπως λανθασμένα και ατεκμηρίωτα αναφέρεται σε φυλλάδια και στο διαδύκτιο . Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται πιθανά είναι το Αστρίτσι «Astritzi» των Ενετών,αλλά δεν συμφωνον με αυτό όλοι οι ιστορικοί μελετητές, και ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios)(Ν.Βέης και άλλοι). Όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων κτίστηκε αργότερα από το 1256 , το 15ον η 17ο αιώνα και επισκεύαστηκε το 1824-1825 από τον Πάνο Ζαφειρόπουλο η Άκουρο και τους αδερφούς του Κωνσταντίνο και Ιωάννη.
Το κάστρο Estella (=Άστρος) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικόανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ), για τον έλεγχο των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
“Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος”.(Ν.Βέης Μνήμαι του Άστρους (σελ 99,100)
«Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).
«περί τον αιγιαλόν του άστρουεις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου¨(Ν.Βέης Μνήμαι του Άστρους ,σελ 99)
ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012 –
ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012
Τίτλος ΦΕΚ Έγκριση οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου της περιοχής «Νησί» στο Παράλιο Άστρος, Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Κάστρο Παραλίου ¨Αστρους, το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ-ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012
Την έγκριση οριοθέτησης ως ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της θέσης «Νησί Παραλίου Άστρους», στο Δήμο Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου, για λόγους προστασίας των αρχαιολογικών καταλοίπων που δηλώνουν τη συνεχή χρήση της θέσης από τα προϊστορικά έως και τα σύγχρονα χρόνια και ιδιαίτερα:
– Των αρχαίων καταλοίπων στη νότια κορυφή του λόφου, που δηλώνουν την ύπαρξη οικισμού προϊστορικών χρόνων.
– Του αρχαίου τείχους στα βορειοδυτικά, που ταυτίζεται με το «επί θαλάσση τείχος» των Αιγινητών.
– Των ρωμαϊκών καταλοίπων στη θέση «Άστρον».
– Του Κάστρου της Φραγκοκρατίας (Κάστρο Ζαφειρόπουλου) στα νότια. Τα όρια του ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου αποτυπώνονται με συνεχή κόκκινη πολυγωνική γραμμή στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα κλίμακας 1:5000 με σημεία 1, 2, 3, …44, 1, σύμφωνα με τον συνημμένο πίνακα ζευγών συντεταγμένων των κορυφών του πολυγώνου.
Ο Πάνος (Άκουρος) Ζαφειρόπουλος , είναι ένας από τους σημαντικότερους, η ορθότερα ο σημαντικότερος Αγιαννίτης πριν την επανάσταση του 1821 και η προσφορά του στη Θυρεάτιδα Γη και την πατρίδα είναι ανυπολόγηστη και πέρασε στα ψιλά γράμματα της ιστορίας, δεν αναφέρεται στα βιβλία της ιστορίας και είναι παράξενα άγνωστος για τις μεγάλες προσφορές του στην πατρίδα μας.
Το αρχοντικό των Ζαφειροπουλαίων στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται πολύ κοντά κάτω από την σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη και πάνω από την πηγή Σουληνάρι. Εδώ ο Άκουρος έσωσε και μετέφερε προσωρινά τα καπνισμένα 1500 βιβλία της σχολής Καρυτσιώτη πριν τα μεταφέρει για καλύτερη προστασία στο κάστρο του Παραλίου Άστρους.
“Στις αρχές Ιουλίου 1826, το στρατιωτικό σώμα του Πάνου Ζαφειρόπουλου κατέσφαξε 400 Άραβες σε ενέδρα που είχε στήσει στον Μεχμέτ αγά της Τριπολιτσάς. Αυτό ήταν πολύ βαρύ πλήγμα για τους Οθωμανούς. Γι’ αυτό ο Ιμπραήμ πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Άγιο Ιωάννη και ολόκληρη την επαρχία του Αγίου Πέτρου”
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει προσωρινά, ούτε στην μάχη της 5 και 6 Αυγούστου 1826 στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη διασώθηκαν έξυπνα και προνοητικά από τον Άκουρο 1500 βιβλίαγιατί γνώριζε την αξία τους , αρχικά στο αρχοντικό του στον Αγιάννη και αργότερα μεταφέρθηκαν στην οικία των Ζαφειροπουλαίων στο Κάστρο Παραλίου Άστρουςη Ζαφειρόπουλοων .Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.”
«Στο Παράλιο Άστρος και στην νότια κορυφή του λόφου (νησί) που δεσπόζει του λιμανιού, υπάρχει κάστρο από τα χρόνια της φραγκοκρατίας. Συχνά αναφέρεται και σαν Κάστρο (ή Πύργος) των Ζαφειρόπουλων………….
Στα μεταγενέστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας το κάστρο διαμορφώθηκε σε ισχυρό αμυντικό συγκρότημα.
Τον 18ο αιώνα, τρεις αδελφοί, οι αδελφοί Ζαφειρόπουλοι, εύποροι έμποροι στο εξωτερικό, επέστρεψαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για να αγωνιστούν κατά των Τούρκων και οικοδόμησαν στο χώρο του κάστρου τρεις κατοικίες, διαμορφώνοντας παράλληλα το εσωτερικό του. Οι κατοικίες αυτές είναι χαρακτηριστικά δείγματα της προεπαναστατικής αρχιτεκτονικής της περιοχής και σώζονται μέχρι σήμερα, οι δύο πρώτες σε ημιερειπωμένη και η Τρίτη σε ερειπωμένη κατάσταση.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Έχει τετράπλευρη κάτοψη και διατηρεί μεγάλο τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου και έναν από τους οχυρούς του πύργους. Σώζονται επίσης δύο εξωτερικές πύλες του κάστρου.
Το Κάστρο στην Τέχνη και στο Λόγο
Η κατασκευή του κάστρου μαρτυρείται από γράμμα που στέλνει τον Αύγουστο του 1684 στο Βενετό αρχιστράτηγο Μοροζίνι επιτροπή Μανιατών, στο οποίο αναφέρεται ότι ο Οθωμανός κατακτητής
“…Αγκαλά νά έφτιασε και ένα άλλο (κάστρο) εις την Ζαρνάτα, όπου είναι το τέλος του τόπου μας…”
Αλλά κι από το Γάλλο περιηγητή Spon, ο οποίος επισκέφθηκε το Μοριά το 1675, και γράφει, εννοώντας τα κάστρα της Κελεφάς και της Ζαρνάτας:
…”Όταν ευρισκώμεθα όχι πολύ μακράν από την Μάνην, είχαμε την ευχαρίστησιν να πληροφορηθώμεν από μερικούς Μανιάτας, οι οποίοι ήσαν ναύται επί του πλοίου μας, περί της παρούσης καταστάσεως του τόπου των. Μας είπαν ότι προ τινός καιρού ο Τούρκος του υπεχρέωσε με πανουργίαν να συγκατατεθούν εις το να κτίση και έκτισε δύο κάστρα εις τα παράλιά των…”»
«Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας….” κοντά στον Αγιάννη (2χλμ).
“Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι….. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.”
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξηροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξηροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος. Το κάστρο Εστέλλα έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256.
Όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων χτίστηκε πολύ αργότερα από το 1256 , το 15ον η 17ο αιώνα και επισκεύαστηκε το 1824-1825 από τον Πάνο Ζαφειρόπουλο η Άκουρο και τους αδερφούς του Κωνσταντίνο και Ιωάννη. Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων αναφέρεται πιθανά είναι το Αστρίτσι «Astritzi» των Ενετών.
Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαιτου Άστρους
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου laEstella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαιτου Άστρους.σελ 99),
Από, Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας
«Με τα δεδομένα αυτά, η πρώτη οικοδομική φάση του Κάστρου του Παραλίου Άστρους τοποθετείται στην περίοδο από τα τέλη του 17ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα» (σελ.395)
Από, Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη (σελ.87)
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης αναφέρει το Κάστρο Estella =Άστροςσίγουρα βρίσκεται στη Ξεροκάμπι του Αγιάννη. «Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπαςτου Μορέως ΓουλιέλμοςΒιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Φάκλαρης , (2023) σελ 86,87).
Υπάρχει μια θεωρία ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο. Όμως αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν υποστηρίζεται από ευρήματα ή από ιστορικές πηγές.
Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: Η πρώτη φάση αφορά την περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς. (Εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί οχύρωσαν κάποιες θέσεις για να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή φοβούμενοι τους Τσάκωνες αλλά και την επιστροφή των Ενετών.)
Έχει υποστηριχθεί ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους είχε προηγηθεί μεσαιωνικό κάστρο, υπόθεση που λόγω απουσίας επαρκών στοιχείων δεν γίνεται να επιβεβαιωθεί. Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ουαι. και του τέλους του 18ουαι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με την ανακατάληψη της περιοχής το 1715 από τους Οθωμανούς και την οικοδομική τους δραστηριότητα για τον έλεγχο τοπικών κινημάτων. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
Σημαντική στιγμή για την ιστορία του κάστρου αποτελεί η μάχη στις 5-6 Αυγούστου 1826, όπου οι αγωνιστές υπό τον Παναγιώτη Ζαφειρόπουλου αντιμετώπισαν ηρωικά τον στρατό του Ιμπραήμ, τον οποίο ηγούταν ο Σουλεϊμάν πασάς και ανάγκασαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα να τραπούν σε φυγή.
Πηγές
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα,Πελοποννησιακά, Παράρτημα27 (2007), 385-410
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων σήμερα περιμένει υπομονετικά για μια στοιχειώδη συντήρηση, αναστήλωση και προβολή από τις αρμόδιες αρχές.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
«Ο μαγευτικός και λαμπρός Πάρνωνας, πανέμορφες και διαμαντένιες παραλίες, ψαροχώρια και λουτροπόλεις, τα γραφικά χωριά του Πάρνωνα με τη μοναδική τους φυσιογνωμία, ταυτότητα και αρχιτεκτονική, η μυθολογία, οι δεκάδες αρχαιολογικοί χώροι, η πλούσια ιστορία, η ανεξάντλητη λαϊκή παράδοση, τα βυζαντινά μνημεία, μοναστήρια και ασκηταριά, η Τσακωνιά, η χλωρίδα της περιοχής με τα σπάνια φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, η ενδιαφέρουσα πανίδα, ο υγρότοπος του Μουστού, καταπληκτικά φαράγγια και οροπέδια, η Δίνη, σπήλαια, αλώνια, πηγάδια, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλοι και νεροτριβές, κάστρα, φυλάκεια, πύργοι και πυργόσπιτα, χάνια, ασβεστοκάμινα, λιοτρίβια, ληνοί, παραδοσιακοί φούρνοι, ξερολιθιές, στάνες και στρούγκες, παλιά μονοπάτια, γιορτές γης, πανηγύρια, «ανταμώματα» και τόσοι άλλοι θησαυροί, αποτελούν τα «προϊόντα» μιας τουριστικής βιομηχανίας ικανής να μαγέψει και να κερδίσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.”
Με κύριο χαρακτηριστικό της περιοχής το «αντάμωμα» του όμορφου βουνού με τη στραφταλίζουσα θάλασσα, ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας προσκαλεί τους επισκέπτες του σε ένα μαγευτικό ταξίδι.»
Το όνομα Πάρνωνας σημαίνει λαμπερή κορυφή, από το φως του δύοντος ηλίου ή από το φως της σελήνης…. ή «Κρόνιον Όρος», δηλαδή το ιερό βουνό του Κρόνου.
Το φαράγγι Λεπίδας, όπου δεσπόζουν οι εντυπωσιακοί καταρράκτες,βρίσκεται κοντά στα παραδοσιακά χωριά Άγιος Ιωάννης(Αγιάννης) και Πλάτανος.
Χλωρίδα
Η περιοχή της Βόρειας Κυνουρίας δικαίως μπορεί να χαρακτηριστεί βοτανικός παράδεισοςμεμεγάληοικολογικήαξία.
Αν και δεν έχει γίνει πλήρης και συστηματική καταγραφή της χλωρίδας του Πάρνωνα είναι σίγουρο πως από τους πρόποδες έως τις κορφές του φύονται περισσότερα από χίλια είδη και υποείδη. Έχουνκαταγραφεί 113 σπάνιαφυτά, μοναδικάστονΕυρωπαϊκόχώροκαι 16 τοπικοενδημικά, φυτάδηλαδήπουδενσυναντώνταισεκανέναάλλομέροςτουκόσμου. Τα σπάνια αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά του Πάρνωνα, γνωστά από την αρχαιότητα, προσθέτουν άλλη μια δυναμική στη χλωρίδα της περιοχής.
Η κορυφή του όρους Πάρνωνα είναι από τους ελκυστικότερους προορισμούς των ορειβατών. Η ύπαρξη του ορειβατικού καταφυγίου του Πάρνωνα στη θέση Αρνόμουσγα, στα σύνορα με το νομό Λακωνίας, έχει συμβάλλει πολύ στην ανάπτυξη του ορειβατικού και πεζοπορικού τουρισμού στην περιοχή
Η Μονή Μαλεβής, βρίσκεται στον επαρχιακό δρόμο Αγιάννη Τρίπολη ,μετά το “Ξεροκάμπι” που εκεί διακρίνεται το φημισμένο κάστρο της “Ωριάς “,πριν το γραφικότατο και ιστορικό Άγιο Πέτρο Κυνουρίας
“Στην περιοχή γύρω από τη Μονή Μαλεβής, στην Κυνουρία, εκτείνεται το μοναδικό στην Ευρώπη δάσος από δενδρόκεδρους, που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης και προστατεύεται από το δίκτυο Natura 2000.
Ο δενδρόκεδρος ή γιουνίπερος ή συριακή άρκευθος είναι σπάνιο είδος, ενδημικό της Ανατολικής Μεσογείου και σε δάση συναντάται μόνο στη Συρία. Παρ’ όλα αυτά, είναι χαρακτηριστικό της χλωρίδας του Πάρνωνα και στη συγκεκριμένη τοποθεσία συναντάται σε αμιγή συστάδα έκτασης 740 στρεμμάτων. Στο ίδιο δάσος έχουν καταγραφεί και άλλα είδη σπάνιων φυτών, που επιβεβαιώνουν τη μοναδικότητα του περιβάλλοντος στην περιοχή αυτή.”
Ορειβατικές διαδρομές
Μεγάλο ενδιαφέρον για τους θιασώτες του είδους παρουσιάζουν οι παρακάτω διαδρομές που έχουν διαμορφωθεί και σηματοδοτηθεί στο δήμο Βόρειας Κυνουρίας:
· Το μονοπάτι από το καταφύγιο στην κορυφή του Πάρνωνα.
· Το μονοπάτι από το οροπέδιο του Πάρνωνα στη Μονή Μαλεβής.
· Το «εθνικό μονοπάτι 33» που διασχίζει το δυτικό τμήμα του δήμου, ξεκινά από τον Άγιο Πέτρο και καταλήγει στο ακρωτήριο του Μαλέα.
