Διακρίνονται στα ενδότερα της Θυρεάτικης Γης τα χώρια του Πάρνωνα , Μελιγού και στο βάθος Αγιάννης του Άστρους. Ο Αγιάννης και η Μελιγού αναφέρονται από το Γεώργιο Φραντζη το 1435 και στους Τούρικους καταλόγυς το 1540.
Από , Ιστορία του Άστρους και του Αγιάννη του Άστρους Κυνουρίας, διαλεκτά κείμενα.(2024)
Το κείμενο επίσης σε PDF έγγραφο στο σύνδεσμο παρακάτω.
Το 1540 ο Αγιάννης αναφέρεται στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους , αλλά δεν αναφέρονται το Άστρος και το Παράλιο Άστρος(PDF)
Είναι έκδηλο ,όπως αναφέρουν πολλοί ιστορικοί μελετητές ,στην περιοχή μας οι κάτοικοι στην αρχαιότητα και αργότερα προτιμούσαν τα ενδότερα.
Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) πριν το 1435, τους μεσαιωνικούς χρόνους τουλάχιστον για χίλια χρόνια περίπου 200 μ.χ. -1435 και αργότερα , ονομάζετο επίσης Άστρος, (επάνω) Άστρος και Αγιάννης του Άστρους. Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός Ν.Βέης αναφέρει σχετικά. «Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές … ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους. ( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 99-100).Το όνομα Άγιος Ιωάννης πιθανά το πήρε τον 9ο μ.χ. αιώνα όταν επί αυτοκράτορα Βασιλείου του Μακεδόνος (811-886) πολλά χωριά της περιοχής εκχριστανίστηκαν και ο αυτόκρατορας έδωσε τα ονόματα αγίων.
Η πόλη Θυρέα ήταν διμερής, γιατί επίσης υπήρχε και η άνω πόλη στη περιοχή του Ελληνικού η Τειχιό. Ο Θουκυδίδης αναφέρει την πόλη Θυρέα στα ενδότερα του κάμπου Θυρέας αλλά και την “άνω πόλις εν η ώκουν”. Συμπεραίνομε από την έμφαση του μεγάλου ιστορικού «εν η ώκουν» ότι οι κάτοικοι για τους λόγους τους πρωταρχικά κατοικούσαν στην άνω πόλη. Η «άνω πόλη» Θυρέα ήταν στο Ελληνικό η Τειχιό μεταξύ Άστρους και Αγιάννη.
Δεν είναι τυχαίο , και έκδηλα έχει σχέση με του Θυρεάτες, οι Αγιαννίτες το ίδιο συνέχισαν να κάνουν αργότερα για χιλιάδες χρόνια , τον χειμώνα κατέβαιναν για λίγους μήνες στο Άστρος , στο «Γιαλό», στα αρχοντικά ,στους «πυργους» και στα καλύβια τους για να μαζέψουν τις ελιές και την Άνοιξη έφευγαν από τον κάμπο για να αποφύγουν τον ελώδη πυρετό του «Γιαλού» και να μην τους «φάει ο κάμπος , και κατοικούσαν τον περισσότερο χρόνο στα βουνά του Αγιάννη του Άστρους, για το υγιεινό κλίμα του.
Από το Άστρος (Αγιάννη) ονομάστηκε το κάστρο Εστέλλα (=Άστρος) , «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους), που έxτισε ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος το 1256 σε ένα απόκρημνο σαν πυραμίδα λόφο πάνω από την «πεδιάδα του Άστρους» ,στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη, προς ευκολοτέρα υποταγή «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas των γειτόνων Τσακώνων (Σίταινα, Καστάνιτσα, Πραστό ),όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μoρέως. (Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.σελ 93). “Προφανώς το Estella τούτο είναι το Άστρος» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93 ).
Ο Αγιάννης ονομάζετο Άστρον, σύμφωνα με την παρακάτω επίσημη αναφορά του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου το 1320, που είναι σαφέστατη για την ονομασία της τοποθεσίας και ταυτόχρονα διασταυρώνεται με το γειτονικό κάστρο Εστέλλα (=Άστρος) του Χρονικού του Μορέως. Την «δηλουμένην γη των εξακοσίων μοδίων. ήγουν, περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής», (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, Χρυσόβουλο (4) 1320 σελ.114) . Ο «κάμπος της μαλεβής» η «πεδιάδα του Άστρους» είναι το «Ξεροκάμπι» του Αγιάννη του Άστρους, που βρίσκεται κάτω από το κάστρο Εστέλλα (= Άστρος).
