Category: Τσακώνικη γλώσσα

“Γιατί αλήθεια διδάσκουμε τα Τσακώνικα σε μας και στα παιδιά μας;

Πίσω στη σελίδα  Οι Τσάκωνες 

Πίσω στην Αρχική σελίδα

hhpt/astrosgr.com “Αφιερώνεται στη Θυρεάτιδα Γή. Dedicated to Thyreatis Land.”

#astrosgrcom

Στάδια κειμένου (Σ1=Τίποτα, Σ2=Πρόχειρο ,Σ3=Έτοιμο, Σ4=Δημοσιευμένο, ΙΔ- ΟΧΙ-ΜΟΝΟ Γ.Κ.)

Χρήσιμοι γενικοί κανόνες Σ2

Συντακτικές Παρατηρήσεις

Φωνητικά σύμβολα

Φωνητικά φαινόμενα

To άρθρο

Αντωνυμίες

Ουσιαστικά

Αρσενικά-Γρ

Θυληκά

oydetera

Ρήματα

Μετοχές

Επίθετα

Υπερθετικά

Αριθμητικά

Άκλητα

Επιρρήματα, Μόρια

Προθέσεις,Σύνδεσμοι

1) Αρχείο Τσακωνιάς

2) Σύντομη γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου

http://www.tsakonianarchives.gr/sintomi_grammatiki_tsakonikis_dialektou/?fbclid=IwAR2ArtRusDPFBbC772V8q9biZ–InMFQbKsFsuxhbM8pWTHnfaYz4mj1KdBY

3) Λεξικόν της Τσακώνικης Διαλέκτου

https://drive.google.com/file/d/0B1Tno1072T0lM1hPOGEyWmN6U2c/view?fbclid=IwAR1kKvU8ppXlqXoxv-ISekoquwWB3x9_0ichjfdt20V9xiG3g_ayoH4MhGk

Τι άλλο έχουμε ηλεκτρονικά η σε έντυπο?

Εισαγωγή στη Γραμματική υ

Βιβλία

Λεξικόν

Τσακώνικοι Διάλογοι

Μαθήματα

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

• Περιεχόμενα- Η οικογένεια ,Ημέρες , Μήνες,Εποχές ,Κατευθύνσεις,Ανθρωπος.Ρούχα,Φαγητά,Ζώα,Σπίτι,πραγματα
• ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΟΥΜΕ Αριθμοί ,Χρώματα κλπ..

Η οικογένεια > α φανίλια

• πατέρας> Α’ φέγκη ,
•  μητερα> μάτη
• γυιος > υζέ ,
• κόρη> σάτη ,
• παιδί> καμπζί
• σύζυγος,άντρας> άτσωπο ,
• σύζυγος,γυναίκα> γουναίκα
• γιαγιά>μαμού ,
• παππούς> παππου
• γριά > γρία ,
• γέρος> γέρου
• Α γρία και ο γέρου ήταν προσφωνήσεις αμέσως μετά το γάμου του ζευγαριού εκατέρωθεν.
• αδελφός > αϊθή ή αθή ,
• αδελφοί > αϊθήνε ή αθήνε
• αδελφή >αϊθά ή αθιά
• αδελφές > αϊθιέ ή αθιέ
• αδελφακι > αφούτσι
• θείος > τσίε ,
• θείοι >τσίουνε
• θεία > τσία,
• θείες > τσιάδε
• ανηψιος > ανήψι ,
• ανήψια > ανήψι
• ξάδελφος > τσάδεφο,
• ξαδέλφια >τσαδέφοι
• ξαδέλφη > τσαδέφη,
• ξαδέλφες> τσαδέφισε

Ημέρες , Μήνες,Εποχές

• ημέρα> α αμέρα,οι αμέρε
• εβδομάδα>α εβδιμά ή α βδιμά,οι εβδιμάδε
• μήνας> ο μήνα,οι μήνοι
• χρόνος> ο χρόνε ,οι χρόνοι
• Άνοιξη>άνοιξη
• Καλοκαίρι>καουτσαίρι
• Φθινόπωρο>χινόπωρε
• Χειμώνας>χειμωνικό

• Δευτέρα >Δεύτερα
• Τρίτη> Τσίτα
• Τεταρτη> Τίτιντα
• Πέμπτη> Πέφτα
• Παρασκευή >Παράσι
• Σάββατο>Σάμπα
• Κυριακή> Τσουρακά

• Ιανούαριος>Γενάρη
• Φεβρουάριος>Φλεβάρη
• Μάρτιος> Μάτζη
• Απρίλιος> Απρίλη
• Μάιος> Αμάη
• Ιούνιος> Σερική ( κ με δάνεια σαν κ( χ)
• Ιούλιος> Αωνάρη
• Αύγουστος>’Αγουστε
• Σεπτέμβριος>Σταυρέ (Σετέμπρη)
• Οκτώβριος>Άγιε Δηνήτρη (Οχτώμπρη)
• Νοέμβριος> Άγιε Αντρία ( Νοέμπρη)
• Δεκέμβριος> Δετσέμπρη

• Αύριο > ταχία
• Σήμερα > σάμερε
• χτες > επέρι
• προχθές > τατσιπέρι
• πρωί > σύνταχα
• πολύ πρωί > συνταχούλια
• ημέρα > μέρα
• νύχτα > νιούτα
• απόγευμα ,βραδάκι > αργακινά
• μεσημέρι > μισαμέρι

Κατευθύνσεις

• δεξιά > ίσια
• αριστερά > σοβά ς ( sh )
• ίσια > ίσα
• ψηλά > ψεά
• χαμηλά > χαμεά
• πάνω > τάνου
• κάτω > κάτου, χάμου
• μακριά >μακρία,αλάργα
• κοντά> κ?
• μπροστά>πουρτέσε
• πίσω >κίσου
• δίπλα > δίπα
• μέσα > τάσου
• έξω > τάτσου
• από πάνω > απανούσε
• από κάτω> ακατούσε
• από πίσω > αποκίσου
• παραπάνω > παρατάνου
• παραμέσα > παρατάσου
• παραέξω > παρατάτσου

Άνθρωπος

• σώμα σ?
• άνθρωπος > άθρωπο, αθροίποι
• κεφάλι > τσουφά, τσουφάλε
• τρίχα, ες > τσίχα,τσίχε
• μάτι,α > αψιλέ,ψιλέ,οι αψιλοί,ψιλοί
• αυτί ,ά > αβουτάνα, αβουτάνε
• μάγουλο,α > μάγουλε,μάγουλα
• σαγόνι,α > σταγόνι,σταγόνια
• λαιμός > λαιμό
• στόμα,τα > τούμα,τούματα
• μύτη > σούκο
• χέρια > χέρα,χέρε
• πόδι,α > πούα, πούε
• δάκτυλο,α > δάτυλε
• αγκώνας ,ες > αγκώνα
• μέση,ες > ίσα
• μούτρα > μουτσούνα
• φρύδι(οφρύς) > φρύδι
• κώλος,οι > κώλε,κώου
• χείλος,ια > χείλι,χεία

Ρούχα

• πουκάμισο,α > όγκιουμα
• σακκάκι > σακάτσι
• παπούτσι,α > τσέρβουλε ,τσέρβα
• λουρίδα > ουρίδα
• τσέπη > μπούρσα

Φαγητά

• ψωμί > άντε
• τυρί > άρτουμα
• κρεμμύδι > κρέμμου
• αυγό > αβουγό
• λάδι > άϊ
• γάλα > γά
• ντομάτα > ντουμάτα
• κρέας > κρίε
• πατάτες > μπατάτε

Ζώα

• αγελάδα > κούλικα
• αγζοπούλι > αγζοπούλι
• αιτός > αητέ
• άλογο > άγο
• αρνί > βάνε
• βάτραχος > φορτακά
• βόδι > βου
• βόδι > μόκο
• γαλοπούλα > γάλο
• γάτα > κατσούα
• κόκκορας > βούλε
• κόττα > κότα
• λαγός > αγό
• λύκος >λιούκο
• μέλισσα > μελισσά
• όνος > όνε
• πέρδικα > πέτζικα
• σκύλος > κούε
• τζίτζικας > τσιτσιρόνα
• φίδι > ούθι
• χοίρος > χιούρε

————–

• σπίτι > τσέα

σπίτι	>	τσέα
τζάκι	>	τζάκι
κεραμίδια	>	τσεράμου
παράθυρο	>	παναθούρι
πόρτα	>	πόρε
σκάλα	>	σκάλε
κουβάς μεταλικός	>	τέστα
γωνιά	>	γωνία
στέρνα	>	στέρνα
καμάρα	>	καμάρα
λεμονιά	>	λεμον’ία
θυρίδα	>	θουρίδα
εξώστης	>	ξωστάγι ,ξουστάγι
στόμα	>	τούμα

• Χαρτί > χαρκί
• Λυχνάρι > λύχινε
• Κερί > τσερί
• Καντήλι > καγκήλι
• ποκήρι > ποκήρι
• Πιάτο > πιάτε
• Πηρούνι > κηρούνι
• Κουτάλα > μίσα
• Τρίφτης > τσούτα
• Γουδί > γουϊδί
• Καρέκλα > καρέγκλα
• Καζάνι > Καζάνι
• Σκάφη<σκαφίδι> > κούβελε
• Δικριάνι > σίνακα
• Κασμάς > μπίκο
• Τσιάπα > μάτουκα
• Κοφήνι > κοθίνι
• Ομπρέλα > Ομπρέλα
• Τηγάνι > τέγανε
• Κρεββάτι > κεβάτα
• τηλέφωνε > τηλέφωνε
• Ποδήλατο > ποδήλατε
• Λουρίδα > ουρίδα
• Ψαλίδι > ψαλί
• Κλειδί > κράκα
• Γυαλιά > γυαλία
• κύπελο μεταλικό > τασούλι

Αριθμοί

Χρώματα

ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ

1. Σε – άθι

Ελία ( ελιά)- ελιάθι
Συντζά( συκιά) – συντζάθι
Τσούα – τσουάθι
Φούκα ( κοιλιά)-φουκάθι
Χούρα ( χωράφι)- χουράθι

2. Σε – άλι

Σούκι ( σκουπίδι) – σουκιάλι
Τσουφά( κεφάλι)- τσουφάλι
Σκούντι ( σκόρδο)σκουγκιάλι
Πούγγα(σακούλι)- πουγκάλι,πουγκαλιούλι
Βότσε (σταφύλι )-βοτσάλι
Έριφο ( κατσίκι)- ρουφάλι

3. Σε -άρι

Ίτε( πανί)- ιτάρι
Όνε( γάϊδαρος) -ονάρι
Κούε( σκύλος) -κουνάρι
Πέτσε( πέτρα)- πετσάρι
Τσέα( σπίτι) – τσεάρι
Κότα- κοτάρι

4. Σε -άτσι

Βαγένι ( βαρέλι) βαγενάτσι
Κακίστρι ( καπίστρι)- κακιστράτσι
Κατούγι( κατώι) κατουγάτσι
Πουλί – πουλάτσι

5. Σε – άτσι

Στρούμα(στρώμα) – στρουμάτσι
Τούμα (στόμα) τουμάτσι
Όγκιουμα(πουκάμισο) – ογκιουμάτσι
Άρτουμα(τυρί)αρτουμάτσι
Σύρμα- συρμάτσι

6. Σε – ι

Άχανε (χόρτα φαγώσιμα)- αχάνι
Σατέρα(κορίτσι)- σατέρι,σατερούλι,σατεράτσι
Σποΐα(στάχτη)- σποΐλι
Κόκαλε ( κόκαλο)- κοκάλι
Πόντυλε(σπόνδυλος)- ποντύλι
Πούα (πόδι)-πόι

7. Σε – ί

Βάνε (αρνί)- βανί- πληθ.βανίζα
Βούλε(κόκκορας)- βουλί- πληθ.βουλίζα
Πρίνε (πουρνάρι)- πρινί
Κάλι(ξύλο)- καλί -πληθ.καλίζα
Χιούρε(γουρούνι)- χιουρί
Μίσα(κουτάλι)- μισί
Γούρνα- γουρνί

Σε- ίτσι

Φαέ (σιτάρι)- φαΐτσι
Κότσυτα (κολοκύθα)- κοτσύτσι

9. Σε – ούλι

Καμπζί(παιδί)- καμπζούλι
Ύο (νερό)- βατσούλι
Ρυάτσι( ρέμα)- ρυακούλι
Σάκο(σακί)- σακούλι
Κατσούα (γάτα)- κατσούλι
Πογκικό (ποντικός)- πογκικούλι
Ντρυνικό(μεγάλο καλάθι)
– ντρινικούλι
Σανία(σανίδα)- σανιούλι
Κάρυ (καρύδι)- καριούλι

10. Σε – ούνι

Τσάο (τράγος)- τσαούνι
Κόκο (κουκί)- κοκούνι
Κώακα (σκουλήκι)- κωακούνι
Κρίε(κρέας)- κριαούνι
Βρέο(οβριός)- βρεούνι
Αχρά(αχλάδι)- αχραούνι

11.Σε – ούτσι ,ούσι

Αγό(λαγός- αγούτσι
Καφέ- καφούτσι
Άντε(ψωμί)- αντούτσι
Κάλυε ( καλύβα)- καλυούτσι
Άγιε (εκκλησία)- αγιούτσι
Λουπάι (τσουκάλι)-λουπαούσι

12. Σε -ούσικο ( επίθετα)

Αφρέ(ελαφρύς)- αφρούσικο
Καλέ(καλός)- καούσικο
Λευκό(λευκός)- λεκούσικο
Κοτσινέ( κόκκινος)- κοτσινούσικο