· Το διεθνές μονοπάτι Ε4 που διέρχεται από βορειοδυτικό τμήμα του Δήμου. Από το χωριό Άνω Δολιανά και από δασικούς δρόμους περνά από τη θέση Ζυγός και συνεχίζει προς το νομό Λακωνίας και το χωριό Καρυές. Μία παράκαμψή του οδηγεί στο χωριό Άγιος Πέτρος όπου υπάρχει δυνατότητα διαμονής και εστίασης.»
Πίσω ακριβώς από τον Άη-Λιά είναι η δεύτερη ψηλότερη κορυφή … Η ψηλότερη κορυφή Τούρλα είναι δεξιά
Καταφύγιο στο Παρνωνα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1420 μέτρων. Πάνω από το χωριό Βαμβακού Λακωνίας, στη θέση Αρνόμουσγα.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαιδεια
Πάρνωνας – Μαλεβός ,Ύψος 1.934 μέτρα Κορυφή Μεγάλη Τούρλα ή Κρόνιο
Το όνομα Πάρνωνας είναι αρχαίο και συγγενεύει ετυμολογικά με τα ονόματα των βουνών Παρνασσός και Πάρνηθα. Σημαίνει λαμπερή κορυφή, από το φως του δύοντος ηλίου ή από το φως της σελήνης. Αποκαλείται και «θηλυκό βουνό», επειδή είναι πιο ομαλός και ήπιος από τον «μεγάλο αντίπαλό» του, τον Ταΰγετο
Την δεκαετία του 1960 πηγαίναμε στον Αή Λια από τον Αγιάννη και κοιμόμαστε ένα βράδυ εκεί ,στις 20 Ιουλίου στη γιορτή του
Ο προφήτης Ηλίας στην κορυφή του Πάρνωνα.
Απο την βικιπαΊδεια.ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το Φαράγγι της Λεπίδας είναι ένα από τα φαράγγια της Πελοποννήσου. Βρίσκεται στο όρος Πάρνωνας.
[1] Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, διαθέτει έναν αναλογικά μεγάλο καταρράκτη 70 μέτρων και έναν μικρότερο 45 μέτρων, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση περίπου 800 μέτρων μεταξύ τους, ακολουθώντας τη ροή των υδάτων. Οι πηγές των καταρρακτών ξεκινάνε από το οροπέδιο Ξηροκάμπι, ανάμεσα στο χωριό Άγιος Ιωάννης και στην Ιερά Μονή Μαλεβής. Το ποτάμι, κατεβαίνοντας από το οροπέδιο διασχίζει το φαράγγι και σχηματίζει στην πορεία του μικρές βάθρες.[2][3]
Ο πρώτος καταρράκτης βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το χωριό Άγιος Ιωάννης. Η πρόσβαση στη βάση του γίνεται από χωματόδρομο και μετά από σύντομη πεζοπορία σε μονοπάτι 200 περίπου μέτρων. Ο δεύτερος καταρράκτης (επονομαζόμενος «Μελίσσι») βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. από το χωριό Πλάτανος, στο δρόμο προς Άστρος και σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από το τελευταίο. Προσεγγίζεται μετά από 800 μέτρα πεζοπορίας από τον κοντινότερο αυτοκινητόδρομο, ακολουθώντας την κοίτη του ποταμού.[4][5]
Μελιγού και Αγιάννης , τα χωριά του Πάρνωνα είναι όμορφα.
«ΚΡΟΝΙΟΝ ΠΕΡΑΣΜΑ-ΑΓΩΝΑΣ ΥΠΕΡΑΠΟΣΤΑΣΗΣ 70 ΧΛΜ.
Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας,
Ο Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα –Μουστού – Μαινάλου & Μονεβασίας,
Η τοπική κοινότητα Αγίου Πέτρου Κυνουρίας, με την αρωγή των τοπικών φορέων και των επαγγελματιών της Κοινότητας
Και με την ευγενική συμμετοχή του Συλλόγου Α.Π.Σ. Απόλλων Δυτ.Αττικής και των Σπαρτιατών Δρομέων ως τεχνικών συμβούλων του αγώνα,
ΠΡΟΚΗΡΥΣΣΟΥΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΥΠΕΡΑΠΟΣΤΑΣΗΣ 70 ΧΛΜ. ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ
ΚΡΟΝΙΟΝ ΠΕΡΑΣΜΑ ΄΄ΤΡΕΞΙΜΟ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΒΟΥΝΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ – ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ΄΄»
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΘΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Βαμβακού – Καταφύγιο Πάρνωνα – Μεγάλη Τούρλα – Μονή Μαλεβής
“Το σηματοδοτημένο μονοπάτι ξεκινά από τη Βαμβακού, στα 960 μέτρα υψόμετρο, στις πλαγιές του Πάρνωνα, απαιτεί πορεία 2 ωρών και οδηγεί στο ορειβατικό Καταφύγιο του Πάρνωνα, στα 1.450 μέτρα. Από το καταφύγιο, η σηματοδοτημένη διαδρομή συνεχίζει για την κορυφή της Μεγάλης Τούρλας, την ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, στα 1.935 μέτρα υψόμετρο, και καταλήγει στο οροπέδιο του Κάμπου που θέλει άλλα 30’ πορείας για την κορυφή. Το μήκος της διαδρομής είναι 9,5 χιλιόμετρα και η ανάβαση διαρκεί συνολικά 4 ώρες. Στο τέλος, κατευθύνεσαι βόρεια προς το το χωριό Άγιος Πέτρος που είναι ό,τι πρέπει για αυτό που χρειάζεσαι, ξεκούραση και καλό φαγητό.”
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας”
«Πάρνωνας», πανάρχαιο όνομα που σημαίνει «Λαμπερό Βουνό». Η ετυμολογία του ονόματος συνδέεται με τη ρίζα παρνα-(parna) που είναι προελληνική. Προέρχεται από την ίδια ρίζα με τις ονομασίες της Πάρνηθας και του Παρνασσού. Το βουνό είναι γνωστό και ως «Μαλεβός» ή «Κρόνιον Όρος», δηλαδή το ιερό βουνό του Κρόνου. Για την ετυμολογική προέλευση της λέξης «Μαλεβός» υπάρχουν πολλές απόψεις. Άλλες υποστηρίζουν τη σλαβική και άλλες την αλβανική προέλευσή της. Στην αλβανική γλώσσα υπάρχει η λέξη male = βουνό και η κατάληξη – εβος, -οβος χρησιμοποιείται ως δηλωτικό τόπου. Μερικοί ακόμη τη συσχετίζουν με το «Μαλέας, Μαλεός, ή Μαλεάτας Πάν». Σύμφωνα με τον M. Deffner (1848-1934) η ρίζα «Μαλ» σημαίνει «βουνό», δεν είναι σλάβικη, αλλά προήλθε από το αρχαίο «Μαλεός». Κατά τον Ησύχιο «μάλα» σημαίνει «βούνισμα» και «μάλεοι» είναι οι «όρειοι» Οι οροσειρές του Πάρνωνα που ξεπερνούν σε ύψος τα 1.500 μ. είναι περισσότερες από δέκα με ψηλότερη τη Μεγάλη Τούρλα με 1.934 μ. υψόμετρο. Η χλωρίδα του δεν είναι ακόμα πλήρως καταγεγραμμένη, ωστόσο περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό φυτών που πιθανότατα υπερβαίνει τα 1.000 είδη, από τα οποία πολλά είναι απειλούμενα, ενδημικά και προστατευόμενα. Περιμετρικά της Μονής Μαλεβής στον Άγιο Πέτρο του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, το είδος Juniperus drupacea (δρυπώδης άρκευθος ή δενδρόκεδρος), απαντά ως κυρίαρχο είδος σε αμιγείς ή μικτές συστάδες με μαύρη πεύκη (Pinus nigra) και κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica). Πρόκειται για ένα σπάνιο είδος το οποίο από όλη την Ευρώπη εμφανίζεται μόνο στην περιοχή του Πάρνωνα, ως αμιγής συστάδα. Οι Κορυφές Όρους Πάρνωνα και η περιοχή Μονής Μαλεβής, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ενταχθεί στο Eυρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (με κωδικό GR2520006). Σε εθνικό επίπεδο, έχει ορισθεί ως Περιοχή Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (2.Ι: Συστάδα δενδρόκεδρου Μονή Μαλεβής) και ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης (3.IV: Σημαντική περιοχή χλωρίδας Κορυφών Πάρνωνα) [σύμφωνα με την ΚΥΑ υπ’ αριθμ. 33999
Σίταινα :Τα χωριά του Πάρνωνα είναι όμορφα
Πάρνωνας – Μαλεβός ,Ύψος 1.934 μέτρα Κορυφή Μεγάλη Τούρλα ή Κρόνιο
Το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους .
“Το Παλαμήδι του Αναπλιού” είναι “η μητέρα όλων των κάστρων” , μισή ώρα απο το Άστρος (34χλμ) και είναι ένα από τα ωραιότερα κάστρα της Ελλάδας , το μεγαλύτερο και καλύτερα διατηρημένο φρουριακό συγκρότημα της Ενετοκρατίας. Στο Παλαμήδι βρίσκεται η φυλακή του Κολοκοτρώνη ,στο κέντρο του μεγάλου κάστρου, στα δεξιά της μικρής εκκλησίας στο βάθος μέσα στη τελευταία καμάρα( διακρίνεται κάποιος με κίτρινα) .Σε αυτό το επιβλητικό καλντιρίμι περπάτησε ο γέρος του Μωριά αλυσσοδεμένος από τους κοντζαπμάσηδες, που πολλοί επισκέπτες συγκινούνται όταν το περπατάνε με όλες τις σκέψεις…. για τις εξουσίες…
Η πόρτα αριστερά οδηγεί στο μικρό μουντρούμι που σε λίγα σκαλιά οδηγεί στη “φυλακή του Κολοκοτρώνη” ,που όταν κατέβεις τα σκαλιά “πιάνετε κυριολεκτικα η αναπνοή σου”, σκεπτόμενος τον αλυσσοδεμένο γέρο του Μωριά που με το τσαρούχι του έφαγε το βράχο από την οργή του, για τους κοντζαμπάσηδες που δεν φεύγουν ποτέ από την ζωή μας……..Η επίσκεψη στην φυλακή του Κολοκοτρώνη εμπνέει και ενθαρρύνει πολλούς επισκέπτες να συνεχίζουν με αξιοπρέπεια και θάρρος τους δικούς τους καθημερινούς αγώνες .
Όταν η επανάσταση στο δεύτερο έτος έδειχνε τις δυσκολίες που υπήρχαν, οι Άγγλοι φίλοι μας έστειλαν ένα ναύαρχο να συμβιβάσει τους εμπολέμους .Ο ναύαρχος συνάντησε τον γέρο του Μωριά στο Ναύπλιο και του ζήτησε να συμβιβαστεί με τους Τούρκους κατακτητές και ο γέρος του Μωριά έδωσε την απάντηση.Τι λέει παρακάτω ο γέρος του Μωριά με δύο λόγια τα λέει όλα.
Εμείς δεν παραδοθήκαμε ποτέ,πολεμάμε τους Τούρκους κατακτητές ασταμάτητα τετρακόσια χρόνια στα κάστρα μας ,στους κάμπους και στα βουνά, και για να καταλάβει καλύτερα ο ναύαρχος συνέχισε .
Φωτιά και τσεκούρι στους συνεργάτες των κατακτητών.
Ο ναύαρχος κατάλαβε καλά και η συνάντηση τελείωσε γρήγορα.
Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα «Κάστρο της Ωριάς», το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του. Το κάστρο Εστέλλα η της Ωριάς έκτισε ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα ,Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως
Το ΚάστροτηςΕστέλλαςηΩριάςβρίσκεται στο οροπέδιο Ξεροκάμπι, σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο στο Ξηροκάμπι.
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει προσωρινά, ούτε στην μάχη της 5 και 6 Αυγούστου 1826 στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος). Η νίκη του Άκουρου στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους αναπτέρωσε αποφασιστικά το ηθικό των Ελλήνων και έδειξε ουσιαστικά το δρόμο στον Ιμπραήμ για την Αίγυπτο.
Στο ίδρυμαΜνήμης Αγγελικής & Λεωνίδα Ζαφείρη στο ‘Αστρος βρίσκονται τα περίπου 1,500 βιβλία της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη ,που προνοητικά και έξυπνα έσωσε και διαφύλλαξε ο Αγιαννίτης στατηγόςΠαναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος) αναγνωρίζοντας την μεγάλη σημασία τους , από τις ορδές του Ιμπραήμ αρχικά στο «αρχοντικό« του στον Αγιάννη και αργότερα τα μετέφερε για καλύτερη προστασία στην οικία του στο Κάστρο του Παραλίου Άστρους. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.”
Στις πρόποδες του λόφου βρίσκεται η λίμνη Μουστού . Ο Μουστός ,υδροβιότοπος της Κυνουρίας, είναι εντεταγμένος στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 και έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή, καθώς αποτελεί καταφύγιο για σημαντικό πληθυσμό αποδημητικών πουλιών τα οποία διαχειμάζουν σε αυτόν.
Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα «Κάστρο της Ωριάς», το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του. Το κάστρο Εστέλλα η της Ωριάς έκτισε ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα ,Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » susoenlawmontanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002.
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος. «Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).«περί τον αιγιαλόν του άστρου/εις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
Το Κάστρο της Εστέλλας η Ωριάς βρίσκεται στο οροπέδιο Ξεροκάμπι, σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο στο Ξεροκάμπι.
Το κάστρο βρίσκεται σε απόσταση 2,5χλμ. νοτιοδυτικά του Αγ. Ιωάννη Κυνουρίας. Μετά το χωριό Άγ. Ιωάννη ξεκινά χωματόδρομος από την επαρχιακή οδό διαμέσου του Ξερόκαμπου, ο οποίος οδηγεί έως τους πρόποδες του υψώματος. Μέχρι την κορυφή, ακολουθεί ανάβαση περίπου 45 λεπτών.
Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου σήμερα δεν είναι ιδιαιτέρως καλή.
Το οχυρό, έχει κτιστεί σε στρατηγική θέση, πάνω στον μοναδικό δρόμο που ένωνε την Αργολίδα με την Λακωνία και την παραλιακή με την κεντρική Κυνουρία. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το όνομα Estella ξεχάστηκε και ο λαός το συνέδεσε με τον διαδεδομένο μύθο της Ωριάς ή Ωραίας αρχόντισσας…………..
Το κάστρο, βρίσκεται σε έναν βραχώδη λόφο, καθιστώντας το κάστρο απρόσιτο. Στην δυτική ομαλή πλαγιά, υπήρχε διπλός οχυρωματικός περίβολος, που περιέβαλε τον λόφο, που στα ανατολικά καταλήγει στους καταρράκτες της Λεπίδας. Το εξωτερικό τείχος, έχει κτιστεί με ξερολιθιά και έκλεινε μέσα του έναν μεγάλο οικισμό με περισσότερες από 150 μικρές κατοικίες, διατάσεων 4×8 μέτρων περίπου. Τριάντα μέτρα πριν την κορυφή, υψώνεται μία δεύτερη σειρά τειχών που έχει κτιστεί με πέτρες και ασβεστοκονίαμα και διασώζεται σε μήκος 100 και ύψος 3 μέτρων. Εκεί, υπάρχει μία στενή εξωτερικά πύλη, η οποία προς τα μέσα πλαταίνει, ώστε να χωρά 4 – 5 υπερασπιστές του κάστρου, οδηγεί στο ευρύχωρο πλάτωμα της κορυφής όπου είναι ορατά τα θεμέλια 3 κατοικιών, αλλά και ένας τετράγωνος πύργος που διασώζεται σε ύψος 3 μέτρων.»
Για πολλούς αιώνες πριν την επανάσταση του 1821 σε διαφορές αναφορές και χάρτες οι δύο οικισμοί το Άστρος και ο Αγιάννης ανακατεύονται , το Άστρος αναφέρεται Άστρος ,γίνεται Αγιάννης ,Καλύβια Άστρους, Αγιαννίτικα καλύβια και ο Αγιάννης αναφέρεται Aγιάννης, γίνεται Άστρος, ορεινό Άστρος ,επάνω Άστρος και Αγιάννης του Άστρους. Φαίνεται το Άστρος άρχιζε από το ξεροκάμπι και το κάστρο της Ωριάς η Εστέλλας , που βρίσκεται κοντά σον Αγιάννη, μέχρι το κάστρο του Παραλίου Άστρους και ο πυρήνας του ήταν οι κάτοικοι του Αγιάννη και του σημερινού Άστρους και σίγουρα συμφωνούσε με αυτά ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης Άκουρος που γνώριζε τον τόπο του καλύτερα από όλους μας.
Το Άστρος και ο Αγγιάννης είναι μια κοινότητα για τουλάχιστον επτακόσια χρόνια και το σπουδαιότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν και έχουν σήμερα σπίτια στον Άγιάννη και στο Άστρος .Επίσης ας θυμόμαστε τι μας έλεγε ο Θουκυδίδης , «οι κάτοικοι είναι τα κράτη», δεν είναι τα κράτη οι πόλεις και τα κάστρα.
Το Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
Φεύγοντας από το ιστορικό μοναστήρι της Μαλεβής με κατεύθυνση προς το Άστρος, και λίγο πριν φτάσουμε στον Άγιο Ιωάννη, βλέπουμε στα δεξιά μας τον οχυρωμένο λόφο του Κάστρου της Ωριάς. Πρόκειται για ένα φρούριο της φραγκοκρατίας, από την κορυφή του οποίου ο επισκέπτης έχει καταπληκτική θέα προς ένα μεγάλο τμήμα της ανατολικής Πελοποννήσου.
Το σκηνικό συμπληρώνει ο εντυπωσιακός καταρράκτης, που ξεκινά από τη βάση του λόφου και κυλά προς τον Πλάτανο.
Ιστορία
Η ταύτιση του κάστρου απασχόλησε και προβλημάτισε τους ερευνητές. Η ταύτιση της θέσης «Άστρος» με το κάστρο είναι δυσχερής λόγω της ύπαρξης παρόμοιων ονομασιών σε αρκετά σημεία στα παράλια και στην ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας με αποτέλεσμα οι όροι Άστρος, Αστρίτσι και Estella να συγχέονται σε χωρογραφικούς καταλόγους, παλαιούς χάρτες και αναφορές νεώτερων ιστορικών.
Με βάση αυτήν την ταύτιση και την αναφορά στο Αραγωνικό Χρονικό, το κάστρο πρέπει να κατασκευάστηκε το αργότερο τον 14ο αιώνα και το πιθανότερο τον 13ο.
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας. Το 1463, η περιοχή πέρασε στα χέρια των Ενετών, ενώ το 1467 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να κατέχει στρατιωτική σημασία για τους Οθωμανούς μετά και την κατάληψή του.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το σχήμα του κάστρου ακολουθεί την φυσική διαμόρφωση του εδάφους, η δυτική πλευρά του οποίου είναι ομαλή και η ανατολική πιο κρημνώδης. Αποτελείται από δυο οχυρωματικούς περιβόλους που προστατεύουν τη δυτική πιο ευπρόσβλητη πλευρά, ενώ το εξωτερικό τείχος περιβάλει οικισμό και το εσωτερικό στην κορυφή του υψώματος την ακρόπολη. Η συνολική έκταση του κάστρου ανέρχεται περίπου στα 22 στρέμματα.
Στον εξωτερικό περίβολο δεν έχει εντοπιστεί είσοδος. Στον εσωτερικό περίβολο διακρίνεται η κύρια είσοδος της ακρόπολης, ενώ κοντά στο βόρειο άκρο του τείχους υπάρχει μια δεύτερη. Ενδείξεις και για μια τρίτη είσοδο υπάρχουν στο νοτιοανατολικό τμήμα του τείχους.
Το εξωτερικό τείχος είναι κατασκευασμένο από ξερολιθιά. Οι λίθοι είναι επεξεργασμένοι, πλακοειδούς σχήματος. Η οχύρωση της ακρόπολης αποτελείται από λιθοδομή με ασβεστοκονίαμα.
Εντός του περιβόλου απαντά πύργος επόπτευσης τετράγωνης κάτοψης που διασώζεται σε ύψος 3 μέτρα. Έχει κατασκευαστεί από λιθοδομή με ασβεστοκονίαμα, ενώ στη δυτική πλευρά του πύργου διακρίνεται χρήση πλίνθων.
Εντός του εξωτερικού περιβόλου και εκτός του εσωτερικού, εντοπίζονται ίχνη οικισμού που αποτελούνται από αρκετές μονόχωρες ορθογώνιες κατασκευές από ξερολιθιά. Ένα διώροφο κτίσμα μόνο ξεχωρίζει λόγω του προθαλάμου και των δυο χώρων που διαθέτει.
Θρύλοι και Παραδόσεις
Ο θρύλος κάνει λόγο για την εξαπάτηση της όμορφης κόρης του καστελλάνου (της «Ωριάς») την περίοδο της εκπόρθησης του κάστρου από τους Τούρκους μισθοφόρους των Βυζαντινών, μετά από μακροχρόνια πολιορκία. Η κόρη έπεσε θύμα ενός τεχνάσματος μεταμφίεσης (σε έγκυο γυναίκα ή καλόγερο) ενός πολιορκητή, που εισήλθε στα ενδότερα και άνοιξε την πύλη στους υπόλοιπους.
Το Κάστρο στην Τέχνη και στο Λόγο
Στα γύρω χωριά σώζεται το τραγούδι της Ωριάς, το οποίο χόρευαν κυρίως κατά τις Απόκριες σε ρυθμό Τσάμικο. Το τραγούδι αυτό που μνημονεύεται από τον Buchon στο βιβλίο του “La Grece Continentale et la Moree” (1843).