Ο Leake 500 χρόνια αργότερα το 1805 επιβεβαιώνει την αναφορά του 1256 του Χρονικού του Μορέως και την αναφορά του 1320 του Aδρόνικου Β’ Παλαιολόγου για « την πεδιάδα του Άστρους» στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη.(Leake Travels in Morea,σελ 492) .Το 1435 ο Γεώργιος Φραντζής αναφέρει το Άστρον και τον Άγιο Ιωάννη και επιβεβαιώνει η αναφορά του Πτολεμαίου 2ο μ.χ. αιώνα για το πόλισμα Άστρον είναι το σημερινό Άστρος .
Το 1435 ο Γεώργιος Φραντζής αναφέρει το Άστρον (το σημερινό Άστρος) και τον Άγιον Ιωάννη (Αγιάννης του Άστρους).
Επίσης το Άστρον στην αναφορά του Φραντζή σίγουρα δεν είναι το Παράλιο Άστρος . Αν υπήρχε οικισμός το 1435 στο Παράλιο Άστρος ,κάτι θα υπήρχε και αργότερα έστω και ερείπια , αλλά δεν υπάρχουν τεκμήρια για οικισμό αυτή την μακρά χρονική περίοδο ,που ήταν μόνο το λιμάνι της περιοχής και το 1823 σύμφωνα με τον Leake «στη σκάλα (λιμάνι) υπάρχουν μια δεξαμενή, ένα χάνι, ένα πυργόσπιτο του (Τούρκου) φοροεισπράκτορα, και δύο τρεις μικρές αποθήκες» (σελ 482). Επίσης ο Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος, οικιστής του Παραλίου Άστρους αναφερει και επιβεβαιώνει ” το ακατοίκητο τούτο μέρος”.
Μερικοί μελετητές κόβουν περίεργα και παράξενα «εις τον κάμπον της μαλεβής» που περιγράφει ακριβέσττα την τοποθεσία και απλά αφέρουν την ευρύτερη περιοχή «περί τον αιγιαλόν του άστρου» η εσφαλμένα αναφέρουν για διαφορετική τοποθεσία ,επειδή πιθανά δεν γνωρίζουν την τοποθεσία της γειτονικής μονής Μαλεβής η για τους λόγους τους.Η αναφορά είναι επίσημη, του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Aδρόνικου Β’ Παλαιολόγου (1259-1332 μ.χ.),ήταν Βυζαντινός Αυτοκράτορας (1282-1328) , αλλά το κυριώτερο είναι σαφέστατη για την τοποθεσία, «περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής», στο «Ξεροκάμπι» του Αγιάννη του Άστρους.
Καλό παράδειγμα , όπως στο περιεχόμενο «εις τον κάμπον της μαλεβής» περιγράφεται η ακριβής τοποθεσία, ολόκληρη η αναφορά του Φραντζή είναι σαφέστατη και πληρέστερη, δεν λέει Παράλιο Άστρος, έπρεπε να αναφέρει το Άστρος έστω με διαφορετικό όνομα , αναφέρει άλλους μικρότερους οικισμούς και τότε διαβάζοντας ολόκληρη την αναφορά φαίνεται αυταπόδεικτα «Άστρον» είναι σίγουρα τό σημερινό Άστρος . Μονολεκτικά η αναφορά με την επιλογή «το 1435 Άστρον του Φραντζή» περιέχει πολύ λιγότερα από ολόκληρη την αναφορά,που ερμηνεύεται, όπως μας συμφέρει.
Από,Θανάση Π. Κωστάκη: Σύντομη γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου (BT),1951«Από το Φρατζή,έκδοση Βόννης σ.159…..Και κατά αρχάς του θέρους του ς@μγ (=1435)…. αί είσιν αι κάτω γεγραμμέναι χώραι και πόλεις και κώμαι, Άστρον,άγιος Πέτρος, Άγιος Ιωάννης, Πλαταμόνας (Σημερ.Πλάτανος),Μελίγον (σημερ. Μελιγού), Προάστειον (σημερ,Πραστός) ,Λεωνίδας (σημερ.Λεωνίδιον), Κυπαρισσία (σημερ.Κυπαρίσσι) ,Ρέοντας και Σίτανας (σημερ.Σίταινας)… Βλ.Σ.Λάμπρου,Μικταί Σελίδες , Αθήναι 1905 σ.416-419 και Φ.Κουκουλέ, Αθηνά 39 (1927) σ.122»
Το ίδιο η αναφορά του Κλαύδιου Πτολεμαίου «Άστρον» το 2ο αιώνα μ.χ , δεν περιγράφει την ακριβή τοποθεσία και ερμηνεύεται , επίσης όπως μας συμφέρει. Αλλά ολόκληρη η αναφορά είναι σαφέστερη και ακριβής, λέει από το Λεωνίδιο μέχρι το Ναύπλιο… Από , Το Άστρος της Θαλάσσης , «Πρασιά να γ λε_γ Αργείας Άστρον να λε δ Ινάχου ποτ.εκβολαί να λε γ η αρχή του ποταμού να λ Ναυπλία επίνειον».
Το Άστρος απέχει 170 χλμ από την Αθήνα , βρίσκεται στη δυτική παραλία του Αργολικού ,στα ενδότερα του κάμπου της Θυρέας ,εκεί που ήταν η αρχαία πόλη Θυρέα και αργότερα το πόλισμα Άστρον , νότια από την πρώτη πόλη της Ευρώπης το ιστορικό Άργος και την έδρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού Μυκήνες. Ο Αγιάννης απέχει 17 χλμ. από το Άστρος και το Παράλιο Άστρος απέχει 4 χλμ από το Άστρος.
Στο παραπάνω χάρτη διακρίνονται στα ενδότερα από την αρχαιότητα το ιστορικόν Άργος και οι Μυκήνες , επίσης αργότερα στα ενδότερα βρίσκονται το Άστρος και το Λεωνίδιο. Στα νεότερα χρόνια επίσης στα ενδότερα βρίσκονται ο γειτονικός Άγιος Ανδρέας,(από τον οικισμό Άγιο Ανδρέα ονομάστηκε το Λιμάνι του Άγιου Ανδρέα, βέβαια από τους οικισμούς ονομάζονται τα λιμάνια), Κορακοβούνι ,Μελιγού , Κούτρουφα ,Βέρβενα και Δολιανά . Ο νεότερος οικισμός της περιοχής Παράλιο Άστρος προσαρτήθηκε στο Δήμο Θυρέας το 1845.
Είναι έκδηλο ,όπως αναφέρουν πολλοί ιστορικοί μελετητές ,στην περιοχή μας οι κάτοικοι στην αρχαιότητα και αργότερα προτιμούσαν τα ενδότερα.
Είναι γνωστό ότι όλοι της περιοχής μας είναι διμερείς , όχι όμως του Παράλιο Άστρος, κάτι που γινοταν αδιάκοπα για συγκεκριμένους λόγους από την εποχή της πόλης Θυρέας, πριν 3,500 χρόνια περίπου. Οι παλιότεροι στην τοπική κοινωνία πιθανά θυμούνται η γνωρίζουν ότι στην περιοχή μας κάποτε πριν την επανάσταση του 1821 η και αργότερα , οι κάτοικοι αποκαλούσαν τους οικισμούς διαχείμανσης καλύβια, «Αγιαννίτικα καλύβια εις το Άστρος»,Πραστιώτικα καλύβια, Μελιγιώτικα καλύβια ,Κορακοβουνιώτικα Καλύβια, Δολιανίτικα καλύβια η Σπηλιές, Κουτροφίωτικα καλύβια..δεν έχω ακούσει Βερβενιώτικα καλύβια…..
Όλοι οι επτά παραπάνω οικισμοί της περιοχής μας είναι τεκμηριωμένα διμερείς από ιστορικά έγγραφα και ιστορικούς μελετητές, π.χ. Γ. Φραντζής , Ν.Βέης ,Τούρκικους φορολογικους καταλόγους κλπ, και το γνωρίζουν οι κάτοικοι της Θυρέας, εκτός από το νεότερο οικισμό της περιοχής Παράλιο Άστρος ,γιατί απλά δεν υπήρχε οικισμός για χιλιάδες χρόνια στην σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους πριν το 1832-1845 , τότε κτίστηκε ο οικισμός και το 1845 προσαρτήθηκε στο Δήμο Θυρέας.
Το έκδηλο αυτό γεγονός ,που δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση από κανένα σοβαρό ιστορικό μελετητή , είναι μιά άλλη τρανή απόδειξη , δεν υπήρχε οικισμός για χιλιάδες χρόνια στην σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους πριν το 1832-1845
Πρόσθετα είναι ενδεικτικό και επιβεβαίωνεται, ότι δεν υπήρχε οικισμός στην σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους και το όνομα της τοποθεσίας , με τις πειστικές και αδιαφιλονίκητες αναφορές από τρεις πρώτους κατοίκους και οικιστές του Παραλίου Άστρους και την αναφορά του Leake. Απλά πριν το 1832 ,δεν υπήρχαν κάτοικοι στην τοποθεσία για να ονομάσουν οικισμούς, λιμάνια και περιοχές.
- Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος Οικιστής του Παραλίου Άστρους, «ακατοίκητο τούτο μέρος»
- Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος , οικιστής του Παραλίου Άστρους το 1823 «Την Σκάλαν του Άστρους» , “Σκάλα Άστρους ” αναφέρεται από την Πελοποννησιακή Γερουσία το 1822 .
- Λογοθέτης « ολίγοι εις παράλιο» και « ολίγοι οι κατοικήσαντες εις παράλιο»
- Leake “Leaving the Scala of Astro= φεύγοντας από την Σκάλα του Άστρους ,Travels in the Morea (σελ 485 ). «στη σκάλα (=λιμάνι) υπάρχουν μια δεξαμενή, ένα χάνι, ένα πυργόσπιτο του (Τούρκου) φοροεισπράκτορα, και δύο τρεις μικρές αποθήκες» (Travels in the Morea σελ 482) , όπως το ίδιο αναφέρουν και άλλοι ιστορικοί μελετητές.
Το 1540 ο Αγιάννης αναφέρεται στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους με πολλά άλλα χωριά της περιοχής, αλλά δεν αναφέρονται το Άστρος και το Παράλιο Άστρος
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές … ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 99-100)
Το ιστορικό Άστρος και ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) είναι μία κοινότητα και το κυριότερο οι κάτοικοι είναι οι ίδιοι, είχαν για πολλούς αιώνες και έχουν μέχρι σήμερα σπίτια στον Άστρος και στον Αγιάννη του Άστρους.
Το Άστρος και το Παράλιο Άστρος δεν αναφέρονται για εκατονταδες χρόνια στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους , αλλά αναφέρονται τα άλλα μεγάλα ιστορικά χωριά. Ο λόγος που το Άστρος δεν αναφέρεται στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους είναι ότι αναφερόταν ο Αγιάννης ,που ήταν το μητροπολιτικο κέντρο της Θυρέας για εκατοντάδες χρόνια και ο Αγιάννης ήταν μία κοινότητα με το Άστρος , οι κάτοικοι ήταν βασικά ίδιοι, και ο Αγιάννης αναφερόταν επίσης σαν Άστρος και Αγιάννης του Άστρους.
Το Παράλιο Άστρος δεν αναφέρεται για εκατονταδες χρόνια στους Τούρκικους φορολογικούς καταλόγους ,γιατί απλά δεν υπήρε οικισμός στη σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους ,οι Τούρκοι γνώριζαν πολύ καλά τους κατοίκους της περιοχής , όμως είχαν “ένα πυργόσπιτο του (Τούρκου) φοροεισπράκτορα, και δύο τρεις μικρές αποθήκες» (Travels in the Morea σελ 482)
Οι Τούρκοι φορολογούσαν τους κατοίκους ,δεν υπήρχε τότε ΕΝΦΙΑ. Πολλοί ιστορικοί μελετητές αναφέρουν από την αρχαιότητα οι κάτοικοι στην περιοχή προτιμούσαν τα ενδότερα (Ν.Βέης και άλλοι νεότεροι ) και για χιλιάδες χρόνια δεν υπήρχε οικισμός στη σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους , που πριν το 1845 η ονομασία της τοποθεσίας ήταν Σκάλα η Σκάλα του Άστρος ,ήταν το λιμάνι της περιοχής και ήταν ”ακατοίκητος” τόπος για χιλιάδες χρόνια σύμφωνα με αναφορά του Άκουρου , οικιστή του Παραλίου Άστρους .Δεν υπήρχε οικισμός στο Παράλιο Άστρος το 1540 και το Παράλιο Άστρος χτίστηκε από το Άγιαννίτη στρατηγό Άκουρο από το 1832-1845 και για πρώτη φορά ο νεότερος οικισμός της περιοχής το 1845 προσαρτήθηκε στο Δήμο Θυρέας.
Από, Venetians and Ottomans in SouthEast Peloponnese (15th*18th century) Dr, Evangelia Balta Director of Studies (Institute for Neohellenic Research/National Hellenic Research Foundation).
Πλυθησμός, Πρώτη Τουκοκρατία 1540-1685 . Άγιος Ιωάννης (203), Αγιος Ιωάννης Θεολογος (107), Aγιος Πέτρος (300) , Βέρβενα (162), Δολιανά (49), Καστάνιτσα (494), Κορακοβούνι (25), Μελιγού (210), Πλάτανος (57), Πραστός (461), Τρεστενα (84) ,
Είναι έκδηλο από τις παραπάνω πολλές πειστικές αναφορές και τα ιστορικά στοιχεία ,όπως αναφέρουν πολλοί ιστορικοί μελετητές , στην περιοχή μας οι κάτοικοι από την αρχαιότητα και αργότερα προτιμούσαν τα ενδότερα και δεν υπήρχε οικισμός για χιλιάδες χρόνια στην σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους πριν το 1832-1845
Port d’Astros-“Scala of Astro” -Σκάλα(Λιμάνι) του Άστρους.
Η σημερινή τοποθεσία του Παραλίου Άστρους ήταν ακατοίκητη για χιλιάδες χρόνια και ήταν το λιμάνι της περιοχής .Ο Ακουρος έλεγε «το ακατοίκητο τούτο μέρος» και ο Leake το 1805 αναφέρει «At the scala (στη σκάλα =λιμάνι) υπάρχουν μια δεξαμενή, ένα χάνι, ένα πυργόσπιτο του (Τούρκου) φοροεισπράκτορα, και δύο τρεις μικρές αποθήκες » “Leaving the Scala of Astro= φεύγοντας από την Σκάλα του Άστρους ” (Leake, Travels in the Morea σελ485, 482) , όπως το ίδιο αναφέρουν και άλλοι ιστορικοί μελετητές .
Συμπεραίνουμε η παραπάνω φωτογραφία ήταν πριν το 1845, αφού αναφέρεται Σκάλα(Λιμάνι) του Άστρους και υπάρχουν λίγα οικίσματα. Το Παράλιο Άστρος έχτισε από το 1832-1845 ο Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος .Το 1845, ο νεότερος οικισμός της περιοχής ονομάσθηκε Παράλιο Άστρος και επίσημα προσαρτήθηκε στο Δήμο Θυρέας. Παράλιο Άστρος. ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845 Ο οικισμός προσαρτάται στο δήμο Θυρέας
Η παλιά φωτογραφία από το Άστρος της Θαλάσσης
astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας
Σχετικά κείμενα
- Αναφορές του Ληκ τo 1805 , Περιήγησις εις Πελοπόννησον (Leake, Travels in the Morea)
- Το Άστρος απέχει 170 χλμ από την Αθήνα και τo Παράλιο Άστρος απέχει 4 χλμ από το Άστρος.
- Σημειώσεις και συμπεράσματα για το Κάστρο Παραλίου Άστρους , τον Άκουρο, το Παράλιο Άστρος (1845) και το Άστρος (1823,1841)
- Άστρος και Παράλιο Άστρος : ιστορία , «ήλιος και θάλασσα» του Αργολικού.
- Θυρεάτις Γη : Δήμος Θυρέας, Άστρος και Παράλιο Άστρος
Πηγές
- Αναφορές του Ληκ τo 1805 , Περιήγησις εις Πελοπόννησον (Leake, Travels in the Morea)
- Το Άστρος απέχει 170 χλμ από την Αθήνα και τo Παράλιο Άστρος απέχει 4 χλμ από το Άστρος.
- Σημειώσεις και συμπεράσματα για το Κάστρο Παραλίου Άστρους , τον Άκουρο, το Παράλιο Άστρος (1845) και το Άστρος (1823,1841)
- Άστρος και Παράλιο Άστρος : ιστορία , «ήλιος και θάλασσα» του Αργολικού.
- Θυρεάτις Γη : Δήμος Θυρέας, Άστρος και Παράλιο Άστρος
- Ιστορία του Άστρους και του Αγιάννη του Άστρους Κυνουρίας , διαλεκτά κείμενα
- 1) Το 2ο μ.χ. αιώνα ,πρώτη αναφορά του Πτολεμαίου για το πόλισμα «Άστρον», που είναι το σημερινό Άστρος.
- 2) Το 1256 ,«Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) (1256) στον Αγιάννη του Άστρους .
- 3)Το 1293 και 1292 η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα «Άστρος» και ” Άστρους” , του Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου
- 4) Το 1320 «περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής», στο «Ξεροκάμπι» του Αγιάννη του Άστρους, κάτω από το κάστρο Εστέλλα (=Άστρος)
- 5) Το 1435 ο Γεώργιος Φραντζής αναφέρει το Άστρον (το σημερινό Άστρος) και τον Άγιον Ιωάννη (Αγιάννης του Άστρους).
- Θυρεάτις Γη : Το άστυ, η αρχαία πόλη Θυρέα,το πόλισμα Άστρον και το ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας
- Το άστυ , η αρχαία πόλη Θυρέα και το Άστρος
- Συνοπτική ιστορία : Το “Κλεινόν Άστυ”, Χρυσήλιον και Ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας
- Συνοπτική ιστορία: Αγιάννης του Άστρους (Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας )
- Θυρεάτις Γη : Ιστορία του Άστρους Κυνουρίας
- Θυρεάτις Γη : Αγιάννης του Άστρους (Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας ) Ιστορική αναδρομή
- Αναφορές για το ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας πριν το 1823
- Το ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας : Σπουδαιότερες χρονολογικές αναφορές πριν το 1823 .
- Home – Κοινότητα Άστρους
- Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άγιος Ιωάννης, Μητρόπολις Οικισμών Θυρέας (Κυνουρίας), τόμος Γ’, Αθήνα 1983
- Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άστρος Το Χρυσήλιον και Ιστορικόν τόμοι Β’, Αθήνα 1982
- Σμαράγδη Ι.Αρνανίτη :2023, Ἐν Ἄστρει Ἡ Ἐθνική Δευτέρα τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις, 29 Μαρτίου -18 Απριλίου 1823 , τα γεγονότα – οι πρωταγωνιστές – οι αποφάσεις
- Ι.Κουσκουνάς ,Κ. Χασαπογιάννης ,Ι.Κακαβούλιας (1981) Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία )
- Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, τόμοι Α’, Αθήνα 1981
- Νικολάου Ι. Φλούδα –Διακοσιαετηρίς Σχολής Αγίου Ιωάννου Άστρους Κυνουρίας, Αθήνα 1965
- Νίκος Α. Βέης , Μνείαι του Άστρους
- Αναστάσιος Ι. Μπάλλας,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους )
- Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,Β, Αθήνα 1988
- Ιωάννη Μ. Αρβανίτη-Η Επαναστατική Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας στον Άγιο Ιωάνη (Αγιάννη) Β.Κυνουρίας -20 Αυγουστου εως 1 Οκτωβριου 1822
- Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη – Οι σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Άγιο Ιωάννη και το Άστρος Θυρέας – Κυνουρίας κατά τα προεπαναστικά χρόνια έως την απελευθέρωση, Εταιρία Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήνα 2001
- Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη -Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας πρώτες παρατηρήσεις, Αθήνα 2007
- Η τρίτη παλιά φωτογραφία από το Άστρος της Θαλάσσης
- Κάστρο Εστέλλα στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας – astrosgr.com
- Κάστρο Εστέλλα – Ελληνικά Κάστρα (kastra.eu)
- Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα (kastra.eu)
astrosgr.com - Το Ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας 