Δεν υπάρχει κανένας λόγος και καμία δικαιολογία ο «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και το Προαύλιο Χώρο της Σχολής Καρυτσιώτη να μην είναι ελεύθερα προσβάσιμα χωρίς περιορισμούς.
Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό έθνος κήρυξε σαν «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον».
Ο“Ιερος Χώρος “της Β’ Εθνοσυνέλευσης χωρίζεται με πέτρινοτοίχο ( μάντρα) από το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη (Μουσείου Άστρους ),είναι χωριστός χώρος και επίσης περιτοιχισμένος .Υπάρχει μάλιστα μια μικρή πόρτα μεταξύ τους , όπως είχε προνοήσει σωστά ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης .
Τον Ιούλιο 2008, για λόγους ασφαλείας λόγω του σεισμού. αποφασίστηκε το κλείσιμο του Αρχαιολογικού Μουσείου Άστρους, αλλά από υπερβολική ταχύτητα και απερισκεψία , χωρίς απόφαση η ένα αιτιολογημένο έγγραφο από την αρμοδία αρχή του Υπουργείου Πολιτισμού, έκλεισε και ο γειτονικός “Ιερός Χώρος ” της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων καιτο Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη (πάλι καλά που δεν έκλεισε και η γειτονική πλατεία Καρυτσιώτη) . Ένας υπάλληλος έκλεισε για σχεδόν δέκα χρόνια το “Ιερο Χώρο” γιατί πιθανόν θεωρούσε ότι με αυτό τον τρόπο πρόβαλλε καλύτερα την ποτιστική μας κληρονομιά . Ποιός αρμόδιος θα τολμούσε γραπτά και θεσμικά να αποφασίσει για να κλείσει τον «Ιερό Χώρο» και που θα έβρισκε έστω μια δικαιολογία για να αιτιολογήσει αυτή την απόφαση. O «Iερός Χώρος» της Β” Εθνοσυνέλευσης παρέμεινε κλειστός καταχρηστικά για πολλά χρόνια, χωρίς τις αρμόζουσες διαδικασίες και χωρίς την τήρηση και εφαρμογή των κανονισμών του Υπουργείου Πολιτισμού.
Μετά από εκατοντάδες έγγραφα , τεκμηριωμένες αναφορές, χίλιες σελίδες… στο μισό ΥΠΠΟΑ και Υπουργείο Τουρισμού , «αναθεωρημένα» έγγραφα , και μπροστά στην φανερά πλέον οργισμένη τοπική κοινωνία το ΥΠΠΟΑ αναγκάστηκε να ανοίξει προσωρινά τον “Ιερό Χώρο “ της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων ,το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη και το Αρχαιολογικό Μουσείου Άστρους.
Την 18-5-2018.…με το έγγραφο Α.Π. ΥΠΠΟA /ΓΔΑΠK /ΕΦΑAΡΚ /218494/158967/1928 …”Η Υπηρεσία μας έχει μεριμνήσει ώστε το Μουσείο να είναι ανοικτό σε συγκεκριμένεςπεριπτώσεις , διαθέτοντας τακτικό φυλακτικό προσωπικό από το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας .Σας επισυνάπτουμε Δελτίο Τύπου με συγκεκριμένες ημερομηνίες κατά τις οποίες το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρουςθα είναι ανοικτό κατά τους μήνες Μάιο-Αύγουστο 2018. .. κατά συνέπεια ο χώρος της Εθνοσυνέλευσης και ο προαύλιος χώρος του Μουσείου θα είναι ανοικτοί και επισκέψιμοι και το Σαββατοκύριακο από την 1η Ιουνίου 2018. Τέλος η Εφορεία μας , αναμένει την Προκήρυξη του ΑΣΕΠ για μόνιμο φυλακτικό προσωπικό στο Μουσείο Άστρους”…..
Το ΥΠΠΟΑ για τους λόγους του το καλοκαίρι του 2025έκλεισε πάλι προσωρινά το«Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει σχετική απόφαση και αν έχει κοινοποιηθεί στους αρμοδίους. Δεν γνωρίζουμε αν οι αρμόδιοι του δήμου είχαν ειδοποιηθεί σχετικά , μερικοί έλεγαν ο χώρος είναι ανοικτός ….!!!.Στο χώρο δεν υπήρχε σχετική ανακοίνωση. Μετά από μερικές μάταιες επισκέψεις αφού ο χώρος ήταν κλειστός, επικοινωνήσαμε με την ΕΦΑΑΡΚ και ρωτήσαμε γιατί δεν υπάρχει σχετική ανακοίνωση στο χώρο. Αργότερα τοποθέτησαν στην είσοδο την παραπάνω ανακοίνωση, «Σας ενημερώνουμε ότι ο χώρος της Β’Εθνοσυνέλευσης θα παραμείνει κλειστός μέχρι τις 31 Οκτωβρίου».
Οι αρχαιολογικοί χώροι ανήκουν στην τοπική κοινωνία και δεν ανήκουν στους διαχειριστές του ΥΠΠΟΑ, που κάθονται σε ένα γραφείο στη Τρίπολη η στην Αθήνα και αποφασίζουν αναιτιολόγητα για κάτι που δεν τους αφορά άμεσα . Η διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους κανονισμούς του ΥΠΠΟΑ. Υπάρχουν δύο βασικές αρχές που είναι κεντρικοί στόχοι του ΥΠΠΟΑ και πρέπει να εκτελούνται αιτιολογημένα σύμφωνα με τους κανονισμούς του .Η προβολή και η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς .
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το ΥΠΠΟΑ στο συγκεκριμένο θέμα, του «Ιερού Χώρου» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων για δέκα επτά χρόνια ασχολείται αποκλειστικά μόνο για την διαφύλαξη του χώρου,4 τοίχους και μία πινακίδα,και δεν ασχολείται με την προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πρέπει να τονίσουμε η αρχή διαφύλαξης έχει τελικό στόχο επίσης να γίνει αργότερα η προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς , για το λόγο αυτό γίνεται η διαφύλαξη των μνημείων, για την προβολή. Η προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι αναμφισβήτητα η βασική αρχή και στόχος του ΥΠΠΟΑ.
Στην νέα εποχή αργά η γρήγορα το κράτος θα σταματήσει να φυλάει 4 τοίχους και όλοι πρέπει να καταλάβουμε την νέα πραγματικότητα, πως πρέπει να προσαρμοστούμε ανάλογα και “να κάνουμε ότι μπορούμε” , αν θέλουμε να επιβιώσουμε σαν έθνος. Με απλά λόγια ,αν δεν έχουμε χρήματα , πρέπει να αποφασίσουμε αν θα κλειδοαμπαρώσουμε τον Ιερό Χώρο για δέκα η διακόσια χρόνια η θα ανοίξουμε το χώρο χωρίς φύλακες και προϊσταμένους.
Αν για οποιοδήποτε λόγο το ΥΠΠΟΑ κλείσει το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη (Μουσείου Άστρους)ο δημος μας και η κοινότητα Άστρους να ζητήσουν από το ΥΠΠΟΑ να κλειδώσει τα 5-6 μνημεία του Προαυλίου στο υπόγειο της Σχολής η σε άλλο χώρο του δήμου μας και να ανοίξει το χώρο. Είναι παράλογο και μεγάλη κουταμάρα για να δήθεν «προφυλάξουμε» 5 μνημεία , ταυτόχρονα να μην τα βλέπουν οι επισκέπτες μας και να ξεχάσει το χώρο μια γενιά, να κλειδοαμπαρώσουμε το χώρο και να τα ξεχάσουμε όλα.
Αν πάλι δεν επικρατήσει ο κοινός νους και πρέπει να μένει κλειστό το Προαύλιο της Σχολής, τότε να προστεθεί μια πόρτα ασφαλείας, με πολύ λίγα έξοδα, μεταξύ των δύο χώρων για να προστατεύονται τα μνημεία του Προαυλίου και ταυτόχρονα να ανοίξει ο “Ιερός Χώρος “ της Β’ Εθνοσυνέλευσης 24 ώρες την ημέρα. Οι επισκέπτες θα μπορούν να απολαμβάνουν και θα θαυμάζουν την Σχολή Καρυτσιώτη, ( θα είναι σχεδόν εκεί κοντά στη Σχολή )και αυτό είναι πολύ σημαντικό, μπορεί να γίνει πολύ εύκολα. Αν ο “Ιερό Χώρος» είναι ελεύθερα προσβάσιμος χωρίς περιορισμούς, τότε αναμφισβήτητα προβάλλουμε την πολιτιστική μαςκληρονομιά.
Δεν υπάρχει κανένας λόγοςο «Ιερός Χώρος»να μην είναι ελεύθερα προσβάσιμος χωρίς περιορισμούς. Αν ανοίξει ο ο «Ιερός Χώρος» χωρίς περιορισμούς ,θα έχουμε σχεδόν ανοίξει το μουσείο, τα οφέλη της τοπικής κοινωνίας και του δήμου μας θα είναι καταλυτικά. .
Το ΥΠΠΟΑ αργά η γρήγορα πρέπει να εξετάσει από μηδενική βάση την πρόσβαση στους τρεις χωριστούς χώρους το κτήριο τηςΣχολής Καρυτσιώτη, το Προαύλιο Χώροτη Σχολής και τον γειτονικό «Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων, για να προβάλλει καλύτερα την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Το κτήριο τηςΣχολής Καρυτσιώτη,( όχι το μνημεία του μουσείου) , το Προαύλιο τη Σχολής (στην γαλάζια γραμμή) και ο χωριστός γειτονικός «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων (στην κίτρινη γραμμή) εíναι σεμνός , αρμονικός και επιβλητικός, είναι «διατηρητέον ιστορικόν μνημείον»,«ιστορικό τόπος», «αρχαιολογικός χώρος» και είναι «μουσείο από μόνος του» .Πρέπει να γίνουν αμέσως προσβάσιμα στους επισκέπτες χωρίς περιορισμούς και χωρίς άλλες δικαιολογίες ,για να προβάλλουμε επιτέλους την πολιτιστική μας κληρονομιά και να δούμε τελικά κάποτε το ΥΠΠΟΑ να κάνει την δουλειά του.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους είναι άλλο διαφορετικό θέμα, παραμένει αδικαιολόγητα κλειστό, θα μελετήσουμε αργότερα τις «μελέτες», « και άλλες μελέτες» …..και όλες τις προφάσεις…
Επιμένουμε στα δικά μας … «Όλβιος όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν»(ευτυχισμένος όποιος γνωρίζει ιστορία )Ευριπίδης
H ιστορία της «πατρίδας μας»,όπως αποκαλούσαν ο Άκουρος και ο Καρυτσιώτης, το ιστορικόν Άστρος και τον Αγιάννη του Άστρους.
Το ΥΠΠΟΑ στο Άστρος για δέκα επτά χρόνια ασχολείται αποκλειστικά μόνο για την διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και δεν ασχολείται με την βασική αρχή του και τον κεντρικό στόχο του , την προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Το ΥΠΠΟΑ , πολλοί διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές και διακεκριμένοι καστρολόγοι πειστικά και τεκμηριωμένα συμφωνούν το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους)είναι το κάστρο που βρίσκεται στη θέση Ξεροκάμπι στον Αγιάννη του Άστρους καιτο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella και σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , αλλα χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα.
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Kεντρικός πύργος Άστρους (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
Παρακάτω το ΥΠΠΟΑ αναφέρει την σχετική βιβλιογραφία για το Κάστρο Εστέλλα και το Κάστρο Παραλίου Άστρους από την οποία λογικά κατέληξε στα αιτιολογημένα συμπεράσματα ,όπως πάντοτε κάνυυν οι επιστήμονες ιστορικοί μελετητές ,που ομολογουμένως είναι εντυπωσιακή.
Θέση:Το κάστρο εντοπίζεται σε φυσικό έξαρμα με υψόμετρο 1.008μ. στα νοτιοανατολικά του οροπεδίου Ξερόκαμπος και ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος…..
Σήμερα, το ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό ως Estella ((μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα Κάστρο της Ωριάς, το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του…..
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας. Το 1463 πέρασε στα χέρια των Ενετών, ενώ το 1467 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να κατέχει στρατιωτική σημασία για τους Οθωμανούς μετά και την κατάληψή του.
Βιβλιογραφία
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-210
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 178, 182-185
Ρωμαίος Α., Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας, Πελοποννησιακά Β΄(1957), 23-24
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 152, 155-158
Σφηκόπουλος Ι.,Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 199-201
Buchon A., Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1843, 397
Buchon A., Recherches historiques sur la principauté francaise de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1845, 65
Bees N., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», ByzantinischeZeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Hopf Ch., Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin, Weidmann, 1873, 202-203, 205-206
Zakythinos A., Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 164
«Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας….
Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι….. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους
Βιβλιογραφία
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-209
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 176-177
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 150-155
Σφηκόπουλος Ι., Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 198
Φιλιππίδης Δ., «Κυνουρία», Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α’, τ. 4, Αθήνα 1985, 170-173
Bees N. A., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», Byzantinische Zeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Zakythinos A. , Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 78, 164, 166
Από,
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
«H ύπαρξη κάστρου στην ίδια θέση ,από την Βυζαντινή περίοδο η την Ενετοκρατία ,δεν επιβεβαιώνεται ως τώρα απο οικοδομικά λέιψανα.»
«Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, με επιφύλαξη, μπορούν να διακριθούν δύο οικοδομικές φάσεις . Στη πρώτη ανήκουν ο εξωτερικός οχυρωματικος περίβολος… Συνεπώς εντάσσεται στην οικοδομική δραστηριότητα είτε κατά το διάστημα της Β’Ενεκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1689-1715) και στα οχυρωμτικά έργα που κατασκεύασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή για να αντιμετωπίσουν κυρίως τοπικά κινήματα είτε της Β’ Τουρκοκρατίας μετά το 1715»
Από,
Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη (Π.Β.Φάκλαρης Παράλιο Άστρος σελ.87).
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 στο. σελ 86,87).
Για όσους θέλουν να διαβάσουν περισσότερα για την ιστορία μας , στο σύνδεσμο παραπάνω περιέχονται λεπτομερέστερες τεκηριωμένες αναφορές από τους παρακάτω ιστορικούς μελετητές και καστρολόγους.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα και βιβλιογραφία για το Κάστρο του Άστρους («Castiello la Estella») στον Αγιάννη του Άστρους.
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.(αναφορά από αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως το 1256)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς.
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Από το Υπουργείο Πολιτισμού, ΥΠΠΟΑ/ΕΦΑΑΡΚ/ Α.Π. 91048/03-03-2022
«Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:»
Το κάστρο Εστέλλα, «Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους , στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Είναι αυτονόητο, ποτέ και πουθενά δύο γειτονικά κάστρα δεν είχαν το ίδιο όνομα . Τεκμηριωμένα το Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους βρίσκεται στον Αγιάννη και δεν υπαρχει άλλο γειτονικό κάστρο με το όνομα Εστέλλα,η Κάστρου του Άστρους, τελεία και πάβλα. Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή
Δια ταύτα, για το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Τεκμηριωμένα, αναμφισβήτητα,οριστικά και τελεσίδικα το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) είναι το κάστρο που βρίσκεται στη τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους, όπως συμφωνούν όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , καιτο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella, ποτέ δεν ήταν το Κάστρο Άστρους (Κάστρο Άστρους ήταν από το 1256 το γειτονικό Καστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , ας μην προκαλούμε σύκχυση στην γειτονιά μας με το ιδιο όνομα για δύο κάστρα… ) , σίγουρα το Κάστρο Παραλίου Άστρους δεν χτίστηκε το 1256 , αλλά χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα, όπως συμφωνούν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , και πιθανά ήταν το Αστρίτσι (Astritzi) των Ενετών, όπως αναφέρουν μερικοί ιστορικοί μελετητές.
Στα μεγάλα ατεκμηρίωτα παραμύθια στα φυλλάδια και στο διαδίκτυο ,που πάντοτε δεν περιέχουν αναφορές και ιστορικά στοιχεία από αξιόπιστες πηγές ,που ονομάζουν ατεκμηρίωτα και αυθαίρετα το Κάστρο Παραλίου Άστρους «Castro Estella», αναμφισβήτητα «λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα»( Πολύβιος, 202 π.Χ. – 120 π.Χ.) και γίνεται έκδηλο « όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία.» ( Εκαταίος ο Μιλήσιος , περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Πηγές
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους (σελ 93-104)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών , Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους )
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άγιος Ιωάννης, Μητρόπολις Οικισμών Θυρέας (Κυνουρίας), τόμος Γ’, Αθήνα 1983
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άστρος Το Χρυσήλιον και Ιστορικόν τόμοι Β’, Αθήνα 1982
Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ) Ιωάννης Κουσκουνάς – Κυριάκος Χασαπογιάννης -Ιωάννης Κακαβούλιας. 1981book4.pdf (zafeiris.gr)
Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,Β, Αθήνα 1985,8
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:
«Στον Αγιάννη ’ναι ένα νερό, το λένε Σουληνάρι, κι όγοιος πάσχει από έρωτα να πάει να πιει, να γιάνει! Μικρή μου Αγιαννιτοπούλα, μού’ χεις κάψει την καρδούλα».
Το ιστορικόν Άστρος και ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) είναι μία κοινότητα και το κυριότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν για πολλούς αιώνες και έχουν μέχρι σήμερα. σπίτια στο Άστρος και στον Αγιάννη του Άστρους. Ο Αγιάννης απέχει από το Άστρος Κυνουρίας 17 χλμ.
Στον Αγιάννη μπορείτε να επισκεφτείτε, την ” κτητορική πλάκα” της Σχολής Καρυτσιώτη στο “Κουτρί”, το «Κυβερνείο» του Αγιάννη στην πλατεία του Αι-Γιώργη , το λαογραφικό μουσείο στο «Κουτρί», τους φημισμένους καταρράκτες της Λεπίδας(4 χλ),το Κάστρο Εστέλλα η της Ωριάς (2χλμ) , τα μονοπάτια του Πάρνωνα (Parnon Trail) , το τοπικό δίκτυο μονοπατιών, τους νερόμυλους στο πρόδρομο, τις παραδοσιακες πηγές Σουληνάρι, Πηγαδάκι, Πρόδρομο,Περδικονέρι ,Μούσγα κ.α., τις γραφικές ιστορικές εκκλησίες του χωριού, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του Αι-Γιώργη ,την Παναγία κ.α και να θαυμάσετε τα παραδοσιακά «αρχοντικά» του χωριού. Η ιερά μονή της Μαλεβής απέχει μόνο 8 χλμ.
Το αρχοντικό του Πάνου Σαρηγιάννη όπως ήταν την δεκαετία του 1960, στο Σουληνάρι του Αγιάννη. Ο Πάνος Σαρηγιάννης το 1821 στο αρχοντικό του στο Σουληνάρι φιλοξένησε το Δημήτριο Υψηλάντη στην πορεία του από το Άστρος για το στρατόπεδο των Βερβένων.
Ο Δημήτριο Υψηλάντηςήρθε στο Άστρος για συγκεκριμένο σκοπό, να συναντήσει τους ανθρώπους της περιοχήςκαι τον Πάνο Σαρηγιάννη που τον φιλόξενησε αρχικά στο σπίτι τους στο Άστρος, δίπλα στο αγροκήπιο του Καρυτσιώτη και την ίδια ημέρα της άφιξης στο σπίτι του στο Σουληνάρι του Άγιαννη.
Στο αγροκήπιο Καρυτσιώτη στο Άστρος έγινε συνάντηση και γεύμα με τους στρατιωτικούς και τους προεστούς της περιοχής , όπου διάβασε το έγγραφο του αδελφού του Αλέξανδρου Υψηλάντη που τον διώριζε «πληρεξούσιο του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής».
Η Αστρεινή παράδοση, φέρει τον Κολοκοτρώνη να παραθέτει γεύμα, το 1821 στο Άστρος, στο Δημήτριο Υψηλάντη, το γνωστό ως Κολοκοτρωνέικο τραπέζι, γίδα ψητή στρωμένη σε φύλλα, ασκί με ρετσινόκρασο και ψωμί. Το γεύμα έγινε στο αγροκήπιο του Καρυτσιώτη κάτω από το τίλιο ,που ακόμα υπάρχει και αργοπεθαίνει, στο χώρο υπήρχαν πολλά δένδρα και άφθονο νερό από το “σούγελο”του Καρυτσιώτη, και στο χώρο υπάρχει σχετική πινακίδα, δίπλα στην Σχολή Καρυτσιώτη (σήμερα Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους), υπήρχε οικισμός και το αρχοντικό του Πάνο Σαρηγιάννη, για να ξεκουραστεί ο Υψηλάντης
Την ίδια μέρα ο Υψηλάντης ανέβηκε στον Άγιο Ιωάννη, όπου φιλοξενήθηκε στο αρχοντικό του Πάνου Σαρηγιάννη στο Σουληνάρι . “την Δευτέραν το εσπέρας έφθασα αισίως εις τον Άγιο Ιωάννη,…. την 20 Ιουνίου 1821 εν τω Αγίω Ιωάννη την Δευτέραν το εσπέρας .Δημήτριος Υψηλάντης πληρεξούσιος”.(Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, τόμος Γ’, Άγιος Ιωάννης, Μητρόπολις Οικισμών Θυρέας (Κυνουρίας), Αθήνα , 1983.σελ 46)
Η παραδοσιακή πηγή Σουληνάρι
Ο Αγιάννης ήταν η πρωτεύουσα της Ελλαδος της Προσωρινής Κυβέρνησης της Επανάστασης, από τις 22 Αυγούστου μέχρι την 1 Οκτωβρίουκαι η γειτονιά το Σουληνάρι ήταν η μητρόπολη του Αγιάννη. “Ο ναός του Αγίου Βασιλείου ήταν ένας μεγάλος ναός ο οποίος βρισκόταν στο κάτω μέρος του χωριού και συγκεκριμένα στη θέση Ματθαίου και κοντά στην πηγή Σουληνάρι. Ο ναός, ο οποίος αποτέλεσε την μητρόπολη του ναού, καταστράφηκε ολοσχερώς το 1826 και στη θέση του σήμερα έχει στηθεί ένα λιτό προσκυνητάρι…..“Ο ναός μαζί με την γύρω περιοχή του αποτελούσαν τη μητρόπολη του χωριού, καθώς βλέπουμε ότι στη γύρω περιοχή υπάρχουν πολλά αρχοντικά σημαντικών Αγιαννιτών (όπως του Πέρρου, του Σαρηγιάννη, του Ματθαίου κ.α. (των αδερφών Ζαφειροπουλαίων) ) και διάφορες εκκλησίες (Άγιος Ευστράτιος και Άγιος Πέτρος)” από τον συμπολίτη μας Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
Τα καλοκαίρια όταν “γέμιζε το χωριό”, ερχόντουσαν πολλοί κάτοικοι για διακοπές , στο Σουληνάρι καθημερινά είχαμε πανηγύρι. Είχε πολύ κόσμο 20 – 30 περίπου άτομα, που περίμενε 2-3 ώρες μερικές φορές να έρθει η σειρά του, για να πάρει νερό με τις λαίνες , τις τέσες και τα βαρέλια φορτωμένα στα γαιδούρια. Ήταν μια ευχάριστη κοινωνική εκδήλωση και το κουτσομπολιό από τις γυναίκες “πήγαινε σύννεφο” ,ποιά κοίταξε ποιόν και τα παρόμοια.Πολλές πήγαιναν περισσότερο για το κουτσομπολιό και δηθεν και για νερό με μια μικρή στάμνα. Μερικές φορές ο παππούς μου με έστελνε στη βρύση για “λίγο δροσερό νεράκι “και πήγαινα με μια πολύ μίκρη στάμνα , έξυπνο κόλπο, και οι γυναίκες που περίμεναν να γεμίσουν τα βαρέλια τους με άφηναν πρώτο , αφού “είχα μικρή στάμνα” …, αλλά πιθανώτατα και για μην ακούω το κουστομπολιό.
Στο Σουληνάρι επίσης επήγαιναν παράξενες ώρες για νυφοπάζαρο οι νέοι και οι νέες του χωριού , που αλλού να πήγαιναν.., για νερό πήγαιναν και ήταν πολύ διψασμένοι και όταν ήταν τυχεροί και δεν είχε κόσμο , ένοιωθαν τα πρώτα σκιρτίσματα της καρδιάς . Οι νέοι έκαναν τότε πάντοτε την πρώτη κίνηση , ενδεικτικά με τα παρακάτω..
«Στον Αγιάννη ’ναι ένα νερό, το λένε Σουληνάρι, κι όγοιος πάσχει από έρωτα να πάει να πιει, να γιάνει! Μικρή μου Αγιαννιτοπούλα, μού’ χεις κάψει την καρδούλα».
Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία συνέχιζαν την πολιορκία τους
«Στον Αγιάννη αγάπησα πέρδικα πλουμισμένη, στον Αγιάννη η καρδούλα μου είναι φυλακισμένη. Αγιαννίτισσα θα πάρω για θα πέσω να πεθάνω!»
“Στις 13 Μαρτίου 1742 αναγείρεται η πηγή Πηγαδάκι, λίγο πιο πάνω από τον Πρόδρομο, στον συνοικισμό Χασαπογιαννέϊκα. Η πηγή χτίστηκε σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, η οποία είναι γραμμένη στα αραβικά, Η μετάφραση της πινακίδας αναφέρεται στο • Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,
Η παραδοσιακή πηγή Περδικονέρι
Η βρύση στην πλατεία του χωριού.
Την δεκετία του 1950 κατασκευάστηκε υδραγωγείο στο Αγιάννη , αρχικά από την πηγή Περδικονέρι και αργότερα από την Λεπίδα , στην αρχή με 2-3 βρύσες στο χωριό και αργότερα άρχισε η ύδρευση στα σπίτια.Απο τότε η ύδρευση του χωριού γίνεται με το νερό της Λεπίδας.
Η κάμαρα οδηγεί στη πηγη του Προδρόμου ,όπως φαίνεται παρακάτω.
Η πηγή του Προδρόμου και η πλατάνα
Ο επισκέπτης θαυμάζει την υπεραιωνόβια πλατάνα και το άφθονο παγωμένο νερό που πηγάζει ακριβώς κάτω από την εκκλησία και ρέει από πέντε κανάλους, ένας είναι πολύ χαμηλά, σαν να φαίνεται το νερό έρχεται μέσα από την εκκλησία.
Ο σούγελος του νερού, το νερό του προδρόμου μεταφερότανε μακρυά για να ποτίζονται τα “περβόλια”
Η στέρνα του Προδρόμου
Με το άφθονο νερό του προδρόμου “έζησε” το χωριό.Το νέρο την νύκτα πήγαινε στη μεγάλη στέρνα δίπλα στην πλατάνα και όταν γέμιζε η στέρνα οι μυλωνάδες την απολούσαν και το νερό έτρεχε ορμητικά σε ένα μικρό καταρράκτη σε κάθε νερόμυλο και με την δύναμη του νερόυ δούλευαν οι νερόμυλοι. Υπήρχαν τέσσερις νερόμυλοι κάτω από τον πρόδρομο στη σειρά, του Δικαίου η Μακαρούνα , του Κορδώνη, του Παπούλια η Τουρή και του Γαρδικιώτη ,< λέγανε ότι υπήρχε και άλλος νερόμυλος του Γιάννακα αλλά δεν θυμάμαι το κτήριο η ήταν ο ίδιος με του Γαρδικιώτη η ήταν μακρύτερα κάτω από την εκκλησία του Αηλιά και είχε γκρεμιστεί, όποιος θυμάται ας βοηθήσει>. Κάτω κοντά στον Άγιο Δημήτριο στο ρέμμα υπήρχε και ο νερόμυλος του Σταυρούλη. Επίσης στη είσοδο του χωριού άπό το Άστρος μετά την εκκλησία της Αγιάς Παρασκευής υπήρχε και ένας μύλος που δούλευε, όχι με νερό, αλλά με πετρέλαιο του μπάρμπα Λιά Κολοβού.
Ο πρώτος νερόμυλος κάτω από τον πρόδρομο του Δικαίου η Μακαρούνα .
Ο σούγελος του νερού, το νερό του προδρόμου μεταφερότανε μακρυά για να ποτίζονται τα “περβόλια” και να ζουν οι Αγιαννίτες για πολλούς αιώνες.
Τα καλοκαίρια κάτω από το πρόδρομο ήταν το μισο χωριό στα περβόλια τους, ήταν σαν ένα καθημερινό πανηγύρι, μερικοί τραγουδούσαν η φώναζαν δυνατά για να τους ακούν αυτοί που ήσαν πολύ μακρυά και φυσικά ήταν κα χώρος κοινωνικών επαφών για τις νέες και νέους του χωριού , κάπου έπρεπε να συναντηθούν και να αρχίσουν οι πολιορκίες από τους νέους που τότε είχαν τον πρώτο λόγο. Οι νερόμυλοι αλέθανε τα σιτάρια και ταυτόχρονα την νύκτα ποτίζανε τα περβόλια ακριβώς κάτω από τον πρόδρομο στους “μύλους ” και την ημέρα το νερό πήγαινε στου σούγελο που έφθανε μέχρι το Σουληνάρι στην άλλη άκρη του χωριού. Επίσης το νερό το πηγαίνανε και στο δρόμους, ήταν άφθονο, μέχρι τις βάγιες όπου δεν υπήρχε σούγελος.Oι ποτιστάδες είχαν το πρώτο λόγο ,αλλά βασικά όλοι πήγαιναν με σειρά
Η σημαντικότητα του Μουστού έγκαιρα αναγνωρίσθηκε από το Ελληνικό κράτος που έκανε φορέα με το όνομα του Μουστού. Ο Μουστός αρχικά υπάγετο στην αρμοδιότητα του Φορέα ΔιαχείρησηςΠάρνωνα, Μουστού , που ενταχθηκε στον Φορέα Διαχείρησης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου & Μονεμβασιάς, που αργότερα εντάχθηκε στο Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Πελοποννήσου, που πρόσφατα εντάχθηκε στην Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Νότιας Πελοποννήσου του Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.).
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους βρίσκεται στο Άστρος Αρκαδίας, πλησίον της Περιοχής Απολύτου Προστασίας της Φύσης (2.ΙΙ-Υγρότοπος Μουστού) ( στο παλιό γυμνάσιο Άστρους κοντά στην εκκλησία του Αγίου Παύλου) και ενημερώνει τους επισκέπτες για τον Πάρνωνα με έμφαση στον υγρότοπο του Μουστού. Στους χώρους του Κέντρου λειτουργεί αίθουσα έκθεσης ερμηνείας περιβάλλοντος με θεματικό πεδίο τον υγρότοπο. Στο Κέντροο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για τις λειτουργίες που επιτελούνται στον υγρότοπο Μουστού, οι οποίες είναι ποικίλες και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη στήριξη της πανίδας, την αποθήκευση νερού, την τροποποίηση πλημμυρικών φαινομένων κ.ά. Από τις λειτουργίες του οικοσυστήματος προκύπτουν οι υγροτοπικές αξίες, όπως η υψηλή βιοποικιλότητα, η αντιπλημμυρική, η αντιδιαβρωτική και άλλες, όπως είναι η επιστημονική και η εκπαιδευτική. Η ξενάγηση στο Κέντρο μπορεί να συνδυαστεί με θεματικές παρουσιάσεις και δραστηριότητες που στοχεύουν στη γνωριμία με τη φύση, όπως η περιήγηση σε μονοπάτι του υγροτόπου Μουστού, όπου με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού παρακολούθησης και τη βοήθεια των πινακίδων ερμηνείας περιβάλλοντος, οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν και να ενημερωθούν κυρίως για τα είδη των υδρόβιων και παρυδάτιων μεταναστευτικών πουλιών.
Στους χώρους του Κέντρου, λειτουργούν:
Αίθουσα Έκθεσης Ερμηνείας Περιβάλλοντος
Χώρος εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων.
Γραφεία προσωπικού (έδρα του Φορέα Διαχείρισης) και βοηθητικοί χώροι Βασικοί θεματικοί άξονες, στους οποίους βασίζεται η Έκθεση, είναι οι ακόλουθοι:
Η θέση του Πάρνωνα, στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου και σε ένα βασικό πέρασμα μεταναστευτικών πουλιών.
Η μεγάλη σημασία του υγροτόπου Μουστού για τα μεταναστευτικά πουλιά.
Η μακρόχρονη παρουσία των ανθρώπων, η προσαρμογή τους στις τοπικές συνθήκες και η επίδρασή τους στα φυτά και τα ζώα του υγρότοπου.
Η ανάγκη για διατήρηση του υγρότοπου σε λειτουργική κατάσταση
Αξιοθέατα στο Άστρος : Η εύκολη πρόσβαση στο Μουστό, η προβολή της φυσικής μας κληρονομιάς και ο κοινός νους.
Ο Μουστός έχει μεγάλη επισκεψιμότητα όλο το χρόνο βασικά για δύο λόγους.
Παρατήρηση υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών με τηλεσκόπια και κιάλια.
Κολύμπι τους καλοκαιρινούς μήνες στα «κρύα νερά» της πηγής του Μουστού.
Το κολύμπι στη πηγή του Μουστού επιτρέπεται από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους.Πριν κολυμπήσετε στα «κρύα νερά» της πηγής του Μουστού συμβουλευτείτε το γιατρό σας η το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους.Το κολύμπι στα «κρύα νερά» της πηγής περισσότερο από 20 λεπτά ηλιγότερομπορεί να βλάψει την υγεία σας.
Οι επισκέπτες του Μουστού επίσης κολυμπούν στις μαγευτικές γειτονικές παραλίες στο Χερονήσι και στις Πόρτες . Τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο , Αύγουστο υπολογίζουμε ,μετριοπαθέστατα οι επισκέπτες μόνο για το κολύμπι στα «κρύα νερά» της πηγής του Μουστού είναι περίπου διακόσια άτομα καθημερινά η περίπου για τρείς μήνες 18,000 επισκέψεις και άλλοι τους άλλους μήνες. Φυσικά οι επισκέπτες που παρατηρούν τα πουλιά όλο το χρόνο δεν περιλαμβάνονται στις 18,000 επισκέψεις. Ο χώρος επιτηρείται με κάμερα για λόγους ασφαλείας και σίγουρα οι αρμόδιοι γνωρίζουν καλύτερα τους αριθμούς για όλη την επισκεψιμότητα στον Μουστό, που είναι ενδιαφέρον να την γνωρίσουμε άμα είναι διαθέσιμη.
Τα υπάρχοντα ξύλινα σκαλιά που βρίσκονται στην αριστερή θέση του διαδρόμου καταλήγουν στα βράχια και η πρόσβαση είναι πολύ δύσκοληη αδύνατη για τους ηλικιωμένους.
Η πρόσβαση στις πηγές του Μουστού για κολύμπι από τους χιλιάδες επισκέπτες είναι πρωτόγονη , δύσκολη η σχεδόν αδύνατη για τους ηλικιωμένους και ανήλικους που χρειάζονται βοήθεια για να εισέλθουν και περισσότερη βοήθεια για να εξέλθουν , σχεδόν τους πάνε σηκωτούς. Πρόσφατα το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους πρόσθεσε μια μικρή ξύλινη σκάλα , που βοήθησε τη πρόσβαση αλλά αναμφισβήτητα δεν είναι αρκετή για μια εύκολη πρόσβαση στην πηγή του Μουστού και είναι έκδηλο χρειάζεται μια επισκευή και προσθήκη , όπως αυτονόητα συμφώνησε ο αρμόδιος από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους και προφορικά μας υποσχέθηκε θα γίνει το 2026.
Βράχια στο τέλος του διάδρόμου , από εδώ η προσβαση ειναι αδύνατη.Δεξια διακρινεται μερος από την πλάκα που καταλήγει η ξύλινη σκάλα.
Είναι έκδηλο υπάρχουν βράχια στο τέλος της ξύλινης σκάλαςπου κάνουν δύσκολη την πρόσβαση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία μπορούμε να κάνουμε περισσότερα για την προβολή της φυσικής μας κληρονομιάς. Προτείνουμε τα παρακάτω για να βοηθήσουμε τους αρμόδιους στο έργο τους και τον τόπο μας.
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους η ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. να δημοσιεύσει ένα ενημερωτικό φυλλάδιο αποκλειστικά για το Μουστό,( και επίσης αποκλειστικά γιατον Πάρνωνα ) με όλους τους όρους και τους περιορισμούς.Π.χ. πόσα λεπτά μπορούν να κολυμπούν οι επισκέπτες , είναι σημαντικό γιο τους επισκέπτες, το κολύμπι πάνω από 20 λεπτά είναι επικίνδυνο για την υγεία (?) και άλλες οδηγίες κλπ.
Διακρίνεται η φυσική πρόσβαση στην πηγή του Μουστού στη δεξιά θέση του διαδρόμου που προτιμούν οι επισκέπτες,εδώ με 2-3 σκαλιά και ένα μικρό διάδρομο η πρόσβαση θα γίνει πολύ εύκολη.
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους πρέπει να κάνει καλύτερη την πρόσβαση στη πηγή του Μουστού. Πρέπει να κατασκευάσει 2-3 σκαλιά και ένα μικρό διάδρομο για την εύκολη πρόσβαση στην πηγή του Μουστού , στη δεξιά θέση του υπάρχοντος διαδρόμου που είναι έκδηλα και αναμφισβήτητα η φυσική πρόσβαση στην πηγή που προτιμούν οι επισκέπτες από τα υπάρχοντα ξύλινα σκαλιά που βρίσκονται στην αριστερή θέση του διαδρόμου που καταλήγουν στα βράχια και από την σκάλα είναι δύσκολη η αδύνατη η πρόσβαση για τους ηλικιωμένους και ανήλικους . Η Ελληνική νομοθεσία επιτρέπει την δραστηριότητα στο Μουστό από αρμόδιους φορείς με την υπάρχουσα νομική διαδικασία για ευκολότερη πρόσβαση ,όταν γίνεται για το κοινό συμφέρον της τοπικής κοινωνίας και είναι σύμφωνη με τους κανονισμούς του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.
Βράχια και χαλίκια στον πυθμένα της πηγής κάνουν δύσκολο το κολύμπι και την παραμονή.Με λίγη καλή θέληση μόνο λίγος άμμος από την παραλία Πόρτες θα λύσει το πρόβλημα και θα κάνει ευχάριστη την παραμονή στην πηγή.
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους επίσης να προσθέσει δύο αμαξιές άμμο από την παραλία Πόρτες στο πυθμένα της πηγής που κολυμπούν οι επισκέπτες, για ευχάριστη παραμονή στην πηγή. Τώρα υπάρχουν μεγάλα χαλίκια που μπαίνουν στα πέδιλα των επισκεπτών και οι επισκέπτες γλιστράνε στα χαλίκια και τα υπάρχοντα βράχια. Σίγουρα τα ψάρια της πηγής προτιμούν την άμμο της θάλασσας από τα υπάρχοντα χαλίκια και βράχια. Είναι λάθος η άποψη η έλλειψη άμμου μέχρι σήμερα από την πηγή γίνεται για την προστασία των ψαριών.
Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας να αναρτήσει στην ιστοσελίδα του την ιδιαίτερη σελίδα για τον Μουστό , που είχε νωρίτερα στη προηγούμενη ιστοσελίδα του, Μουστός | DiscoverKynouria.gr (Η σελίδα που ζητήσατε δεν μπόρεσε να βρεθεί. Η σελίδα δε βρέθηκε | Discover Kynouria ) και την έφαγε από απερισκεψία η «ανάπτυξη»….. και άλλες λεπτομέρειες . Με την ευκαιρία να προσθέσει πάλι και τη σελίδα που είχε στην ενότητα Αρχαιολογικοί Χώροι για το Ελληνικό η Τειχιό και την « ξέχασαν» οι αρμόδιοι , το γνωρίζουν και δεν την προσθέτουν επειδή έτσι θέλουν .., τί άλλο να πούμε. Στην προβολή του τόπου μας και στον τουρισμό πάντοτε προσθέτουμε και ποτέ δεν αφαιρούμε τίποτα.
Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας να δημοσιεύσει μια επιστημονική μελέτη από ειδικούς για τον Μουστό, σχετικά με το κολύμπι στα κρύα νερά και να προβάλλει τον Μουστό με κάθε τρόπο ,για προβολή της περιοχής για ιατρικό τουρισμό. Στην προβολή του τόπου μας κάθε πρόσθετη γραμμή βοηθάει ανυπολόγιστα.
Ο υδροβιότοπος έχει νερά σε σταθερή θερμοκρασία (-20βαθμοί της κλίμακας κελσίου) όλο το χρόνο. Η ιαματική δράση των νερών προκύπτει από το χημικό ερέθισμα. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των διαλυμένων σε μορφή ιόντων στερεών συστατικών. Τα ιόντα αυτά κολλάνε στο δέρμα του λουόμενου όταν αυτός βρίσκεται μέσα στο νερό. Έτσι, ενεργοποιούνται οι νευρικές ίνες και μέσω της νευρικής οδού, το ερέθισμα μεταφέρεται σε όλα τα μέρη του σώματος.
Το ιστορικόν Άστρος ,πρωτεύουσα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, είναι χτισμένο σε υψόμετρο 75 μ. στα ενδότερα του κάμπου της Θυρέας που υπήρχε συνεχώς ανθρώπινη παρουσία για χιλιάδες χρόνια, εκεί που βρισκόταν η αρχαία πόλη Θυρέα και αργότερα το πόλισμα Άστρον, νότια από την πρώτη πόλη της Ευρώπης το ιστορικό Άργος και την έδρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού Μυκήνες, νοτιοανατολικά της Τρίπολης και νοτιοδυτικά του Ναυπλίου και ανήκει στο νομό Αρκαδίας.Το Άστρος απέχει περίπου από Αθήνα 170 χλμ, απότο αεροδρόμιο Αθηνών 200 χλμ, από Κόρινθος 93 χλμ,από το Άργος 34 χλμ,απότο Ναύπλιο 33 χλμ,απότην Τρίπολη 40 χλμ,τοΛεωνίδιο 48 χλμ, την Σπάρτη 82 χλμ.Το Παράλιο Άστρος απέχει από το Άστρος 4 χλμ.
Ο Μουστός απέχει από το Άστρος 3 χλμ., , ανήκει στην κοινότητα Μελιγούς και βρίσκεται στο επαρχιακό δρόμο Άστρους Λεωνιδίου.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας
Η λιμνοθάλασσα Μουστού σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ενταχθεί στο Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 (NATURA 2000) ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (με κωδικ GR2520003) σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΕ. Σε εθνικό επίπεδο, η λιμνοθάλασσα Μουστού έχει οριστεί ως Περιοχή Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (2.ΙΙ: Υγρότοπος Μουστού) και ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης (4.Ι: Περιοχή Προστασίας υγροτόπου Μουστου) [σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. υπ’ αριθμ. 33999 (ΦΕΚ 353/ΑΠΠ/6.9.2010), και τροποποιήσεις αυτής, όπως ισχύει σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 5.γ. του Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/31-03-2011)] .Επίσης, έχει ορισθεί ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής, με την ονομασία «Υγροβιότοπος Μουστού Δημοτικού Διαμερίσματος Μελιγούς και Κορακοβουνίου Δήμου Βόρειας Κυνουρίας» (ΦΕΚ 329/Β/28-03-2001).
Ο Υγρότοπος Μουστός φιλοξενεί πολλά σπάνια, απειλούμενα και προστατευόμενα είδη παρυδάτιων και υδρόβιων πουλιών. Επιπλέον, είναι ο σημαντικότερος και ο μόνος αξιόλογου μεγέθους υγρότοπος στην ανατολική Πελοπόννησο και ο πρώτος που συναντούν τα μεταναστευτικά πουλιά που ακολουθούν τις ανατολικές ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Σε αυτές τις περιοχές επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα και καμία ανθρώπινη δραστηριότητα που έχει χαρακτήρα περιστασιακής ή μόνιμης παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον.
Η λιμνοθάλασσα Μουστού φιλοξενεί πλούσια βιοποικιλότητα, ισχυρό θέλγητρο για τον επισκέπτη. Λόγω του νερού και της βλάστησης, καθώς και της παράκτιας τοποθεσίας της, προσελκύει αξιόλογη και ενδιαφέρουσα από επιστημονικής απόψεως πανίδα. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διαχείμαση και μετανάστευση υδρόβιων, αρπακτικών και στρουθιόμορφων πτηνών, καθώς βρίσκεται πάνω στο μεταναστευτικό διάδρομο των ανατολικών ακτών της Ελλάδας. Αποτελεί την κυριότερη περιοχή διαχείμασης υδρόβιων πουλιών στην Ανατολική Πελοπόννησο. Επιπλέον, καταγράφεται ποικιλία ειδών ερπετών, αμφιβίων, μικρών θηλαστικών και ψαριών στη λιμνοθάλασσα Μουστού και τις παρακείμενες τάφρους της.
Το υγροτοπικό σύμπλεγμα του Μουστού υφίσταται ανθρωπογενείς πιέσεις με κυριότερα προβλήματα, τα ακόλουθα: α) εκχερσώσεις και επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, β) επέκταση αστικής οικοδόμησης και κατασκευές τουριστικών και παραθεριστικών υποδομών, γ) ρύπανση των υγροτοπικών ενδιαιτημάτων από υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και εντομοκτόνων, που χρησιμοποιούνται στις παρακείμενες καλλιέργειες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 η υγροτοπική έκταση καταλάμβανε περίπου 6.700 στρ. ενώ το 2012 περίπου 2.950 στρ., δηλαδή συρρικνώθηκε περίπου 44%.
Η λιμνοθάλασσα Μουστού …., αποτελεί τον κεντρικό υγρότοπο του συμπλέγματος. Η υδάτινη επιφάνεια, έκτασης 145 στρ., έχει μικρό βάθος, με μέγιστο τα 5 μ. περίπου. Η επικοινωνία της με τη θάλασσα γίνεται μέσω δύο τάφρων. Το «Βαυαρικό κανάλι», που διανοίχτηκε την εποχή του Όθωνα, σε μήκος 1.180 μ. και την τάφρο «Πόρτες», μήκους 750 μ. Το Βαυαρικό κανάλι εξυπηρετούσε την εκροή των υφάλμυρων υδάτων των πηγών της λιμνοθάλασσας από τις οποίες τροφοδοτείται με συνεχή παροχή όλο το έτος (1.2001.350 κυβικά μέτρα). Η αλατότητα του νερού στη λιμνοθάλασσα μεταβάλλεται σε σχέση με το βάθος του. Στο επιφανειακό στρώμα έως και το 1 m περίπου, επηρεάζεται από τις πηγές της και έχει χαμηλή αλατότητα, ενώ βαθύτερα η αλατότητα είναι υψηλότερη λόγω της διάχυσης θαλασσινού νερού που λαμβάνει χώρα στον πυθμένα.
Νοτίως της λιμνοθάλασσας Μουστού εκτείνεται ο υγρότοπος στο Χερονήσι, παλιά κοίτη του ποταμού Βρασιάτη, συνολικής έκτασης 4 στρ. περίπου, ο οποίος σχηματίζεται από τα νερά πηγής που αναβλύζουν από τις παρυφές του ομώνυμου λόφου και επικοινωνεί με τη θάλασσα, δημιουργώντας λιμνοθαλασσιακό οικότοπο. Σήμερα η εκβολή του Βρασιάτη είναι πλέον αποκομμένη από την περιοχή του Χερονησίου. Η συνολική υγροτοπική έκταση της λιμνοθάλλασσας Μουστού έως το Χερονήσι και συμπεριλαμβανομένης της εκβολής Βρασιάτη υπολογίστηκε στα 1.882 στρ.
Ο Μουστός έχει μεγάλη επισκεψιμότητα όλο το χρόνο βασικά για δύο λόγους.
Παρατήρηση υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών με τηλεσκόπια και κιάλια.
Κολύμπι τους καλοκαιρινούς μήνες στα «κρύα νερά» της πηγής του Μουστού.
Το κολύμπι στη πηγή του Μουστού επιτρέπεται από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους.Πριν κολυμπήσετε στα «κρύα νερά» της πηγής του Μουστού συμβουλευτείτε το γιατρό σας η το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους.Το κολύμπι στα «κρύα νερά» της πηγής περισσότερο από 20 λεπτά η λιγότερο μπορεί να βλάψει την υγεία σας.
Οι επισκέπτες του Μουστού επίσης κολυμπούν στις μαγευτικές γειτονικές παραλίες στο Χερονήσι και στις Πόρτες . Τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο , Αύγουστο υπολογίζουμε ,μετριοπαθέστατα οι επισκέπτες μόνο για το κολύμπι στα «κρύα νερά» της πηγής του Μουστού είναι περίπου διακόσια άτομα καθημερινά η περίπου για τρείς μήνες 18,000 επισκέψεις και άλλοι τους άλλους μήνες. Φυσικά οι επισκέπτες που παρατηρούν τα πουλιά όλο το χρόνο δεν περιλαμβάνονται στις 18,000 επισκέψεις. Ο χώρος επιτηρείται με κάμερα για λόγους ασφαλείας και σίγουρα οι αρμόδιοι γνωρίζουν καλύτερα τους αριθμούς για όλη την επισκεψιμότητα στον Μουστό, που είναι ενδιαφέρον να την γνωρίσουμε άμα είναι διαθέσιμη.
Τα υπάρχοντα ξύλινα σκαλιά που βρίσκονται στην αριστερή θέση του διαδρόμου καταλήγουν στα βράχια και η πρόσβαση είναι πολύ δύσκοληη αδύνατη για τους ηλικιωμένους.
Η πρόσβαση στις πηγές του Μουστού για κολύμπι από τους χιλιάδες επισκέπτες είναι πρωτόγονη , δύσκολη η σχεδόν αδύνατη για τους ηλικιωμένους και ανήλικους που χρειάζονται βοήθεια για να εισέλθουν και περισσότερη βοήθεια για να εξέλθουν , σχεδόν τους πάνε σηκωτούς. Πρόσφατα το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους πρόσθεσε μια μικρή ξύλινη σκάλα , που βοήθησε τη πρόσβαση αλλά αναμφισβήτητα δεν είναι αρκετή για μια εύκολη πρόσβαση στην πηγή του Μουστού και είναι έκδηλο χρειάζεται μια επισκευή και προσθήκη , όπως αυτονόητα συμφώνησε ο αρμόδιος από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους και προφορικά μας υποσχέθηκε θα γίνει το 2026.
Βράχια στο τέλος του διάδρόμου , από εδώ η προσβαση ειναι αδύνατη .Δεξια διακρινεται μερος από την πλάκα που καταλήγει η ξύλινη σκάλα.
Είναι έκδηλο υπάρχουν βράχια στο τέλος της ξύλινης σκάλας που κάνουν δύσκολη την πρόσβαση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία μπορούμε να κάνουμε περισσότερα για την προβολή της φυσικής μας κληρονομιάς. Προτείνουμε τα παρακάτω για να βοηθήσουμε τους αρμόδιους στο έργο τους και τον τόπο μας.
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους η ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. να δημοσιεύσει ένα ενημερωτικό φυλλάδιο αποκλειστικά για το Μουστό,( και επίσης αποκλειστικά για τον Πάρνωνα ) με όλους τους όρους και τους περιορισμούς.Π.χ. πόσα λεπτά μπορούν να κολυμπούν οι επισκέπτες , είναι σημαντικό γιο τους επισκέπτες, το κολύμπι πάνω από 20 λεπτά είναι επικίνδυνο για την υγεία (?) και άλλες οδηγίες κλπ.
Διακρίνεται η φυσική πρόσβαση στην πηγή του Μουστού στη δεξιά θέση του διαδρόμου που προτιμούν οι επισκέπτες ,εδώ με 2-3 σκαλιά και ένα μικρό διάδρομο η πρόσβαση θα γίνει πολύ εύκολη.
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους πρέπει να κάνει καλύτερη την πρόσβαση στη πηγή του Μουστού. Πρέπει να κατασκευάσει 2-3 σκαλιά και ένα μικρό διάδρομο για την εύκολη πρόσβαση στην πηγή του Μουστού , στη δεξιά θέση του υπάρχοντος διαδρόμου που είναι έκδηλα και αναμφισβήτητα η φυσική πρόσβαση στην πηγή που προτιμούν οι επισκέπτες από τα υπάρχοντα ξύλινα σκαλιά που βρίσκονται στην αριστερή θέση του διαδρόμου που καταλήγουν στα βράχια και από την σκάλα είναι δύσκολη η αδύνατη η πρόσβαση για τους ηλικιωμένους και ανήλικους . Η Ελληνική νομοθεσία επιτρέπει την δραστηριότητα στο Μουστό από αρμόδιους φορείς με την υπάρχουσα νομική διαδικασία για ευκολότερη πρόσβαση ,όταν γίνεται για το κοινό συμφέρον της τοπικής κοινωνίας και είναι σύμφωνη με τους κανονισμούς του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.
Βράχια και χαλίκια στον πυθμένα της πηγής κάνουν δύσκολο το κολύμπι και την παραμονή.Με λίγη καλή θέληση μόνο λίγος άμμος από την παραλία Πόρτες θα λύσει το πρόβλημα και θα κάνει ευχάριστη την παραμονή στην πηγή.
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους επίσης να προσθέσει δύο αμαξιές άμμο από την παραλία Πόρτες στο πυθμένα της πηγής που κολυμπούν οι επισκέπτες, για ευχάριστη παραμονή στην πηγή. Τώρα υπάρχουν μεγάλα χαλίκια που μπαίνουν στα πέδιλα των επισκεπτών και οι επισκέπτες γλιστράνε στα χαλίκια και τα υπάρχοντα βράχια. Σίγουρα τα ψάρια της πηγής προτιμούν την άμμο της θάλασσας από τα υπάρχοντα χαλίκια και βράχια. Είναι λάθος η άποψη η έλλειψη άμμου μέχρι σήμερα από την πηγή γίνεται για την προστασία των ψαριών.
Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας να αναρτήσει στην ιστοσελίδα του την ιδιαίτερη σελίδα για τον Μουστό , που είχε νωρίτερα στη προηγούμενη ιστοσελίδα του, Μουστός | DiscoverKynouria.gr (Η σελίδα που ζητήσατε δεν μπόρεσε να βρεθεί. Η σελίδα δε βρέθηκε | Discover Kynouria ) και την έφαγε από απερισκεψία η «ανάπτυξη»….. και άλλες λεπτομέρειες . Με την ευκαιρία να προσθέσει πάλι και τη σελίδα που είχε στην ενότητα Αρχαιολογικοί Χώροι για το Ελληνικό η Τειχιό και την « ξέχασαν» οι αρμόδιοι , το γνωρίζουν και δεν την προσθέτουν επειδή έτσι θέλουν .., τί άλλο να πούμε. Στην προβολή του τόπου μας και στον τουρισμό πάντοτε προσθέτουμε και ποτέ δεν αφαιρούμε τίποτα.
Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας να δημοσιεύσει μια επιστημονική μελέτη από ειδικούς για τον Μουστό, σχετικά με το κολύμπι στα κρύα νερά και να προβάλλει τον Μουστό με κάθε τρόπο ,για προβολή της περιοχής για ιατρικό τουρισμό. Στην προβολή του τόπου μας κάθε πρόσθετη γραμμή βοηθάει ανυπολόγιστα.
Ο υδροβιότοπος έχει νερά σε σταθερή θερμοκρασία (-20βαθμοί της κλίμακας κελσίου) όλο το χρόνο. Η ιαματική δράση των νερών προκύπτει από το χημικό ερέθισμα. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των διαλυμένων σε μορφή ιόντων στερεών συστατικών. Τα ιόντα αυτά κολλάνε στο δέρμα του λουόμενου όταν αυτός βρίσκεται μέσα στο νερό. Έτσι, ενεργοποιούνται οι νευρικές ίνες και μέσω της νευρικής οδού, το ερέθισμα μεταφέρεται σε όλα τα μέρη του σώματος.
Η σημαντικότητα του Μουστού έγκαιρα αναγνωρίσθηκε από το Ελληνικό κράτος που έκανε φορέα με το όνομα του Μουστού. Ο Μουστός αρχικά υπάγετο στην αρμοδιότητα του Φορέα ΔιαχείρησηςΠάρνωνα, Μουστού , που ενταχθηκε στον Φορέα Διαχείρησης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου & Μονεμβασιάς, που αργότερα εντάχθηκε στο Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Πελοποννήσου, που πρόσφατα εντάχθηκε στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.).
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Άστρους βρίσκεται στο Άστρος Αρκαδίας, πλησίον της Περιοχής Απολύτου Προστασίας της Φύσης (2.ΙΙ-Υγρότοπος Μουστού) ( στο παλιό γυμνάσιο Άστρους κοντά στην εκκλησία του Αγίου Παύλου) και ενημερώνει τους επισκέπτες για τον Πάρνωνα με έμφαση στον υγρότοπο του Μουστού. Στους χώρους του Κέντρου λειτουργεί αίθουσα έκθεσης ερμηνείας περιβάλλοντος με θεματικό πεδίο τον υγρότοπο. Στο Κέντροο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για τις λειτουργίες που επιτελούνται στον υγρότοπο Μουστού, οι οποίες είναι ποικίλες και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη στήριξη της πανίδας, την αποθήκευση νερού, την τροποποίηση πλημμυρικών φαινομένων κ.ά. Από τις λειτουργίες του οικοσυστήματος προκύπτουν οι υγροτοπικές αξίες, όπως η υψηλή βιοποικιλότητα, η αντιπλημμυρική, η αντιδιαβρωτική και άλλες, όπως είναι η επιστημονική και η εκπαιδευτική. Η ξενάγηση στο Κέντρο μπορεί να συνδυαστεί με θεματικές παρουσιάσεις και δραστηριότητες που στοχεύουν στη γνωριμία με τη φύση, όπως η περιήγηση σε μονοπάτι του υγροτόπου Μουστού, όπου με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού παρακολούθησης και τη βοήθεια των πινακίδων ερμηνείας περιβάλλοντος, οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν και να ενημερωθούν κυρίως για τα είδη των υδρόβιων και παρυδάτιων μεταναστευτικών πουλιών.
Στους χώρους του Κέντρου, λειτουργούν:
Αίθουσα Έκθεσης Ερμηνείας Περιβάλλοντος
Χώρος εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων.
Γραφεία προσωπικού (έδρα του Φορέα Διαχείρισης) και βοηθητικοί χώροι Βασικοί θεματικοί άξονες, στους οποίους βασίζεται η Έκθεση, είναι οι ακόλουθοι:
Η θέση του Πάρνωνα, στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου και σε ένα βασικό πέρασμα μεταναστευτικών πουλιών.
Η μεγάλη σημασία του υγροτόπου Μουστού για τα μεταναστευτικά πουλιά.
Η μακρόχρονη παρουσία των ανθρώπων, η προσαρμογή τους στις τοπικές συνθήκες και η επίδρασή τους στα φυτά και τα ζώα του υγρότοπου.
Η ανάγκη για διατήρηση του υγρότοπου σε λειτουργική κατάσταση
Στον υγρότοπο Μουστού υπάρχουν 2 τεχνητά κανάλια (τάφροι) επικοινωνίας μεταξύ λίμνης και θάλασσας. Το νότιο κανάλι, το λεγόμενο “Βαυαρικό” διανοίχτηκε επί εποχής της βασιλείας του Όθωνα ενώ το δεύτερο κανάλι με στόμιο επικοινωνίας με την θάλασσα στη θέση “Διχαλή” ανοίχτηκε την δεκαετία του 1960. Ήδη από την εποχή της βασιλείας του Όθωνα και μέχρι την δεκαετία του ‘60 η περιοχή χαρακτηριζόταν, τόσο από τους κατοίκους των γύρω κοινοτήτων όσο και από τις αρμόδιες αρχές, ως «ενοχλητικό» έλος (κυρίως λόγω της ελονοσίας) και κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες για τη μερική αποξήρανσή του με την κατασκευή αναχωμάτων και αποχετευτικών – αποστραγγιστικών τάφρων. Χαρακτηριστικό του Βαυαρικού καναλιού η αμφίπλευρη πέτρινη τοιχοποιία στην εκβολή του, πάνω στην οποία στηρίζεται η υπάρχουσα γέφυρα.
Η είσοδος στο “Ιερό Χώρο” της Β’Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων στο Άστρος
«Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου σήμερα δεν είναι ιδιαιτέρως καλή. Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002. «Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93).
«Για να μπορεί όμως η ιστορική συγγραφή να είναι ωφέλιμη, πρέπει να είναι αντικειμενική και να υπηρετεί μόνο την παρουσίαση της αλήθειας, γιατί, αν λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα». Πολύβιος(202 π.Χ. – 120 π.Χ.)
Πολλοί διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , διακεκριμένοι καστρολόγοι και το ΥΠΠΟΑ τεκμηριωμένα συμφωνούν το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) βρίσκεται στον Αγιάννη του Άστρους στη θέση Ξεροκάμπι και το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella, σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , αλλα χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα.
Το κάστρο Εστέλλα , «Castiello la Estella»= Kάστρο του Άστρους, έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.,κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες ,στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό.
Από το Αγιάννη (Άστρος) ονομάστηκε το 1256 το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) που βρίσκεται στη τοποθεσία “του άστρου εις τον κάμπον της Μαλεβής”, που είναι η τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους. Η ονομασία του κάστρου από το Αγιάννη (Άστρος) πρόσθετα επιβεβαιώνει, ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) πριν το 1435, όπως ανφέρουν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές (Ν.Βέης) ,τους μεσαιωνικούς χρόνους τουλάχιστον για χίλια χρόνια περίπου 200 μ.χ. -1435 και αργότερα , ονομάζετο επίσης Άστρος, (επάνω) Άστρος και Αγιάννης του Άστρους, όπως το 1320 επίσης επιβεβαιώνει ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας το όνομα της περιοχής είναι Άστρος (Αγιάννης), “του άστρου εις τον κάμπον της Μαλεβής”, κάτω από το γειτονικό κάστρο «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , το οποίο εύλογα πήρε το όνομα Εστέλλα από το Άστρος (όπως λεγόταν τότε ο Αγιάννης ).
Από το χωριό Άγιος Ιωάννης προήλθε το Άστρος , το Παράλιο Άστρος, αλλά και άλλοι οικισμοί.Για πολλούς αιώνες πριν την επανάσταση του 1821 σε διαφορές αναφορές και χάρτες οι δύο οικισμοί το Άστρος και ο Αγιάννης ανακατεύονται και τα ονόματα Άστρος και Αγιάννης χρησιμοποιούνται και για τους δύο οικισμούς.
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξεροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος).
Πρόσβαση στο Κάστρο .Το κάστρο βρίσκεται σε απόσταση 2,5χλμ. νοτιοδυτικά του Αγ. Ιωάννη Κυνουρίας. Μετά το χωριό Άγ. Ιωάννη ξεκινά χωματόδρομος από την επαρχιακή οδό διαμέσου του Ξερόκαμπου, ο οποίος οδηγεί έως τους πρόποδες του υψώματος. Μέχρι την κορυφή, ακολουθεί ανάβαση περίπου 45 λεπτών.
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα και βιβλιογραφία για το Κάστρο του Άστρους («Castiello la Estella») στον Αγιάννη του Άστρους.
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.(αναφορά από αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως το 1256)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς.
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το 1320 επιβεβαιώνει το όνομα της περιοχής είναι Άστρος (Αγιάννης), κάτω από το κάστρο «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , «περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
«…. έτι δε και την κατά μέρος ανωτέρω δηλουμένην γη των εξακοσίων μοδίων. ήγουν, την περί τον αιγιαλόντου άστρου την περι τον κάμπον της μαλεβής‘ την περί το χολοδομητικόν ,και την περί τον τόπον τον λεγόμενον του αγίου νικολάου , .. κατέχει δε ταύτην ωσαύτως και το ρηθέν μονύδριον του αγίου νικολάου το επικεκλημένον φούσκα μετά των ειρημένων πατοίκων αυτού’ και λοιπών δικαίου τούτων». (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, Χρυσόβουλο (4) 1320 σελ.114).
Ο Leake το 1805 πεντακόσια χρόνια αργότερα από τον Aδρόνικο Β’ Παλαιολόγο , επίσης αναφέρει και επιβεβαιώνει την ίδια πεδιάδα του Παλαιολόγου από το 1320 , « την πεδιάδα του Άστρους» στο Ξεροκάμπι ,κοντά στον Αγιάννη του Άστρους.
Από, Leake Travels in Morea . «Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).
Το κάστρο Εστέλλα, «Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους , στον Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Είναι αυτονόητο, ποτέ και πουθενά δύο γειτονικά κάστρα δεν είχαν το ίδιο όνομα . Τεκμηριωμένα το Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους βρίσκεται στον Αγιάννη και δεν υπαρχει άλλο γειτονικό κάστρο με το όνομα Εστέλλα,η Κάστρου του Άστρους, τελεία και πάβλα. Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή
“ Και δη εν τη αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως αναφέρεται ότι ο πρίγκιψ του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς ευκολωτέραν υποταγήν των Τσακώνων έκτισε , τω 1256, το κάστρον, όπερ καλείται la Estella” Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (Μνείαι του Άστρους. σ.93» ….
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές.… ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(Μνείαι του Άστρους. σελ 99-100)
«Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93)
«Προφανώς το Estella τούτο είναι το Άστρος» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93 )
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Kεντρικός πύργος Άστρους (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
«Η σημαντικη αυτή οχύρωση είναι η Εστέλλα του Αραγωνικού Χρονικού το κάστρο έχτισε ο Βιλλαρδουίνος στο βόρειο άκρο του Πάρνωνα. Ειναι επίσης άλλο ένα από τα πολλά κάστρα της Ωριάς,Έχει περιγραφεί επαρκώς από τον Antoine Bon και τον Πέππα»
«Γνωρίζουμε ότι μετά την κατάκτηση της Μονεμβασίας ο Βιλλαρδουίνος έχτισε ένα κάστρο το 1256 πάνω στα βουνά για να ελέγχη τους Τσάκωνες. Η σχετική αναφορά στο «Βιβλίο των Άθλων» έχει ως εξής. Et le princep por mellor fenyorear los fizo alli un castiello suso en las montagnas, el qual se clama la Estella (Libro σ.49»
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Τείχη της ακρόπολης του Άστρους (Κάστρο Eστέλλα στον Αγιάννη)
Θέση:Το κάστρο εντοπίζεται σε φυσικό έξαρμα με υψόμετρο 1.008μ. στα νοτιοανατολικά του οροπεδίου Ξερόκαμπος και ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος…..
Σήμερα, το ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό ως Estella ((μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα Κάστρο της Ωριάς, το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του…..
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας. Το 1463 πέρασε στα χέρια των Ενετών, ενώ το 1467 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να κατέχει στρατιωτική σημασία για τους Οθωμανούς μετά και την κατάληψή του.
Βιβλιογραφία
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-210
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 178, 182-185
Ρωμαίος Α., Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας, Πελοποννησιακά Β΄(1957), 23-24
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 152, 155-158
Σφηκόπουλος Ι.,Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 199-201
Buchon A., Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1843, 397
Buchon A., Recherches historiques sur la principauté francaise de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1845, 65
Bees N., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», ByzantinischeZeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Hopf Ch., Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin, Weidmann, 1873, 202-203, 205-206
Zakythinos A., Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 164
Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία.Το κάστρο βρίσκεται επάνω σε έναν χαρακτηριστικό κωνικό λόφο, σε ένα γυμνό οροπέδιο που λέγεται «Ξεροκάμπι», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος της Βόρειας Κυνουρίας.
Η θέση δίνει τη δυνατότητα κατόπτευσης μιας μεγάλης περιοχής, σε μεγάλη ακτίνα. Επιτηρεί τη δίοδο η οποία αρχίζει από το Άστρος και την αρχαία Θυρέα, περνάει κάτω από όρος Ζυγός (πρόβουνο του Πάρνωνα) για να καταλήξει στη Λακεδαίμονα…..
Το κάστρο Estella αναφέρεται στην αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως. Σύμφωνα με το Χρονικό, ο πρίγκιπας της Αχαΐας Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος έχτισε το 1256, λίγο μετά την κατάκτηση της Μονεμβασιάς (το 1248), το Castello della Estella για να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες που κατοικοέδρευαν “suso en laσ montanyas”, δηλαδή «επάνω εις τα όρη» (προφανώς σε Σίταινα, Καστάνιτσα, Πραστό).
Οι ιστορικοί Νίκος Βέης, Σπ. Λάμπρος, Κ.Ρωμαίος και Αδ.Αδαμαντίου ταύτισαν με πειστικά επιχειρήματα το κάστρο αυτό του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως με την οχύρωση στο Ξεροκάμπι.
Οπότε σήμερα θεωρείται δεδομένο ότι το κάστρο στο Ξεροκάμπι είναι το φράγκικο οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος). Το κάστρο αυτό έχει μείνει γνωστό και με το δημώδες όνομα «Κάστρο της Ωριάς», το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, συνδεόμενο με θρύλους γύρω από την κατάληψή του.
Το κάστρο Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας.
Η πόρτα του Κάστρου Εστέλλα στον Αγιάννη, στο βάθος διακρίνεται το Ξεροκάμπι του Αγιάννη , “πεδιάδα του Άσtρους” (Leake) , “του άστρου την περι τον κάμπον της μαλεβής“ (Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος) .
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης αναφέρει “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο” το Κάστρο Estella =Άστρος, βρίσκεται στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη.
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 . σελ 86,87).
Χτίστηκε το 1256 από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Β΄ Βιλλαρδουίνο (1246-1278) στη στρατηγική αυτή θέση, στο πέρασμα από τη Λακεδαίμονα προς τη Θυρέα και γενικότερα την Αργολίδα, για να καταφέρει να κυριαρχήσει στην Πελοπόννησο και να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες και Μελιγγούς. Επίσης, η ορεινή θέση ήταν κατάλληλη, εφόσον οι παράλιες περιοχές είχαν εγκαταλειφθεί λόγω των πειρατικών επιδρομών και της ελονοσίας που μάστιζε τους πληθυσμούς στις βαλτώδεις εκτάσεις.
Κάστρο Παραλίου Άστρους
Κάστρο Παραλίου Άστρους, το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ-ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012»Πρόσβαση στο Κάστρο .Ο επισκέπτης συναντά πρώτα το φυλάκιο του αρχαιολογικού χώρου και ύστερα τον ανατολικό εξωτερικό περίβολο του οχυρού. Η είσοδος στην εσωτερική αυλή του κάστρου πραγματοποιείται μέσω λίθινης κλίμακας και από την ανατολική πύλη.
Πολλοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν . Η μελέτη των καταλοίπων του Κάστρο Παραλίου Άστρους επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο του 15ου αιώνα η αργότερα τον 17ουαιώνα. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estellaκαι σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , όπως λανθασμένα και ατεκμηρίωτα αναφέρεται σε φυλλάδια και στο διαδύκτιο. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν σχετικές επιστημονικές μελέτες, είναι κρυφές…. Σίγουρα ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος δεν έχτισε δύο κάστρα το 1256 για να υποτάξει τους Τσάκωνες. Το κάστρο Estella (=Άστρος) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικόανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ), για τον έλεγχο των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία και πειστικές αναφορές και από κανένα ιστορικό μελετητή που να συνδέει το Κάστρο Παραλίου Άστρους με το κάστρο Εστέλλα και ταυτόχρονα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται από ιστορικούς μελετητές πιθανά είναι το Αστρίτσι= «Astritzi» των Ενετών (Ν.Βέης και άλλοι). Δεν υπάρχει μια στοιχειώδης βιβλιογραφία που το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται σαν κάστρο Εστέλλα . Ποτέ στις αναφορές στα διάφορα φυλλάδια και κείμενα ότι το Κάστρο Παραλίου Άστρουςείναι το κάστρο Estella, δεν αναφέρονται ιστορικά στοιχεία και οι πηγές διακεκριμένων ιστορικών μελετητών, απλούστατα γιατί δεν υπάρχουν. Ο καθένας πιστεύει και γράφει ότι καταλαβαίνει… Όμως οι αναφορές χωρίς τεκμήρια και αξιόπιστες πηγές δεν είναι ιστορία ούτε επιστημονική μελέτη και πάντοτε θεωρούνται από όλους «ανωφελές διήγημα». ( Πολύβιος , 202 π.Χ. – 120 π.Χ.).
Επίσης λανθασμένα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται σαν το Κάστρο Άστρους, αν και διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές, καστρολόγοι, το ΥΠΠΟΑ ,ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας και όλος ο ντουνιάς σε χιλιάδες σελίδες βιβλιογραφίες , ακόμα και σε κείμενα του ομίλου Πυράμια ,αναφέρεται σωστά με το όνομα Κάστρο Παραλίου Άστρους. Άλλωστε το «Castiello la Estella»Kάστρο του Άστρους συμφωνούν όλοι οι στορικοί μελετητές και καστρολόγοι είναι το γειτονικό κάστρο στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη από το 1256. Η ονομασία και άλλου κάστρου της περιοχής που κτίστηκε πολύ αργότερα από το 1256,( όταν κτίστηκε το Κάστρο Άστρους στο Ξεροκάμπη του Αγιάννη) , με το ίδιο όνομα Kάστρο Άστρους , είναι αδιανόητη ,αναξιόπιστη και βρίσκεται μόνο στα «ανωφελή διηγήματα» ,εκτός ότι είναι έκδηλα λανθασμένη προκαλεί αναμφισβήτητα αδικαιολόγητη σύγχυση στους αναγώστες της ιστοριογραφίας .
Με την ευκαρία θέλουμε να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και μη διακεκριμένοι μελετητές , που αυτοαποκαλούνται ιστορικοί μελετητές…,, και τηλεοπτικές εκπομπές για τα “τοπόσημα” , που αναφέρουν η Σχολή Καρυτσιώτη βρίσκεται στην Παλιόστερνα και η Εθνοσυνέλευση έγινε στον Ατσίγγανο… Με άλλα λόγια είναι σχετικά , «Γιατί όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία].” Εκαταίος ο Μιλήσιος (περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Πολλοί ιστορικοί μελετητές συμφωνούν τεκμηριωμένατο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estellaκαι σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο και το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικόανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ).Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνο σίγουρα δεν έχτισε δύο κάστρα το 1256.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα για το Κάστρο Παραλίου Άστρους
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου¨(Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 99).
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται πιθανά είναι το«Astritzi» των Ενετών,αλλά δεν συμφωνον με αυτό όλοι οι ιστορικοί μελετητές, και ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios)(Ν.Βέης και άλλοι).
Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας.
Έχει υποστηριχθεί ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους είχε προηγηθεί μεσαιωνικό κάστρο, υπόθεση που λόγω απουσίας επαρκών στοιχείων δεν γίνεται να επιβεβαιωθεί. Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με την ανακατάληψη της περιοχής το 1715 από τους Οθωμανούς και την οικοδομική τους δραστηριότητα για τον έλεγχο τοπικών κινημάτων. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012. Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου είναι σχετικά καλή. Οι εξωτερικοί περίβολοι έχουν υποστεί φθορές και καταρρεύσεις της λιθοδομής, γεγονός που καθιστά την επίσκεψη στα σημεία αυτά επικίνδυνη. Η οικία Ιωάννη Ζαφειρόπουλου βρίσκεται σε κακή κατάσταση διατήρησης, αυτή του Κωνσταντίνου Ζαφειρόπουλου σε μέτρια, ενώ η οικία του Παναγιώτη είναι η καλύτερα σωζόμενη.
Βιβλιογραφία
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», ΠελοποννησιακάΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-209
Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 176-177
Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 150-155
Σφηκόπουλος Ι.,Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 198
Φιλιππίδης Δ., «Κυνουρία», Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α’, τ. 4, Αθήνα 1985, 170-173
Bees N. A., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», ByzantinischeZeitschrift 17 (1908), 92-105
Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
Zakythinos A. , Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 78, 164, 166
Υπάρχει μια θεωρία ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο. Όμως αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν υποστηρίζεται από ευρήματα ή από ιστορικές πηγές.
Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: Η πρώτη φάση αφορά την περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς. (Εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί οχύρωσαν κάποιες θέσεις για να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή φοβούμενοι τους Τσάκωνες αλλά και την επιστροφή των Ενετών.)
Από, Αρβανίτη Σμ., Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας.(2007)
«H ύπαρξη κάστρου στην ίδια θέση ,από την Βυζαντινή περίοδο η την Ενετοκρατία ,δεν επιβεβαιώνεται ως τώρα απο οικοδομικά λέιψανα.»
«Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, με επιφύλαξη, μπορούν να διακριθούν δύο οικοδομικές φάσεις . Στη πρώτη ανήκουν ο εξωτερικός οχυρωματικος περίβολος… Συνεπώς εντάσσεται στην οικοδομική δραστηριότητα είτε κατά το διάστημα της Β’Ενεκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1689-1715) και στα οχυρωμτικά έργα που κατασκεύασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή για να αντιμετωπίσουν κυρίως τοπικά κινήματα είτε της Β’ Τουρκοκρατίας μετά το 1715».
«Με τα δεδομένα αυτά, η πρώτη οικοδομική φάση του Κάστρου του Παραλίου Άστρους τοποθετείται στην περίοδο από τα τέλη του 17ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα» (σελ.395).
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης Παράλιο Άστρος (2023) αναφέρει «Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος». Eπίσης αναφέρει «πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι».
Από, Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη (σελ.87
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella)ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζότανla Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 . σελ 86,87).
Δυτικά και νότια στο λοφίσκο σώζονται ίχνη κατοίκησης από την 3η χιλιετία π.Χ. έως και το 2ο αιώνα π.Χ. , ενώ στην κορυφή του δεσπόζει Κάστρο. Για την ίδρυσή του δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα και η χρονολόγησή του στη βυζαντινή ή ενετική περίοδο δεν επιβεβαιώνεται έως τώρα από οικοδομικά λείψανα.
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Στο παραπάνω χάρτη διακρίνονται στα ενδότερα ο οικισμός Toastri, που είναι το σημερινό Άστρος, το σημείο Laprici (Astritzi) που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους και το νησί Stella που είναι η χερσόνησος του Παραλίου Άστρους . Σε διάφορες αναφορές του 1516, 1545,1547, 1570,1650 αναφέρονται το Toast(r)ι ,Toastri, σαν μεσογειακό τοπογραφικό σημείο και ανατολικά , νότια ανατολικά, βρίσκεται το τοπογραφικό σημείο Astritzi, Ostrici, Laprici σαν κάστρο και Stella σαν νησί. Σε τοπικά φυλλάδια λανθασμένα η αναφορά στους Ενετικούς χάρτες Stella για την χερσόνησο Παραλίου Άστρους (ήταν νησί πριν τον 5ο π.χ. αιώνα) ανεξήγητα και ατεκμηρίωτα συγχέεται με το κάστρο Estella ,που βρίσκεται στον Αγιάννη του Άστρους. Το κάστρο του Παραλίου Άστρους, δεν αναφέρεται από κανέναν ιστορικό μελετητή με το όνομα Estella (Εστέλλα), αλλά πολλοί ιστορικοί μελετητές συμφωνούν είναι το κάστρο Astritzi, Astrici, Ostrici, Laprici . Υπάρχουν αρκετοί Ενετικοί χάρτες που αναφέρουν την χερσόνησο με το όνομα Stella (Στέλλα) αλλά δεν υπάρχει χάρτης που αναφέρει την χερσόνησο η το κάστρο Παραλίου Άστρους με το όνομα Estella (Εστέλλα). Αυτονόητα άλλο είναι το νησί Stella , που είναι η χερσόνησος του Παραλίου Άστρους , και άλλο είναι το κάστρο Estella στον Αγιάννη.
Το 1516…« εν τω μνημείω τούτω λέγω,σημειούται toastri (= το Άστρος ) και Οstrici(= Αστρίτσι) … “Οθεν εξ όλων των προμνημονευθέντων μαρτυρίων, και άλλων τινων μεγαγενεστέρων χρόνων , ελέγχεται ότιτο Αστρίτσι είναι διάφορον του Άστρους τοπογραφικόν σημείον»( Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 98)
Επίσης σε αναφορές του Stefano Magno to 1463,1467,1469 και άλλων για τα κάστρα του Μορέως το 1471 αναφέρονται δύο τοπογραφικά σημεία (κάστρα) Astro και Astrici , Astro και Astritzi.( Ν.Φλούδας Θυρεατικα Β. σελ 38). Οι παραπάνω αναφορές «Astro» είναι για το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη ,στην τοποθεσία Ξεροκάμπι,όπως αναφέρουν πειστικά ο Ν.Βέης και πολλοί άλλοι ιστορικοί μελετητές και οι αναφορές Astrici και Astritziείναι για το κάστρο Παραλίου Άστρους.
Δια ταύτα, για το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Τεκμηριωμένα, αναμφισβήτητα,οριστικά και τελεσίδικα το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) είναι το κάστρο που βρίσκεται στη τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους, όπως συμφωνούν όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , καιτο Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella, ποτέ δεν ήταν το Κάστρο Άστρους (Κάστρο Άστρους ήταν από το 1256 το γειτονικό Καστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , ας μην προκαλούμε σύκχυση στην γειτονιά μας με το ιδιο όνομα για δύο κάστρα… ) , σίγουρα το Κάστρο Παραλίου Άστρους δεν χτίστηκε το 1256 , αλλά χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα, όπως συμφωνούν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , και πιθανά ήταν το Αστρίτσι (Astritzi) των Ενετών, όπως αναφέρουν μερικοί ιστορικοί μελετητές.
Στα μεγάλα ατεκμηρίωτα παραμύθια στα φυλλάδια και στο διαδίκτυο ,που πάντοτε δεν περιέχουν αναφορές και ιστορικά στοιχεία από αξιόπιστες πηγές ,που ονομάζουν ατεκμηρίωτα και αυθαίρετα το Κάστρο Παραλίου Άστρους «Castro Estella», αναμφισβήτητα «λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα»( Πολύβιος, 202 π.Χ. – 120 π.Χ.) και γίνεται έκδηλο « όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία.» ( Εκαταίος ο Μιλήσιος , περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Οι δύο φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα , που αναφέρεται «Κεντρικός πύργος Άστρους» και «Τείχη της ακρόπολης του Άστρους» είναι Από το Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών
Οι άλλες φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή.
Η εκπομπή της ΕΡΤ Τοπόσημα του 1821 -Επίδαυρος, Άστρος, Τροιζήνα, που ήταν εκτός θέματος σχετικά με το ιστορικό Άστρος, με τις ανακρίβειες και τις άσχετες μπαρούφες ,αφού βάλλανε ένα δανεικό πεινασμένο « λύκο να φυλλάξει τα πρόβατα» του γείτονα , δεν ξεχάστηκε από την τοπική κοινωνία, ούτε θα ξεχασθεί ποτέ. Αντίθετα μας άνοιξε τα μάτια και «διαβαζουμε την ιστορία μας» που δεν «ξαναγράφεται ούτε σβήνεται» με τίποτα . Πως να σβηστεί το Χρονικό του Μορέως και η διακήρυξη της Β’Εθνοσυνέλευσης ¨ του Έθνους των Ελλήνων»….
Διαβάζοντας την ιστορία μας βρήκαμε ενδιαφέροντα θέματα σχετικά με τα κάστρα μας, από βιβλιογραφία πουμας πρότεινε το Υπουργείο Πολιτισμού, και θέλουμε να μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας που ενδιαφέροντε για ιστορικά θέματα και εκείνους που «διαβάζουν την ιστορία μας».
Από το Υπουργείο ΠολιτισμούΥΠΠΟΑ/ΕΦΑΑΡΚ/ Α.Π. 91048/03-03-2022
«Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:»
Το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή .
Διακρίνεται παραπάνω ο κεντρικός πύργος του Κάστρου Εστέλλα (Άστρους) στον Αγιάννη . Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης ) είχε και την ονομασία Άστρος, Αγιάννης Άστρους, Επάνω Άστρος, Ορεινό Άστρος , Αγιαννίτικα Καλύβια.
..”.Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.”(σελ 99-100)
astrosgr.com - Το Ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας 