ΕΛ> ΤΣ Αλφαβητάριο από τα Ελληνικά , παρακάτω ΤΣ>ΕΛ

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

1	αγαπώ	>	ένι	αγαπού
2	αγκαλιάζω	>	ένι	αγκαλιάζου
3	αγοράζω	>	ένι	αγοράνου
4	αγριεύω	>	ένι	αγρέγγου
5	αγροικώ	>	ένι	αγροικού
6	αδικώ	>	ένι	αδικού
7	ακολουθώ	>	ένι	ακολουθού
8	ακοὐω	>	ένι	νἰου
9	αλατίζω	>	ένι	ακίζου
10	αλαφραίνω	>	ένι	ααφραίνου> αφραίνου
11	αλείφω	>	ένι	αλείφου
12	αναγκάζω,βιάζω	>	ένι	αναγκάζου
13	αναγνωρίζω	>	ένι	ανανοιρίζου
14	ανακατώνω	>	ένι	αναδέγγου
15	ανασαίνω	>	ένι	ανασαίνου
16	ανέχομαι	>	ένι	ανέγου
17	ανθίζω	>	ένι	ανθού
18	ανοίγω	>	ένι	ανοίνδου
19	ανοίγω	>	ένι	ανοίγκω
20	ανταμώνω	>	ένι	ανταμούκου
21	αντικρύζω	>	ένι	αγκικρύζου
22	απαντώ	>	ένι	αποκρινούμενε,αγκικρύζου
23	αποθνήσκω	>	ένι	κακαρούνου
24	αποκρίνομαι	>	ένι	αποκρινούμενε
25	απολαμβάνω	>	ένι	αρέσουντα
26	αποπλύνω, πλύνω	>	ένι	κρύζω
27	αποσύρομαι	>	ένι	ακρίζου
28	αποτραβιέμαι	>	ένι	ακρίζου
29	αρέσω	>	ένι	αρέσουντα
30	αρπάζω	>	ένι	αβράχου
31	αρπάζω	>	ένι	αβράχου
32	ασπάζομαι,φιλώ	>	ένι	θιού
33	αστράβω	>	ένι	στράβγω
34	αυξάνω	>	ένι	αβγακίχου
35	αυξάνω	>	ένι	αβγακίχου
36	αφίνω	>	ένι	αφίνου
37	βάζω, τοποθετώ,	>	ένι	βάνου
38	βαθύνω	>	ένι	βαθαίνου
39	βάλλω	>	ένι	βάνου
40	βαρύνω	>	ένι	βαραίνου
41	βασανίζω,τυραννώ	>	ένι	βασανίζου
42	βασιλεύω	>	ένι	βασιλέγγου
43	βαστάζω,κρατώ	>	ένι	βαστάζου
44	βγάζω	>	ένι	μπάνου
45	βγάζω	>	ένι	μπάνου
46	βγαίνω	>	ένι	μπαϊνου
47	βγαίνω	>	ένι	μπαϊνου
48	βήχω	>	ένι	δήχου
49	βιάζομαι,σπεύδω	>	ένι	βιασκούμενε
50	βιάζω, αναγκάζω	>	ένι	βιάζου
51	βλάπτω	>	ένι	βλάφου
52	βλέπω	>	ένι	ορού
53	βλέπω απέναντι		ένι	αγκικρύζου
54	βοηθώ	>	ένι	βοηθού
55	βουβαίνω	>	ένι	βουβαίνου
56	βουλιάζω	>	ένι	βουλιάζου
57	βουτώ	>	ένι	βουκιάζου
58	βράζω	>	ένι	βράζου
59	βραχνιάζω	>	ένι	βραχνιάζου
60	βρέχω,υγραίνω	>	ένι	βρέχου
61	βρέχω,υγραίνω	>	ένι	βρέχου
62	βρίσκω	>	ένι	ερέχου
63	βρύζω	>	ένι	βρίζου
64	βρώ	>	ένι	ρέσου
65	βυζαίνω	>	ένι	μουνδού
66	γελώ	>	ένι	γιάου
67	γεύομαι	>	ένι
68	γίνομαι	>	ένι	ναχούμενε
69	γκρεμίζω	>	ένι	γρενίχου
70	γκρυνιάζω	>	ένι	γκρυνιάζου
71	γλιστρώ,ολισθαίνω	>	ένι	λιουτσαίνω
72	γλύφω	>	ένι	λείχου
73	γογγύζω	>	ένι	κοντζύζου
74	γράφω	>	ένι	γράφου
75	δαγκώνω	>	ένι	τσούνου
76	δαγκώνω	>	ένι	κατσίνου
77	δανείζω	>	ένι
78	Διαβάζω	>	ένι	σβαΐχου
79	διαλέγω	>	ένι	ζαλέχου
80	δίνω	>	ένι	δίου
81	διστάζω	>	ένι	διστάζου
82	διψάω	>	ένι	διψού
83	διώχνω	>	ένι	μπλάζου,μπλέγγου
84	δουλεύω	>	ένι	δουλεύγγου,δουλεύγω
85	Εγείρω ,λαμβάνω, παίρνω.	>	ένι	Αρήκου
86	επαινώ	>	ένι	παινέγγου
87	ερημώνω	>	ένι	ερημούκου
88	έρχομαι	>	ένι	παρίου
89	ερωτεύομαι	>	ένι
90	ερωτώ	>	ένι	ερωτού,ρωτού
91	εύρηκα	>	ένι	ερέκα
92	ευρισκω	>	ένι	ερέχου
93	ζητώ	>	ένι	καράχου
94	ημερεύω,εξημερώνω	>	ένι	ημερέγγου
95	ημερώνω	>	ένι	μερούκου
96	θαρρώ,πιστεύω	>	ένι	θαρρού
97	θἐλω	>	ένι	θέλου
98	θερίζω	>	ένι	σεζίντου,σερίντου
99	θηλάζω	>	ένι	σηλίντου
100	θηλίζω	>	ένι	σηλίντου
101	θλίβω	>	ένι	χλίφου
102	ιδρώνω	>	ένι	δρούνου,ορούνου
103	καθαριζω	>	ένι	παστρέγγου
104	καθαρίζω	>	ένι	καθερίζου
105	κάθομαι	>	ένι	κασήμενε
106	καλοπιάνω,κολακεύω	>	ένι	καοκιάνου
107	καλώ	>	ένι	καού
108	καλωκαρδίζω,ευχαριστώ	>	ένι	καοκαρδίζου
109	καμαρώνω	>	ένι	καμαρούνου
110	καμώνομαι,προσποιούμαι	>	ένι	καμουκούμενε
111	κἀνω	>	ένι	ποίου
112	καταπίνω	>	ένι	κακίνου,καπίνου
113	καταχώνω	>	ένι	κακούχου
114	κατεβαίνω	>	ένι	καγκιούκου ,καμπαίνου
115	κατηγορώ	>	ένι	κακηγορού
116	κατουρώ	>	ένι	κακιουρού
117	κενώνω	>	ένι	αδειάζου
118	κινώ, ξεκινώ	>	ένι	τσινού
119	κινώ,κουνιέμαι,κινούμαι	>	ένι	σαλέγγου
120	κλαίω		ένι	βου
121	κλείω	>	ένι	κλείνου
122	κόβω	>	ένι	κόβγω
123	κοιμάμαι	>	ένι	κοιμάμαι
124	κοιμώμαι	>	ένι	κιούφου
125	κολλώ	>	ένι	κολλίχου
126	κολλώ ,προσκολώμαι	>	ένι	κοού
127	κορδώνομαι,καυλώνω	>	ένι	κορδουκούμενε
128	κουμπίζω	>	ένι	κουγκίχου
129	κρατώ	>	ένι	κοντούκου
130	κρατώ, βαστώ,	>	ένι	ίκχου
131	κρυώνω	>	ένι	καρδιάζου
132	κτίζω	>	ένι	χκίζου
133	κυλώ	>	ένι	ακαλίου
134	λαβαίνω,λαμβανω	>	ένι	αβαίνου
135	λαβώνω	>	ένι	αβούκου
136	λαβώνω	>	ένι	αβούκου
137	λαλώ	>	ένι	λαλού
138	λάμπω	>	ένι	άμπου
139	λειποθυμώ	>	ένι	λιγοθυμού
140	λείχω	>	ένι	λείχου
141	λἐω	>	ένι	αου
142	λυγίζω	>	ένι	λυγίζου
143	λύνω,λύω	>	ένι	λιούκου
144	λυπούμαι	>	ένι	λυπούμενε
145	μαγερεύγω	>	ένι	παινεύγω
146	μαθαίνω	>	ένι	μαθαίνου
147	μαλώνω	>	ένι	μαούνου
148	μασώ	>	ένι	ματθάντου
149	ματιάζω	>	ένι	αβασκαίνου
150	μελετὠ	>	ένι	μελετού
151	μένω,παραμένω.	>	ένι	Αραμού
152	μιλἀω	>	ένι	νιοὐ
153	μισώ	>	ένι	μισού
154	μοιράζω,διανέμω	>	ένι	μεράζου
155	μπαίνω	>	ένι	μπαίνου
156	μπαίνω	>	ένι	μπαίνου
157	μπορώ	>	ένι	πορού
158	μυρίζω	>	ένι	μυρίζου
159	ξεραίνω	>	ένι	ξεραίνω,ξηραίνω
160	ξέρω	>	ένι	ξέρου
161	ξύνω	>	ένι	τσούνου
162	Ξυπνώ	>	ένι	ταίνου
163	ολισθαίνω	>	ένι	λιουτσαίνου
164	ομολογώ	>	ένι	αμογού
165	οργίζω	>	ένι	οργίζου
166	ορκίζομαι	>	ένι	ορκουκούμενε
167	παθαίνω	>	ένι	παθαίνου
168	παιδεύω	>	ένι	παιδέγγου
169	παίζω	>	ένι	παίζου
170	παίρνω	>	ένι	αρίκχου
171	παίρνω	>	ένι
172	παλαβώνω	>	ένι	παλαβούκου
173	παλαίω	>	ένι	παλέγγου
174	πανδρεύω	>	ένι	πανδρέγγου
175	παραβαίνω	>	ένι	παραβαίνου
176	παραδίδω	>	ένι	παραδίου
177	παραιτώ	>	ένι	παραιτού
178	παρακαλώ	>	ένι	παρακαού
179	παρακούω	>	ένι	παρανοίου
180	παραμερίζω	>	ένι	παραμερίζου
181	παραμιλώ	>	ένι	παρανιού
182	παραμονεύω	>	ένι	παραμονέγγου
183	παρασύρω	>	ένι	παρασύρου
184	παρηγορώ	>	ένι	παρηγορού
185	πατάω	>	ένι
186	πατώ	>	ένι	πατού
187	παύω	>	ένι	πάφου
188	παχαίνω	>	ένι	παχαίνου
189	πεθαίνω	>	ένι	πενάκου
190	περνώ	>	ένι	περαϊχου
191	περνώ	>	ένι	περού
192	περπατώ	>	ένι
193	πηγαίνω	>	ένι	έγγου
194	πιάνω	>	ένι
195	πίνω	>	ένι	κίνου
196	πιστεύω,θαρρώ	>	ένι	θαρρού
197	πλάθω	>	ένι	πράσου
198	πλακώνω	>	ένι	πακούνου
199	πλένω,πλύνω	>	ένι	κρύζου
200	πληγώνω	>	ένι	πληγούκου
201	πληρώνω	>	ένι	πλερούκου
202	πλύνω	>	ένι	κρύζω
203	πνίγω	>	ένι	πινίγκω
204	ποθώ	>	ένι	ποθού
205	πολεμώ	>	ένι	πολεμού
206	πονάω	>	ένι	μοζού
207	πορδίζω	>	ένι	πουντζίζου
208	πρήσκομαι	>	ένι	πρησκούμενε
209	προγκίζω	>	ένι	προντζίχου
210	προετοιμάζω	>	ένι	προεκοιμάζου
211	προκόπτω	>	ένι	προκόφου
212	προτιμώ	>	ένι	προκιμού
213	προφθάνω	>	ένι	προφταίνου
214	πωλώ	>	ένι	πού
215	ρουφώ	>	ένι	μουρίχου
216	ροφώ	>	ένι	ρουφού
217	σηκώνομαι	>	ένι	ταίνου
218	σηκώνω	>	ένι	τθαίχου
219	σκάζω	>	ένι	κράνδου
220	σκεπάζω	>	ένι	μπέχου
221	σπρώχω,σκουντώ		ένι	σκουκγίχου
222	σταματώ		ένι	σταματού
223	στενοχωρώ		ένι	στενοχωρού
224	στρίβω	>	ένι	σούφου
225	στρυμώνω	>	ένι	στρυμούκου
226	συγχωρώ	>	ένι	συχωρού
227	συμπαθώ	>	ένι	συμπαθού
228	συμπεραίνω	>	ένι	ακεικάζου
229	συνειθίζω	>	ένι	συνειθίζου
230	σχίζω		ένι	στζίζου
231	τρέχω	>	ένι	δρανήντου(γρηγορα), τσάχου
232	τρομάζω	>	ένι	τρομάζου
233	τρυπάω	>	ένι	τσουπαίχου
234	τρώγω	>	ένι	τσού,τσούνου
235	υγραίνω,βρέχω	>	ένι	βρέχου
236	υπηρετώ	>	ένι	περετού
237	φιλώ,ασπάζομαι	>	ένι	θιού
238	φταίω	>	ένι	φταίου
239	φτάνω	>	ένι	σούνου
240	φωναζω,	>	ένι	φωνιάνδου
241	χαιδεύω	>	ένι	χαιδέγγου
242	χαιρετώ	>	ένι	χαιρεκίζου
243	χαἰρομαι	>	ένι	χαιρουμένε
244	χαμηλώνω	>	ένι	χαμεούκου
245	χάνω	>	ένι	χάνου
246	χαράζει	>	ένι	χαράσσουντα νι
247	χαρίζω	>	ένι	χαρίζου
248	χαροποιώ	>	ένι	χαρύνου
249	χέζω	>	ένι	χένδου
250	χηρεύω	>	ένι	χηρέγγου
251	χύνω	>	ένι	τσιχύνου
252	ψήνομαι		ένι	φταινούμενε
253	ψήνω	>	ένι	φτατέ

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

===================================================

TΣ>ΕΛ Αλφαβητάριο από τα Τσακώνικα

1	λαβαίνω,λαμβάνω	>	ένι	αβαίνου
2	ματιάζω	>	ένι	αβασκαίνου
3	αυξάνω	>	ένι	αβγακίχου
4	λαβώνω	>	ένι	αβούκου
5	αρπάζω	>	ένι	αβράχου
6	αγαπώ	>	ένι	αγαπού
7	αγκαλιάζω	>	ένι	αγκαλιάζου
8	αντικρύζω	>	ένι	αγκικρύζου
9	βλέπω απέναντι	>	ένι	αγκικρύζου
10	αγοράζω	>	ένι	αγοράνου
11	αγριεύω	>	ένι	αγρέγγου
12	αγροικώ	>	ένι	αγροικού
13	κενώνω	>	ένι	αδειάζου
14	αδικώ	>	ένι	αδικού
15	κυλώ	>	ένι	ακαλίου
16	συμπεραίνω	>	ένι	ακεικάζου
17	αλατίζω	>	ένι	ακίζου
18	ακολουθώ	>	ένι	ακολουθού
19	αποσύρομαι	>	ένι	ακρίζου
20	αποτραβιέμαι	>	ένι	ακρίζου
21	αλείφω	>	ένι	αλείφου
22	ομολογώ	>	ένι	αμογού
23	λάμπω	>	ένι	άμπου
24	αναγκάζω,βιάζω	>	ένι	αναγκάζου
25	ανακατώνω	>	ένι	αναδέγγου
26	αναγνωρίζω	>	ένι	ανανοιρίζου
27	ανασαίνω	>	ένι	ανασαίνου
28	ανέχομαι	>	ένι	ανέγου
29	ανθίζω	>	ένι	ανθού
30	ανοίγω	>	ένι	ανοίγκω
31	ανοίγω	>	ένι	ανοίνδου
32	ανταμώνω	>	ένι	ανταμούκου
33	λἐω	>	ένι	αου
34	αποκρίνομαι	>	ένι	αποκρινούμενε
35	απαντώ	>	ένι	αποκρινούμενε,αγκικρύζου
36	μένω,παραμένω.	>	ένι	Αραμού
37	απολαμβάνω	>	ένι	αρέσουντα
38	αρέσω	>	ένι	αρέσουντα
39	Εγείρω ,λαμβάνω, παίρνω.	>	ένι	Αρήκου
40	παίρνω	>	ένι	αρίκχου
41	αφίνω	>	ένι	αφίνου
42	αλαφραίνω	>	ένι	αφραίνου
43	βαθύνω	>	ένι	βαθαίνου
44	βάζω, τοποθετώ,	>	ένι	βάνου
45	βάλλω	>	ένι	βάνου
46	βαρύνω	>	ένι	βαραίνου
47	βασανίζω,τυραννώ	>	ένι	βασανίζου
48	βασιλεύω	>	ένι	βασιλέγγου
49	βαστάζω,κρατώ	>	ένι	βαστάζου
50	βιάζω, αναγκάζω	>	ένι	βιάζου
51	βιάζομαι,σπεύδω	>	ένι	βιασκούμενε
52	βλάπτω	>	ένι	βλάφου
53	βοηθώ	>	ένι	βοηθού
54	κλαίω	>	ένι	βου
55	βουβαίνω	>	ένι	βουβαίνου
56	βουτώ	>	ένι	βουκιάζου
57	βουλιάζω	>	ένι	βουλιάζου
58	βράζω	>	ένι	βράζου
59	βραχνιάζω	>	ένι	βραχνιάζου
60	βρέχω,υγραίνω	>	ένι	βρέχου
61	βρέχω,υγραίνω	>	ένι	βρέχου
62	υγραίνω,βρέχω	>	ένι	βρέχου
63	βρύζω	>	ένι	βρίζου
64	γελώ	>	ένι	γιάου
65	γκρυνιάζω	>	ένι	γκρυνιάζου
66	γράφω	>	ένι	γράφου
67	γκρεμίζω	>	ένι	γρενίχου
68	βήχω	>	ένι	δήχου
69	δίνω	>	ένι	δίου
70	διστάζω	>	ένι	διστάζου
71	διψάω	>	ένι	διψού
72	δουλεύω	>	ένι	δουλεύγγου,δουλεύγω
73	τρέχω	>	ένι	δρανήντου(γρηγορα), τσάχου
74	ιδρώνω	>	ένι	δρούνου,ορούνου
75	πηγαίνω	>	ένι	έγγου
76	ψήνομαι	>	ένι	ένι φταινούμενε
77	εύρηκα	>	ένι	ερέκα
78	βρίσκω	>	ένι	ερέχου
79	ευρισκω	>	ένι	ερέχου
80	ερημώνω	>	ένι	ερημούκου
81	ερωτώ	>	ένι	ερωτού,ρωτού
82	διαλέγω	>	ένι	ζαλέχου
83	ημερεύω,εξημερώνω	>	ένι	ημερέγγου
84	θαρρώ,πιστεύω	>	ένι	θαρρού
85	πιστεύω,θαρρώ	>	ένι	θαρρού
86	θἐλω	>	ένι	θέλου
87	ασπάζομαι,φιλώ	>	ένι	θιού
88	φιλώ,ασπάζομαι	>	ένι	θιού
89	κρατώ, βαστώ,	>	ένι	ίκχου
90	κατεβαίνω	>	ένι	καγκιούκου ,καμπαίνου
91	καθαρίζω	>	ένι	καθερίζου
92	αποθνήσκω	>	ένι	κακαρούνου
93	κατηγορώ	>	ένι	κακηγορού
94	καταπίνω	>	ένι	κακίνου,καπίνου
95	κατουρώ	>	ένι	κακιουρού
96	καταχώνω	>	ένι	κακούχου
97	καμαρώνω	>	ένι	καμαρούνου
98	καμώνομαι,προσποιούμαι	>	ένι	καμουκούμενε
99	καλωκαρδίζω,ευχαριστώ	>	ένι	καοκαρδίζου
100	καλοπιάνω,κολακεύω	>	ένι	καοκιάνου
101	καλώ	>	ένι	καού
102	ζητώ	>	ένι	καράχου
103	κρυώνω	>	ένι	καρδιάζου
104	κάθομαι	>	ένι	κασήμενε
105	δαγκώνω	>	ένι	κατσίνου
106	πίνω	>	ένι	κίνου
107	κοιμώμαι	>	ένι	κιούφου
108	κλείω	>	ένι	κλείνου
109	κόβω	>	ένι	κόβγω
110	κοιμάμαι	>	ένι	κοιμάμαι
111	κολλώ	>	ένι	κολλίχου
112	γογγύζω	>	ένι	κοντζύζου
113	κρατώ	>	ένι	κοντούκου
114	κολλώ ,προσκολώμαι	>	ένι	κοού
115	κορδώνομαι,καυλώνω	>	ένι	κορδουκούμενε
116	κουμπίζω	>	ένι	κουγκίχου
117	σκάζω	>	ένι	κράνδου
118	πλένω,πλύνω	>	ένι	κρύζου
119	αποπλύνω, πλύνω	>	ένι	κρύζω
120	πλύνω	>	ένι	κρύζω
121	λαλώ	>	ένι	λαλού
122	γλύφω	>	ένι	λείχου
123	λείχω	>	ένι	λείχου
124	λειποθυμώ	>	ένι	λιγοθυμού
125	λύνω,λύω	>	ένι	λιούκου
126	ολισθαίνω	>	ένι	λιουτσαίνου
127	γλιστρώ,ολισθαίνω	>	ένι	λιουτσαίνω
128	λυγίζω	>	ένι	λυγίζου
129	λυπούμαι	>	ένι	λυπούμενε
130	μαθαίνω	>	ένι	μαθαίνου
131	μαλώνω	>	ένι	μαούνου
132	μασώ	>	ένι	ματθάντου
133	μελετὠ	>	ένι	μελετού
134	μοιράζω,διανέμω	>	ένι	μεράζου
135	ημερώνω	>	ένι	μερούκου
136	μισώ	>	ένι	μισού
137	πονάω	>	ένι	μοζού
138	βυζαίνω	>	ένι	μουνδού
139	ρουφώ	>	ένι	μουρίχου
140	μπαίνω	>	ένι	μπαίνου
141	μπαίνω	>	ένι	μπαίνου
142	βγαίνω	>	ένι	μπαϊνου
143	βγαίνω	>	ένι	μπαϊνου
144	βγάζω	>	ένι	μπάνου
145	βγάζω	>	ένι	μπάνου
146	σκεπάζω	>	ένι	μπέχου
147	διώχνω	>	ένι	μπλάζου,μπλέγγου
148	μυρίζω	>	ένι	μυρίζου
149	γίνομαι	>	ένι	ναχούμενε
150	μιλἀω	>	ένι	νιοὐ
151	ακοὐω	>	ένι	νἰου
152	ξεραίνω	>	ένι	ξεραίνω,ξηραίνω
153	ξέρω	>	ένι	ξέρου
154	οργίζω	>	ένι	οργίζου
155	ορκίζομαι	>	ένι	ορκουκούμενε
156	βλέπω	>	ένι	ορού
157	παθαίνω	>	ένι	παθαίνου
158	παιδεύω	>	ένι	παιδέγγου
159	παίζω	>	ένι	παίζου
160	επαινώ	>	ένι	παινέγγου
161	μαγερεύγω	>	ένι	παινεύγω
162	πλακώνω	>	ένι	πακούνου
163	παλαβώνω	>	ένι	παλαβούκου
164	παλαίω	>	ένι	παλέγγου
165	πανδρεύω	>	ένι	πανδρέγγου
166	παραβαίνω	>	ένι	παραβαίνου
167	παραδίδω	>	ένι	παραδίου
168	παραιτώ	>	ένι	παραιτού
169	παρακαλώ	>	ένι	παρακαού
170	παραμερίζω	>	ένι	παραμερίζου
171	παραμονεύω	>	ένι	παραμονέγγου
172	παραμιλώ	>	ένι	παρανιού
173	παρακούω	>	ένι	παρανοίου
174	παρασύρω	>	ένι	παρασύρου
175	παρηγορώ	>	ένι	παρηγορού
176	έρχομαι	>	ένι	παρίου
177	καθαριζω	>	ένι	παστρέγγου
178	πατώ	>	ένι	πατού
179	παύω	>	ένι	πάφου
180	παχαίνω	>	ένι	παχαίνου
181	πεθαίνω	>	ένι	πενάκου
182	περνώ	>	ένι	περαϊχου
183	υπηρετώ	>	ένι	περετού
184	περνώ	>	ένι	περού
185	πνίγω	>	ένι	πινίγκω
186	πληρώνω	>	ένι	πλερούκου
187	πληγώνω	>	ένι	πληγούκου
188	ποθώ	>	ένι	ποθού
189	κἀνω	>	ένι	ποίου
190	πολεμώ	>	ένι	πολεμού
191	μπορώ	>	ένι	πορού
192	πωλώ	>	ένι	πού
193	πορδίζω	>	ένι	πουντζίζου
194	πλάθω	>	ένι	πράσου
195	πρήσκομαι	>	ένι	πρησκούμενε
196	προετοιμάζω	>	ένι	προεκοιμάζου
197	προτιμώ	>	ένι	προκιμού
198	προκόπτω	>	ένι	προκόφου
199	προγκίζω	>	ένι	προντζίχου
200	προφθάνω	>	ένι	προφταίνου
201	βρώ	>	ένι	ρέσου
202	ροφώ	>	ένι	ρουφού
203	κινώ,κουνιέμαι,κινούμαι	>	ένι	σαλέγγου
204	Διαβάζω	>	ένι	σβαΐχου
205	θερίζω	>	ένι	σεζίντου,σερίντου
206	θηλάζω	>	ένι	σηλίντου
207	θηλίζω	>	ένι	σηλίντου
208	σπρώχω,σκουντώ	>	ένι	σκουκγίχου
209	φτάνω	>	ένι	σούνου
210	στρίβω	>	ένι	σούφου
211	σταματώ	>	ένι	σταματού
212	στενοχωρώ	>	ένι	στενοχωρού
213	σχίζω	>	ένι	στζίζου
214	αστράβω	>	ένι	στράβγω
215	στρυμώνω	>	ένι	στρυμούκου
216	συμπαθώ	>	ένι	συμπαθού
217	συνειθίζω	>	ένι	συνειθίζου
218	συγχωρώ	>	ένι	συχωρού
219	Ξυπνώ	>	ένι	ταίνου
220	σηκώνομαι	>	ένι	ταίνου
221	σηκώνω	>	ένι	τθαίχου
222	τρομάζω	>	ένι	τρομάζου
223	κινώ, ξεκινώ	>	ένι	τσινού
224	χύνω	>	ένι	τσιχύνου
225	τρώγω	>	ένι	τσού,τσούνου
226	δαγκώνω	>	ένι	τσούνου
227	ξύνω	>	ένι	τσούνου
228	τρυπάω	>	ένι	τσουπαίχου
229	φταίω	>	ένι	φταίου
230	ψήνω	>	ένι	φτατέ
231	φωναζω,	>	ένι	φωνιάνδου
232	χαιδεύω	>	ένι	χαιδέγγου
233	χαιρετώ	>	ένι	χαιρεκίζου
234	χαἰρομαι	>	ένι	χαιρουμένε
235	χαμηλώνω	>	ένι	χαμεούκου
236	χάνω	>	ένι	χάνου
237	χαράζει	>	ένι	χαράσσουντα νι
238	χαρίζω	>	ένι	χαρίζου
239	χαροποιώ	>	ένι	χαρύνου
240	χέζω	>	ένι	χένδου
241	χηρεύω	>	ένι	χηρέγγου
242	κτίζω	>	ένι	χκίζου
243	θλίβω	>	ένι	χλίφου
244	γεύομαι	>	ένι
245	δανείζω	>	ένι
246	ερωτεύομαι	>	ένι
247	παίρνω	>	ένι
248	πατάω	>	ένι
249	περπατώ	>	ένι
250	πιάνω	>	ένι
251	πατάω	>	ένι
252	περπατώ	>	ένι
253	πιάνω	>	ένι

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

(Σ1=Τίποτα, Σ2=Πρόχειρο ,Σ3=Έτοιμο, Σ4=Δημοσιευμένο, ΙΔ=ΟΧΙ-ΜΟΝΟ ΓΚ)

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Σελ # 2 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)

Σελ # 3 ΕΠΙΘΕΤΑ & ΜΕΤΟΧΕΣ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)

Σελ # 4 ΡΗΜΑΤΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)
Σελ # 5 ΡΗΜΑΤΑ (Χρονοι)

Σελ # 6 ΡΗΜΑΤΑ Ενεργητικη,Παθητικη-Οριστικη,Υποτακτικη,Προστακτικη)

Σελ # 7 ΑΚΛΗΤΑ

Σελ # 8 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Σελ #9 ΔΙΑΦΟΡΑ-Ημερες,Μηνες

ΕΛ =Ελληνικα, ΤΣ=Τσακώνικα , ΛΜΤΠ=ΤΣ (Ν) ,ΚΣ=ΤΣ(Β)

Αρσενικο (ανδρας) ,Θηλυκο (γουναικα), Ουδετερο=Α,Θ,Ο

Ενικός,Πληθυντικός,

Ονον ,Γενικ. Αιτιατ=Εν,Πλ,Ον,Γε,Αι)

• Σελ # 2 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)

ΜΑΘΗΜΑ 1
Α- Ένι θέου να μάθου τα γρούσσα νάμου
Θ- Ένι θέα να μάθου τα γρούσσα νάμου
(ΑΘ)- Ένι θέου-α (ΑΘ) να μάθου τα γρούσσα νάμου
λέω > ένι αού
εμένα> ενίου
εσένα> Ετίου
πως σε λένε? > πού ντ’είν’ αούντε?
Εμένα με λένε..>Ενίου μ’ είν’ αούντε….. εσένα? >Ετίου?
μαθαίνουμε να προφέρουμε σωστά το
ο ποντικός >ο π’ογκικό οι ποντικοί >οι π’ογκιτσοί
η πέρδικα >α π’έτζικα οι πέρδικες> οι π’έτζιτσε

• το πράσο >α απ’άρα τα πράσα > οι απ’άρε

Παράδειγμα:
ο σκύλος >ο κούε
η μητέρα >α μάτη
το παιδί> το καμπζί
ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου

• ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου

ονο- ο α τό οι οι τά
γεν- τού τά-ρ τού του του του
αιτ- τό-ν τά-ν τό τί-ρ τί-ρ τά

• τού-ρ

α ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ου (ο τσίφτα , οι τσίφτου)
β ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-οι ( ο νομάτα, οι νομάτοι)
γ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ζαδε (ο βορία, οι βορζάδε)
δ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ε (ο πούα ,οι πούε )
ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -ε-ου (ο πέτσε, οι πέτσου)

• ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -ο-ου (ο μπλοκό, οι μπλοκού,μπλοτσοί)

τρίφτης > ο ,του, το – τσίφτα οι ,τι -τσίφτου

• ο τσίφτα,ο κάβουρα,ο ρεύτα,τα ακρινά,ο έμπορα, ο αγωγιάτα,ο βολάτα, ο λάρνακα,ο κώλακα,ο χρεοφελέτα, ο διαβάτα,ο μήνα,ο γείτονα
• νομάτης> ο, του, το – νομάτα οι, τι -νομάτοι

βορειάς> ο, του, το -βορία οι, τι -βορζάδε
το πόδι > ο, του, το -πούα οι. τι -πούε
πέτρος-α >ο, του, το -πέτσε-ου οι, τι -πέτσου
ξύλινο καρφί>ο, του,το-μπλοκό,ού οι.τι μπλοκού,μπλοτσοί

ΑΡΣ. ΣΕ -α-ε ο, του, το, τάχο-ου οι ,τι τάχου <ιδιο>
ΑΡΣ. ΣΕ -α-ε ο, του, το, τάχου οι, τι τάχου <ιδιο>
ΑΡΣ. ΣΕ -ι-ινε ο, του, το, αθί οι, τίρ αθίνε αθί αδελφός
ΑΡΣ.ΣΕ -ι-ινε ο, του, το, ούθι-ου οι, τίρ ουθίουνε
ΑΡΣ. ΣΕ -η-ηδε ο, του, το καουκή οι ,τι καουκήδε τιναχτής

• ΑΡΣ. ΣΕ -ου-ε ο, του, το βού οι ,τι βούε το βοδι

1-ποδι> (ΟΓΑ ο,του,τον) πούα ,( ΟΑ οι,του) πούε
2-ο μεγάλος,η,ο> ο ατσέ,ά,έ Πλυθ……………………………
3-ο γείτονας> ο γείτονα- α (ΑΘ) πλυθ……….
4-ΡΗΜΑΤΑ ???ΠΩΣ ΘΑ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ??????

• ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΕΝΑ ΚΑΝΟΝΑ??
• τσέα> σπίτι

ο γείτονασ> ο γείτονα ,η γειτόνισσα > α γειτόνισσα
ο συνωστισμός > ο συν-τοπίτα
ο κουμπάρος > ο κουμπάρε

• Στους γενικούς κανόνες* να προσθέσεις ότι : Στα ουσιαστικά αρσενικού γένους το ς ( τελικό) κάνει πτώση Ο κουμπάρος > ο κουμπάρο, ο παπάς > ο παπά ,ο ξάδελφος > ο τσάδεφο (*εγινε)

Λάδι > άι, ξύδι > γλυκάδι ,φαγητό > σομό ( σ> sh),κρέας > κρίε
ψάρι > ψάζ, τυρί > άρτουμα ,σαλάτα> σαλάτα ,αγγούρια> αγγούρια

• ντομάτες > ντουμάτε,ντομάτα > ντουμάτα ,φρούτα > φρούτα

ΓΚ=<….> < Να τα ελεκξεις?? >
μητέρα , μήτηρ > μάτη , κόρη) < θυγάτηρ> σάτη ,(νερό) ύδωρ > ύο απο αρχαια ΕΛ < απο μήτηρ=ματη>
ΑΑΑ ……. ενικ πληθ
βοριἀς > βορία βορζ’αδε
βουνὀ > σ’ινα σ’ινε
δρυς > τσ’ουα τσ’ουηδε-αδε
εργάτης > εργάτα εργάτε
κλεφτης > κρέφτα κρέφτοι
πὀδι > πούα πούε
σκὠληξ > πέτακα πετάκου
τρίφτης > τσ’ιφτα τσ’ιφτου

φονιἀς > φονία φονιάδε

ΓΚ Σημειωσεις
πόσου ένι χαιρουμένα πφη εμε έχουντε τόσου καλοί μαθητάδε…νία μόνιου διόρθωση για καλέ,

• ποσο χαίρομαι που έχουμε τοσο καλούς μαθητες, μία μόνο διόρθωση για καλό

Ονομαστικη σε ενικο και πληθυντικο <ο κανονας ειναι?>
<αρσενικο=Α,θηλυκο=Θ,ουδετερο=Ο>
αρσενικος,α.ο
θηλυκος.α,ο
ουδετερος, α,ο
νεος,α.ο
συγχωριανος,η,ο
Ελληνας,α.ο
πατριωτης,α,ι
μεταναστης,α,ο
φιλος,η.ο
αγαπητος,η.ο
αγαπημενος,η.ο
εραστης,α,ο <φιλος,α?>
<γκομενος?>
καλος,η.ο
κακος,η.ο
πονηρος.η,ο
δικαιος,α,ο
ειλικρινης,ης.ο
λογικος,η,ο
εξυπνος,η,ο
ωμορφος,η,ο
ωραιος,α.ο
μελαχροινος.η.ο
Ξανθος,α,ο
ασχημος,η,ο
ψηλος,η.ο
κοντος,η,ο
χοντρος, η.ο
αδυνατος,η.ο
λυπημενος,η,ο
ευτυχισμενος,η.ο
κλπ
προσωπο.χερι.ποδι,δακτυλο,ματι ,αυτι,μαλια, κεφαλι.σωμα

===================================

Επιθετα=Καλος,η,ο – οι,ες,α >Μετοχές=Χαρουμενος,η,ο-οι,ες,α >

===================================

ο μεγάλος,η,ο> ο ατσέ,ά,έ

ο μικρός ,ή,ό> ο μιτσί,ά ,

ίoς,η,o> γελαστέ,γελαστά,γελαστέ

ος,η,ο>ευτυχισμένε,ευχισμένα,ευτυχισμένε

Σελ # 4 ΡΗΜΑΤΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)

# 3 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΡΗΜΑΤΩΝ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

εγώ είμαι>Εζού ένι, εγώ δεν είμαι> εζού όνι

εγώ έχω > Εζού ένι έχου, εγώ δεν έχω> εζού ονι έχα

εγώ βλέπω** > Εζού ένι ορού (ομαλο ρἠμα)

Χρόνοι

εγώ γράφω >Εζού Ενι γραφου

εγώ κάνω > Εζού Ενι ποίου

————————————————————————

(δεν το εχουμε )κατόπιν το ανώμαλο έρχομαι> ένι παρίουΤΡΙΤΟΠΡΟΣΩΠΑ?

Αρεσω > ένι αρέσουντα (τριτοπροσωπα)–

————————————————————-ΓΚ <,,,,,,,,,> ΑΡΓΟΤΕΡΑ

ακοὐω > Ἐνι νἰου, νἰουα ,Ἐμε νιου’ντεμιλἀω > Ἐνι νιοὐ, νιοὐα ,Ἐμε νἰουντε

===================================

βλἐπω > Ἐνι οραου, οραουα ,Ἐμε οραουντε

γράφω > ένι γράφου – α

Διαβάζω> Ένι σβαΐχου

έρχομαι> ένι παρίου

θἐλω > Ἐνι θελου,θεα ,Ἐμε θεντε

κἀνω > Ἐνι ποίου ,ποίουα ,Ἐμε ποιοὔντε

κατεβαίνω > ένι καγκιούκου ( βρέχει μεταφορικά. κατεβάζει βροχή )

λἐω > Ἐνι αου ,αουα, Ἐμε αούντε ;

μαθαίνω> ένι μαθαίνου

μελετὠ > Ἐνι μελετού-α,Ἐμε μελεντε ,θα μελετησω> θα μελετηου

μιλἀω > Ἐνι νιοὐ, νιοὐα ,Ἐμε νἰουντε

Ξυπνώ > ένι ταίνου ( σηκώνομαι)πηγαίνω >ένι έγγου πού πας> Κια έσ’ έγγουτρώγω > τσούνου

σηκώνομαι> ένι ταίνουψήνω> ένι φτατέ

——————————————————–

Αρεσω > ένι αρέσουντα (τριτοπροσωπα)—————————————————-

Παθητικη

χαἰρομαι > Ἐνι χαιρουμένε-α ,Ἐμε χαιρουμεντεέρχομαι> ένι παρίου========================================

χρονοι ρηματος——————————————————————–

ενεσ- γράφω > ένι γράφου –

απαρα- έγραφα> έμα γραφου –

αμλε1- θα γράφω> θα γράφου

μλσ2- θα γράψω> θα γραψου

μλπ3- θα έχω γράψει> θα εχου- α γραφτέαορι-

έγραψα> εγράβα

παρα- έχω γράψει> Ένι έχου -α γραφτέυπερ- είχα γράψει > Ένα έχου -α γραφτ

έ—————————————————————-

ΕΙΜΑΙ>ΕΝΙ sel 92-94ΕΝΕΣΤΩΣ, ΑΡΝΗΣΗ .ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΡΝΗΣΗ . ΑΟΡΙΣΤΟΣ .ΜΕΛΛΩΝ . ΔΥΝΗΤΙΚΗ, ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

• Εζού ένι , όνι , έμα, όμα, εστάμε, .. θα έμι , να έμα ,να έμι
• Εκιού έσι, όσι, έσα, όσα, εστάτερε, θα έσi, να έσα, να έσι
• Έντεν’η έν’ι, όν’ι, έκι, όκι, εστάτε , θα έν’ι, να έκι, να έν’ι
• Ένταν’η έν’ι, όν’ι, έκι, όκι, εστάτε, θα έν’ι, να έκι, να έν’ι
• Έγκεινι έν’ι, όν’ι, έκι, όκι, εστάτε, θα έν’ι, να έκι, να έν’ι
• Ενεί έμε, όμε, έμαϊ, όμαϊ ,εστάμαϊ, θα έμε, να έμαϊ, να έμε
• Εμού έτε, ότε, έταϊ ,όταϊ, εστάτατε, θα έτε, να έταϊ ,να έτε

Έντεϊ είνι, ούνι, ήκι, ούκi, εστάτανε *, θα είνι, να ήκι,να είνιΈνταϊ είνι, ούνι, ήκι, ούκι, εστάτανε *, θα είνι, να ήκι να είνι * η εστάταϊ

=====================================

μετο- γραμενος,η.ομετο -γραματισμενοςουσι- γραφη,γραμμα,γραψιμο

————————————————————-

Ενεστως,Παρατατικος,Αοριστος,Παρακειμενος

————————————————————

Να σε δω!> να ντ’οράου!Εσύ πού πας;> Εκιού κιά σ ‘ έγκου;Εσείς πού πάτε;> Εκιού κιά ‘ τ ‘ έγκουντε; (έτε έγκουντε)Εσύ τι θέλεις;> Εκιού τσ’ έσ’ τέα ;( θέα)Εσείς τι θέλετε;>Εμού τσ’ έτε θέντε;>θα τα μελετησω και θα τα πουμε παλιΘα σι μελετήου τσαι θα σ’ αλήουμε πάλι.

====================================

ΑΘ>δίνω>παίρνωφωναζω,ακούωπινωδιψαωμυρίζομαιγεύομαιδαγκώνωτρώγωπιάνωχαιδεύωπατάωπερπατώτρέχωδανείζωπληρώνωκαθαρίζωπλένωβιαζομαιγεύομαιαπολαμβάνωμισώαγαπώφιλώερωτεύομααγγαλιάζωκοιμάμα

Σελ # 5 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ- ΡΗΜΑΤΑ

• Τι κάνεις (Α.Θ) Τσ’έσι ποίου? Ποία?

Εγώ γράφω > Εζού ένι γράφου
Εσύ σκουπίζεις > Εκιού έσι σκουπίζα
Αυτός παίζει > Έτενι ένι παιζάχου (‘Εντενι)
Αυτή χτενίζεται > Έτανη ενι χτενισκουμένα (Έντανι)
εμείς χορεύουμε > ενεί έμε χορέγκουντε
εσείς γράφετε > εμού έτε γράφουντε
αυτοί,ες χορεύουν > έτεϊ είνι χορέγκουντε
.

Σελ # 6 ΡΗΜΑΤΑ Ενεργητικη,Παθητικη-Οριστικη,Υποτακτικη,Προστακτικη)
(Χρονοι) Ομαλα, Ανωμαλα, Τριτοπροσωπα??
Πίσω στην αρχική σελίδα Οι Τσάκωνες
Πίσω στην αρχική σελίδα Η τσακώνικη γλώσσα Χρήσιμοι κανόνες Τσακώνικοι Διάλογοι Μαθήματα

• Σελ # 7 ΑΚΛΗΤΑ
• Επιρρἠματα,Προθεσεις,Σύνδεσμοι,
• Επιφωνἤματα

Αύριο = ταχία
Σήμερα = σάμερε
χτες = επέρι
προχθές= τατσιπέρι
πρωί= σύνταχα
πολύ πρωί= συνταχούλια
ημέρα= μέρα
νύχτα= νιούτα
απόγευμα ,βραδάκι = αργακινά

• μεσημέρι = μισαμέρι

δεξιά > ίσια
αριστερά> σοβά ς > sh
ίσια > ίσα
ψηλά > ψεά
χαμηλά> χαμεά
πάνω > τάνου
κάτω > κάτου
Άνω
μακριά > αλάργα
από πάνω > απανούσε

• τσέα> σπίτι

πού, πότε,πόσο

• πώς > πού που> πφη <φωνητικα ηχοσ??φθογγος>

κἄπου,πουθενά, αλλού, κἀποτε,κάπου καπου, πότε πότε,άλλοτε, κάπως,αλλιώς,αλλιώτικα,καμποσο
εδώ,εκεί,αυτού,παντού,τότε,τώρα,ποτέ,έτσι,μαζί,τόσο

• Ό θ’ αλήερε πη’ ( ότσι) ντι σ’ επέκα εζού( Δε θα πεις ότι σου τα είπα εγώ )

ναι.μἀλιστα,βέβαια,βεβαιότατα,ορσισμένως,αλήθεια,αληθινἀ,σωστά,
ίσως,τάχα,δἠθεν,πιθανόν,ἀραγε,

• όχι,δεν,μη,όχι βέβαια
• και > τσαι ???? <φωνιτικα – ηχος τσε η τσα ι>

Να
Θα
Μα
Γιά

ας

δε>ο
θα>θα
ότι>ότσι
μια>νια
Πια
Τι
Απὀ
Τώρα
Μπροστά
Πίσω
Μακρυά
Κοντά
Όμως
Αλλά
Γιατί
Όχι
Ναί
Μάλιστα
Δεν
Ούτε
Μήτε
πώς εμείς το λέμε ;> πού έμε νι αούντε ;

• Σελ # 8 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

• 
  μι> μου
  ντι > σου
  σι> του ,της ,του
  νάμου > μας
  νιούμου > σας
  σου > τους,τις
• Να μου πεις> να μ ‘ ένι αλήου
  μ’> μι
  ποιος, αυτος,εκεινος
  ποιος είναι > Ποίερ ένι ; <Ποία εσι, ποίο ? ενι>
  αυτός είναι>Έτενι ένι ,
• αυτή είναι>Έτανι ένι > ,
• αυτό είναι >Έγκεινι ένι
  εκεινος
  πόσος> πόσου
  τόσος> τόσου

Σελ #9 Οι πρώτες λέξεις -Ημέρες, Μήνες

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

• Περιεχόμενα- Η οικογένεια ,Ημέρες , Μήνες,Εποχές ,Κατευθύνσεις,Ανθρωπος.Ρούχα,Φαγητά,Ζώα,Σπίτι,πραγματα
• ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΟΥΜΕ Αριθμοί ,Χρώματα κλπ..
• Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y
• Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Η οικογένεια > α φανίλια

• πατέρας> Α’ φέγκη ,
•  μητερα> μάτη
• γυιος > υζέ ,
• κόρη> σάτη ,
• παιδί> καμπζί
• σύζυγος,άντρας> άτσωπο ,
• σύζυγος,γυναίκα> γουναίκα
• γιαγιά>μαμού ,
• παππούς> παππου
• γριά > γρία ,
• γέρος> γέρου
• Α γρία και ο γέρου ήταν προσφωνήσεις αμέσως μετά το γάμου του ζευγαριού εκατέρωθεν.
• αδελφός > αϊθή ή αθή ,
• αδελφοί > αϊθήνε ή αθήνε
• αδελφή >αϊθά ή αθιά
• αδελφές > αϊθιέ ή αθιέ
• αδελφακι > αφούτσι
• θείος > τσίε ,
• θείοι >τσίουνε
• θεία > τσία,
• θείες > τσιάδε
• ανηψιος > ανήψι ,
• ανήψια > ανήψι
• ξάδελφος > τσάδεφο,
• ξαδέλφια >τσαδέφοι
• ξαδέλφη > τσαδέφη,
• ξαδέλφες> τσαδέφισε

Ημέρες , Μήνες,Εποχές

• ημέρα> α αμέρα,οι αμέρε
• εβδομάδα>α εβδιμά ή α βδιμά,οι εβδιμάδε
• μήνας> ο μήνα,οι μήνοι
• χρόνος> ο χρόνε ,οι χρόνοι
• Άνοιξη>άνοιξη
• Καλοκαίρι>καουτσαίρι
• Φθινόπωρο>χινόπωρε
• Χειμώνας>χειμωνικό

• Δευτέρα >Δεύτερα
• Τρίτη> Τσίτα
• Τεταρτη> Τίτιντα
• Πέμπτη> Πέφτα
• Παρασκευή >Παράσι
• Σάββατο>Σάμπα
• Κυριακή> Τσουρακά

• Ιανούαριος>Γενάρη
• Φεβρουάριος>Φλεβάρη
• Μάρτιος> Μάτζη
• Απρίλιος> Απρίλη
• Μάιος> Αμάη
• Ιούνιος> Σερική ( κ με δάνεια σαν κ( χ)
• Ιούλιος> Αωνάρη
• Αύγουστος>’Αγουστε
• Σεπτέμβριος>Σταυρέ (Σετέμπρη)
• Οκτώβριος>Άγιε Δηνήτρη (Οχτώμπρη)
• Νοέμβριος> Άγιε Αντρία ( Νοέμπρη)
• Δεκέμβριος> Δετσέμπρη

• Αύριο > ταχία
• Σήμερα > σάμερε
• χτες > επέρι
• προχθές > τατσιπέρι
• πρωί > σύνταχα
• πολύ πρωί > συνταχούλια
• ημέρα > μέρα
• νύχτα > νιούτα
• απόγευμα ,βραδάκι > αργακινά
• μεσημέρι > μισαμέρι

Κατευθύνσεις

• δεξιά > ίσια
• αριστερά > σοβά ς ( sh )
• ίσια > ίσα
• ψηλά > ψεά
• χαμηλά > χαμεά
• πάνω > τάνου
• κάτω > κάτου, χάμου
• μακριά >μακρία,αλάργα
• κοντά> κ?
• μπροστά>πουρτέσε
• πίσω >κίσου
• δίπλα > δίπα
• μέσα > τάσου
• έξω > τάτσου
• από πάνω > απανούσε
• από κάτω> ακατούσε
• από πίσω > αποκίσου
• παραπάνω > παρατάνου
• παραμέσα > παρατάσου
• παραέξω > παρατάτσου

Άνθρωπος

• σώμα σ?
• άνθρωπος > άθρωπο, αθροίποι
• κεφάλι > τσουφά, τσουφάλε
• τρίχα, ες > τσίχα,τσίχε
• μάτι,α > αψιλέ,ψιλέ,οι αψιλοί,ψιλοί
• αυτί ,ά > αβουτάνα, αβουτάνε
• μάγουλο,α > μάγουλε,μάγουλα
• σαγόνι,α > σταγόνι,σταγόνια
• λαιμός > λαιμό
• στόμα,τα > τούμα,τούματα
• μύτη > σούκο
• χέρια > χέρα,χέρε
• πόδι,α > πούα, πούε
• δάκτυλο,α > δάτυλε
• αγκώνας ,ες > αγκώνα
• μέση,ες > ίσα
• μούτρα > μουτσούνα
• φρύδι(οφρύς) > φρύδι
• κώλος,οι > κώλε,κώου
• χείλος,ια > χείλι,χεία

Ρούχα

• πουκάμισο,α > όγκιουμα
• σακκάκι > σακάτσι
• παπούτσι,α > τσέρβουλε ,τσέρβα
• λουρίδα > ουρίδα
• τσέπη > μπούρσα

Φαγητά

• ψωμί > άντε
• τυρί > άρτουμα
• κρεμμύδι > κρέμμου
• αυγό > αβουγό
• λάδι > άϊ
• γάλα > γά
• ντομάτα > ντουμάτα
• κρέας > κρίε
• πατάτες > μπατάτε

Ζώα

• αγελάδα > κούλικα
• αγζοπούλι > αγζοπούλι
• αιτός > αητέ
• άλογο > άγο
• αρνί > βάνε
• βάτραχος > φορτακά
• βόδι > βου
• βόδι > μόκο
• γαλοπούλα > γάλο
• γάτα > κατσούα
• κόκκορας > βούλε
• κόττα > κότα
• λαγός > αγό
• λύκος >λιούκο
• μέλισσα > μελισσά
• όνος > όνε
• πέρδικα > πέτζικα
• σκύλος > κούε
• τζίτζικας > τσιτσιρόνα
• φίδι > ούθι
• χοίρος > χιούρε

————–

• σπίτι > τσέα

σπίτι	>	τσέα
τζάκι	>	τζάκι
κεραμίδια	>	τσεράμου
παράθυρο	>	παναθούρι
πόρτα	>	πόρε
σκάλα	>	σκάλε
κουβάς μεταλικός	>	τέστα
γωνιά	>	γωνία
στέρνα	>	στέρνα
καμάρα	>	καμάρα
λεμονιά	>	λεμον’ία
θυρίδα	>	θουρίδα
εξώστης	>	ξωστάγι ,ξουστάγι
στόμα	>	τούμα

• Χαρτί > χαρκί
• Λυχνάρι > λύχινε
• Κερί > τσερί
• Καντήλι > καγκήλι
• ποκήρι > ποκήρι
• Πιάτο > πιάτε
• Πηρούνι > κηρούνι
• Κουτάλα > μίσα
• Τρίφτης > τσούτα
• Γουδί > γουϊδί
• Καρέκλα > καρέγκλα
• Καζάνι > Καζάνι
• Σκάφη<σκαφίδι> > κούβελε
• Δικριάνι > σίνακα
• Κασμάς > μπίκο
• Τσιάπα > μάτουκα
• Κοφήνι > κοθίνι
• Ομπρέλα > Ομπρέλα
• Τηγάνι > τέγανε
• Κρεββάτι > κεβάτα
• τηλέφωνε > τηλέφωνε
• Ποδήλατο > ποδήλατε
• Λουρίδα > ουρίδα
• Ψαλίδι > ψαλί
• Κλειδί > κράκα
• Γυαλιά > γυαλία
• κύπελο μεταλικό > τασούλι

Αριθμοί

Χρώματα

ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ

1. Σε – άθι

Ελία ( ελιά)- ελιάθι
Συντζά( συκιά) – συντζάθι
Τσούα – τσουάθι
Φούκα ( κοιλιά)-φουκάθι
Χούρα ( χωράφι)- χουράθι

2. Σε – άλι

Σούκι ( σκουπίδι) – σουκιάλι
Τσουφά( κεφάλι)- τσουφάλι
Σκούντι ( σκόρδο)σκουγκιάλι
Πούγγα(σακούλι)- πουγκάλι,πουγκαλιούλι
Βότσε (σταφύλι )-βοτσάλι
Έριφο ( κατσίκι)- ρουφάλι

3. Σε -άρι

Ίτε( πανί)- ιτάρι
Όνε( γάϊδαρος) -ονάρι
Κούε( σκύλος) -κουνάρι
Πέτσε( πέτρα)- πετσάρι
Τσέα( σπίτι) – τσεάρι
Κότα- κοτάρι

4. Σε -άτσι

Βαγένι ( βαρέλι) βαγενάτσι
Κακίστρι ( καπίστρι)- κακιστράτσι
Κατούγι( κατώι) κατουγάτσι
Πουλί – πουλάτσι

5. Σε – άτσι

Στρούμα(στρώμα) – στρουμάτσι
Τούμα (στόμα) τουμάτσι
Όγκιουμα(πουκάμισο) – ογκιουμάτσι
Άρτουμα(τυρί)αρτουμάτσι
Σύρμα- συρμάτσι

6. Σε – ι

Άχανε (χόρτα φαγώσιμα)- αχάνι
Σατέρα(κορίτσι)- σατέρι,σατερούλι,σατεράτσι
Σποΐα(στάχτη)- σποΐλι
Κόκαλε ( κόκαλο)- κοκάλι
Πόντυλε(σπόνδυλος)- ποντύλι
Πούα (πόδι)-πόι

7. Σε – ί

Βάνε (αρνί)- βανί- πληθ.βανίζα
Βούλε(κόκκορας)- βουλί- πληθ.βουλίζα
Πρίνε (πουρνάρι)- πρινί
Κάλι(ξύλο)- καλί -πληθ.καλίζα
Χιούρε(γουρούνι)- χιουρί
Μίσα(κουτάλι)- μισί
Γούρνα- γουρνί

Σε- ίτσι

Φαέ (σιτάρι)- φαΐτσι
Κότσυτα (κολοκύθα)- κοτσύτσι

9. Σε – ούλι

Καμπζί(παιδί)- καμπζούλι
Ύο (νερό)- βατσούλι
Ρυάτσι( ρέμα)- ρυακούλι
Σάκο(σακί)- σακούλι
Κατσούα (γάτα)- κατσούλι
Πογκικό (ποντικός)- πογκικούλι
Ντρυνικό(μεγάλο καλάθι)
– ντρινικούλι
Σανία(σανίδα)- σανιούλι
Κάρυ (καρύδι)- καριούλι

10. Σε – ούνι

Τσάο (τράγος)- τσαούνι
Κόκο (κουκί)- κοκούνι
Κώακα (σκουλήκι)- κωακούνι
Κρίε(κρέας)- κριαούνι
Βρέο(οβριός)- βρεούνι
Αχρά(αχλάδι)- αχραούνι

11.Σε – ούτσι ,ούσι

Αγό(λαγός- αγούτσι
Καφέ- καφούτσι
Άντε(ψωμί)- αντούτσι
Κάλυε ( καλύβα)- καλυούτσι
Άγιε (εκκλησία)- αγιούτσι
Λουπάι (τσουκάλι)-λουπαούσι

12. Σε -ούσικο ( επίθετα)

Αφρέ(ελαφρύς)- αφρούσικο
Καλέ(καλός)- καούσικο
Λευκό(λευκός)- λεκούσικο
Κοτσινέ( κόκκινος)- κοτσινούσικο

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

ΚΕΙΜΕΝΑ # 4-1, 4 – 2 , 4-3, 4-4

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

ΕΙΜΕΝΑ # 4-1 Ο Χρόνος

Ο χρόνος έχει τέσσερις εποχές ,την άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και το χειμώνα.Την άνοιξη ο καιρός είναι καλός. Δεν κάνει ζέστη ούτε κρύο. Τα χωράφια είναι πράσινα. Η άνοιξη έχει τρείς μήνες : Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος.Οι μήνες του καλοκαιριού είναι: Θεριστής , Αλωνάρης και Αύγουστος. Τον λέμε Θεριστή γιατί τότε θερίζουμε τα χωράφια. Το Αλωνάρη αλωνίζουμε για να βγάλουμε τον καρπό της χρονιάς. Τον Αύγουστο γίνονται τα σταφύλια, τα σύκα και τα αχλάδια. Τα σχολεία είναι κλειστά και τα παιδιά βοηθούν τους γονείς τους. Το καλοκαίρι κάνει πολύ ζέστη και καθόμαστε στον ίσκιο η πηγαίνουμε στη θάλασσα.Οι μήνες του φθινόπωρου: Σεπτέμβριος, Οκτώβριος και Νοέμβριος. Το Σεπτέμβριο ανοίγουν τα σχολεία μετά από το καθησιό του καλοκαιριού. Τον Οκτώβριο γιορτάζουν οι Δημήτρηδες .Με το Νοέμβριο έρχεται ο χειμώνας και τα κρύα.Από τον Δεκέμβριο έχουμε πολλές βροχές και χιόνια. Καθόμαστε στα σπίτια και ζεσταινόμαστε στη φωτιά. Έρχεται η γιορτή του Χριστού και παίρνουμε τα δώρα και καλούδια. Με τον Ιανουάριο έρχεται ο Άγιος Βασίλειος και ο νέος χρόνος .Ο άλλος μήνας του χειμώνα είναι ο Φεβρουάριος. Τον χειμώνα οι ημέρες είναι μεγάλες και οι νύκτες είναι μικρές

Λεξιλόγιο.Καιρός > τσαιρέΚρύο > κριάδαΧωράφια > χούρεΘερίζουμε > έμε σερίντουντεαλωνίζουμε > αωνούντεσταφύλια > βότσουσύκα > σούκααχλάδια > αχράεγονείς > γονίεπάμε > έμε έγκουντεέρχεται > ένι παρίνταζεσταινόμαστε > έμε σονισκούμενοιφωτιά > κάρανύκτες >νιούτεμεγάλες >ατσοίμικρές > μιτσοί===================================

ΚΕΙΜΕΝΑ 4-21) Ποιούς μήνες έχει η Άνοιξη?A Άνοιξη ένι έχα τσεϊ μήνε,Μάτζη,Απρίλη,Αμάη2) Γιατί τον λέμε Θεριστή?Ν’ ‘εμε αούντε Σερική γιατσί τότε έμε σερίντουντε το χούρε3) Τι κάνουμε τον Αλωνάρη?Τον Αλωνάρη έμε αωνούντε4) Πως είναι ο καιρός το καλοκαίρι?Το καουτσαίρι ένι ποία πρεσσού κάψα5) Πώς λέμε τον Σπεπτέμβριο?Έμε αούντε Σταυρέ6) Γιατί λέμε Άγιο Δημήτριο τον Οκτώβριο?Έμε αούντε έτσι γιατσί έμε έχου γιορτά του Άγιε Δημήτριο αυτέ το μήνε7) Πως ζεσταινόμαστε το χειμώνα?Έμε κασημένοι του τσέλε τσ’ ‘εμε αονισκουμένοι τα κάρα Πως είναι ο καιρός το χειμώνα?Ο τσαιρέ ένι κρυάδα9) Πως είναι ο καιρός το καλοκαίρι?Ο τσαιρέ ένι κάψα10) Ποιά εποχή σου αρέσει καλύτερα και γιατί?Ένι αρέσουντα το καουτσαίρι γιατσί έμε έγκου τα θάσσαΒ.Πως το λέμε στη γλώσσα μας?1) Ακόμα α ανοίτσαντε τα σκολεία.2) Α τηληόρασα επέτσε ότσι ταχία θα ρίξει χιόνε.3) Φέτος το χειμωνικό έβρεξε πρεσσού και έτσι θα έχουντε πολλέ ύε το καουτσαίρι.4) Μ’ χωράθια δεν έχουν πολλέ ύε.5) Ο μήνας καϊ θρέφει τους έντεκαΜάθε απέξω1) Η ξεραϊλα καλή είναι και το χαλάζι.2) Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτιο καλοκαίρι.3) Αύγουστε καλέ μου μήνα να είσαι δύο φορές το χρόνο

,============================================

ΚΕΙΜΕΝΑ # 4-3Οι ημέρες της εβδομάδοςΔάσκαλος. Καλημέρα παιδιάΚαμπζία . Καλημέρα.Δ.Τι ημέρα είναι σήμερα Κωσταντή?Κ. Σήμερα είναι ΔευτέραΔ. Χθές τι ημέρα ήταν Γιάννη?Γ. Χθές ήταν Κυριακή. Επήγαμε στον ΆγιοΔ.Προχθές τι ημέρα ήταν Ελένη?Ε.Προχθές ήταν Σάββατο.Δεν είχαμε σχολείο.Δ.Αύριο τι ημέρα είναι Δημήτρη?Δ.Αύριο είναι Τρίτη.Έχουμε σχολείο.Δ.Μεθαύριο τι ημέρα είναι Νικόλαε?Ν.Μεθαύριο είναι Τετάρτη.Θα έλθει ο θείος μου.Δ.Μετά από την Τετάρτη ποιά ημέρα είναι Σοφία?Σ.Είναι Πέμπτη.Η μητέρα μου θα πάει στο Λεωνίδιο να δει το αδελφό μου .Δ.Ποιές είναι οι ημέρες την εβδομάδος Βασίλη?Β.Κυριακή,Δευτέρα,Τρίτη,Τετάρτη,Πέμπτη,Παρασκευή,ΣάββατοΛεξιλόγιο.εβδομάδα > εβδιμάσήμερα > σάμερεχθές > επέριαύριο > ταχίαμεθαύριο > ταν ασκρίαΚριακή > ΤσουρακάΔευτέρα > ΔεύτερηΤρίτη > ΤσίταΤετάρτη > ΤίτινταΠέμπτη> ΠέφταΠαρασκευή > ΠαράσιΣάββατο > Σάμπαυείος > τσίεμητέρα > μάτηαδελφός > Αθύγυιός > υζέκόρη >Σ’ατη (σατέρα α.ε. θυγατήρ)γίνει > ναθείνα δεί > να οράειΘα έρθει> θα μόλει (π.β. μολών λαβέ)1) Πόσες ημέρες έχει μια εβδομάδα?Α βδιμά ένι έχου επτά αμέρε2) Που ήσουνα χθές? Τι ημέρα ήταν?Έμα το σκολίε , έκι Τίτιντα3) Τι θα κάνετε αύριο? Τι ημέρα ήταν ?Θα έγκουντε το Άγιε ? Ενι Τσουρακά4) Πως ήταν ο καιρός προχθές?Ο τσαιρέ έκι κάψα5) Ποιά ημέρα πηγαίνετε στο σχολείο?Έμε έγκουντε τα Δευτέρα6) Ποιά ημέρα πηγαίνουμε στην εκκλησία?Έμε εγκουντε τα Τσουρακά7) Τι ώρα σηκώνεσαι κάθε πρωί?Ένι ταίνου τα επτά ούρα Τι ώρα κοιμήθηκε η αδελφή σου το βράδυ?Μ’ αθυά κιούφα τα δέκα ούρα9) Πως λέμε την εβδομάδα πριν το Πάσχα?Έμε αούντε ατσά βδιμά10) Πως λέμε μιλάμε την πρώτη Δευτέρα της Σαρακοστής?Έμε αούντε ατσέ Δευτέρα

=======================================

ΚΕΙΜΕΝΑ 4-4Η γλώσσα μας

Η γλώσσα μας είναι πολύ παλιά.

Τα βιβλία λένε ότι στην αρχαία Σπάρτη η γλώσσα τους ( Η Δωρική) ήταν διαφορετική από την άλλη Ελλάδα (π.χ. οι άλλοι λέγαμε: η μήτηρ ενώ στη Σπάρτη λέγανε: α μάτηρ= α μάτη).Από εκείνη την γλώσσα είχε τις ρίζες της η γλώσσα μας.Σήμερα τα Τσακώνικα τα ξέρουμε, στο Λεωνίδιο, την Βασκiνα, την Πραγματευτή, τα Μέλανα, τον Τυρό, τον Άγιο Ανδρέα, τον Πραστό , την Καστάνιτσα και την Σίταινα.Ώς το 1922 την γλώσσα μας την ήξεραν σε δύο χωριά της Προποντίδας, Βάτικα και Χαβουτςί. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς πήγαν εκεί ,αλλά σίγουρα είχαν πάει από την χώρα μας. Μετά από το 1922 έφυγαν από εκεί και επήγαν στην Κοζάνη (Σέρβια) και στην Καστοριά (Χιονάτο).Εκεί που επήγαν ανακατεύθηκαν με τους ντόπιους και έτσι χάθηκε η γλώσσα τους.Τώρα είναι κατι λίγοι γέροντες που ξέρουν ακόμα την γλώσσα.Τα Τσακώνικα είναι λίγο διαφορετικά από μέρη σε μέρη.Καμιά φορά οι γυναίκες μιλάνε λιγάκι διαφορετικά από τους άνδρες (π.χ. άνδρες : παρίου , γυναίκες: παζίου).Σε όλη την Τσακωνιά η γλώσσα δεν είναι ίδια. Λιγάκι διαφορετικά είναι στην Καστάνιτσα και την Σίταινα.(π.χ.λέμε :έα να ντι αλήου. Στη Καστανιτσα-Σίταινα λένε :έλα να ντι λαλήου).Τα Τσακώνικα της Προποντίδας είναι ακόμα πιο διαφορετικά γιατί είναι μακριά από τους άλλους πολύ χρόνο. Παρά τις διαφορές η γλώσσα είναι μία :Τα Τσακώνικα.Λεξιλόγιο.γλώσσα> γρούσσαβιβλία> χαρκίαάλλη> άβαεκείνη> έτανιρίζες> σίντεεκεί> όρπαείχαν π’αει> ηγκιαϊ ζατοίχάθηκε> εχάτεάντρες> ατσοίποι ( άτσωπο)έρχομαι> παρίουνα σου πώ> να ντι αλήου1) Από που είναι οι ρίζες της γλώσσας μας?Οι τσίντε είνι από ταν δωρικά γρούσσα.2) Σε ποια χωριά ξέρουν τα Τσακώνικα?Τον Άγιε Λίδη, τα Βαστσίνα,ταν Πραματευτά,το Μέανε, Σαπουνατσεϊκα,τον Τερέ, τον Άγιε Αντρία, τον Πραστέ, τα Γασταίνιτσα τσαι ταν Σίταινα.3) Που αλλού ξέρανε ως το 1922?Σε δύου χωριαδάτζα τον Προποντίδα .Βάτικα τσαι Χαβουτςί.4) Γιατί πρέπει να ξέρουμε την γλώσσα μας?Για να έμε ξέρου του τσίντε νάμου

• Σελ # 3 Κάρτες και εικόνες

Η οικογένεια > α φανίλια (ποιός είναι ? Ποίερ έν’ι )
ο πατέρας> Ο Α’ φέγκη , η μητερα> α μάτη
ο γυιος > Ο υζέ , η κόρη> Α σάτη , το παιδί> το καμπζί
ο σύζυγος,ο άντρας> Ο άτσωπο , η σύζυγος,η γυναίκα> Α γουναίκα=
η γιαγιά> Α μαμού , ο παππούς> ο παππου
η γριά > Α γρία ,ο γέρος> Ο γέρου
Α γρία και ο γέρου ήταν προσφωνήσεις αμέσως μετά το γάμου του ζευγαριού εκατέρωθεν.
Ο αδελφός > ο αϊθή ή ο αθή ,Οι αδελφοί > οι αϊθήνε ή οι αθήνε
Η αδελφή > α αϊθά ή α αθιά Οι αδελφές > οι αϊθιέ ή οι αθιέ
το αδελφακι > το αφούτσι
ο θείος > ο τσίε ,οι θείοι > οι τσίουνε
η θεία > α τσία, οι θείες > οι τσιάδε
ο ανηψιος > το ανήψι ,η ανήψια > το ανήψι
ο ξάδελφος > ο τσάδεφο, τα ξαδέλφια >οι τσαδέφοι

• η ξαδέλφη > α τσαδέφη, οι ξαδέλφεσ> οι τσαδέφισε

Σελ # 3 Κάρτες και εικόνες
1) Μάθημα με εικόνες
Τι είναι αυτό?> Τσ’ ένι έγκεινε?
Χαρτί>χαρκί
Λυχνάρι>λύχινε
Κερί>τσερί
Καντήλι>καγκήλι
Ποτήρι>ποκήρι
Πιάτο>πιάτε
Πηρούνι>κηρούνι
Κουτάλα>μίσα
Τρίφτης>τσούτα
Γουδί>γουϊδί
Καρέκλα>καρέγκλα
Καζάνι>λεβέτα
Σκάφη<σκαφίδι> >κούβελε
Δικριάνι > σίνακα
Κασμάς > μπίκο
Τσιάπα>μάτουκα
Κοφήνι>κοθίνι
Ομπρέλα>ομπλέρα
Τηγάνι>τέγανε
Κρεββάτι>κεβάτα
Τηλέφωνο>τηλέφωνε
Ποδήλατο?>ποδήλατε
Λουρίδα>ουρίδα
Ψαλίδι>ψαλί
Κλειδί>κράκα
Γυαλιά>γυαλία
κύπελο μεταλικό >τασούλι

• κουβάς μεταλικός>τέστα

Το Τσακώνικο σπίτι > Α Τσακώνικε τσέα
τζάκι>τζάκι
κεραμίδια>τσεράμου
παράθυρο>παναθούρι
πόρτα>πόρε
σκάλα>σκάλε
μεταλικός κουβάς>τέστα
γωνιά> γωνία
στέρνα>στέρνα
καμάρα>καμάρα ( ο κάτω χώρος στον τοίχο – αποθήκη)
λεμονιά>λεμον’ία
θυρίδα>θουρίδα
εξώστης >ξωστάγι ,ξουστάγι(το σκεπαστρο της κυρίας εισόδου – μπαλκόνι )

• στόμα > τούμα ( εδώ ,το στόμιο της στέρνας )

Σελ # 3 Κάρτες και εικόνες
To κεφάλι > Α τσουφά,οι τΣουφάλε
τρίχα,ες > τσίχα,τσίχε
μάτι,α > αψιλέ,ψιλέ,οι αψιλοί,ψιλοί
αυτί > αβουτάνα, αβουτάνε
μάγουλο,α > μάγουλε,μάγουλα
σαγόνι,α > σταγόνι,σταγόνια
λαιμός > λαιμό
στόμα,τα > τούμα,τούματα
μύτη>σούκο >
το χέρι,α> > α χέρα,οι χέρε
το πόδι,α> > ο πούα,οι πούε
το δάκτυλο > ο δάτυλε
ο αγκώνας > ο αγκώνα
η μέση > α ίσα

• πουκάμισο>όγκιουμα >

Τι κάνεις (Α.Θ) Τσ’έσι ποίου? Ποία?
Εγώ γράφω > Εζού ένι γράφου
Εσύ σκουπίζεις > Εκιού έσι σκουπίζα
Αυτός παίζει > Έτενι ένι παιζάχου (‘Εντενι)
Αυτή χτενίζεται > Έτανη ενι χτενισκουμένα (Έντανι)
εμείς χορεύουμε > ενεί έμε χορέγκουντε
εσείς γράφετε > εμού έτε γράφουντε

• αυτοί,ες χορεύουν > έτεϊ είνι χορέγκουντε

τι χρώμα είναι? > Τσί χρώμα έν’ι?
μαύρο > κουβάνε
άσπρο > λεκό
Παρδαλή> λιάρα
κόκκινο> κοτσινέ
βόδι > βου
αγελάδα > κούλικα

• βόδι > μόκο

πώς είναι> πουρ ένι
αρνί > βάνε
γάτα > κατσούα
σπίτι > τσέα
άνθρωπος > άθρωπο
μεγάλος > ατσέ
μικρό > μιτσί
μεγάλη > ατσά
μικρή > μιτσά
ψηλά > ψέα
χαμηλά > χαμεά
ψηλός > ψελέ

• κοντός > κοντέ
• ποιός είναι ? Ποίερ έν’ι ; Η οικογένεια > α φανίλια

πόσα είναι? πόσα είνι?
ένα αχλάδι> νία αχρά
τρείς πατάτες > Τσεί μπατάτε
τρείς κόρες > Τσεί σατέρε
δύο γάτες > δύου κατσούλε
λίγες γάτες > λίγοι κατσούλε
πέντε παιδιά > πέντε καμπζία
τέσσεροι σκύλοι > τέσσεροι κούνοι
έξη γάτες > έξε κατσούλε
πολλοί όνοι > πρεσοί όνου

• επτά όνοι > εφτά όνου

που είναι? > Κιά έν’ι?
από πάνω > απανούσε
μπροστά > πουρτέσε
πίσω > κίσου
μακριά > μακρία
μακριά > αλάργα
δίπλα > δίπα
πάνω > τάνου
μέσα > τάσου
έξω > τάτσου
από κάτω > ακατούσε
ψηλά > ψεά
χαμηλά > χαμεά

• κάτω > κάτου

σακκάκι > σακάτσι
δεξιό χέρι > ίσε χέρα
αριστερό χέρι > σοβά χέρα
λουρίδα > ουρίδα
τσέπη > μπούρσα
δεξιό πόδι > ίσε πούα
αριστερό πόδι > σοβλέ πούα
παπούτσι > τσέρβουλε

• παπούτσια > τσέρβα

Τι είναι αυτό?? Τσ’ ‘Ένι έγκεινι
ψωμί > άντε
τυρί > άρτουμα
κρεμμύδι > κρέμμου
αυγό > αβουγό
λάδι > άι
γάλα > γά
ντομάτα > ντουμάτα

• κρέας > κρίε

ΑΥΤΑ ΔΕΝ ΤΑ ΕΒΛΕΠΑ ΚΑΛΑ ΘΑ ΕΧΩ ΠΟΛΛΑ ΛΑΘΗ
Τι είναι αυτό?? > Τσ’ ‘Ένι έγκεινι
α? > α?
β? > β?
γ? > γ?
δ? > δ?
αιτός > αητέ
κόκκορας > βούλε
πέρδικα > πέτζικα
κότα > κότο
γαλοπούλα > γάλο
αγζοπούλι>> > αγζοπούλι
τζίτζικας > τσιτσιρόνα
μέλισσα > μελισσά
χοίρος > χιούρε
αρνί > βάνε
βάτραχος > φορτακά
σκύλος > κούε
λύκος > λιούκο
λαγός > αγό
άλογο > άγο
όνος > όνε

• φίδι > ούθι

** <ΓΚ>ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ
Παράδειγμα:
ο σκύλος >ο κούε
η μητέρα >α μάτη
το παιδί> το καμπζί
ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου
ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

ΧΚΦ#3) Χρήσιμες καθημερινές φράσειςΕδώ…..

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

——————————————————————-

ΧΚΦ#2) Χρήσιμες καθημερινές φράσειςΜατούλα Φασιλή AdminΤσι= τι
Γενική: Τσούνερ= Τίνος, ΠοιανούΑΡΣΕΝΙΚΟ:
Τσ’ έσ’ ποίου (Τσι έσι ποίου) = Τι κάνεις;
ΠΡΟΣΟΧΗ!
ΘΗΛΥΚΟ:
Τσ’ έσ’ ποία= Τι κάνεις;
ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΡΗΜΑΤΩΝ: – α
( Όταν ρωτάει γυναίκα ή όταν ρωτάμε γυναίκα)Τσούνερ έσι ; = Ποιανού είσαι;
Τσούνερ ένι το χαρκί; Ποιανού είναι το βιβλίο;Τσ’ έσ’ αού- αούα= Τι λες;
Τσ’ έτ’ αούντε= Τι λέτε;Τσι μ’ έσ’ αού- αούα;= Τι μου λες;
Τσι να ντ’ αλήου= Τι να σου πω;Τσ’ επέτσερε= Τι είπες;Τσ’ έσ’ θέου- θέα= Τι θέλεις;
Τσ’ έτε θέντε; Τι θέλετε;Ό μ’ επέτσε,τσ’ έκι θέου- θέα= Δεν μου είπε τι ήθελεΤσι ντ’ ενέτζε νιούμου; ( Τσι νιουμ’ ενέτζε;)= Τσι σας έφερε;Τσι ντ’ ενέτζε α’ φέγκη ντι= Τι σου έφερε ο πατέρας σου;Τσ’ έσ’ ρωτού ;= Τι ρωτάς;
Τσ’ έτε’ ρωτούντε; Τι ρωτάτε;Τσ’ έσ’ φωνιάντου; Τι φωνάζεις;
Ντ’ ενιάκα= Σε άκουσαΚαλέ ξημέρουμα
Ταχία με το καλέΔική σας η μετάφραση Από τις σημειώσεις τού δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση==========================================Ματούλα Φασιλή Admin · January 31, 2019ΧΚΦ#1) Χρήσιμες καθημερινές φράσειςΚαού ρ εκάνερε= Καλώς ήρθες
Καού ρ εκάνατε= Καλώς ήρθατε
Καού ρ εκοκιάρε= Καλώς εκόπιασες
Καού ρ εκοκιάτε= Καλώς κοπιάσετε
Καού να κοκιάσερε= Καλώς να κοπιάσεις
Καού να κοκιάσετε= Καλώς να κοπιάσετε
Καού να μόλερε= Καλώς να ‘ρθεις
Καού να μόλετε= Καλώς να ‘ρθείτε
Καού ντ’ ερέκα= Καλώς σε βρήκα
Καού ντ’ ερέκαμε νιούμου ( ή Καού νιουμ’ ερέκαμε)= Καλώς σας βρήκαμε
Καού ρ εμαζούμαϊ= Καλώς μαζεύτηκαμε.Από τις σημειώσεις του δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση=========================================θα το βαλλω αργοτερα καπουΜατούλα Φασιλή April 9, 2019″Α χώρα νάμου” # 8 ( Ο τόπος μας)Η γλώσσα των ΤσακώνωνΚαλώςΚαώς ( πτώση του λ στο νότιο ιδίωμα) Καώ ( Αποβολή του ς τελικού) Καού ( μετατροπή ω > ου) Καού ρ ( ρωτακισμός ,όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν)Εκάνα Εκάνερε* Εκάνε Εκάναμε Εκάνατε* ΕκάναϊΕκάνερε , εκάνατε β’ ενικό και πληθυντικό πρόσωπο αντίστοιχα Αορίστου του ανώμαλου ρήματος ένι παρίου= έρχομαιΚαού ρ εκάνερε ( Καλώς ήρθες)Καού ρ εκάνατε ( Καλώς ήρθατε)Καού να κοκιάσερε ( Καλώς να κοπιάσεις)Καού να κοκιάσετε ( Καλώς να κοπιάσετε)Καού να μόλερε ( Καλώς να έρθεις)Καού να μόλετε (Καλώς να έρθετε)Καού ντ’ ερέκα ( Καλώς σε βρήκα)Καού ντ’ ερέκαμε νιούμου ή Καού νιούμ’ ερέκαμε ( Καλώς σας βρήκαμε)Καού ρ εμαζούμαϊ ( Κ

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Πάντοτε γράφουμε ΕΛ>ΤΣ

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

(Αργότερα να οργανωθούν σε ενότητες )

• έγινε κάθε μέρα > ενάτε κάθε ρ αμερα
• αύριο θα τα πούμε> Ταχία θα σι αλήουμε
• Μου αρέσει να μιλάμε >Μ ‘ ένι αρέσουντα να ντι νίου
• Δε θα πεις ότι σου τα είπα εγώ>Ό θ’ αλήερε πη’ ( ότσι) ντι σ’ επέκα εζού.
• Δεν μπορώ να κοιμηθώ τόσο νωρίς>Μπα όνι πορούα να κιούψου τόσιου νωρίς
• Θέλω να δω ένα σήριαλ στην τηλεόραση>Ένι θέα να ορήνου ένα σήριαλ ταν τηλεόραση
• καμάρι μου> όρκο μι
• Και σε εσένα καλό βραδυ >Τσαι σ’ ετίου Κα αργακινά
• Καλό βράδυ> αργακινα (το λέμε πριν να σκοτεινιάσει)
• και για τον καφέ> Τσαι για το καφούτσι
• Τι κάνεις σήμερα? Α>Θ Τσ’ έσ’ ποία σάμερε ; (Τσι έσι)
• Αύριο θα πάω στο Ναύπλιο με το γυιό μου να Να πάρω το αυτοκινητο μου
• Ταχία θα ζάου με τον υζέ μι τ’ Ανάπλι να ν’ άρου το αμάξι μι
• Να μου πεις> να μ ‘ ένι αλήου
• καλώς σε βρήκα>Καού ντ’ ερέκα

• δεν είμαι > όνι , δεν θα πάω > ό θα ζάου
• Προσωπική αντωνυμία γ πρόσωπο
• Ενικος .του νι νι= τον,την,το . πληθυντικός σι = τους,τις,τα
• Αύριο Γιάννη θα τα πούμε.= Ταχία Γιάννη θα τα πούμε
• Παρακαλώ μπορώ να έχω ένα ποτήρι νερό, δύο μπύρες και ένα μπουκάλι κρασί;
• <Α-Παρακαού ένι πορού να ένι έχου ένα ποκήρι ύο , δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί; Θ-Παρακα ένι πορα να ένι έχα ένα ποκήρι ύο , δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;>
• Παρακαού -α ένι, πορού- α να ένι
• έχου- α ένα ποκήρι ύο ,δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;

• ποσο χαίρομαι που έχουμε τοσο καλούς μαθητες, μία μόνο διόρθωση για καλό
• πόσου ένι χαιρουμένα πφη εμε έχουντε τόσου καλοί μαθητάδε…νία μόνιου διόρθωση για καλέ,
• Πολύ καλό παιδί>Πάσου καλέ καμπζί
• Πολύ> πασου,πρεσσού
• Κα μέρα
• Κα αμέρα τσαι σ’ετίου ορκο μι καλέ μήνα τσαί καλέ καουτσαίζι
• Ενι κα .Ντ’Ενι ευχαριστουα ,καλέ μήνα Καλέ να’χερε όρκο μι
• Φυσικά Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;

• Η τσακώνικη γλώσσα = Α Τσακώνικα γρούσσα.
• Η γλώσσα μας= Α γρούσσα νάμου.
• Μιλάμε Τσακώνικα = Έμε Νίουντε Τσακώνικα
• Καλημέρα = κα μέρα (Α) < Καλάν αμέρα (Β)*
• Καλημέρα σας, τι κάνετε > Κα μέρα νιούμου.Τσ’ έτε ποίντε;
• Είμαστε καλά ευχαριστώ.>Κα έμε.Ντ’ ένι ευχαριστού-α.
• Α>Α- Ευχαριστώ >ένι ευχαριστού -α (>θ)
• Θ> -Σας ευχαριστώ=Ντ’ένι ευχαζιστούα νιούμου -Παρακαλω=ντ’ εμ’παρακαού-α
• Καλώς ήρθατε = Καούρ εκάνατε -Καλώς ήρθες= Καούρ εκάνερε
• Καλώς σας βρήκα=Καού ντ’ ερέκα νιούμου
• Καλώς ήρθατε στη Κυνουρία = Καούρ εκάνατε ταν Κυνουρία
• Καλώς ήρθατε στην πατρίδα μας= Καούρ εκάνατε τα χώρα νάμου
• Καλώς σας βρήκα από την Τσακωνιά = Καού ντ’ ερέκα νιούμου από ταν Τσακωνιά
• -Τι (εσύ ) κάνεις ; > Τσ’ έσ’ ποίου ; Τσι έσι ποίου ; (Αρ)
• -Τι ( εσύ ) κάνεις ;> Τσ’ έσ’ ποία; Τσι έσι ποία; (Θλ)

• διαβάζω> Ένι σβαΐχου-α ( α για ου)
• Η γυναίκα μου τον μαύρισε στο ξύλο >Α γουναίκα μι νι εκουβανίε το καλι
• το σωστο > το σουστέ
• Να είσαστε καλά > Να έτε κα,
• Ώρα καλή > Ούρα κα

• Αύριο με το καλό>Ταχία με το καλέ
• πηγαίνω>ένι έγγου, πού πας >Κια έσ’ έγγου
• έρχομαι> ένι παρίου
• Από πού είσαι;>Από κια έσι; =
• Καλή βόλτα Ευχαριστώ να είσαι καλά>Κα πορεία,Ντ’ ένι ευχαριστούα.Να έσι κα
• και από πού έρχεσαι ;>Τσαι από κια έσ’ έγγου;

• Ταχία με το καλέ. Ταχία θα σ’ αλήουμε .
• -Μπορώ να σας ρωτήσω κάτι;> Πορού ένι να ντι ρωτήου κάτσι;
• -Φυσικά , πείτε μου τι θελετε? Φυσικά Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
• -Πόσο μακρυά είναι η μονή της Έλωνας; >Πόσιου μακρία ένι το μονασκήρι τα Έωνη;
• -Είναι περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα.> Ένι γιούρε τα 15 χιλιόμετρα.
• -Πως λένε , δεξιά, αριστερά, ίσια, ψηλά, χαμηλά, πάνω ,κάτω
• δεξιά > ίσια ,αριστερά> σοβά ς > sh ,ίσια > ίσα ,ψηλά > ψεά
• χαμηλά> χαμεά,πάνω > τάνου, κάτω > κάτου
• -Παρακαλώ μπορώ να έχω ένα ποτήρι νερό, δύο μπύρες και ένα μπουκάλι κρασί;
• -Παρακαού ένι πορού να ένι έχου ένα ποκήρι ύο,δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;
• (Παρακαού -α ένι, πορού- α να ένι έχου- α ένα ποκήρι ύο ,δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;)
• -πως λένε λαδί , ξύδι, φαγητό, κρέας,ψάρι,τυρι, σαλάτα, αγγουρια. ντοματες , φρούτα “
• Λάδι > άι, ξύδι > γλυκάδι ,φαγητό > σομό ( σ> sh),κρέας > κρίε,
• ψάρι > ψάζτυρί > άρτουμα ,σαλάτα> σαλάτα ,αγγούρια> αγγούρια
• ντομάτες > ντουμάτε,ντομάτα > ντουμάτα ,φρούτα > φρούτα

• θα τα μελετησω και θα τα πουμε παλι να εισαστε καλα και καλο σαββατοκυριακο
• Θα σι μελετήου τσαι θα σ’ αλήουμε πάλι. Να έτ(θ)ε κα και καλέ Σάμπα- Τσουρακά
• Ντ’ένι ευχαζιστούα νιούμου .ντ’ ένι….>σου> Ντι , είμαι>ένι
• Σου είμαι ευχαριστημένος <Είναι δυο λέξεις .Η κτητική αντωνυμία Και το ρήμα είμαι>
• Η κτητική αντωνυμία
• Μι = (δικό) μου , Ντι = (δικό )σου, Σι = ( δικό ) του,της,του
• Νάμου= ( δικό)μας , Νιούμου = (δικό ) σας , Σου = ( δικό) τους

• Πώς το λέμε στη γλώσσα μας> Που ν’ έμ’ αούντε τα γρούσσα νάμου .
• Εγώ είμαι Τσάκωνας> Εζού ένι Τσάκωνα – Τσακώνα ( για το θηλυκό)
• Εμείς είμαστε Τσακώνοι> Ενεί έμε Τσακώνοι – Τσακώνισσε
• Εσύ πήγαινε στη δουλειά σου> Εκιού χάγκε τα δουλεία ντι
• Εσείς ελάτε εδώ> Εμού εάτε όρεγι
• Τι να σου κάνω;> Τσι να ντι ποίου
• Εσείς να έρθετε μαζί μου> Εμού να μόλετε μαζί μι
• Εσένα ,τι σου έδωσαν;> Ετίου ,τσι ντ’ εδούκαϊ;

• ακούω >Ένι νίου
• Δεν σε άκουσα> Ό ντ’ ενιάκα
• Δεν τον άκουσα> Ό νι ενιάκα
• μιλάω> Ένι νιού
• Σ ‘ εμένα το είπε> Σ ‘ ενίου νι ‘ επέτσε
• Σ’ εσένα τα είπε> Σ’ ετίου σ’ επέτσε
• Εμένα μου είπε > Ενίου μ’ επέτσε
• Εμάς μας είπε> Σ’ ενεί νάμ’ επέτσε
• Εσάς σας είπε> Σ’ εμού νιούμ’ επέτσε
• Εσένα τι σου είπε;> Ετίου τσι ντ’ επέτσε;
• Σ’ εμάς μας είπε> Σ’ ενείνανε μ’ επέτσε
• Τι σας είπαν ;> Τσι νιούμ’ επέκαϊ ;
• Για να σου πω> Για να ντ’ αλήου
• Θα σου το πω> Θα ντι ν’ αλήου
• Μου το είπε> Μι νι επέτσε
• Να μου πεις> Να μ’ αλήερε
• Να μου πείτε> Να μ’ αλήετε
• Να μου πεις >να μ ‘ ένι αλήου, μ’> μι
• Τσι να ντ’ αλήου > τι να σου πω;
• Πες μου> Άλε μι
• Πες μας> Αλήετε νάμου
• Πες μου το> Άλε μι νι
• Σου είπε> Ντ’ επέτσε
• Σου το είπε> Ντι νι επέτσε
• Να σου το πω> Να ντι ν’ αλήου
• Να σου πω> Να ντ’ αλήου
• Να σας πω> Να ντ’ αλήου νιούμου- ( Να νιούμ’ αλήου)
• Να σας πουν> Να ντ’ αλήωι νιούμου-( Να νιούμ’ αλήωι)

• Δώσε μου> Δούε μι
• Δώσε μας> Δούε νάμου
• Δώστε μου> Δείτε μι
• Δώστε μας> Δείτε νάμου ή δούετε
• Δώσε μου το> Δούε μι νι
• Να μας δώσετε> Να μι δείετε νάμου
• Να μας δώσουν>Να μι δούνι νάμου
• Να σας το δώσω> Να ντι νι δου
• Μου έδωσε> Μ’ εδούτσε
• Μας έδωσε> Μ’ εδούτσε νάμου
• Σου έδωσε> Ντ’ εδούτσε
• Σας έδωσε> Σ’ εδούτσε νιούμου
• Δεν του έδωσα> Ό νι εδούκα
• Δεν του το έδωσα> Ό νι νι εδούκα
• Θα σου δώσω> Θα ντι δου
• Θα σου το δώσω> Θα ντι νι δου
• Θα του το δώσω> Θα νι νι δου
• Μου έδωσε> Μ’ εδούτσε
• Μας έδωσε> Μ’ εδούτσε νάμου

• Σας φώναξε> Ντ’ εφωνιάε νιούμου- ( Νιούμου εφωνιάε)
• Φώναξέ του> Φώνιατσέ νι
• Τον φώναξε> Νι εφωνιάε
• Τους φώναξε> Σ’ εφωνιάε

• Τον είδες;> Νι οράτσερε;
• Την είδες;> Οράτσερέ νι;
• Το είδες;> Νι οράτσερε;
• Τους είδες;> Σ’ οράτσερε;
• Τις είδες;> Σ’ οράτσερε;
• Τα είδες;> Σ’ οράτσερε;

• “Καλημέρα σας μπορώ να ρωτήσω κάτι?
• Κα νιούμου αμέρα ένι πορού να ρωτήου κάτσι ;
• Βέβαια πείτε μου. > Βέβια αλήτε μι .
• Πόσο μακρυά είναι η παραλία Σαμπατική?
• Πόσιου μακρία ένι ο γιαλε τα Σαμπακιτσή;
• Περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα.> Γιούρε τθα 15 χιλιόμετρα “

• εγώ είμαι καλός άνθρωπος>Εζού ένι καλέ άθρωπο
• Kάνω ότι λες ακριβώς και ψάχνω διαβάζω διάφορα,
• Ένι ποίου ότσι μ’ επέτσε τσ’ ένι ψαφού ένι σβαΐχου διάφορα
• θα σε ρωτάω πότε πότε μην βιάζεσαι όποτε μπορείς μου απαντάς καταλαβαίνω
• Θα ντι ρωτούα κανιά βοά.Έσ’ πορούα να μ’ απαντήερε,ένι καταβαίνου
• κάνεις πολλά, ντ’ενι ευχαζιστουα, θα προσπάθησω να το διαβάσω
• Έσ’ ποία πρεσσά** ,Σ ευχαριστώ ,Θα ένι προσπαθού να νι ένι σβαΐχου .
• **Έσ’ ποία πρεσσά, σε θηλυκό
• είναι σκοτεινό και στραβό μαθαίνω και εγώ, δεν ξέρω πολλά από Η/Υ
• Ένι σκοκεινέ τσαι στραβέ τσαι ένι μαθαίνου τσ’ έχου .Όνι ξέρου πρεσσά από του Η/Υ.
• Ναι ειμαι πολὔ καλἄ, θα πἀω για ὔπνο.Καληνὔκτα.
• Ναι ,Ένι πρεσσού κα. Θα ζάου για ύπνε . Καλέ ξημέρουμα

• έσι > έσι έχου > έχεις ,για άντρα , έσι έχα > για τις γυναίκες
• κα μέρα Μ’ Ένι αρέσουντα να Ένι ορού όμορφε φωτογραφίε
• Κα μέρα τσαι σ’ετίου . Έτρου ένι σουστέ!
• εμένα>Ενίου > ,εσένα> ετίου ,
• εσένα > εκιού , εσύ > έσι
• Μ ‘ ένι αρέσουντα να ένι μαθαίνου κάτσι τσακώνικο σάμερε, μι >μου ( αρέσει)
• Εζού ενι ορού φωτογραφίε ,πρεσσού όμορφε
• πρεσσού ομορφε φωτογραφιε
• Ταχία θα σι αλήουμε
• Εκιού έσι νία κα γουναίκα
• καλή το η > α > καλά το λ φεύγει > και τά τα δύο α γίνονται ένα > κα
• γελαστέ,γελαστά,γελαστέ
• ευτυχισμένε,ευχισμένα,ευτυχισμένε
• μι> μου ,ντι > σου ,σι> του ,της ,του
• νάμου > μας ,νιούμου > σας ,σου > τους,τις
• Να μου πεις >να μ ‘ ένι αλήου, μ’> μι
• Τσι να ντ’ αλήου > τι να σου πω; ντ’ > ντι > σου
• μαθαινω> ένι μαθαίνου
• να μαθαινω> να ένι μαθαίνου ( υποτακτική)

• =========================================
• Τα παρακάτω χρειάζονται διόρθωση η επαναλαμβλανονται παραπάνω?
• και εγώ έχω>τσαι εζού έχου
• Να έσ’ έχα νία όμορφε αμέρα
• Μπα όνι πορούα
• να κιούψου τόσιου νωρίς .
• Έμε Νίουντε
• ενι εκουβανίε
• διαβάζω> Ένι σβαΐχου-α ( α για ου)
• πηγαίνω> ένι έγγου
• πού πας> Κια έσ’ έγγου
• έρχομαι< ένι παρίου
• Από πού είσαι> Από κια έσι;
• και από πού έρχεσαι ;>Τσαι από κια έσ’ έγγου;
• Πορού ένι να ντι ρωτήου κάτσι;
• Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
• Πόσιου μακρία
• Παρακαού ένι πορού να ένι έχου
• Θα σι μελετήου τσαι θα σ’ αλήουμε πάλι.
• Πώς το λέμε στη γλώσσα μας > Που ν’ έμ’ αούντε τα γρούσσα νάμου .
• σύ πήγαινε στη δουλειά σου> Εκιού χάγκε τα δουλεία ντι
• Εσείς ελάτε εδώ> Εμού εάτε όρεγι
• Τι να σου κάνω;> Τσι να ντι ποίου
• Εσείς να έρθετε μαζί μου> Εμού να μόλετε μαζί μι
• Εσένα ,τι σου έδωσαν;> Ετίου ,τσι ντ’ εδούκαϊ;

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

• Α Τσακώνικα γρούσσα & Α γρούσσα νάμου.
• Μ ‘ ένι αρέσουντα να ένι μαθαίνου κάτσι τσακώνικο σάμερε
• Εμέ Νίουντε Τσακώνικα , κα μέρα , να έτε κα, να έσι κα

• Καούρ εκάνατε (εκάνερε) ταν Κυνουρία
• Καούρ εκάνατε τα χώρα νάμου , Καού ντ’ ερέκα νιούμου
• Καού ντ’ ερέκα νιούμου από ταν Τσακωνιά
• Α>Α- Ένι ευχαριστού -α (>θ)
• Α>Θ>Κα μέρα. Ντ’ένι ευχαζιστού-α νιούμου, <ντ’ενι ευχαριστού(Α)*>,
• ντ’ εμ’ παρακαού -α
• Κα μέρα νιούμου.Τσ’ έτε ποίντε;
• Κα έμε.Ντ’ ένι ευχαριστού- α.
• Ένι μαθαίνου Τσακώνικα, Ένι μαθαίνου τα γρούσσα νάμου
• Πορού ένι να ντι ρωτήου κάτσι; Εζού έσι Τσακώνα?
• πού νι έμε αούντε μ’ ένι αρέσουντα πρεσσού
• Α-Τσ’ έσ’ ποίου ; Τσι έσι ποίου ; Θ-Τσ’ έσ’ ποία; Τσι έσι ποία;
• Ούρα κα, Να έσι κα
• Α>Θ-Να έσ’ έχα νία όμορφε αμέρα
• Πάσου καλέ καμπζΙ
• Ταχία θα σι αλήουμε
• Εκιού έσι νία κα γουναίκα
• να μ ‘ ένι αλήου
• Εζού θα ζάου για ύπνε.
• καλε ξημερουμα γλυκά ονείρατα.Ταχία θα σ’ αλήουμε
• Έμε ποίντε ότσι έμε πορούντε ενι θα ντ’ οραου .Δούε μι νι
• Φυσικά Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
• Καούρ εκάνατε το Μέανε. Τσεσ’ ποίου? Κα έσι?
• Από κια Έσι και εσ’ἐγκου
• Α-Θ)Kαλέ ξημέρουμα…..Θ-Α)Τσαι σ’ ετίου . Ταχία με το καλέ
• Α γουναίκα μι νι εκουβανίε το καλι

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Σελ # 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΣΕΙΡΑ

Μ#1) Χρησιμοι γενικοι κανόνες

Μ#2) ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Σελ # 3 Ρήματα

εγώ είμαι>Εζού ένι, εγώ δεν είμαι> εζού όνι

εγώ έχω > Εζού ένι έχου, εγώ δεν έχω>εζού ονι έχα

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ του ρηματος βλέπω > ένι ορού

Μ#3) Γενικα θέματα ουσιαστικά & Το άρθρο

Μ#4) Αντωνυμίες

ΘΑ

———————————————————————-

1) Μάθημα με εικόνες

Αυτό είναι ένα μικρό κεφάλαιο από το Ανθολογιο μας. Κάνε ανάγνωση πολλές φορές για να προσπαθήσεις να το γράψεις μετάφραση. Έχει και το λεξιλόγιο και ασκήσεις που κάνουμε Δες τις ασκήσεις Α. Αν καταλαβαίνεις τις ερωτήσεις βρες και γράψε τις απαντήσεις ΜΕΣΑ από το κειμενο αντιγραφή. Προσοχή και παρατηρητικότητα θέλουν. Στην άσκηση Β μπορείς να κάνεις δικές σου απαντήσεις αν καταλάβεις τις ερωτήσεις . Και στην Γ να μεταφράσεις από τα ελληνικά στα τσακωνικα με όσες λέξεις γνωρίζεις . Στη Δ ,να μάθεις απέξω τις παροιμίες .

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑ ΚΑΘΕ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΧΡΟΝΟ . ΔΕΝ άφηνα καμμία λέξη που να μην την καταλαβαίνω σε κάθε κεφάλαιο ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Μετάφραση : Με προσοχή ,χωρίς βιασύνη,μια μια λέξη

Κείμενο
Μια μια λέξη μετάφραση
Μια μια λέξη αναγνωριση γραμματική

————————————————

Πρώτα θα μάθεις να διαχειρίζεται σωστά το ρήμα

ΕΙΜΑΙ με τα δύο ομαλά και απλά ρήματα ΕΝΙ ΟΡΟΥ και ΕΝΙ ΠΟΙΟΥ

ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΦΑΣΗ ,ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ,ΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ. ΚΑΝΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΑ .

ΑΝ ΔΕΝ ΜΑΘΕΙΣ ΑΥΤΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΛΙΓΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΜΑΘΕΙ ΩΣ ΤΩΡΑ ΜΗΝ ΨΑΧΝΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ.

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΑ ΤΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΜΙΑ ΜΙΑ ΛΕΞΗ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΜΑΘΕΙΣ ΑΠ ΕΞΩ ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ . ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Κα ντι αμέρα Γιάννη. Όλα καλά ,πολύ καλή προσπάθεια όπως σου έγραψα. Σκέφτηκα να ξεκινήσεις από την αρχή. Αυτό το κείμενο είναι το πρώτο και πολύ εύκολο. Αν μπορείς ,στη σελίδα ΚΕΙΜΕΝΑ, να αντιγράφεις το κείμενο και στη συνέχεια να γράφεις τη μετάφραση που θα στην διορθώνω . Μετά τις ασκήσεις του κάθε κειμένου. Συγνώμη για τις σημειώσεις που κάν πάνω στο βιβλίο . Δεν είχα πιο καθαρό .

Σου έστειλα και κομμάτι κομμάτι για να φαίνονται πιο καθαρά. Να αντιγράφεις το κείμενο για να μαθαίνεις.

ΜΑΘΗΜΑ 2

εν είναι θέμα λαθών.Ειναι ΠΟΛΥ ΔΥΣΚΟΛΟ να κάνεις μετάφραση από ελληνικά σε τσακώνικα τόσο γρήγορα
Για αυτό σου είπα ,μόνο απλές προτάσεις και προς το παρόν μόνο με ενεστώτα και παρατατικό.
Άμα πας πιο κάτω στους χρόνους θα μπερδευτεις.Μαθε ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ να διαχειρίζεσαι τους δύο μόνο χρόνους.
Είναι αρκετοί.
1) είμαι ,ενεστώτας
2) είμαι ,παρατατικός
3) ένι ορού , ενεστώτας ,ομαλά ρήματα
4) έμα ορού ,παρατατικός

5)μαθηματα

Like

Comment

ΜΑΤΗΙΜΑΤΑ

Κλίση αρσενικών

Από τις σημειώσεις του δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση

===========================================

ΜΑΤΟΎΛΑ ΦΑΣΙΛΉ

ΜΑΘΗΜΑ 1 ο

(Γραμματική Θ.Κωστάκη σελίδες 49-54)

Κλίση αρσενικών

1. Αρσενικά σε – α

Πληθυντικός – οι

Ο γείτονα- οι γειτόνοι=

ο γείτονας- οι γειτόνοι

Ο κρέφρα – οι κρέφτοι=

ο κλέφτης= οι κλέφτες

2.Αρσενικά σε – α

Πληθυντικός – ε

Ο νομία- οι νομίε=

ο βοσκός= οι βοσκοί

Ο τσούα- οι τσούηδε και οι τσουάδε =

η βελανιδιά- οι βελανιδιές

( τσούα , τσούηδε το τσ άηχο δασύ )

3.Αρσενικά σε – ε

Πληθυντικός -οι

Ο βούλε-οι βούλοι=

ο κόκορας – οι κοκκόροι

Ο βάνε- οι βάνοι=

το αρνί- τα αρνιά

βούλε (λ υπερωϊκό)

βάνοι (ν υπερωικό)

4.Αρσενικά σε – ε

Πληθυντικός- ου

Ο αντζίναρε- οι αντζινάρου=

η αγκινάρα- οι αγκινάρες

Ο κάλυε- οι καλύβου=

η καλύβα- οι καλύβες

5.Αρσενικά σε- α

Πληθυντικός-ου

ο σίνακα- οι σινάκου=

το δικριάνι- τα δικριάνια

Ο κόρακα-οι κοράκου=

ο κόρακας- οι κοράκοι

( σίνακα το σ δασύ

συριστικό)

6.Αρσενικά σε -ε

Πληθυντικός-εδε

Ο τζουμπέ- οι τζουμπέδε

( Η τοπική τσακώνικη φορεσιά)

7.Αρσενικά σε – ε

Πληθυντικός-ουνε

Ο πέτσε οι πέτσουνε=

η πέτρα- οι πέτρες

Ο άγιε- οι αγίουνε=

η εκκλησία- οι εκκλησίες

( πέτσε και πέτσουνε το σ δασύ συριστικό)

8.Αρσενικά σε – ο

Πληθυντικός -ουνε

Ο βρέο- οι βρέουνε=

ο οβριός- οι οβριοί

Ο κόκο-οι κόκουνε=

το κουκί- τα κουκιά

( κ δασύ άηχο)

9.Αρσενικά σε- η

Πληθυντικός -ήδε και άδε

Ο αφέγκη- οι αφέγκηδε=

ο πατέρας – οι πατεράδες

Ο γανώση- οι γανώσηδε=

ο γανωματής- οι γανωματήδες

10.Αρσενικά σε – ο

Πληθυντικός – οι

Ο βρούχο-οι βρούχοι

Ο άτσωπο-οι ατσίποι

( άτσωπο και ατσίποι το τσ άηχο δασύ)

11.Αρσενικά σε-ο

Πληθυντικός- ου

Ο ακό – οι ακού=

ο ασκός- οι ασκοί

Ο αγό- οι αγοί=

ο λαγός- οι λαγοί

( ακό – ακοί το κ δασύ άηχο)

12.Αρσενικά σε- α

Πληθυντικός – άδε

Ο παπά- οι παπάδε

Ο ψαρά-οι ψαράδε

13.Αρσενικά σε -ου

Πληθυντικός – ούδε

Ο παππού-οι παππούδε

14.

Αρσενικά σε – ου

Πληθυντικός – οι

Ο γέρου-οι γέροι και οι γεράδε

Ονόματα που δεν κατατάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες:

Ο βου- οι βούε=

το βόδι- τα βόδια

Ο όντα- οι όντου=

το δόντι- τα δόντια

Ο αθή- οι αθήνε και ο αϊθή- οι αϊθήνε=

ο αδελφός- οι αδελφοί

Ο ούθη και ο ουΐθη- οι ουθίουνε =

το φίδι- τα φίδια

Ο ψιλέ-οι ψιλοί=

το μάτι- τα μάτια

Επιμέλεια: Γιάννη Καμβύση

Διδασκάλου

============================

ΜΑΤΟΎΛΑ ΦΑΣΙΛΉΗ ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΤΣΑΚΏΝΩΝ

Μάθημα 2ο

Κλίση θηλυκών

1. Θηλυκά σε -α πληθυντικός – ε

α ελία= η ελιά

( λ υπερωικό )

Ονομαστ. α ελία – οι ελίε

Γενική ταρ ελία – —-

Αιτιατ. ταν ελία – τουρ ελίε

Όμοια κλίνονται:

α καρδία= καρδιά

α πορεία= δρόμος

α προβάτα= θηλυκό πρόβατο

α σίντα= ρίζα

α μουρία = μουριά ,κ.α.

( σ > παχύ συριστικό)

2. Θηλυκά σε – α,πληθ. – άδε

α τσία= η θεία- οι τσίε( και τσιάδε)

α γρία= η γριά – οι γρίε( γριάδε)

3. Θηλυκά σε-ου,πληθ.-ούδε

α μαμού= η γιαγιά- οι μαμούδε

α τουμαρού= η στομαρού- οι τουμαρούδε

α δοξού= της αρέσει η δόξα

α μαϊμού

α χειαρού= η χειλαρού( με παχιά χείλη)

α αλεπού κ.α.

4.Θηλυκά σε- ε,πληθ.- ε

α άμπελε = το αμπέλι- οι αμπέλοι

5.Θηλυκά σε -ία,πληθ.- ίλε

α καΐα- οι καΐλε =

α ζηνία = η ζημιά- οι ζηνίλε

α κρεψία = η κλεψιά- οι κρεψίλε

α αμαρκία = η αμαρτία- οι αμαρκίλε

6. Θηλυκά σε – η,πληθ. – ήδε και – άδε

α λάσπη – οι λασπήδε

α νύθη = η νύφη- οι νυφάδε

7. Θηλυκά με χωριστή γενική

Ονομ. α γίδα – οι γίδε

Γεν. τα γίδα ( και τα γιδέ)–

Αιτιατ.τα γίδα- του γίδε

8.Θηλυκά σε – α,πληθ. σε -αε

Ονομ.α αχρά= η αχλαδιά – οι αχράε

Γεν. ταρ αχρά – ——

Αιτ. ταν αχρά -τουρ αχράε

Όμοια κλίνονται:

α αλιοχρά = η γκορτσιά

α εβδιμά= η εβδομάδα

α ασκά= το ξερό σύκο

α ουλιά= η λυγιά

α συντζά= η συκιά

α τσινά= η σφήγκα

( τσ > άηχο δασύ )

=============================

ΜΑΤΟΎΛΑ ΦΑΣΙΛΉΗ ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΤΣΑΚΏΝΩΝ

Μάθημα 3 ο

Κλίση ουδέτερων

1.Ουδέτερα σε – μα,- μο,

γενική – μάτου

Ενικός αριθμός

Ονομ. το ζύμουμα ( το ζύμωμα)

Γεν. του ζυμομάτου

Αιτ. το ζύμουμα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. τα ζυμούματα

Γεν. ——-

Αιτ. τα ζυμούματα

Το ίδιο κλίνεται :

το σάψιμο( = ράψιμο)

( σ παχύ συριστικό )

Μερικά σχηματίζουν γενική ενικού και άλλα όχι

2.Ουδέτερα σε – ε,πληθ.- α.

Το τέγανε – τα τέγανα

( τηγάνι)

Το τσέρβουλε -τα τσέρβα ( παπούτσια)

( τσ παχύ)

3. Ουδέτερα σε – ι,πληθ.σε – ήτα

Το βάρι – τα βάρητα ( βάρος)

Το πάχι – τα πάχητα

(πάχος)

Το πούι – τα πούητα

Όλα τα άλλα τα σε – ι έχουν μόνο μια πτώση

4.Ουδέτερα σε -ε

πληθ.σε – ατα

Το κρίε-Τα κρίατα

(Κρέας)

Το βούκιουρε-

Τα βουκιούρατα

( Βούτυρο)

5.Ουδέτερα σε – ι

Πληθ.σε – α και – ια

Το χόντι- τα χόντα

Το φουκίλι- τα φουκίλια

6.Ουδέτερα σε – ο

Πληθ. σε – α

Το σούκο – τα σούκα

Το σούκο -τα σούκα*

( σ παχύ και κ άηχο δασύ οδοντικό)

7.

Ουδέτερα σε – ου

Πληθ. σε – α

Το κρέμμου- τα κρέμμα

( Κρεμμύδι)

Ματούλα ΦασιλήΗ γλώσσα των Τσακώνων

Admin

  · tSJmepoadnoluiarsnsyoeSo 16redh  ·

Μάθημα 3 ο

Κλίση ουδέτερων

1.Ουδέτερα σε – μα,- μο,

γενική – μάτου

Ενικός αριθμός

Ονομ. το ζύμουμα ( το ζύμωμα)

Γεν.     του ζυμομάτου

Αιτ.     το ζύμουμα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. τα ζυμούματα

Γεν.      ——-

Αιτ. τα ζυμούματα

Το ίδιο κλίνεται :

το σάψιμο( = ράψιμο)

(  σ παχύ συριστικό )

Μερικά σχηματίζουν γενική ενικού και άλλα όχι

2.Ουδέτερα σε – ε,πληθ.- α.

Το τέγανε – τα τέγανα

( τηγάνι)

Το τσέρβουλε -τα τσέρβα ( παπούτσια)

( τσ  παχύ)

3. Ουδέτερα σε – ι,πληθ.σε – ήτα

Το βάρι – τα βάρητα ( βάρος)

Το πάχι – τα πάχητα

(πάχος)

Το πούι – τα πούητα

Όλα τα άλλα τα σε  – ι έχουν μόνο μια πτώση

4.Ουδέτερα σε -ε

 πληθ.σε – ατα

Το κρίε-Τα κρίατα

(Κρέας)

Το βούκιουρε-

Τα βουκιούρατα

( Βούτυρο)

5.Ουδέτερα σε – ι

Πληθ.σε – α και – ια

Το χόντι- τα χόντα

Το φουκίλι- τα φουκίλια

6.Ουδέτερα σε – ο

Πληθ. σε – α

Το σούκο – τα σούκα

Το σούκο -τα σούκα*

(  σ παχύ και κ άηχο δασύ   οδοντικό)

7.

Ουδέτερα σε – ου

Πληθ. σε – α

Το κρέμμου- τα κρέμμα

( Κρεμμύδι)

Πίσω στην Αρχική σελίδα η  Οι Τσάκωνες y

Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ) ΑΡΣ ,ΘΗΛ, ΟΥΔ ( ΑΘΟ )

Συνοπτικἠ Γραμματικἤ Κωστἀκη , ΑΡΧ-ΤΣΑΚ το ἀρθρο σλ 63

ΑΘΟ , ( ΝΤ)

• ΟΝ – ο, α, το
• ΓΕΝ – του. τα(ρ) , του
• ΑΙΤ – το(ν) , τα(ν) , το
• ΟΝ – οι , οι , τα
• ΓΕΝ- του(ν), του(ν), του(ν)
• ΑΙΤ – του(ρ), του(ρ), τα
• <** ΑΙΤ- τι(ρ), τι(ρ) >

ΑΡΘΡΟ	σελ 353
ΕΝΙΚΟΣ	ΑΡΣ	ΘΗΛ	ΟΥΔ
	ΝΤ	ΝΤ	ΝΤ
ΟΝ	ο	α	το
ΓΕΝ	του	τα(ρ)	του
ΑΙΤ	το(ν)	τα(ν)	το
ΠΛΗΘΥΝΤ
ΟΝ	οι	οι	τα
ΓΕΝ	του(ν)	του(ν)	του(ν)
ΓΕΝ
ΑΙΤ	του(ρ)	του(ρ)	τα
ΑΙΤ	τι(ρ)	τι(ρ)

• Για τα αρσενικά έχουμε το άρθρο ο
• Ο λιούκο= ο λύκος
• Ο χιούρε= ο χοίρος,το γουρούνι
• Ο τσαϊρέ= ο καιρός ( τσ λεπτό)
• Για τα θηλυκά έχουμε το άρθρο α
• Α μάτη= η μητέρα
• Α αθιά= η αδελφή
• Α θάσσα = η θάλασσα
• Για τα ουδέτερα έχουμε το άρθρο το
• Το καμπζί= το παιδί
• Το κουνάρι= το σκυλάκι
• Το άσι= το αστέρι
• ΑΡΣΕΝΙΚΟ Ενικός αριθμός
• Ονομαστική ο
• Γενική του
• Αιτιατική το ή τον
• ΑΡΣΕΝΙΚΟ Πληθυντικός αριθμός
• Ονομαστική οι
• Γενική —-
• Αιτιατική του ή τουρ
• ΘΗΛΥΚΟ Ενικός αριθμός
• Ονομαστική α
• Γενική τα ή ταρ
• Αιτιατική τα ή ταν
• ΘΗΛΥΚΟ Πληθυντικός αριθμός
• Ονομαστική οι
• Γενική ——
• Αιτιατική του ή τουρ
• ΟΥΔΕΤΕΡΟ Ενικός αριθμός
• Ονομαστική το
• Γενική του
• Αιτιατική το
• ΟΥΔΕΤΕΡΟ Πληθυντικός αριθμός
• Ονομαστική τα
• Γενική ——
• Αιτιατική τα
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
• ΑΡΣΕΝΙΚΟ Ενικός αριθμός
• Ονομαστική ο άτσωπο
• Γενική του ατσίπου
• Αιτιατική τον άτσωπο
• ΑΡΣΕΝΙΚΟ Πληθυντικός αριθμός
• Ονομαστική οι ατσίποι
• Γενική ——-
• Αιτιατική τουρ ατσίποι
• ΘΗΛΥΚΟ Ενικός αριθμός
• Ονομαστική α γουναίκα
• Γενική τα γουναίκα
• Αιτιατική τα γουναίκα
• ΘΗΛΥΚΟ Πληθυντικός αριθμός
• Ονομαστική οι γουναίτσε
• Γενική ——–
• Αιτιατική του γουναίτσε
• ΟΥΔΕΤΕΡΟ Ενικός αριθμός
• Ονομαστική το καμπζί
• Γενική του καμπζίου
• Αιτιατική το καμπζί
• ΟΥΔΕΤΕΡΟ Πληθυντικός αριθμός
• Ονομαστική τα καμπζία
• Γενική ———
• Αιτιατική τα καμπζία
• ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
• Τα ουσιαστικά στα τσακώνικα ΔΕΝ δημιουργούν γενική πληθυντικού.
• Αυτή σχηματίζεται περιφραστικά. Π.χ.
• Αυτά τα βιβλία είναι των παιδιών> Ένταϊ τα χαρκία είνι σ’ ένταϊ τα καμπζία.
• Το κέντημα είναι δουλειά των κοριτσιών> το τσέντημα ένι δουλεία για σατέρε.
• Αυτού του ανθρώπου > Σ’ έντενι τον άθρωπο.
• Λίγα μόνο ονόματα διατήρησαν την γενική Π.χ.
• Δύο ημερών δουλειά> Δυρ αμερού δουλεία
• Τριών χρόνων παιδί> Τσεί χρόνου καμπζί
• Δύο μηνών νύφη >Δυ μηνού νύθη
• το φεγγάρι σήμερα είναι τριών ημερών> Το φεγγάρι σάμερε ένι τσειρ αμερού=
• Οι τύποι : τον,ταν,ταρ,τουρ παίρνουν το ν ή το ρ όταν το ουσιαστικό που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν π.χ.ταρ ελία , τον άτσωπο,τουρ ατσοίποι,τουρ ελίε.
• Το ν της αιτιατικής ενικού του αρσενικού και του θηλυκού άρθρου διατηρείται και πριν από το κ,π,τ,τσ. π.χ. Τον κάλυε= το καλύβι ,Ταν κατσούα= τη γάτα,Τον πούα= το πόδι, Τον τσήπο= τον κήπο
• ΠΡΟΦΟΡΑ:
• τσέντημα ( τσ λεπτό)
• Ένι ( ν υπερωικό)
• Δουλεία ( λ υπερωικό)
• έντενι ( ν υπερωικό)
• Τσει ,τσειρ ( τσ άηχο δασύ)
• Ελία ,ελίε ( λ υπερωικό)
• Άτσωπο , ατσίποι( τσ άηχο δασύ) )
• Τσήπο ( τσ λεπτό)
• Διευκρίνηση:
• Ο άτσωπο, οι ατσοίποι= ο άντρας,οι άντρες
• ΚΑΙ
• ο σύζυγος ,οι σύζυγοι
• Ο άθρωπο, οι αθροίποι= ο άνθρωπος,οι άνθρωποι

Αρσενικά (Σ2=προχειρο)

Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ) ΑΡΣ ,ΘΗΛ, ΟΥΔ ( ΑΘΟ )

Συνοπτικἠ Γραμματικἤ Κωστἀκη , ΑΡΧ-ΤΣΑΚ το ἀρθρο σλ 63

ΑΘΟ , ( ΝΤ)

• ΟΝ – ο, α, το
• ΓΕΝ – του. τα(ρ) , του
• ΑΙΤ – το(ν) , τα(ν) , το
• ΟΝ – οι , οι , τα
• ΓΕΝ- του(ν), του(ν), του(ν)
• ΑΙΤ – του(ρ), του(ρ), τα
• <** ΑΙΤ- τι(ρ), τι(ρ) >

• Α 1-Αρσενικἀ σε α)α-ου ,β)α-οι,γ)α-ζἀδεδ) α-ε
• Ττἰφτης> ΟΓΑ ο,του,το τσ’ιφτα ΟΑ οι,τι τσ’ιφτου σλ-67
• Νομἀτης>ΟΓΑ ο,του,το νομἀτα ΟΑ οι,τι νομἀτοι σλ-68
• βοριἀς > ΟΓΑ ο,του,το βορία ΟΑ οι,τι βορζ’αδε σλ-69
• πὀδι> ΟΓΑ ο,του,τον πούα ΟΑ οι,του πούε σλ-69
• < για ὀμοια κοἴταξε την σελἴδα>

• A 2-Αρσενικἀ σε-ε
• πἔτρος(α)>ΟΓΑ ο,του,τον πἐτσε,ου,ε ΟΑ οι,του πἐτσου ,σελ69

• A 3-Αρσενικἀ σε-ο <ο,ου,ο, οι,ου,& ου,ου>
• ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου
• ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου
• κορμὀς>κορμὀ,κορμοὐ,
• κὀκος>κὀκο,κὀκου
• βορβὀς>βορβὀ,βορβοὐ
• λὐκος>λιοὔκο,λιοὔκου
• βρἀχος>βρἀχο,βρἀχου

==========================================

• Απο Νικος Λιοσης αρχιζει σελιδα 339. σωστα????
• Μορφολογια αρθρο-σ353,
• ουσιαστικα 358 ,363,370.372, θ-377,380α,382η,
• http://ikee.lib.auth.gr/…/100731/files/gri-2008-1047.pdf

========================================

Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ)

• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,τον πούα ΟΑ οι,του πούε >ποδι
• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,τον κρέφτα ΟΑ οι,του κρέφτοι >κλεφτης
• ΝΤ ΟΓΑ- ο,του,τον πέτακα ΟΑ οι,του πετάκου >σκωληξ
• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,το φονία ΟΑ οι,του φονιάδε >φονιας
• ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,το τσ’ουα ΟΑ οι,του τσ’ουηδε-αδε >δρυς
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το βορία ΟΑ οι,τι βορζ’αδε >βοριας
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το σ’ινα ΟΑ οι,τι σ’ινε > βουνο
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το τσ’ιφτα ΟΑ οι,τι τσ’ιφτου >τρίφτης
• ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το εργάτα ΟΑ οι,τιρ εργάτε > εργάτης

=========================================