Σαν της Ωργιάς το κάστρο Κάστρο δεν είδα άλλο Εκεί το πολεμούσανε Χρόνους, μήνες δεκατρείς Τούρκα θα γενής Ένας κοντός Τουρκάκος έλεγε Ότι είναι Ρωμιά Μαξιλάρι εζώθηκε Ανοίχτε μου της δόλιας της Αρετινής Γιατί είμαι γκαστρωμένη Και στο μήνα μου Να έχετε το κρίμα μου Όσο ν’ ανοίξη η πόρτα Χίλιοι μύργιοι μπήκανε Και ψυχούλα δεν αφήσανε Τη βασιλοπούλα δε σκοτώσανε Τη βάλαν σε βαρέλι Και την κυλίσανε Μα δεν πέθανε
και ένα άλλο
Όλα τα κάστρα τα είδα κι ούλα τα ’δειρα, Σαν της Ωριάς το κάστρο κάστρο δεν είδα, Να΄χει ασημένιες πόρτες κι αργυρά κλειδιά. Τούρκοι το πολεμούσαν χρόνους δώδεκα, Το κάστρο δεν πατιέται δίχως προδοσιά. Κι ένας κοντοτουρκάκος και ρωμιογενής Το μαξιλάρι εζώθη και γκαστρώθηκε Το κάστρο τριγυρνάει και μοιρολογάει: Ανοίχτε μου της δόλιας της Αρετιανής, Γιατ’ είμαι γκαστρωμένη και στο μήνα μου. Βασιλοπούλα το είδε και λυπήθηκε… Όσο ν’ ανοίξει η πόρτα χίλιοι εμπήκανε Κι όσο να καλανοίξει το πατήσανε. Όλοι χυθήκαν στ’ άστρα, όλοι στα φλουριά Κι εκείνος εις της κόρη που ’ναι στα γυαλιά…
«Kεντρικός πύργος Άστρους» (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
Η φωτογραφία είναι από
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (Άστρος ( σ.209-210 )
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243 Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-210 Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 178, 182-185 Ρωμαίος Α., Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας, Πελοποννησιακά Β΄(1957), 23-24 Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 152, 155-158
Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
Οι καταρράκτες της Λεπίδας
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
«Οι πηγές των καταρρακτών της Λεπίδας ξεκινάνε από το οροπέδιο Ξηροκάμπι, ανάμεσα στο χωριό Άγιος Ιωάννης και στην Ιερά Μονή Μαλεβής. Το ποτάμι, κατεβαίνοντας από το οροπέδιο διασχίζει το φαράγγι και σχηματίζει στην πορεία του μικρές βάθρες……..
Ο πρώτος καταρράκτης βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το χωριό Άγιος Ιωάννης. Η πρόσβαση στη βάση του γίνεται από χωματόδρομο και μετά από σύντομη πεζοπορία σε μονοπάτι 200 περίπου μέτρων. Ο δεύτερος καταρράκτης (επονομαζόμενος «Μελίσσι») βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. από το χωριό Πλάτανος, στο δρόμο προς Άστρος και σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από το τελευταίο. Προσεγγίζεται μετά από 800 μέτρα πεζοπορίας από τον κοντινότερο αυτοκινητόδρομο, ακολουθώντας την κοίτη του ποταμού.
Ιδανική περίοδος επίσκεψης είναι η άνοιξη, καθώς η ροή των υδάτων σταματά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στο φαράγγι διοργανώνονται συχνά καταβάσεις canyoning και καταρριχήσεις με σχοινί (rappel).
Τίτλος ΦΕΚ Αναοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου του λόφου«Καστράκι» Μελιγούς Κυνουρίας, Νομ. Αρκαδίας
Κείμενο
Αναοριοθετούμε τον αρχαιολογικό χώρο του λόφου «Καστράκι», Μελιγούς Κυνουρίας, Νομού Αρκαδίας,ο οποίος στο φύλλο 7315.1 του χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, κλίμακας 1:5000, που υπογράφεται από τον Προεδρεύοντα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σημειώνεται με κίτρινο χρώμα και ορίζεται από τα σημεία 1, 2, 3, 4, … 10, 11, 1 τα οποία αντιστοιχούν στον ακόλουθο πίνακα συντεταγμένων των συστημάτων ΗΑΤΤ και ΕΓΣΑ.
Το Καστράκι της Μελιγούς απέχει περίπου 3 χλμ από το Άστρος και από εκεί η θέα της Θυρεάτιδας Γής (Θυρέας), ολόκληρου του κάμπου του Άστρους και του Άγιου Ανδρέα ,είναι απολαυστική. Στη κορυφή του λόφου διακρίνονται γκρεμισμένα τείχη από την μακρόχρονη ιστορία μας . Το Καστράκι ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα και τους μεσαιωνικούς χρόνους πιθανότατα με το όνομα το Αστρίτσι η Καστρίτσι με ιστορία τουλάχιστον 3,500 χρόνια. Τα νεότερα χρόνια πρίν την δεκαετία του 1960 οι κάτοικοι της Θυρέας τις Απόκριες εόρταζαν στο Καστράκι τα κούλουμα με «τρικούβερτο γλέντι» ,χορούς, κλαρίνα, βιολιά ,τραγούδια, χαρτοπόλεμο, κοδέλλες και χαρταετούς ,όμορφα χρόνια.
Στις πρόποδες του λόφου βρίσκεται η λίμνη Μουστού .Ο Μουστός ,υδροβιότοπος της Κυνουρίας, είναι εντεταγμένος στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 και έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή, καθώς αποτελεί καταφύγιο για σημαντικό πληθυσμό αποδημητικών πουλιών τα οποία διαχειμάζουν σε αυτόν.
Πυργόσπιτο της μεταβυζαντινής περιόδου στον χαμηλό λόφο «Καστράκι» νοτιοανατολικά από τη Χειμερινή Μελιγού της Β.Κυνουρίας, σε ένα σημείο όπου υπάρχουν ίχνη οχυρώσεων και από παλαιότερες εποχές.
Η θέση εποπτεύει τον κάμπο του Άστρους και τμήμα του Αργολικού Κόλπου.
Ιστορία
Στον λόφο εντοπίζεται ανθρώπινη παρουσία από τα μυκηναϊκά έως και τα νεώτερα χρόνια. Κατά την κλασσική περίοδο πρέπει να υπήρχε εδώ κάποιο πόλισμα, ίσως η αρχαία Θυρέα (δεν είναι βέβαιο).
Στον χώρο έχουν βρεθεί αρχιτεκτονικά λείψανα ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Υπάρχουν επίσης ευρήματα από την πρωτοβυζαντινή περίοδο, καθώς και ίχνη μεσαιωνικής οχύρωσης.
Από τα κτίσματα του λόφου αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο εδώ είναι το πυργόσπιτο. Είναι το είδος των αρχοντικών που έχτιζαν οι Οθωμανοί γαιοκτήμονες κατά τον 17ο και κυρίως κατά τον 18 αιώνα.
Πολύ κοντά στο πυργόσπιτο υπάρχει μονόχωρος καμαροσκεπής ναός, που σύμφωνα με επιγραφή ανεγέρθηκε το έτος 1611 από τους μοναχούς της Μονής Ελεούσας (Παλαιοπαναγιά).
Η εγγύτητα του ναού με την πυργοκατοικία είναι λίγο παράξενη. Το να έκτισε κάποιος Οθωμανός το αρχοντικό του κολλητά με την εκκλησία φαίνεται μάλλον απίθανο. Άρα ή η πυργοκατοικία κτίστηκε πριν την εκκλησία ή η χρονολόγηση της εκκλησίας είναι λάθος.
Θεωρούμε πιο πιθανό η πυργοκατοικία να κτίστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα και να εγκαταλείφθηκε για κάποιο λόγο σχετικά γρήγορα. Όταν κτίστηκε η εκκλησία, οι μοναχοί θα πρέπει να χρησιμοποίησαν και τον πύργο. Δεν αποκλείεται, ακόμα, η εκκλησία και ο πύργος να κατασκευάστηκαν εξαρχής σαν μοναστικό συγκρότημα. Ξέρουμε ότι οι εγκαταστάσεις στο λόφο μαζί με το ναό αποτέλεσαν το 1612 μετόχι της Μ. Αγίας Τριάδας Μελιγούς, σύμφωνα με σιγίλιο του Πατριάρχη Νεόφυτου του Β’. Θα τοποθετήσουμε λοιπόν χρονικά την κατασκευή του πύργου στις αρχές του 17ου αιώνα, αλλά με επιφυλάξεις. Στην πραγματικότητα, δεν ξέρουμε με βεβαιότητα τον χρόνο κατασκευής του πυργόσπιτου.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Ο πύργος είναι διώροφος. Η είσοδος βρισκόταν στη βόρεια πλευρά του ισογείου, το οποίο αποτελείται από θολωτούς χώρους. Στους τοίχους του ισογείου ανοίγονται τυφεκιοθυρίδες. Η πρόσβαση στον όροφο εξασφαλιζόταν από εξωτερική κτιστή κλίμακα που σχηματιζόταν επάνω από θολοσκεπή χώρο.
Στον όροφο διακρίνονται δυο κύριοι χώροι διαμονής με εστία στον ένα από αυτούς και με ερμάρια στο πάχος της τοιχοποιίας, η οποία αποτελείται από αργολιθοδομή με χρήση πλίνθων και συνδετικό κονίαμα.
Στα βόρεια και ανατολικά του λόφου διασώζεται τμήμα αρχαίας οχύρωσης, ενώ στην ανατολική απότομη πλαγιά εντοπίζεται αναλημματικός τοίχος πιθανώς ρωμαϊκής περιόδου. Κατά την εποχή αυτή σημειώθηκε ισοπέδωση και νέα διαμόρφωση του πλατώματος του λόφου.
Στα βορειοδυτικά του πλατώματος υπάρχουν υπολείμματα κτίσματος πιθανώς όψιμων ελληνιστικών χρόνων. Τμήματα μεσαιωνικού τείχους εντοπίζονται στην ανατολική και δυτική πλευρά του λόφου. Το τείχος είναι κατασκευασμένο από αδρά λαξευμένους λίθους, σχετικά μεγάλων διαστάσεων με παρεμβολή κεράμων και κονιάματος.
Το Ναύπλιο απέχει από το Άστρος 33 χλμ και είναι ένα απέραντο μουσείο με πολλά αξιοθέατα και ιστορικά μνημεία. Τα σημαντικότερα είναι η πλατεία Καποδίστρια και το κάστρο Παλαμήδι , που εκεί βρίσκεται η φυλακή του γέρου του Μωριά.
Στο κάστρο του Παλαμηδίου βρίσκεται η φυλακή του γέρου του Μωριά. Στο βάθος στα αριστερά βρίσκεται η είσοδος του μπουντρουμιού, το οποίο όταν κατεβαίνετε το πέτρινο σκαλοπάτι από συγκίνηση και δέος πιάνεται η αναπνοή σας . Τα πέτρινα σκαλοπάτια οδηγούν στο μέρος, όπου με την τσαρούχια του, ο σιδεροδέσμιος γέρος του Μωριά έσκαψε τον βράχο από τον θυμό του για τους Κοτζαμπάσιδες.
Το Ναύπλιο απέχει από το Άστρος 33 χλμ και είναι ένα απέραντο μουσείο με πολλά αξιοθέατα και ιστορικά μνημεία. Τα σημαντικότερα είναι η πλατεία Καποδίστρια και το κάστρο Παλαμήδι , που εκεί βρίσκεται η φυλακή του γέρου του Μωριά.
Στο κάστρο του Παλαμηδίου βρίσκεται η φυλακή του γέρου του Μωριά. Στο βάθος στα αριστερά βρίσκεται η είσοδος του μπουντρουμιού, το οποίο όταν κατεβαίνετε το πέτρινο σκαλοπάτι από συγκίνηση και δέος πιάνεται η αναπνοή σας . Τα πέτρινα σκαλοπάτια οδηγούν στο μέρος, όπου με την τσαρούχια του, ο σιδεροδέσμιος γέρος του Μωριά έσκαψε τον βράχο από τον θυμό του για τους Κοτζαμπάσιδες.
Arcadia, the utopia of Greece – Discover the magic of Peloponnese
Απο την Βικιπαίδεια
«Το Φαράγγι της Λεπίδας είναι ένα από τα φαράγγια της Πελοποννήσου. Βρίσκεται στο όρος Πάρνωνας.[1] Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, διαθέτει έναν αναλογικά μεγάλο καταρράκτη 70 μέτρων και έναν μικρότερο 45 μέτρων, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση περίπου 800 μέτρων μεταξύ τους, ακολουθώντας τη ροή των υδάτων. Οι πηγές των καταρρακτών ξεκινάνε από το οροπέδιο Ξηροκάμπι, ανάμεσα στο χωριό Άγιος Ιωάννης και στην Ιερά Μονή Μαλεβής. Το ποτάμι, κατεβαίνοντας από το οροπέδιο διασχίζει το φαράγγι και σχηματίζει στην πορεία του μικρές βάθρες.[2][3]
Ο πρώτος καταρράκτης βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το χωριό Άγιος Ιωάννης. Η πρόσβαση στη βάση του γίνεται από χωματόδρομο και μετά από σύντομη πεζοπορία σε μονοπάτι 200 περίπου μέτρων. Ο δεύτερος καταρράκτης (επονομαζόμενος «Μελίσσι») βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. από το χωριό Πλάτανος, στο δρόμο προς Άστρος και σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από το τελευταίο. Προσεγγίζεται μετά από 800 μέτρα πεζοπορίας από τον κοντινότερο αυτοκινητόδρομο, ακολουθώντας την κοίτη του ποταμού.[4][5]
Ιδανική περίοδος επίσκεψης είναι η άνοιξη, καθώς η ροή των υδάτων σταματά τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο φαράγγι διοργανώνονται συχνά καταβάσεις canyoning και καταρριχήσεις με σχοινί (rappel).[6] Πολύ κοντά βρίσκεται και το κάστρο της Ωριάς.»
Το ιστορικόν Άστρος και ο ‘Αγιος Ιωάννης (Αγιάννης) είναι μία κοινότητα και το κυριότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν για πολλούς αιώνες και έχουν μέχρι σήμερα. σπίτια στο Άστρος και στον Αγιάννη του Άστρους. Ο Αγιάννης απέχει 17 χλμ. από το Άστρος.
Οι πηγές της Λεπίδας, επάνω και κάτω Λεπίδα, βρίσκονται στη τοποθεσία «Ξεροκάμπι» του Αγιάννη , σύμφωνα με Βυζαντινό αυτοκράτορα Aνδρόνικο Β’ Παλαιολόγο του «άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής», βόρεια και κάτω από το Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη ( «Castiello la Estella» =Kάστρο του Άστρους).
Οι Καταρράκτες Λεπίδας απέχουν 45 χλμ. από την Τρίπολη , νότια και κοντά στην ιερά μονή Μαλεβής, ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος Κυνουρίας. Οι καταρράκτες βρίσκονται στο ομώνυνο Φαράγγι Λεπίδας σε απόσταση 4 χιλιομέτρων από τον Αγιάννη του Άστρους , νότια από το Κάστρο Εστέλλα και βόρεια από το χωριό Πλάτανος. Υπάρχουν δύο καταρράκτες, μεγάλος 70 μέτρων και μικρός 45 μέτρων, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση περίπου 800 μέτρων μεταξύ τους και η “γαλάζια λίμνη” , που αναμφίβολα αφήνουν τον επισκέπτη εντυπωσιασμένο. Επίσης ο επισκέπτης μπορεί επίσης να απολαύσει τη φύση της περιοχής κάνοντας πεζοπορία στο φαράγγι της Λεπίδας από το γειτονικό παραδοσιακό χωριό Πλάτανος.
Οι καταρράκτες της Λεπίδας θεωρούνται από τα ομορφότερα αλλά και συνάμα άγνωστα θαύματα της φύσης του Πάρνωνα. Τα βράχια γύρω από τους καταρράχτες έχουν σταχτί χρώμα και το νερό πέφτει με ιδιαίτερη δύναμη πάνω τους. Η περιοχή μυρίζει ρίγανη, φασκόμηλο ενώ τα μικρά πλατάνια πάνω στις πέτρες συνθέτουν ένα μοναδικό γραφικότατο τοπίο. Το καλοκαίρι υπάρχει η περίφημη “γαλάζια λίμνη” για βουτιές. Εκτός από το φυσικό τοπίο ο περιπατητής μπορεί να θαυμάσει τα πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας που έτσι και αλλιώς αφθονούν στον Πάρνωνα. Μάλιστα λέγεται ότι μπορεί κανείς να μετρήσει 80 είδη φυτών και βοτάνων.
Το Κάστρο Εστέλλα («Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους)βρίσκεται στη θέση Ξεροκάμπι στον Αγιάννη του Άστρους. βόρεια του κάστρου βρίσκονται οι πηγές Λεπίδας και νότια του κάστρου οι καρρράκτες Λεπίδας.
Η Ιερά Μονή Μαλεβής ανάμεσα στους δενδρόκεδρους,(κέντρα ), απέχει απο τον Αγιάννη 9 χλμ.
Στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη και “Στην περιοχή γύρω από τη Μονή Μαλεβής, στην Κυνουρία, εκτείνεται το μοναδικό στην Ευρώπη δάσος από δενδρόκεδρους, που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης και προστατεύεται από το δίκτυο Natura 2000.
Ο δενδρόκεδρος ή γιουνίπερος ή συριακή άρκευθος είναι σπάνιο είδος, ενδημικό της Ανατολικής Μεσογείου και σε δάση συναντάται μόνο στη Συρία. Παρ’ όλα αυτά, είναι χαρακτηριστικό της χλωρίδας του Πάρνωνα και στη συγκεκριμένη τοποθεσία συναντάται σε αμιγή συστάδα έκτασης 740 στρεμμάτων. Στο ίδιο δάσος έχουν καταγραφεί και άλλα είδη σπάνιων φυτών, που επιβεβαιώνουν τη μοναδικότητα του περιβάλλοντος στην περιοχή αυτή.”
Από το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , στο Αγιάννη του Άστρους, διακρίνεται στο βάθος μέρος της τοποθεσίας «Ξεροκάμπι», του «περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής». (Aνδρόνικος Β’ Παλαιολόγος).
Δεν είναι τυχαίο το όνομα Λεπίδα , δόθηκε από τους κομμένους στα δύο με κοφτερή λεπίδα Καταρράκτες Λεπίδας.
Απο την Βικιπαίδεια
«Το Φαράγγι της Λεπίδας είναι ένα από τα φαράγγια της Πελοποννήσου. Βρίσκεται στο όρος Πάρνωνας.[1] Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, διαθέτει έναν αναλογικά μεγάλο καταρράκτη 70 μέτρων και έναν μικρότερο 45 μέτρων, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση περίπου 800 μέτρων μεταξύ τους, ακολουθώντας τη ροή των υδάτων. Οι πηγές των καταρρακτών ξεκινάνε από το οροπέδιο Ξηροκάμπι, ανάμεσα στο χωριό Άγιος Ιωάννης και στην Ιερά Μονή Μαλεβής. Το ποτάμι, κατεβαίνοντας από το οροπέδιο διασχίζει το φαράγγι και σχηματίζει στην πορεία του μικρές βάθρες.[2][3]
Ο πρώτος καταρράκτης βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το χωριό Άγιος Ιωάννης. Η πρόσβαση στη βάση του γίνεται από χωματόδρομο και μετά από σύντομη πεζοπορία σε μονοπάτι 200 περίπου μέτρων. Ο δεύτερος καταρράκτης (επονομαζόμενος «Μελίσσι») βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. από το χωριό Πλάτανος, στο δρόμο προς Άστρος και σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από το τελευταίο. Προσεγγίζεται μετά από 800 μέτρα πεζοπορίας από τον κοντινότερο αυτοκινητόδρομο, ακολουθώντας την κοίτη του ποταμού.[4][5]
Ιδανική περίοδος επίσκεψης είναι η άνοιξη, καθώς η ροή των υδάτων σταματά τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο φαράγγι διοργανώνονται συχνά καταβάσεις canyoning και καταρριχήσεις με σχοινί (rappel).[6].»
Στην ενότητα Αξιοθέατα Αξιοθέατα | DiscoverKynouria.gr της παλιάς ιστοσελίδας του δήμου μας ,που την έφαγε η “ανάπτυξη “…, και απερίσκεπτα δεν υπάρχει στην νέα “βελτιωμένη”…. ιστοσελίδα, υπήρχαν σύνδεσμοι για ιδιαίτερες σελίδες για 39 θέματα ,αξιοθέατα του δήμου μας, με φωτογραφίες και κείμενα . Ανάμεσα στα 39 αξιοθέατα υπάρχουν και δύο σελίδες για τα παρακάτω.
Οι υπέροχοι καταρράκτες της Λεπίδας βρίσκονται στο ομώνυνο φαράγγι σε απόσταση 4 χιλιομέτρων από το χωριό Αϊ – Γιάννη του Πάρνωνα. Ο μεγάλος καταρράκτης έχει ύψος 70 μέτρα και ο μικρός 45 μέτρα. Ορειβατικοί σύλλογοι διοργανώνουν canyoning στο φαράγγι και καταρρίχηση με σχοινί (ραπέλ) στους καταρράκτες.
Οι καταρράκτες της Λεπίδας θεωρούνται από τα ομορφότερα αλλά και συνάμα άγνωστα θαύματα της φύσης του Πάρνωνα. Τα βράχια γύρω από τους καταρράχτες έχουν σταχτί χρώμα και το νερό πέφτει με ιδιαίτερη δύναμη πάνω τους. Η περιοχή μυρίζει ρίγανη, φασκόμηλο ενώ τα μικρά πλατάνια πάνω στις πέτρες συνθέτουν ένα μοναδικό γραφικότατο τοπίο. Το καλοκαίρι υπάρχει η περίφημη λιμνούλα για βουτιές.
Τα ΜΕΓΑΛΑ …., μαργαριτάρια της ιστοσελίδας του δήμου μας ,το Φαράγγι της Λεπίδας “Για να φθάσει κανείς στο φαράγγι έχει δύο επιλογές είτε από τα Κάτω Δολιανά είτε από τα Καστριτοχώρια.» Τι να πούμε……
Το Φαράγγι της Λεπίδας αν και δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο διαθέτει υπέροχη φυσική ομορφιά. Για να φθάσει κανείς στο φαράγγι έχει δύο επιλογές είτε από τα Κάτω Δολιανά είτε από τα Καστριτοχώρια. Διαθέτει δύο καταρράκτες, τον μεγάλο 70 μέτρων και τον μικρό 45 μέτρων, που αφήνουν τον επισκέπτη εντυπωσιασμένο. Εκτός από το φυσικό τοπίο ο περιπατητής μπορεί να θαυμάσει τα πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας που έτσι και αλλιώς αφθονούν στον Πάρνωνα. Μάλιστα λέγεται ότι μπορεί κανείς να μετρήσει 80 είδη φυτών και βοτάνων. Το φαράγγι είναι κατάλληλο για extreme sports και για canyoning: Για όσους θέλουν να δοκιμάσουν το φαράγγι διαθέτει δύο εντυπωσιακά ραπέλ (καταρράκτες) , jump και τσουλήθρες σε πεντακάθαρα νερά. Ώρες κατάβασης: 6. Απαιτείται πολύ καλή γνώση ραπέλ και κολύμβησης, καθώς και πρότερη κατάβαση τουλάχιστον δύο τεχνικών φαραγγιών.
astrosgr.com - Το Ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας 