Category: Τσακώνικη γλώσσα
Εισαγωγή στη Γραμματική
Στάδια κειμένου (Σ1=Τίποτα, Σ2=Πρόχειρο ,Σ3=Έτοιμο, Σ4=Δημοσιευμένο, ΙΔ- ΟΧΙ-ΜΟΝΟ Γ.Κ.)
Χρήσιμοι γενικοί κανόνες Σ2
Συντακτικές Παρατηρήσεις
Φωνητικά σύμβολα
Φωνητικά φαινόμενα
To άρθρο
Αντωνυμίες
Ουσιαστικά
Αρσενικά-Γρ
Θυληκά
oydetera
Ρήματα
Μετοχές
Επίθετα
Υπερθετικά
Αριθμητικά
Άκλητα
Επιρρήματα, Μόρια
Προθέσεις,Σύνδεσμοι
Βιβλία
2) Σύντομη γραμματική της Τσακώνικης Διαλέκτου
3) Λεξικόν της Τσακώνικης Διαλέκτου
Τι άλλο έχουμε ηλεκτρονικά η σε έντυπο?
Τσακώνικη γλώσσα
Εισαγωγή στη Γραμματική υ
Βιβλία
Λεξικόν
Τσακώνικοι Διάλογοι
Μαθήματα
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Συγγενικές ομάδες λέξεων
- Περιεχόμενα- Η οικογένεια ,Ημέρες , Μήνες,Εποχές ,Κατευθύνσεις,Ανθρωπος.Ρούχα,Φαγητά,Ζώα,Σπίτι,πραγματα
- ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΟΥΜΕ Αριθμοί ,Χρώματα κλπ..
Η οικογένεια > α φανίλια
- πατέρας> Α’ φέγκη ,
- μητερα> μάτη
- γυιος > υζέ ,
- κόρη> σάτη ,
- παιδί> καμπζί
- σύζυγος,άντρας> άτσωπο ,
- σύζυγος,γυναίκα> γουναίκα
- γιαγιά>μαμού ,
- παππούς> παππου
- γριά > γρία ,
- γέρος> γέρου
- Α γρία και ο γέρου ήταν προσφωνήσεις αμέσως μετά το γάμου του ζευγαριού εκατέρωθεν.
- αδελφός > αϊθή ή αθή ,
- αδελφοί > αϊθήνε ή αθήνε
- αδελφή >αϊθά ή αθιά
- αδελφές > αϊθιέ ή αθιέ
- αδελφακι > αφούτσι
- θείος > τσίε ,
- θείοι >τσίουνε
- θεία > τσία,
- θείες > τσιάδε
- ανηψιος > ανήψι ,
- ανήψια > ανήψι
- ξάδελφος > τσάδεφο,
- ξαδέλφια >τσαδέφοι
- ξαδέλφη > τσαδέφη,
- ξαδέλφες> τσαδέφισε
Ημέρες , Μήνες,Εποχές
- ημέρα> α αμέρα,οι αμέρε
- εβδομάδα>α εβδιμά ή α βδιμά,οι εβδιμάδε
- μήνας> ο μήνα,οι μήνοι
- χρόνος> ο χρόνε ,οι χρόνοι
- Άνοιξη>άνοιξη
- Καλοκαίρι>καουτσαίρι
- Φθινόπωρο>χινόπωρε
- Χειμώνας>χειμωνικό
- Δευτέρα >Δεύτερα
- Τρίτη> Τσίτα
- Τεταρτη> Τίτιντα
- Πέμπτη> Πέφτα
- Παρασκευή >Παράσι
- Σάββατο>Σάμπα
- Κυριακή> Τσουρακά
- Ιανούαριος>Γενάρη
- Φεβρουάριος>Φλεβάρη
- Μάρτιος> Μάτζη
- Απρίλιος> Απρίλη
- Μάιος> Αμάη
- Ιούνιος> Σερική ( κ με δάνεια σαν κ( χ)
- Ιούλιος> Αωνάρη
- Αύγουστος>’Αγουστε
- Σεπτέμβριος>Σταυρέ (Σετέμπρη)
- Οκτώβριος>Άγιε Δηνήτρη (Οχτώμπρη)
- Νοέμβριος> Άγιε Αντρία ( Νοέμπρη)
- Δεκέμβριος> Δετσέμπρη
- Αύριο > ταχία
- Σήμερα > σάμερε
- χτες > επέρι
- προχθές > τατσιπέρι
- πρωί > σύνταχα
- πολύ πρωί > συνταχούλια
- ημέρα > μέρα
- νύχτα > νιούτα
- απόγευμα ,βραδάκι > αργακινά
- μεσημέρι > μισαμέρι
Κατευθύνσεις
- δεξιά > ίσια
- αριστερά > σοβά ς ( sh )
- ίσια > ίσα
- ψηλά > ψεά
- χαμηλά > χαμεά
- πάνω > τάνου
- κάτω > κάτου, χάμου
- μακριά >μακρία,αλάργα
- κοντά> κ?
- μπροστά>πουρτέσε
- πίσω >κίσου
- δίπλα > δίπα
- μέσα > τάσου
- έξω > τάτσου
- από πάνω > απανούσε
- από κάτω> ακατούσε
- από πίσω > αποκίσου
- παραπάνω > παρατάνου
- παραμέσα > παρατάσου
- παραέξω > παρατάτσου
Άνθρωπος
- σώμα σ?
- άνθρωπος > άθρωπο, αθροίποι
- κεφάλι > τσουφά, τσουφάλε
- τρίχα, ες > τσίχα,τσίχε
- μάτι,α > αψιλέ,ψιλέ,οι αψιλοί,ψιλοί
- αυτί ,ά > αβουτάνα, αβουτάνε
- μάγουλο,α > μάγουλε,μάγουλα
- σαγόνι,α > σταγόνι,σταγόνια
- λαιμός > λαιμό
- στόμα,τα > τούμα,τούματα
- μύτη > σούκο
- χέρια > χέρα,χέρε
- πόδι,α > πούα, πούε
- δάκτυλο,α > δάτυλε
- αγκώνας ,ες > αγκώνα
- μέση,ες > ίσα
- μούτρα > μουτσούνα
- φρύδι(οφρύς) > φρύδι
- κώλος,οι > κώλε,κώου
- χείλος,ια > χείλι,χεία
Ρούχα
- πουκάμισο,α > όγκιουμα
- σακκάκι > σακάτσι
- παπούτσι,α > τσέρβουλε ,τσέρβα
- λουρίδα > ουρίδα
- τσέπη > μπούρσα
Φαγητά
- ψωμί > άντε
- τυρί > άρτουμα
- κρεμμύδι > κρέμμου
- αυγό > αβουγό
- λάδι > άϊ
- γάλα > γά
- ντομάτα > ντουμάτα
- κρέας > κρίε
- πατάτες > μπατάτε
Ζώα
- αγελάδα > κούλικα
- αγζοπούλι > αγζοπούλι
- αιτός > αητέ
- άλογο > άγο
- αρνί > βάνε
- βάτραχος > φορτακά
- βόδι > βου
- βόδι > μόκο
- γαλοπούλα > γάλο
- γάτα > κατσούα
- κόκκορας > βούλε
- κόττα > κότα
- λαγός > αγό
- λύκος >λιούκο
- μέλισσα > μελισσά
- όνος > όνε
- πέρδικα > πέτζικα
- σκύλος > κούε
- τζίτζικας > τσιτσιρόνα
- φίδι > ούθι
- χοίρος > χιούρε
————–
- σπίτι > τσέα
σπίτι | > | τσέα |
τζάκι | > | τζάκι |
κεραμίδια | > | τσεράμου |
παράθυρο | > | παναθούρι |
πόρτα | > | πόρε |
σκάλα | > | σκάλε |
κουβάς μεταλικός | > | τέστα |
γωνιά | > | γωνία |
στέρνα | > | στέρνα |
καμάρα | > | καμάρα |
λεμονιά | > | λεμον’ία |
θυρίδα | > | θουρίδα |
εξώστης | > | ξωστάγι ,ξουστάγι |
στόμα | > | τούμα |
- Χαρτί > χαρκί
- Λυχνάρι > λύχινε
- Κερί > τσερί
- Καντήλι > καγκήλι
- ποκήρι > ποκήρι
- Πιάτο > πιάτε
- Πηρούνι > κηρούνι
- Κουτάλα > μίσα
- Τρίφτης > τσούτα
- Γουδί > γουϊδί
- Καρέκλα > καρέγκλα
- Καζάνι > Καζάνι
- Σκάφη<σκαφίδι> > κούβελε
- Δικριάνι > σίνακα
- Κασμάς > μπίκο
- Τσιάπα > μάτουκα
- Κοφήνι > κοθίνι
- Ομπρέλα > Ομπρέλα
- Τηγάνι > τέγανε
- Κρεββάτι > κεβάτα
- τηλέφωνε > τηλέφωνε
- Ποδήλατο > ποδήλατε
- Λουρίδα > ουρίδα
- Ψαλίδι > ψαλί
- Κλειδί > κράκα
- Γυαλιά > γυαλία
- κύπελο μεταλικό > τασούλι
Αριθμοί
Χρώματα
ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ
1. Σε – άθι
Ελία ( ελιά)- ελιάθι
Συντζά( συκιά) – συντζάθι
Τσούα – τσουάθι
Φούκα ( κοιλιά)-φουκάθι
Χούρα ( χωράφι)- χουράθι
2. Σε – άλι
Σούκι ( σκουπίδι) – σουκιάλι
Τσουφά( κεφάλι)- τσουφάλι
Σκούντι ( σκόρδο)σκουγκιάλι
Πούγγα(σακούλι)- πουγκάλι,πουγκαλιούλι
Βότσε (σταφύλι )-βοτσάλι
Έριφο ( κατσίκι)- ρουφάλι
3. Σε -άρι
Ίτε( πανί)- ιτάρι
Όνε( γάϊδαρος) -ονάρι
Κούε( σκύλος) -κουνάρι
Πέτσε( πέτρα)- πετσάρι
Τσέα( σπίτι) – τσεάρι
Κότα- κοτάρι
4. Σε -άτσι
Βαγένι ( βαρέλι) βαγενάτσι
Κακίστρι ( καπίστρι)- κακιστράτσι
Κατούγι( κατώι) κατουγάτσι
Πουλί – πουλάτσι
5. Σε – άτσι
Στρούμα(στρώμα) – στρουμάτσι
Τούμα (στόμα) τουμάτσι
Όγκιουμα(πουκάμισο) – ογκιουμάτσι
Άρτουμα(τυρί)αρτουμάτσι
Σύρμα- συρμάτσι
6. Σε – ι
Άχανε (χόρτα φαγώσιμα)- αχάνι
Σατέρα(κορίτσι)- σατέρι,σατερούλι,σατεράτσι
Σποΐα(στάχτη)- σποΐλι
Κόκαλε ( κόκαλο)- κοκάλι
Πόντυλε(σπόνδυλος)- ποντύλι
Πούα (πόδι)-πόι
7. Σε – ί
Βάνε (αρνί)- βανί- πληθ.βανίζα
Βούλε(κόκκορας)- βουλί- πληθ.βουλίζα
Πρίνε (πουρνάρι)- πρινί
Κάλι(ξύλο)- καλί -πληθ.καλίζα
Χιούρε(γουρούνι)- χιουρί
Μίσα(κουτάλι)- μισί
Γούρνα- γουρνί
Σε- ίτσι
Φαέ (σιτάρι)- φαΐτσι
Κότσυτα (κολοκύθα)- κοτσύτσι
9. Σε – ούλι
Καμπζί(παιδί)- καμπζούλι
Ύο (νερό)- βατσούλι
Ρυάτσι( ρέμα)- ρυακούλι
Σάκο(σακί)- σακούλι
Κατσούα (γάτα)- κατσούλι
Πογκικό (ποντικός)- πογκικούλι
Ντρυνικό(μεγάλο καλάθι)
– ντρινικούλι
Σανία(σανίδα)- σανιούλι
Κάρυ (καρύδι)- καριούλι
10. Σε – ούνι
Τσάο (τράγος)- τσαούνι
Κόκο (κουκί)- κοκούνι
Κώακα (σκουλήκι)- κωακούνι
Κρίε(κρέας)- κριαούνι
Βρέο(οβριός)- βρεούνι
Αχρά(αχλάδι)- αχραούνι
11.Σε – ούτσι ,ούσι
Αγό(λαγός- αγούτσι
Καφέ- καφούτσι
Άντε(ψωμί)- αντούτσι
Κάλυε ( καλύβα)- καλυούτσι
Άγιε (εκκλησία)- αγιούτσι
Λουπάι (τσουκάλι)-λουπαούσι
12. Σε -ούσικο ( επίθετα)
Αφρέ(ελαφρύς)- αφρούσικο
Καλέ(καλός)- καούσικο
Λευκό(λευκός)- λεκούσικο
Κοτσινέ( κόκκινος)- κοτσινούσικο
Ρήματα-Λ
ΕΛ> ΤΣ Αλφαβητάριο από τα Ελληνικά , παρακάτω ΤΣ>ΕΛ
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
1 | αγαπώ | > | ένι | αγαπού |
2 | αγκαλιάζω | > | ένι | αγκαλιάζου |
3 | αγοράζω | > | ένι | αγοράνου |
4 | αγριεύω | > | ένι | αγρέγγου |
5 | αγροικώ | > | ένι | αγροικού |
6 | αδικώ | > | ένι | αδικού |
7 | ακολουθώ | > | ένι | ακολουθού |
8 | ακοὐω | > | ένι | νἰου |
9 | αλατίζω | > | ένι | ακίζου |
10 | αλαφραίνω | > | ένι | ααφραίνου> αφραίνου |
11 | αλείφω | > | ένι | αλείφου |
12 | αναγκάζω,βιάζω | > | ένι | αναγκάζου |
13 | αναγνωρίζω | > | ένι | ανανοιρίζου |
14 | ανακατώνω | > | ένι | αναδέγγου |
15 | ανασαίνω | > | ένι | ανασαίνου |
16 | ανέχομαι | > | ένι | ανέγου |
17 | ανθίζω | > | ένι | ανθού |
18 | ανοίγω | > | ένι | ανοίνδου |
19 | ανοίγω | > | ένι | ανοίγκω |
20 | ανταμώνω | > | ένι | ανταμούκου |
21 | αντικρύζω | > | ένι | αγκικρύζου |
22 | απαντώ | > | ένι | αποκρινούμενε,αγκικρύζου |
23 | αποθνήσκω | > | ένι | κακαρούνου |
24 | αποκρίνομαι | > | ένι | αποκρινούμενε |
25 | απολαμβάνω | > | ένι | αρέσουντα |
26 | αποπλύνω, πλύνω | > | ένι | κρύζω |
27 | αποσύρομαι | > | ένι | ακρίζου |
28 | αποτραβιέμαι | > | ένι | ακρίζου |
29 | αρέσω | > | ένι | αρέσουντα |
30 | αρπάζω | > | ένι | αβράχου |
31 | αρπάζω | > | ένι | αβράχου |
32 | ασπάζομαι,φιλώ | > | ένι | θιού |
33 | αστράβω | > | ένι | στράβγω |
34 | αυξάνω | > | ένι | αβγακίχου |
35 | αυξάνω | > | ένι | αβγακίχου |
36 | αφίνω | > | ένι | αφίνου |
37 | βάζω, τοποθετώ, | > | ένι | βάνου |
38 | βαθύνω | > | ένι | βαθαίνου |
39 | βάλλω | > | ένι | βάνου |
40 | βαρύνω | > | ένι | βαραίνου |
41 | βασανίζω,τυραννώ | > | ένι | βασανίζου |
42 | βασιλεύω | > | ένι | βασιλέγγου |
43 | βαστάζω,κρατώ | > | ένι | βαστάζου |
44 | βγάζω | > | ένι | μπάνου |
45 | βγάζω | > | ένι | μπάνου |
46 | βγαίνω | > | ένι | μπαϊνου |
47 | βγαίνω | > | ένι | μπαϊνου |
48 | βήχω | > | ένι | δήχου |
49 | βιάζομαι,σπεύδω | > | ένι | βιασκούμενε |
50 | βιάζω, αναγκάζω | > | ένι | βιάζου |
51 | βλάπτω | > | ένι | βλάφου |
52 | βλέπω | > | ένι | ορού |
53 | βλέπω απέναντι | ένι | αγκικρύζου | |
54 | βοηθώ | > | ένι | βοηθού |
55 | βουβαίνω | > | ένι | βουβαίνου |
56 | βουλιάζω | > | ένι | βουλιάζου |
57 | βουτώ | > | ένι | βουκιάζου |
58 | βράζω | > | ένι | βράζου |
59 | βραχνιάζω | > | ένι | βραχνιάζου |
60 | βρέχω,υγραίνω | > | ένι | βρέχου |
61 | βρέχω,υγραίνω | > | ένι | βρέχου |
62 | βρίσκω | > | ένι | ερέχου |
63 | βρύζω | > | ένι | βρίζου |
64 | βρώ | > | ένι | ρέσου |
65 | βυζαίνω | > | ένι | μουνδού |
66 | γελώ | > | ένι | γιάου |
67 | γεύομαι | > | ένι | |
68 | γίνομαι | > | ένι | ναχούμενε |
69 | γκρεμίζω | > | ένι | γρενίχου |
70 | γκρυνιάζω | > | ένι | γκρυνιάζου |
71 | γλιστρώ,ολισθαίνω | > | ένι | λιουτσαίνω |
72 | γλύφω | > | ένι | λείχου |
73 | γογγύζω | > | ένι | κοντζύζου |
74 | γράφω | > | ένι | γράφου |
75 | δαγκώνω | > | ένι | τσούνου |
76 | δαγκώνω | > | ένι | κατσίνου |
77 | δανείζω | > | ένι | |
78 | Διαβάζω | > | ένι | σβαΐχου |
79 | διαλέγω | > | ένι | ζαλέχου |
80 | δίνω | > | ένι | δίου |
81 | διστάζω | > | ένι | διστάζου |
82 | διψάω | > | ένι | διψού |
83 | διώχνω | > | ένι | μπλάζου,μπλέγγου |
84 | δουλεύω | > | ένι | δουλεύγγου,δουλεύγω |
85 | Εγείρω ,λαμβάνω, παίρνω. | > | ένι | Αρήκου |
86 | επαινώ | > | ένι | παινέγγου |
87 | ερημώνω | > | ένι | ερημούκου |
88 | έρχομαι | > | ένι | παρίου |
89 | ερωτεύομαι | > | ένι | |
90 | ερωτώ | > | ένι | ερωτού,ρωτού |
91 | εύρηκα | > | ένι | ερέκα |
92 | ευρισκω | > | ένι | ερέχου |
93 | ζητώ | > | ένι | καράχου |
94 | ημερεύω,εξημερώνω | > | ένι | ημερέγγου |
95 | ημερώνω | > | ένι | μερούκου |
96 | θαρρώ,πιστεύω | > | ένι | θαρρού |
97 | θἐλω | > | ένι | θέλου |
98 | θερίζω | > | ένι | σεζίντου,σερίντου |
99 | θηλάζω | > | ένι | σηλίντου |
100 | θηλίζω | > | ένι | σηλίντου |
101 | θλίβω | > | ένι | χλίφου |
102 | ιδρώνω | > | ένι | δρούνου,ορούνου |
103 | καθαριζω | > | ένι | παστρέγγου |
104 | καθαρίζω | > | ένι | καθερίζου |
105 | κάθομαι | > | ένι | κασήμενε |
106 | καλοπιάνω,κολακεύω | > | ένι | καοκιάνου |
107 | καλώ | > | ένι | καού |
108 | καλωκαρδίζω,ευχαριστώ | > | ένι | καοκαρδίζου |
109 | καμαρώνω | > | ένι | καμαρούνου |
110 | καμώνομαι,προσποιούμαι | > | ένι | καμουκούμενε |
111 | κἀνω | > | ένι | ποίου |
112 | καταπίνω | > | ένι | κακίνου,καπίνου |
113 | καταχώνω | > | ένι | κακούχου |
114 | κατεβαίνω | > | ένι | καγκιούκου ,καμπαίνου |
115 | κατηγορώ | > | ένι | κακηγορού |
116 | κατουρώ | > | ένι | κακιουρού |
117 | κενώνω | > | ένι | αδειάζου |
118 | κινώ, ξεκινώ | > | ένι | τσινού |
119 | κινώ,κουνιέμαι,κινούμαι | > | ένι | σαλέγγου |
120 | κλαίω | ένι | βου | |
121 | κλείω | > | ένι | κλείνου |
122 | κόβω | > | ένι | κόβγω |
123 | κοιμάμαι | > | ένι | κοιμάμαι |
124 | κοιμώμαι | > | ένι | κιούφου |
125 | κολλώ | > | ένι | κολλίχου |
126 | κολλώ ,προσκολώμαι | > | ένι | κοού |
127 | κορδώνομαι,καυλώνω | > | ένι | κορδουκούμενε |
128 | κουμπίζω | > | ένι | κουγκίχου |
129 | κρατώ | > | ένι | κοντούκου |
130 | κρατώ, βαστώ, | > | ένι | ίκχου |
131 | κρυώνω | > | ένι | καρδιάζου |
132 | κτίζω | > | ένι | χκίζου |
133 | κυλώ | > | ένι | ακαλίου |
134 | λαβαίνω,λαμβανω | > | ένι | αβαίνου |
135 | λαβώνω | > | ένι | αβούκου |
136 | λαβώνω | > | ένι | αβούκου |
137 | λαλώ | > | ένι | λαλού |
138 | λάμπω | > | ένι | άμπου |
139 | λειποθυμώ | > | ένι | λιγοθυμού |
140 | λείχω | > | ένι | λείχου |
141 | λἐω | > | ένι | αου |
142 | λυγίζω | > | ένι | λυγίζου |
143 | λύνω,λύω | > | ένι | λιούκου |
144 | λυπούμαι | > | ένι | λυπούμενε |
145 | μαγερεύγω | > | ένι | παινεύγω |
146 | μαθαίνω | > | ένι | μαθαίνου |
147 | μαλώνω | > | ένι | μαούνου |
148 | μασώ | > | ένι | ματθάντου |
149 | ματιάζω | > | ένι | αβασκαίνου |
150 | μελετὠ | > | ένι | μελετού |
151 | μένω,παραμένω. | > | ένι | Αραμού |
152 | μιλἀω | > | ένι | νιοὐ |
153 | μισώ | > | ένι | μισού |
154 | μοιράζω,διανέμω | > | ένι | μεράζου |
155 | μπαίνω | > | ένι | μπαίνου |
156 | μπαίνω | > | ένι | μπαίνου |
157 | μπορώ | > | ένι | πορού |
158 | μυρίζω | > | ένι | μυρίζου |
159 | ξεραίνω | > | ένι | ξεραίνω,ξηραίνω |
160 | ξέρω | > | ένι | ξέρου |
161 | ξύνω | > | ένι | τσούνου |
162 | Ξυπνώ | > | ένι | ταίνου |
163 | ολισθαίνω | > | ένι | λιουτσαίνου |
164 | ομολογώ | > | ένι | αμογού |
165 | οργίζω | > | ένι | οργίζου |
166 | ορκίζομαι | > | ένι | ορκουκούμενε |
167 | παθαίνω | > | ένι | παθαίνου |
168 | παιδεύω | > | ένι | παιδέγγου |
169 | παίζω | > | ένι | παίζου |
170 | παίρνω | > | ένι | αρίκχου |
171 | παίρνω | > | ένι | |
172 | παλαβώνω | > | ένι | παλαβούκου |
173 | παλαίω | > | ένι | παλέγγου |
174 | πανδρεύω | > | ένι | πανδρέγγου |
175 | παραβαίνω | > | ένι | παραβαίνου |
176 | παραδίδω | > | ένι | παραδίου |
177 | παραιτώ | > | ένι | παραιτού |
178 | παρακαλώ | > | ένι | παρακαού |
179 | παρακούω | > | ένι | παρανοίου |
180 | παραμερίζω | > | ένι | παραμερίζου |
181 | παραμιλώ | > | ένι | παρανιού |
182 | παραμονεύω | > | ένι | παραμονέγγου |
183 | παρασύρω | > | ένι | παρασύρου |
184 | παρηγορώ | > | ένι | παρηγορού |
185 | πατάω | > | ένι | |
186 | πατώ | > | ένι | πατού |
187 | παύω | > | ένι | πάφου |
188 | παχαίνω | > | ένι | παχαίνου |
189 | πεθαίνω | > | ένι | πενάκου |
190 | περνώ | > | ένι | περαϊχου |
191 | περνώ | > | ένι | περού |
192 | περπατώ | > | ένι | |
193 | πηγαίνω | > | ένι | έγγου |
194 | πιάνω | > | ένι | |
195 | πίνω | > | ένι | κίνου |
196 | πιστεύω,θαρρώ | > | ένι | θαρρού |
197 | πλάθω | > | ένι | πράσου |
198 | πλακώνω | > | ένι | πακούνου |
199 | πλένω,πλύνω | > | ένι | κρύζου |
200 | πληγώνω | > | ένι | πληγούκου |
201 | πληρώνω | > | ένι | πλερούκου |
202 | πλύνω | > | ένι | κρύζω |
203 | πνίγω | > | ένι | πινίγκω |
204 | ποθώ | > | ένι | ποθού |
205 | πολεμώ | > | ένι | πολεμού |
206 | πονάω | > | ένι | μοζού |
207 | πορδίζω | > | ένι | πουντζίζου |
208 | πρήσκομαι | > | ένι | πρησκούμενε |
209 | προγκίζω | > | ένι | προντζίχου |
210 | προετοιμάζω | > | ένι | προεκοιμάζου |
211 | προκόπτω | > | ένι | προκόφου |
212 | προτιμώ | > | ένι | προκιμού |
213 | προφθάνω | > | ένι | προφταίνου |
214 | πωλώ | > | ένι | πού |
215 | ρουφώ | > | ένι | μουρίχου |
216 | ροφώ | > | ένι | ρουφού |
217 | σηκώνομαι | > | ένι | ταίνου |
218 | σηκώνω | > | ένι | τθαίχου |
219 | σκάζω | > | ένι | κράνδου |
220 | σκεπάζω | > | ένι | μπέχου |
221 | σπρώχω,σκουντώ | ένι | σκουκγίχου | |
222 | σταματώ | ένι | σταματού | |
223 | στενοχωρώ | ένι | στενοχωρού | |
224 | στρίβω | > | ένι | σούφου |
225 | στρυμώνω | > | ένι | στρυμούκου |
226 | συγχωρώ | > | ένι | συχωρού |
227 | συμπαθώ | > | ένι | συμπαθού |
228 | συμπεραίνω | > | ένι | ακεικάζου |
229 | συνειθίζω | > | ένι | συνειθίζου |
230 | σχίζω | ένι | στζίζου | |
231 | τρέχω | > | ένι | δρανήντου(γρηγορα), τσάχου |
232 | τρομάζω | > | ένι | τρομάζου |
233 | τρυπάω | > | ένι | τσουπαίχου |
234 | τρώγω | > | ένι | τσού,τσούνου |
235 | υγραίνω,βρέχω | > | ένι | βρέχου |
236 | υπηρετώ | > | ένι | περετού |
237 | φιλώ,ασπάζομαι | > | ένι | θιού |
238 | φταίω | > | ένι | φταίου |
239 | φτάνω | > | ένι | σούνου |
240 | φωναζω, | > | ένι | φωνιάνδου |
241 | χαιδεύω | > | ένι | χαιδέγγου |
242 | χαιρετώ | > | ένι | χαιρεκίζου |
243 | χαἰρομαι | > | ένι | χαιρουμένε |
244 | χαμηλώνω | > | ένι | χαμεούκου |
245 | χάνω | > | ένι | χάνου |
246 | χαράζει | > | ένι | χαράσσουντα νι |
247 | χαρίζω | > | ένι | χαρίζου |
248 | χαροποιώ | > | ένι | χαρύνου |
249 | χέζω | > | ένι | χένδου |
250 | χηρεύω | > | ένι | χηρέγγου |
251 | χύνω | > | ένι | τσιχύνου |
252 | ψήνομαι | ένι | φταινούμενε | |
253 | ψήνω | > | ένι | φτατέ |
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
===================================================
TΣ>ΕΛ Αλφαβητάριο από τα Τσακώνικα
1 | λαβαίνω,λαμβάνω | > | ένι | αβαίνου |
2 | ματιάζω | > | ένι | αβασκαίνου |
3 | αυξάνω | > | ένι | αβγακίχου |
4 | λαβώνω | > | ένι | αβούκου |
5 | αρπάζω | > | ένι | αβράχου |
6 | αγαπώ | > | ένι | αγαπού |
7 | αγκαλιάζω | > | ένι | αγκαλιάζου |
8 | αντικρύζω | > | ένι | αγκικρύζου |
9 | βλέπω απέναντι | > | ένι | αγκικρύζου |
10 | αγοράζω | > | ένι | αγοράνου |
11 | αγριεύω | > | ένι | αγρέγγου |
12 | αγροικώ | > | ένι | αγροικού |
13 | κενώνω | > | ένι | αδειάζου |
14 | αδικώ | > | ένι | αδικού |
15 | κυλώ | > | ένι | ακαλίου |
16 | συμπεραίνω | > | ένι | ακεικάζου |
17 | αλατίζω | > | ένι | ακίζου |
18 | ακολουθώ | > | ένι | ακολουθού |
19 | αποσύρομαι | > | ένι | ακρίζου |
20 | αποτραβιέμαι | > | ένι | ακρίζου |
21 | αλείφω | > | ένι | αλείφου |
22 | ομολογώ | > | ένι | αμογού |
23 | λάμπω | > | ένι | άμπου |
24 | αναγκάζω,βιάζω | > | ένι | αναγκάζου |
25 | ανακατώνω | > | ένι | αναδέγγου |
26 | αναγνωρίζω | > | ένι | ανανοιρίζου |
27 | ανασαίνω | > | ένι | ανασαίνου |
28 | ανέχομαι | > | ένι | ανέγου |
29 | ανθίζω | > | ένι | ανθού |
30 | ανοίγω | > | ένι | ανοίγκω |
31 | ανοίγω | > | ένι | ανοίνδου |
32 | ανταμώνω | > | ένι | ανταμούκου |
33 | λἐω | > | ένι | αου |
34 | αποκρίνομαι | > | ένι | αποκρινούμενε |
35 | απαντώ | > | ένι | αποκρινούμενε,αγκικρύζου |
36 | μένω,παραμένω. | > | ένι | Αραμού |
37 | απολαμβάνω | > | ένι | αρέσουντα |
38 | αρέσω | > | ένι | αρέσουντα |
39 | Εγείρω ,λαμβάνω, παίρνω. | > | ένι | Αρήκου |
40 | παίρνω | > | ένι | αρίκχου |
41 | αφίνω | > | ένι | αφίνου |
42 | αλαφραίνω | > | ένι | αφραίνου |
43 | βαθύνω | > | ένι | βαθαίνου |
44 | βάζω, τοποθετώ, | > | ένι | βάνου |
45 | βάλλω | > | ένι | βάνου |
46 | βαρύνω | > | ένι | βαραίνου |
47 | βασανίζω,τυραννώ | > | ένι | βασανίζου |
48 | βασιλεύω | > | ένι | βασιλέγγου |
49 | βαστάζω,κρατώ | > | ένι | βαστάζου |
50 | βιάζω, αναγκάζω | > | ένι | βιάζου |
51 | βιάζομαι,σπεύδω | > | ένι | βιασκούμενε |
52 | βλάπτω | > | ένι | βλάφου |
53 | βοηθώ | > | ένι | βοηθού |
54 | κλαίω | > | ένι | βου |
55 | βουβαίνω | > | ένι | βουβαίνου |
56 | βουτώ | > | ένι | βουκιάζου |
57 | βουλιάζω | > | ένι | βουλιάζου |
58 | βράζω | > | ένι | βράζου |
59 | βραχνιάζω | > | ένι | βραχνιάζου |
60 | βρέχω,υγραίνω | > | ένι | βρέχου |
61 | βρέχω,υγραίνω | > | ένι | βρέχου |
62 | υγραίνω,βρέχω | > | ένι | βρέχου |
63 | βρύζω | > | ένι | βρίζου |
64 | γελώ | > | ένι | γιάου |
65 | γκρυνιάζω | > | ένι | γκρυνιάζου |
66 | γράφω | > | ένι | γράφου |
67 | γκρεμίζω | > | ένι | γρενίχου |
68 | βήχω | > | ένι | δήχου |
69 | δίνω | > | ένι | δίου |
70 | διστάζω | > | ένι | διστάζου |
71 | διψάω | > | ένι | διψού |
72 | δουλεύω | > | ένι | δουλεύγγου,δουλεύγω |
73 | τρέχω | > | ένι | δρανήντου(γρηγορα), τσάχου |
74 | ιδρώνω | > | ένι | δρούνου,ορούνου |
75 | πηγαίνω | > | ένι | έγγου |
76 | ψήνομαι | > | ένι | ένι φταινούμενε |
77 | εύρηκα | > | ένι | ερέκα |
78 | βρίσκω | > | ένι | ερέχου |
79 | ευρισκω | > | ένι | ερέχου |
80 | ερημώνω | > | ένι | ερημούκου |
81 | ερωτώ | > | ένι | ερωτού,ρωτού |
82 | διαλέγω | > | ένι | ζαλέχου |
83 | ημερεύω,εξημερώνω | > | ένι | ημερέγγου |
84 | θαρρώ,πιστεύω | > | ένι | θαρρού |
85 | πιστεύω,θαρρώ | > | ένι | θαρρού |
86 | θἐλω | > | ένι | θέλου |
87 | ασπάζομαι,φιλώ | > | ένι | θιού |
88 | φιλώ,ασπάζομαι | > | ένι | θιού |
89 | κρατώ, βαστώ, | > | ένι | ίκχου |
90 | κατεβαίνω | > | ένι | καγκιούκου ,καμπαίνου |
91 | καθαρίζω | > | ένι | καθερίζου |
92 | αποθνήσκω | > | ένι | κακαρούνου |
93 | κατηγορώ | > | ένι | κακηγορού |
94 | καταπίνω | > | ένι | κακίνου,καπίνου |
95 | κατουρώ | > | ένι | κακιουρού |
96 | καταχώνω | > | ένι | κακούχου |
97 | καμαρώνω | > | ένι | καμαρούνου |
98 | καμώνομαι,προσποιούμαι | > | ένι | καμουκούμενε |
99 | καλωκαρδίζω,ευχαριστώ | > | ένι | καοκαρδίζου |
100 | καλοπιάνω,κολακεύω | > | ένι | καοκιάνου |
101 | καλώ | > | ένι | καού |
102 | ζητώ | > | ένι | καράχου |
103 | κρυώνω | > | ένι | καρδιάζου |
104 | κάθομαι | > | ένι | κασήμενε |
105 | δαγκώνω | > | ένι | κατσίνου |
106 | πίνω | > | ένι | κίνου |
107 | κοιμώμαι | > | ένι | κιούφου |
108 | κλείω | > | ένι | κλείνου |
109 | κόβω | > | ένι | κόβγω |
110 | κοιμάμαι | > | ένι | κοιμάμαι |
111 | κολλώ | > | ένι | κολλίχου |
112 | γογγύζω | > | ένι | κοντζύζου |
113 | κρατώ | > | ένι | κοντούκου |
114 | κολλώ ,προσκολώμαι | > | ένι | κοού |
115 | κορδώνομαι,καυλώνω | > | ένι | κορδουκούμενε |
116 | κουμπίζω | > | ένι | κουγκίχου |
117 | σκάζω | > | ένι | κράνδου |
118 | πλένω,πλύνω | > | ένι | κρύζου |
119 | αποπλύνω, πλύνω | > | ένι | κρύζω |
120 | πλύνω | > | ένι | κρύζω |
121 | λαλώ | > | ένι | λαλού |
122 | γλύφω | > | ένι | λείχου |
123 | λείχω | > | ένι | λείχου |
124 | λειποθυμώ | > | ένι | λιγοθυμού |
125 | λύνω,λύω | > | ένι | λιούκου |
126 | ολισθαίνω | > | ένι | λιουτσαίνου |
127 | γλιστρώ,ολισθαίνω | > | ένι | λιουτσαίνω |
128 | λυγίζω | > | ένι | λυγίζου |
129 | λυπούμαι | > | ένι | λυπούμενε |
130 | μαθαίνω | > | ένι | μαθαίνου |
131 | μαλώνω | > | ένι | μαούνου |
132 | μασώ | > | ένι | ματθάντου |
133 | μελετὠ | > | ένι | μελετού |
134 | μοιράζω,διανέμω | > | ένι | μεράζου |
135 | ημερώνω | > | ένι | μερούκου |
136 | μισώ | > | ένι | μισού |
137 | πονάω | > | ένι | μοζού |
138 | βυζαίνω | > | ένι | μουνδού |
139 | ρουφώ | > | ένι | μουρίχου |
140 | μπαίνω | > | ένι | μπαίνου |
141 | μπαίνω | > | ένι | μπαίνου |
142 | βγαίνω | > | ένι | μπαϊνου |
143 | βγαίνω | > | ένι | μπαϊνου |
144 | βγάζω | > | ένι | μπάνου |
145 | βγάζω | > | ένι | μπάνου |
146 | σκεπάζω | > | ένι | μπέχου |
147 | διώχνω | > | ένι | μπλάζου,μπλέγγου |
148 | μυρίζω | > | ένι | μυρίζου |
149 | γίνομαι | > | ένι | ναχούμενε |
150 | μιλἀω | > | ένι | νιοὐ |
151 | ακοὐω | > | ένι | νἰου |
152 | ξεραίνω | > | ένι | ξεραίνω,ξηραίνω |
153 | ξέρω | > | ένι | ξέρου |
154 | οργίζω | > | ένι | οργίζου |
155 | ορκίζομαι | > | ένι | ορκουκούμενε |
156 | βλέπω | > | ένι | ορού |
157 | παθαίνω | > | ένι | παθαίνου |
158 | παιδεύω | > | ένι | παιδέγγου |
159 | παίζω | > | ένι | παίζου |
160 | επαινώ | > | ένι | παινέγγου |
161 | μαγερεύγω | > | ένι | παινεύγω |
162 | πλακώνω | > | ένι | πακούνου |
163 | παλαβώνω | > | ένι | παλαβούκου |
164 | παλαίω | > | ένι | παλέγγου |
165 | πανδρεύω | > | ένι | πανδρέγγου |
166 | παραβαίνω | > | ένι | παραβαίνου |
167 | παραδίδω | > | ένι | παραδίου |
168 | παραιτώ | > | ένι | παραιτού |
169 | παρακαλώ | > | ένι | παρακαού |
170 | παραμερίζω | > | ένι | παραμερίζου |
171 | παραμονεύω | > | ένι | παραμονέγγου |
172 | παραμιλώ | > | ένι | παρανιού |
173 | παρακούω | > | ένι | παρανοίου |
174 | παρασύρω | > | ένι | παρασύρου |
175 | παρηγορώ | > | ένι | παρηγορού |
176 | έρχομαι | > | ένι | παρίου |
177 | καθαριζω | > | ένι | παστρέγγου |
178 | πατώ | > | ένι | πατού |
179 | παύω | > | ένι | πάφου |
180 | παχαίνω | > | ένι | παχαίνου |
181 | πεθαίνω | > | ένι | πενάκου |
182 | περνώ | > | ένι | περαϊχου |
183 | υπηρετώ | > | ένι | περετού |
184 | περνώ | > | ένι | περού |
185 | πνίγω | > | ένι | πινίγκω |
186 | πληρώνω | > | ένι | πλερούκου |
187 | πληγώνω | > | ένι | πληγούκου |
188 | ποθώ | > | ένι | ποθού |
189 | κἀνω | > | ένι | ποίου |
190 | πολεμώ | > | ένι | πολεμού |
191 | μπορώ | > | ένι | πορού |
192 | πωλώ | > | ένι | πού |
193 | πορδίζω | > | ένι | πουντζίζου |
194 | πλάθω | > | ένι | πράσου |
195 | πρήσκομαι | > | ένι | πρησκούμενε |
196 | προετοιμάζω | > | ένι | προεκοιμάζου |
197 | προτιμώ | > | ένι | προκιμού |
198 | προκόπτω | > | ένι | προκόφου |
199 | προγκίζω | > | ένι | προντζίχου |
200 | προφθάνω | > | ένι | προφταίνου |
201 | βρώ | > | ένι | ρέσου |
202 | ροφώ | > | ένι | ρουφού |
203 | κινώ,κουνιέμαι,κινούμαι | > | ένι | σαλέγγου |
204 | Διαβάζω | > | ένι | σβαΐχου |
205 | θερίζω | > | ένι | σεζίντου,σερίντου |
206 | θηλάζω | > | ένι | σηλίντου |
207 | θηλίζω | > | ένι | σηλίντου |
208 | σπρώχω,σκουντώ | > | ένι | σκουκγίχου |
209 | φτάνω | > | ένι | σούνου |
210 | στρίβω | > | ένι | σούφου |
211 | σταματώ | > | ένι | σταματού |
212 | στενοχωρώ | > | ένι | στενοχωρού |
213 | σχίζω | > | ένι | στζίζου |
214 | αστράβω | > | ένι | στράβγω |
215 | στρυμώνω | > | ένι | στρυμούκου |
216 | συμπαθώ | > | ένι | συμπαθού |
217 | συνειθίζω | > | ένι | συνειθίζου |
218 | συγχωρώ | > | ένι | συχωρού |
219 | Ξυπνώ | > | ένι | ταίνου |
220 | σηκώνομαι | > | ένι | ταίνου |
221 | σηκώνω | > | ένι | τθαίχου |
222 | τρομάζω | > | ένι | τρομάζου |
223 | κινώ, ξεκινώ | > | ένι | τσινού |
224 | χύνω | > | ένι | τσιχύνου |
225 | τρώγω | > | ένι | τσού,τσούνου |
226 | δαγκώνω | > | ένι | τσούνου |
227 | ξύνω | > | ένι | τσούνου |
228 | τρυπάω | > | ένι | τσουπαίχου |
229 | φταίω | > | ένι | φταίου |
230 | ψήνω | > | ένι | φτατέ |
231 | φωναζω, | > | ένι | φωνιάνδου |
232 | χαιδεύω | > | ένι | χαιδέγγου |
233 | χαιρετώ | > | ένι | χαιρεκίζου |
234 | χαἰρομαι | > | ένι | χαιρουμένε |
235 | χαμηλώνω | > | ένι | χαμεούκου |
236 | χάνω | > | ένι | χάνου |
237 | χαράζει | > | ένι | χαράσσουντα νι |
238 | χαρίζω | > | ένι | χαρίζου |
239 | χαροποιώ | > | ένι | χαρύνου |
240 | χέζω | > | ένι | χένδου |
241 | χηρεύω | > | ένι | χηρέγγου |
242 | κτίζω | > | ένι | χκίζου |
243 | θλίβω | > | ένι | χλίφου |
244 | γεύομαι | > | ένι | |
245 | δανείζω | > | ένι | |
246 | ερωτεύομαι | > | ένι | |
247 | παίρνω | > | ένι | |
248 | πατάω | > | ένι | |
249 | περπατώ | > | ένι | |
250 | πιάνω | > | ένι | |
251 | πατάω | > | ένι | |
252 | περπατώ | > | ένι | |
253 | πιάνω | > | ένι |
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Οι πρώτες λέξεις
(Σ1=Τίποτα, Σ2=Πρόχειρο ,Σ3=Έτοιμο, Σ4=Δημοσιευμένο, ΙΔ=ΟΧΙ-ΜΟΝΟ ΓΚ)
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Σελ # 2 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)
Σελ # 3 ΕΠΙΘΕΤΑ & ΜΕΤΟΧΕΣ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)
Σελ # 4 ΡΗΜΑΤΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)
Σελ # 5 ΡΗΜΑΤΑ (Χρονοι)
Σελ # 6 ΡΗΜΑΤΑ Ενεργητικη,Παθητικη-Οριστικη,Υποτακτικη,Προστακτικη)
Σελ # 7 ΑΚΛΗΤΑ
Σελ # 8 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Σελ #9 ΔΙΑΦΟΡΑ-Ημερες,Μηνες
ΕΛ =Ελληνικα, ΤΣ=Τσακώνικα , ΛΜΤΠ=ΤΣ (Ν) ,ΚΣ=ΤΣ(Β)
Αρσενικο (ανδρας) ,Θηλυκο (γουναικα), Ουδετερο=Α,Θ,Ο
Ενικός,Πληθυντικός,
Ονον ,Γενικ. Αιτιατ=Εν,Πλ,Ον,Γε,Αι)
- Σελ # 2 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)
ΜΑΘΗΜΑ 1
Α- Ένι θέου να μάθου τα γρούσσα νάμου
Θ- Ένι θέα να μάθου τα γρούσσα νάμου
(ΑΘ)- Ένι θέου-α (ΑΘ) να μάθου τα γρούσσα νάμου
λέω > ένι αού
εμένα> ενίου
εσένα> Ετίου
πως σε λένε? > πού ντ’είν’ αούντε?
Εμένα με λένε..>Ενίου μ’ είν’ αούντε….. εσένα? >Ετίου?
μαθαίνουμε να προφέρουμε σωστά το
ο ποντικός >ο π’ογκικό οι ποντικοί >οι π’ογκιτσοί
η πέρδικα >α π’έτζικα οι πέρδικες> οι π’έτζιτσε
- το πράσο >α απ’άρα τα πράσα > οι απ’άρε
Παράδειγμα:
ο σκύλος >ο κούε
η μητέρα >α μάτη
το παιδί> το καμπζί
ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου
- ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου
ονο- ο α τό οι οι τά
γεν- τού τά-ρ τού του του του
αιτ- τό-ν τά-ν τό τί-ρ τί-ρ τά
- τού-ρ
α ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ου (ο τσίφτα , οι τσίφτου)
β ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-οι ( ο νομάτα, οι νομάτοι)
γ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ζαδε (ο βορία, οι βορζάδε)
δ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -α-ε (ο πούα ,οι πούε )
ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -ε-ου (ο πέτσε, οι πέτσου)
- ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΕ -ο-ου (ο μπλοκό, οι μπλοκού,μπλοτσοί)
τρίφτης > ο ,του, το – τσίφτα οι ,τι -τσίφτου
- ο τσίφτα,ο κάβουρα,ο ρεύτα,τα ακρινά,ο έμπορα, ο αγωγιάτα,ο βολάτα, ο λάρνακα,ο κώλακα,ο χρεοφελέτα, ο διαβάτα,ο μήνα,ο γείτονα
- νομάτης> ο, του, το – νομάτα οι, τι -νομάτοι
βορειάς> ο, του, το -βορία οι, τι -βορζάδε
το πόδι > ο, του, το -πούα οι. τι -πούε
πέτρος-α >ο, του, το -πέτσε-ου οι, τι -πέτσου
ξύλινο καρφί>ο, του,το-μπλοκό,ού οι.τι μπλοκού,μπλοτσοί
ΑΡΣ. ΣΕ -α-ε ο, του, το, τάχο-ου οι ,τι τάχου <ιδιο>
ΑΡΣ. ΣΕ -α-ε ο, του, το, τάχου οι, τι τάχου <ιδιο>
ΑΡΣ. ΣΕ -ι-ινε ο, του, το, αθί οι, τίρ αθίνε αθί αδελφός
ΑΡΣ.ΣΕ -ι-ινε ο, του, το, ούθι-ου οι, τίρ ουθίουνε
ΑΡΣ. ΣΕ -η-ηδε ο, του, το καουκή οι ,τι καουκήδε τιναχτής
- ΑΡΣ. ΣΕ -ου-ε ο, του, το βού οι ,τι βούε το βοδι
1-ποδι> (ΟΓΑ ο,του,τον) πούα ,( ΟΑ οι,του) πούε
2-ο μεγάλος,η,ο> ο ατσέ,ά,έ Πλυθ……………………………
3-ο γείτονας> ο γείτονα- α (ΑΘ) πλυθ……….
4-ΡΗΜΑΤΑ ???ΠΩΣ ΘΑ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ??????
- ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΕΝΑ ΚΑΝΟΝΑ??
- τσέα> σπίτι
ο γείτονασ> ο γείτονα ,η γειτόνισσα > α γειτόνισσα
ο συνωστισμός > ο συν-τοπίτα
ο κουμπάρος > ο κουμπάρε
- Στους γενικούς κανόνες* να προσθέσεις ότι : Στα ουσιαστικά αρσενικού γένους το ς ( τελικό) κάνει πτώση Ο κουμπάρος > ο κουμπάρο, ο παπάς > ο παπά ,ο ξάδελφος > ο τσάδεφο (*εγινε)
Λάδι > άι, ξύδι > γλυκάδι ,φαγητό > σομό ( σ> sh),κρέας > κρίε
ψάρι > ψάζ, τυρί > άρτουμα ,σαλάτα> σαλάτα ,αγγούρια> αγγούρια
- ντομάτες > ντουμάτε,ντομάτα > ντουμάτα ,φρούτα > φρούτα
ΓΚ=<….> < Να τα ελεκξεις?? >
μητέρα , μήτηρ > μάτη , κόρη) < θυγάτηρ> σάτη ,(νερό) ύδωρ > ύο απο αρχαια ΕΛ < απο μήτηρ=ματη>
ΑΑΑ ……. ενικ πληθ
βοριἀς > βορία βορζ’αδε
βουνὀ > σ’ινα σ’ινε
δρυς > τσ’ουα τσ’ουηδε-αδε
εργάτης > εργάτα εργάτε
κλεφτης > κρέφτα κρέφτοι
πὀδι > πούα πούε
σκὠληξ > πέτακα πετάκου
τρίφτης > τσ’ιφτα τσ’ιφτου
φονιἀς > φονία φονιάδε
ΓΚ Σημειωσεις
πόσου ένι χαιρουμένα πφη εμε έχουντε τόσου καλοί μαθητάδε…νία μόνιου διόρθωση για καλέ,
- ποσο χαίρομαι που έχουμε τοσο καλούς μαθητες, μία μόνο διόρθωση για καλό
Ονομαστικη σε ενικο και πληθυντικο <ο κανονας ειναι?>
<αρσενικο=Α,θηλυκο=Θ,ουδετερο=Ο>
αρσενικος,α.ο
θηλυκος.α,ο
ουδετερος, α,ο
νεος,α.ο
συγχωριανος,η,ο
Ελληνας,α.ο
πατριωτης,α,ι
μεταναστης,α,ο
φιλος,η.ο
αγαπητος,η.ο
αγαπημενος,η.ο
εραστης,α,ο <φιλος,α?>
<γκομενος?>
καλος,η.ο
κακος,η.ο
πονηρος.η,ο
δικαιος,α,ο
ειλικρινης,ης.ο
λογικος,η,ο
εξυπνος,η,ο
ωμορφος,η,ο
ωραιος,α.ο
μελαχροινος.η.ο
Ξανθος,α,ο
ασχημος,η,ο
ψηλος,η.ο
κοντος,η,ο
χοντρος, η.ο
αδυνατος,η.ο
λυπημενος,η,ο
ευτυχισμενος,η.ο
κλπ
προσωπο.χερι.ποδι,δακτυλο,ματι ,αυτι,μαλια, κεφαλι.σωμα
===================================
Επιθετα=Καλος,η,ο – οι,ες,α >Μετοχές=Χαρουμενος,η,ο-οι,ες,α >
===================================
ο μεγάλος,η,ο> ο ατσέ,ά,έ
ο μικρός ,ή,ό> ο μιτσί,ά ,
ίoς,η,o> γελαστέ,γελαστά,γελαστέ
ος,η,ο>ευτυχισμένε,ευχισμένα,ευτυχισμένε
Σελ # 4 ΡΗΜΑΤΑ (Α,Θ,Ο, Ενικ &Πληθ)
# 3 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΡΗΜΑΤΩΝ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
εγώ είμαι>Εζού ένι, εγώ δεν είμαι> εζού όνι
εγώ έχω > Εζού ένι έχου, εγώ δεν έχω> εζού ονι έχα
εγώ βλέπω** > Εζού ένι ορού (ομαλο ρἠμα)
Χρόνοι
εγώ γράφω >Εζού Ενι γραφου
εγώ κάνω > Εζού Ενι ποίου
————————————————————————
(δεν το εχουμε )κατόπιν το ανώμαλο έρχομαι> ένι παρίουΤΡΙΤΟΠΡΟΣΩΠΑ?
Αρεσω > ένι αρέσουντα (τριτοπροσωπα)–
————————————————————-ΓΚ <,,,,,,,,,> ΑΡΓΟΤΕΡΑ
ακοὐω > Ἐνι νἰου, νἰουα ,Ἐμε νιου’ντεμιλἀω > Ἐνι νιοὐ, νιοὐα ,Ἐμε νἰουντε
===================================
βλἐπω > Ἐνι οραου, οραουα ,Ἐμε οραουντε
γράφω > ένι γράφου – α
Διαβάζω> Ένι σβαΐχου
έρχομαι> ένι παρίου
θἐλω > Ἐνι θελου,θεα ,Ἐμε θεντε
κἀνω > Ἐνι ποίου ,ποίουα ,Ἐμε ποιοὔντε
κατεβαίνω > ένι καγκιούκου ( βρέχει μεταφορικά. κατεβάζει βροχή )
λἐω > Ἐνι αου ,αουα, Ἐμε αούντε ;
μαθαίνω> ένι μαθαίνου
μελετὠ > Ἐνι μελετού-α,Ἐμε μελεντε ,θα μελετησω> θα μελετηου
μιλἀω > Ἐνι νιοὐ, νιοὐα ,Ἐμε νἰουντε
Ξυπνώ > ένι ταίνου ( σηκώνομαι)πηγαίνω >ένι έγγου πού πας> Κια έσ’ έγγουτρώγω > τσούνου
σηκώνομαι> ένι ταίνουψήνω> ένι φτατέ
——————————————————–
Αρεσω > ένι αρέσουντα (τριτοπροσωπα)—————————————————-
Παθητικη
χαἰρομαι > Ἐνι χαιρουμένε-α ,Ἐμε χαιρουμεντεέρχομαι> ένι παρίου========================================
χρονοι ρηματος——————————————————————–
ενεσ- γράφω > ένι γράφου –
απαρα- έγραφα> έμα γραφου –
αμλε1- θα γράφω> θα γράφου
μλσ2- θα γράψω> θα γραψου
μλπ3- θα έχω γράψει> θα εχου- α γραφτέαορι-
έγραψα> εγράβα
παρα- έχω γράψει> Ένι έχου -α γραφτέυπερ- είχα γράψει > Ένα έχου -α γραφτ
έ—————————————————————-
ΕΙΜΑΙ>ΕΝΙ sel 92-94ΕΝΕΣΤΩΣ, ΑΡΝΗΣΗ .ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΡΝΗΣΗ . ΑΟΡΙΣΤΟΣ .ΜΕΛΛΩΝ . ΔΥΝΗΤΙΚΗ, ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
- Εζού ένι , όνι , έμα, όμα, εστάμε, .. θα έμι , να έμα ,να έμι
- Εκιού έσι, όσι, έσα, όσα, εστάτερε, θα έσi, να έσα, να έσι
- Έντεν’η έν’ι, όν’ι, έκι, όκι, εστάτε , θα έν’ι, να έκι, να έν’ι
- Ένταν’η έν’ι, όν’ι, έκι, όκι, εστάτε, θα έν’ι, να έκι, να έν’ι
- Έγκεινι έν’ι, όν’ι, έκι, όκι, εστάτε, θα έν’ι, να έκι, να έν’ι
- Ενεί έμε, όμε, έμαϊ, όμαϊ ,εστάμαϊ, θα έμε, να έμαϊ, να έμε
- Εμού έτε, ότε, έταϊ ,όταϊ, εστάτατε, θα έτε, να έταϊ ,να έτε
Έντεϊ είνι, ούνι, ήκι, ούκi, εστάτανε *, θα είνι, να ήκι,να είνιΈνταϊ είνι, ούνι, ήκι, ούκι, εστάτανε *, θα είνι, να ήκι να είνι * η εστάταϊ
=====================================
μετο- γραμενος,η.ομετο -γραματισμενοςουσι- γραφη,γραμμα,γραψιμο
————————————————————-
Ενεστως,Παρατατικος,Αοριστος,Παρακειμενος
————————————————————
Να σε δω!> να ντ’οράου!Εσύ πού πας;> Εκιού κιά σ ‘ έγκου;Εσείς πού πάτε;> Εκιού κιά ‘ τ ‘ έγκουντε; (έτε έγκουντε)Εσύ τι θέλεις;> Εκιού τσ’ έσ’ τέα ;( θέα)Εσείς τι θέλετε;>Εμού τσ’ έτε θέντε;>θα τα μελετησω και θα τα πουμε παλιΘα σι μελετήου τσαι θα σ’ αλήουμε πάλι.
====================================
ΑΘ>δίνω>παίρνωφωναζω,ακούωπινωδιψαωμυρίζομαιγεύομαιδαγκώνωτρώγωπιάνωχαιδεύωπατάωπερπατώτρέχωδανείζωπληρώνωκαθαρίζωπλένωβιαζομαιγεύομαιαπολαμβάνωμισώαγαπώφιλώερωτεύομααγγαλιάζωκοιμάμα
Σελ # 5 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ- ΡΗΜΑΤΑ
- Τι κάνεις (Α.Θ) Τσ’έσι ποίου? Ποία?
Εγώ γράφω > Εζού ένι γράφου
Εσύ σκουπίζεις > Εκιού έσι σκουπίζα
Αυτός παίζει > Έτενι ένι παιζάχου (‘Εντενι)
Αυτή χτενίζεται > Έτανη ενι χτενισκουμένα (Έντανι)
εμείς χορεύουμε > ενεί έμε χορέγκουντε
εσείς γράφετε > εμού έτε γράφουντε
αυτοί,ες χορεύουν > έτεϊ είνι χορέγκουντε
.
Σελ # 6 ΡΗΜΑΤΑ Ενεργητικη,Παθητικη-Οριστικη,Υποτακτικη,Προστακτικη)
(Χρονοι) Ομαλα, Ανωμαλα, Τριτοπροσωπα??
Πίσω στην αρχική σελίδα Οι Τσάκωνες
Πίσω στην αρχική σελίδα Η τσακώνικη γλώσσα Χρήσιμοι κανόνες Τσακώνικοι Διάλογοι Μαθήματα
- Σελ # 7 ΑΚΛΗΤΑ
- Επιρρἠματα,Προθεσεις,Σύνδεσμοι,
- Επιφωνἤματα
Αύριο = ταχία
Σήμερα = σάμερε
χτες = επέρι
προχθές= τατσιπέρι
πρωί= σύνταχα
πολύ πρωί= συνταχούλια
ημέρα= μέρα
νύχτα= νιούτα
απόγευμα ,βραδάκι = αργακινά
- μεσημέρι = μισαμέρι
δεξιά > ίσια
αριστερά> σοβά ς > sh
ίσια > ίσα
ψηλά > ψεά
χαμηλά> χαμεά
πάνω > τάνου
κάτω > κάτου
Άνω
μακριά > αλάργα
από πάνω > απανούσε
- τσέα> σπίτι
πού, πότε,πόσο
- πώς > πού που> πφη <φωνητικα ηχοσ??φθογγος>
κἄπου,πουθενά, αλλού, κἀποτε,κάπου καπου, πότε πότε,άλλοτε, κάπως,αλλιώς,αλλιώτικα,καμποσο
εδώ,εκεί,αυτού,παντού,τότε,τώρα,ποτέ,έτσι,μαζί,τόσο
- Ό θ’ αλήερε πη’ ( ότσι) ντι σ’ επέκα εζού( Δε θα πεις ότι σου τα είπα εγώ )
ναι.μἀλιστα,βέβαια,βεβαιότατα,ορσισμένως,αλήθεια,αληθινἀ,σωστά,
ίσως,τάχα,δἠθεν,πιθανόν,ἀραγε,
- όχι,δεν,μη,όχι βέβαια
- και > τσαι ???? <φωνιτικα – ηχος τσε η τσα ι>
Να
Θα
Μα
Γιά
ας
δε>ο
θα>θα
ότι>ότσι
μια>νια
Πια
Τι
Απὀ
Τώρα
Μπροστά
Πίσω
Μακρυά
Κοντά
Όμως
Αλλά
Γιατί
Όχι
Ναί
Μάλιστα
Δεν
Ούτε
Μήτε
πώς εμείς το λέμε ;> πού έμε νι αούντε ;
- Σελ # 8 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
μι> μου
ντι > σου
σι> του ,της ,του
νάμου > μας
νιούμου > σας
σου > τους,τις- Να μου πεις> να μ ‘ ένι αλήου
μ’> μι
ποιος, αυτος,εκεινος
ποιος είναι > Ποίερ ένι ; <Ποία εσι, ποίο ? ενι>
αυτός είναι>Έτενι ένι , - αυτή είναι>Έτανι ένι > ,
- αυτό είναι >Έγκεινι ένι
εκεινος
πόσος> πόσου
τόσος> τόσου
Σελ #9 Οι πρώτες λέξεις -Ημέρες, Μήνες
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Συγγενικές ομάδες λέξεων
- Περιεχόμενα- Η οικογένεια ,Ημέρες , Μήνες,Εποχές ,Κατευθύνσεις,Ανθρωπος.Ρούχα,Φαγητά,Ζώα,Σπίτι,πραγματα
- ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΟΥΜΕ Αριθμοί ,Χρώματα κλπ..
- Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
- Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Η οικογένεια > α φανίλια
- πατέρας> Α’ φέγκη ,
- μητερα> μάτη
- γυιος > υζέ ,
- κόρη> σάτη ,
- παιδί> καμπζί
- σύζυγος,άντρας> άτσωπο ,
- σύζυγος,γυναίκα> γουναίκα
- γιαγιά>μαμού ,
- παππούς> παππου
- γριά > γρία ,
- γέρος> γέρου
- Α γρία και ο γέρου ήταν προσφωνήσεις αμέσως μετά το γάμου του ζευγαριού εκατέρωθεν.
- αδελφός > αϊθή ή αθή ,
- αδελφοί > αϊθήνε ή αθήνε
- αδελφή >αϊθά ή αθιά
- αδελφές > αϊθιέ ή αθιέ
- αδελφακι > αφούτσι
- θείος > τσίε ,
- θείοι >τσίουνε
- θεία > τσία,
- θείες > τσιάδε
- ανηψιος > ανήψι ,
- ανήψια > ανήψι
- ξάδελφος > τσάδεφο,
- ξαδέλφια >τσαδέφοι
- ξαδέλφη > τσαδέφη,
- ξαδέλφες> τσαδέφισε
Ημέρες , Μήνες,Εποχές
- ημέρα> α αμέρα,οι αμέρε
- εβδομάδα>α εβδιμά ή α βδιμά,οι εβδιμάδε
- μήνας> ο μήνα,οι μήνοι
- χρόνος> ο χρόνε ,οι χρόνοι
- Άνοιξη>άνοιξη
- Καλοκαίρι>καουτσαίρι
- Φθινόπωρο>χινόπωρε
- Χειμώνας>χειμωνικό
- Δευτέρα >Δεύτερα
- Τρίτη> Τσίτα
- Τεταρτη> Τίτιντα
- Πέμπτη> Πέφτα
- Παρασκευή >Παράσι
- Σάββατο>Σάμπα
- Κυριακή> Τσουρακά
- Ιανούαριος>Γενάρη
- Φεβρουάριος>Φλεβάρη
- Μάρτιος> Μάτζη
- Απρίλιος> Απρίλη
- Μάιος> Αμάη
- Ιούνιος> Σερική ( κ με δάνεια σαν κ( χ)
- Ιούλιος> Αωνάρη
- Αύγουστος>’Αγουστε
- Σεπτέμβριος>Σταυρέ (Σετέμπρη)
- Οκτώβριος>Άγιε Δηνήτρη (Οχτώμπρη)
- Νοέμβριος> Άγιε Αντρία ( Νοέμπρη)
- Δεκέμβριος> Δετσέμπρη
- Αύριο > ταχία
- Σήμερα > σάμερε
- χτες > επέρι
- προχθές > τατσιπέρι
- πρωί > σύνταχα
- πολύ πρωί > συνταχούλια
- ημέρα > μέρα
- νύχτα > νιούτα
- απόγευμα ,βραδάκι > αργακινά
- μεσημέρι > μισαμέρι
Κατευθύνσεις
- δεξιά > ίσια
- αριστερά > σοβά ς ( sh )
- ίσια > ίσα
- ψηλά > ψεά
- χαμηλά > χαμεά
- πάνω > τάνου
- κάτω > κάτου, χάμου
- μακριά >μακρία,αλάργα
- κοντά> κ?
- μπροστά>πουρτέσε
- πίσω >κίσου
- δίπλα > δίπα
- μέσα > τάσου
- έξω > τάτσου
- από πάνω > απανούσε
- από κάτω> ακατούσε
- από πίσω > αποκίσου
- παραπάνω > παρατάνου
- παραμέσα > παρατάσου
- παραέξω > παρατάτσου
Άνθρωπος
- σώμα σ?
- άνθρωπος > άθρωπο, αθροίποι
- κεφάλι > τσουφά, τσουφάλε
- τρίχα, ες > τσίχα,τσίχε
- μάτι,α > αψιλέ,ψιλέ,οι αψιλοί,ψιλοί
- αυτί ,ά > αβουτάνα, αβουτάνε
- μάγουλο,α > μάγουλε,μάγουλα
- σαγόνι,α > σταγόνι,σταγόνια
- λαιμός > λαιμό
- στόμα,τα > τούμα,τούματα
- μύτη > σούκο
- χέρια > χέρα,χέρε
- πόδι,α > πούα, πούε
- δάκτυλο,α > δάτυλε
- αγκώνας ,ες > αγκώνα
- μέση,ες > ίσα
- μούτρα > μουτσούνα
- φρύδι(οφρύς) > φρύδι
- κώλος,οι > κώλε,κώου
- χείλος,ια > χείλι,χεία
Ρούχα
- πουκάμισο,α > όγκιουμα
- σακκάκι > σακάτσι
- παπούτσι,α > τσέρβουλε ,τσέρβα
- λουρίδα > ουρίδα
- τσέπη > μπούρσα
Φαγητά
- ψωμί > άντε
- τυρί > άρτουμα
- κρεμμύδι > κρέμμου
- αυγό > αβουγό
- λάδι > άϊ
- γάλα > γά
- ντομάτα > ντουμάτα
- κρέας > κρίε
- πατάτες > μπατάτε
Ζώα
- αγελάδα > κούλικα
- αγζοπούλι > αγζοπούλι
- αιτός > αητέ
- άλογο > άγο
- αρνί > βάνε
- βάτραχος > φορτακά
- βόδι > βου
- βόδι > μόκο
- γαλοπούλα > γάλο
- γάτα > κατσούα
- κόκκορας > βούλε
- κόττα > κότα
- λαγός > αγό
- λύκος >λιούκο
- μέλισσα > μελισσά
- όνος > όνε
- πέρδικα > πέτζικα
- σκύλος > κούε
- τζίτζικας > τσιτσιρόνα
- φίδι > ούθι
- χοίρος > χιούρε
————–
- σπίτι > τσέα
σπίτι | > | τσέα |
τζάκι | > | τζάκι |
κεραμίδια | > | τσεράμου |
παράθυρο | > | παναθούρι |
πόρτα | > | πόρε |
σκάλα | > | σκάλε |
κουβάς μεταλικός | > | τέστα |
γωνιά | > | γωνία |
στέρνα | > | στέρνα |
καμάρα | > | καμάρα |
λεμονιά | > | λεμον’ία |
θυρίδα | > | θουρίδα |
εξώστης | > | ξωστάγι ,ξουστάγι |
στόμα | > | τούμα |
- Χαρτί > χαρκί
- Λυχνάρι > λύχινε
- Κερί > τσερί
- Καντήλι > καγκήλι
- ποκήρι > ποκήρι
- Πιάτο > πιάτε
- Πηρούνι > κηρούνι
- Κουτάλα > μίσα
- Τρίφτης > τσούτα
- Γουδί > γουϊδί
- Καρέκλα > καρέγκλα
- Καζάνι > Καζάνι
- Σκάφη<σκαφίδι> > κούβελε
- Δικριάνι > σίνακα
- Κασμάς > μπίκο
- Τσιάπα > μάτουκα
- Κοφήνι > κοθίνι
- Ομπρέλα > Ομπρέλα
- Τηγάνι > τέγανε
- Κρεββάτι > κεβάτα
- τηλέφωνε > τηλέφωνε
- Ποδήλατο > ποδήλατε
- Λουρίδα > ουρίδα
- Ψαλίδι > ψαλί
- Κλειδί > κράκα
- Γυαλιά > γυαλία
- κύπελο μεταλικό > τασούλι
Αριθμοί
Χρώματα
ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ
1. Σε – άθι
Ελία ( ελιά)- ελιάθι
Συντζά( συκιά) – συντζάθι
Τσούα – τσουάθι
Φούκα ( κοιλιά)-φουκάθι
Χούρα ( χωράφι)- χουράθι
2. Σε – άλι
Σούκι ( σκουπίδι) – σουκιάλι
Τσουφά( κεφάλι)- τσουφάλι
Σκούντι ( σκόρδο)σκουγκιάλι
Πούγγα(σακούλι)- πουγκάλι,πουγκαλιούλι
Βότσε (σταφύλι )-βοτσάλι
Έριφο ( κατσίκι)- ρουφάλι
3. Σε -άρι
Ίτε( πανί)- ιτάρι
Όνε( γάϊδαρος) -ονάρι
Κούε( σκύλος) -κουνάρι
Πέτσε( πέτρα)- πετσάρι
Τσέα( σπίτι) – τσεάρι
Κότα- κοτάρι
4. Σε -άτσι
Βαγένι ( βαρέλι) βαγενάτσι
Κακίστρι ( καπίστρι)- κακιστράτσι
Κατούγι( κατώι) κατουγάτσι
Πουλί – πουλάτσι
5. Σε – άτσι
Στρούμα(στρώμα) – στρουμάτσι
Τούμα (στόμα) τουμάτσι
Όγκιουμα(πουκάμισο) – ογκιουμάτσι
Άρτουμα(τυρί)αρτουμάτσι
Σύρμα- συρμάτσι
6. Σε – ι
Άχανε (χόρτα φαγώσιμα)- αχάνι
Σατέρα(κορίτσι)- σατέρι,σατερούλι,σατεράτσι
Σποΐα(στάχτη)- σποΐλι
Κόκαλε ( κόκαλο)- κοκάλι
Πόντυλε(σπόνδυλος)- ποντύλι
Πούα (πόδι)-πόι
7. Σε – ί
Βάνε (αρνί)- βανί- πληθ.βανίζα
Βούλε(κόκκορας)- βουλί- πληθ.βουλίζα
Πρίνε (πουρνάρι)- πρινί
Κάλι(ξύλο)- καλί -πληθ.καλίζα
Χιούρε(γουρούνι)- χιουρί
Μίσα(κουτάλι)- μισί
Γούρνα- γουρνί
Σε- ίτσι
Φαέ (σιτάρι)- φαΐτσι
Κότσυτα (κολοκύθα)- κοτσύτσι
9. Σε – ούλι
Καμπζί(παιδί)- καμπζούλι
Ύο (νερό)- βατσούλι
Ρυάτσι( ρέμα)- ρυακούλι
Σάκο(σακί)- σακούλι
Κατσούα (γάτα)- κατσούλι
Πογκικό (ποντικός)- πογκικούλι
Ντρυνικό(μεγάλο καλάθι)
– ντρινικούλι
Σανία(σανίδα)- σανιούλι
Κάρυ (καρύδι)- καριούλι
10. Σε – ούνι
Τσάο (τράγος)- τσαούνι
Κόκο (κουκί)- κοκούνι
Κώακα (σκουλήκι)- κωακούνι
Κρίε(κρέας)- κριαούνι
Βρέο(οβριός)- βρεούνι
Αχρά(αχλάδι)- αχραούνι
11.Σε – ούτσι ,ούσι
Αγό(λαγός- αγούτσι
Καφέ- καφούτσι
Άντε(ψωμί)- αντούτσι
Κάλυε ( καλύβα)- καλυούτσι
Άγιε (εκκλησία)- αγιούτσι
Λουπάι (τσουκάλι)-λουπαούσι
12. Σε -ούσικο ( επίθετα)
Αφρέ(ελαφρύς)- αφρούσικο
Καλέ(καλός)- καούσικο
Λευκό(λευκός)- λεκούσικο
Κοτσινέ( κόκκινος)- κοτσινούσικο
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Κάρτες και εικόνες
ΚΕΙΜΕΝΑ # 4-1, 4 – 2 , 4-3, 4-4
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
ΕΙΜΕΝΑ # 4-1 Ο Χρόνος
Ο χρόνος έχει τέσσερις εποχές ,την άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και το χειμώνα.Την άνοιξη ο καιρός είναι καλός. Δεν κάνει ζέστη ούτε κρύο. Τα χωράφια είναι πράσινα. Η άνοιξη έχει τρείς μήνες : Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος.Οι μήνες του καλοκαιριού είναι: Θεριστής , Αλωνάρης και Αύγουστος. Τον λέμε Θεριστή γιατί τότε θερίζουμε τα χωράφια. Το Αλωνάρη αλωνίζουμε για να βγάλουμε τον καρπό της χρονιάς. Τον Αύγουστο γίνονται τα σταφύλια, τα σύκα και τα αχλάδια. Τα σχολεία είναι κλειστά και τα παιδιά βοηθούν τους γονείς τους. Το καλοκαίρι κάνει πολύ ζέστη και καθόμαστε στον ίσκιο η πηγαίνουμε στη θάλασσα.Οι μήνες του φθινόπωρου: Σεπτέμβριος, Οκτώβριος και Νοέμβριος. Το Σεπτέμβριο ανοίγουν τα σχολεία μετά από το καθησιό του καλοκαιριού. Τον Οκτώβριο γιορτάζουν οι Δημήτρηδες .Με το Νοέμβριο έρχεται ο χειμώνας και τα κρύα.Από τον Δεκέμβριο έχουμε πολλές βροχές και χιόνια. Καθόμαστε στα σπίτια και ζεσταινόμαστε στη φωτιά. Έρχεται η γιορτή του Χριστού και παίρνουμε τα δώρα και καλούδια. Με τον Ιανουάριο έρχεται ο Άγιος Βασίλειος και ο νέος χρόνος .Ο άλλος μήνας του χειμώνα είναι ο Φεβρουάριος. Τον χειμώνα οι ημέρες είναι μεγάλες και οι νύκτες είναι μικρές
Λεξιλόγιο.Καιρός > τσαιρέΚρύο > κριάδαΧωράφια > χούρεΘερίζουμε > έμε σερίντουντεαλωνίζουμε > αωνούντεσταφύλια > βότσουσύκα > σούκααχλάδια > αχράεγονείς > γονίεπάμε > έμε έγκουντεέρχεται > ένι παρίνταζεσταινόμαστε > έμε σονισκούμενοιφωτιά > κάρανύκτες >νιούτεμεγάλες >ατσοίμικρές > μιτσοί===================================
ΚΕΙΜΕΝΑ 4-21) Ποιούς μήνες έχει η Άνοιξη?A Άνοιξη ένι έχα τσεϊ μήνε,Μάτζη,Απρίλη,Αμάη2) Γιατί τον λέμε Θεριστή?Ν’ ‘εμε αούντε Σερική γιατσί τότε έμε σερίντουντε το χούρε3) Τι κάνουμε τον Αλωνάρη?Τον Αλωνάρη έμε αωνούντε4) Πως είναι ο καιρός το καλοκαίρι?Το καουτσαίρι ένι ποία πρεσσού κάψα5) Πώς λέμε τον Σπεπτέμβριο?Έμε αούντε Σταυρέ6) Γιατί λέμε Άγιο Δημήτριο τον Οκτώβριο?Έμε αούντε έτσι γιατσί έμε έχου γιορτά του Άγιε Δημήτριο αυτέ το μήνε7) Πως ζεσταινόμαστε το χειμώνα?Έμε κασημένοι του τσέλε τσ’ ‘εμε αονισκουμένοι τα κάρα Πως είναι ο καιρός το χειμώνα?Ο τσαιρέ ένι κρυάδα9) Πως είναι ο καιρός το καλοκαίρι?Ο τσαιρέ ένι κάψα10) Ποιά εποχή σου αρέσει καλύτερα και γιατί?Ένι αρέσουντα το καουτσαίρι γιατσί έμε έγκου τα θάσσαΒ.Πως το λέμε στη γλώσσα μας?1) Ακόμα α ανοίτσαντε τα σκολεία.2) Α τηληόρασα επέτσε ότσι ταχία θα ρίξει χιόνε.3) Φέτος το χειμωνικό έβρεξε πρεσσού και έτσι θα έχουντε πολλέ ύε το καουτσαίρι.4) Μ’ χωράθια δεν έχουν πολλέ ύε.5) Ο μήνας καϊ θρέφει τους έντεκαΜάθε απέξω1) Η ξεραϊλα καλή είναι και το χαλάζι.2) Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτιο καλοκαίρι.3) Αύγουστε καλέ μου μήνα να είσαι δύο φορές το χρόνο
,============================================
ΚΕΙΜΕΝΑ # 4-3Οι ημέρες της εβδομάδοςΔάσκαλος. Καλημέρα παιδιάΚαμπζία . Καλημέρα.Δ.Τι ημέρα είναι σήμερα Κωσταντή?Κ. Σήμερα είναι ΔευτέραΔ. Χθές τι ημέρα ήταν Γιάννη?Γ. Χθές ήταν Κυριακή. Επήγαμε στον ΆγιοΔ.Προχθές τι ημέρα ήταν Ελένη?Ε.Προχθές ήταν Σάββατο.Δεν είχαμε σχολείο.Δ.Αύριο τι ημέρα είναι Δημήτρη?Δ.Αύριο είναι Τρίτη.Έχουμε σχολείο.Δ.Μεθαύριο τι ημέρα είναι Νικόλαε?Ν.Μεθαύριο είναι Τετάρτη.Θα έλθει ο θείος μου.Δ.Μετά από την Τετάρτη ποιά ημέρα είναι Σοφία?Σ.Είναι Πέμπτη.Η μητέρα μου θα πάει στο Λεωνίδιο να δει το αδελφό μου .Δ.Ποιές είναι οι ημέρες την εβδομάδος Βασίλη?Β.Κυριακή,Δευτέρα,Τρίτη,Τετάρτη,Πέμπτη,Παρασκευή,ΣάββατοΛεξιλόγιο.εβδομάδα > εβδιμάσήμερα > σάμερεχθές > επέριαύριο > ταχίαμεθαύριο > ταν ασκρίαΚριακή > ΤσουρακάΔευτέρα > ΔεύτερηΤρίτη > ΤσίταΤετάρτη > ΤίτινταΠέμπτη> ΠέφταΠαρασκευή > ΠαράσιΣάββατο > Σάμπαυείος > τσίεμητέρα > μάτηαδελφός > Αθύγυιός > υζέκόρη >Σ’ατη (σατέρα α.ε. θυγατήρ)γίνει > ναθείνα δεί > να οράειΘα έρθει> θα μόλει (π.β. μολών λαβέ)1) Πόσες ημέρες έχει μια εβδομάδα?Α βδιμά ένι έχου επτά αμέρε2) Που ήσουνα χθές? Τι ημέρα ήταν?Έμα το σκολίε , έκι Τίτιντα3) Τι θα κάνετε αύριο? Τι ημέρα ήταν ?Θα έγκουντε το Άγιε ? Ενι Τσουρακά4) Πως ήταν ο καιρός προχθές?Ο τσαιρέ έκι κάψα5) Ποιά ημέρα πηγαίνετε στο σχολείο?Έμε έγκουντε τα Δευτέρα6) Ποιά ημέρα πηγαίνουμε στην εκκλησία?Έμε εγκουντε τα Τσουρακά7) Τι ώρα σηκώνεσαι κάθε πρωί?Ένι ταίνου τα επτά ούρα Τι ώρα κοιμήθηκε η αδελφή σου το βράδυ?Μ’ αθυά κιούφα τα δέκα ούρα9) Πως λέμε την εβδομάδα πριν το Πάσχα?Έμε αούντε ατσά βδιμά10) Πως λέμε μιλάμε την πρώτη Δευτέρα της Σαρακοστής?Έμε αούντε ατσέ Δευτέρα
=======================================
ΚΕΙΜΕΝΑ 4-4Η γλώσσα μας
Η γλώσσα μας είναι πολύ παλιά.
Τα βιβλία λένε ότι στην αρχαία Σπάρτη η γλώσσα τους ( Η Δωρική) ήταν διαφορετική από την άλλη Ελλάδα (π.χ. οι άλλοι λέγαμε: η μήτηρ ενώ στη Σπάρτη λέγανε: α μάτηρ= α μάτη).Από εκείνη την γλώσσα είχε τις ρίζες της η γλώσσα μας.Σήμερα τα Τσακώνικα τα ξέρουμε, στο Λεωνίδιο, την Βασκiνα, την Πραγματευτή, τα Μέλανα, τον Τυρό, τον Άγιο Ανδρέα, τον Πραστό , την Καστάνιτσα και την Σίταινα.Ώς το 1922 την γλώσσα μας την ήξεραν σε δύο χωριά της Προποντίδας, Βάτικα και Χαβουτςί. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς πήγαν εκεί ,αλλά σίγουρα είχαν πάει από την χώρα μας. Μετά από το 1922 έφυγαν από εκεί και επήγαν στην Κοζάνη (Σέρβια) και στην Καστοριά (Χιονάτο).Εκεί που επήγαν ανακατεύθηκαν με τους ντόπιους και έτσι χάθηκε η γλώσσα τους.Τώρα είναι κατι λίγοι γέροντες που ξέρουν ακόμα την γλώσσα.Τα Τσακώνικα είναι λίγο διαφορετικά από μέρη σε μέρη.Καμιά φορά οι γυναίκες μιλάνε λιγάκι διαφορετικά από τους άνδρες (π.χ. άνδρες : παρίου , γυναίκες: παζίου).Σε όλη την Τσακωνιά η γλώσσα δεν είναι ίδια. Λιγάκι διαφορετικά είναι στην Καστάνιτσα και την Σίταινα.(π.χ.λέμε :έα να ντι αλήου. Στη Καστανιτσα-Σίταινα λένε :έλα να ντι λαλήου).Τα Τσακώνικα της Προποντίδας είναι ακόμα πιο διαφορετικά γιατί είναι μακριά από τους άλλους πολύ χρόνο. Παρά τις διαφορές η γλώσσα είναι μία :Τα Τσακώνικα.Λεξιλόγιο.γλώσσα> γρούσσαβιβλία> χαρκίαάλλη> άβαεκείνη> έτανιρίζες> σίντεεκεί> όρπαείχαν π’αει> ηγκιαϊ ζατοίχάθηκε> εχάτεάντρες> ατσοίποι ( άτσωπο)έρχομαι> παρίουνα σου πώ> να ντι αλήου1) Από που είναι οι ρίζες της γλώσσας μας?Οι τσίντε είνι από ταν δωρικά γρούσσα.2) Σε ποια χωριά ξέρουν τα Τσακώνικα?Τον Άγιε Λίδη, τα Βαστσίνα,ταν Πραματευτά,το Μέανε, Σαπουνατσεϊκα,τον Τερέ, τον Άγιε Αντρία, τον Πραστέ, τα Γασταίνιτσα τσαι ταν Σίταινα.3) Που αλλού ξέρανε ως το 1922?Σε δύου χωριαδάτζα τον Προποντίδα .Βάτικα τσαι Χαβουτςί.4) Γιατί πρέπει να ξέρουμε την γλώσσα μας?Για να έμε ξέρου του τσίντε νάμου
- Σελ # 3 Κάρτες και εικόνες
Η οικογένεια > α φανίλια (ποιός είναι ? Ποίερ έν’ι )
ο πατέρας> Ο Α’ φέγκη , η μητερα> α μάτη
ο γυιος > Ο υζέ , η κόρη> Α σάτη , το παιδί> το καμπζί
ο σύζυγος,ο άντρας> Ο άτσωπο , η σύζυγος,η γυναίκα> Α γουναίκα=
η γιαγιά> Α μαμού , ο παππούς> ο παππου
η γριά > Α γρία ,ο γέρος> Ο γέρου
Α γρία και ο γέρου ήταν προσφωνήσεις αμέσως μετά το γάμου του ζευγαριού εκατέρωθεν.
Ο αδελφός > ο αϊθή ή ο αθή ,Οι αδελφοί > οι αϊθήνε ή οι αθήνε
Η αδελφή > α αϊθά ή α αθιά Οι αδελφές > οι αϊθιέ ή οι αθιέ
το αδελφακι > το αφούτσι
ο θείος > ο τσίε ,οι θείοι > οι τσίουνε
η θεία > α τσία, οι θείες > οι τσιάδε
ο ανηψιος > το ανήψι ,η ανήψια > το ανήψι
ο ξάδελφος > ο τσάδεφο, τα ξαδέλφια >οι τσαδέφοι
- η ξαδέλφη > α τσαδέφη, οι ξαδέλφεσ> οι τσαδέφισε
Σελ # 3 Κάρτες και εικόνες
1) Μάθημα με εικόνες
Τι είναι αυτό?> Τσ’ ένι έγκεινε?
Χαρτί>χαρκί
Λυχνάρι>λύχινε
Κερί>τσερί
Καντήλι>καγκήλι
Ποτήρι>ποκήρι
Πιάτο>πιάτε
Πηρούνι>κηρούνι
Κουτάλα>μίσα
Τρίφτης>τσούτα
Γουδί>γουϊδί
Καρέκλα>καρέγκλα
Καζάνι>λεβέτα
Σκάφη<σκαφίδι> >κούβελε
Δικριάνι > σίνακα
Κασμάς > μπίκο
Τσιάπα>μάτουκα
Κοφήνι>κοθίνι
Ομπρέλα>ομπλέρα
Τηγάνι>τέγανε
Κρεββάτι>κεβάτα
Τηλέφωνο>τηλέφωνε
Ποδήλατο?>ποδήλατε
Λουρίδα>ουρίδα
Ψαλίδι>ψαλί
Κλειδί>κράκα
Γυαλιά>γυαλία
κύπελο μεταλικό >τασούλι
- κουβάς μεταλικός>τέστα
Το Τσακώνικο σπίτι > Α Τσακώνικε τσέα
τζάκι>τζάκι
κεραμίδια>τσεράμου
παράθυρο>παναθούρι
πόρτα>πόρε
σκάλα>σκάλε
μεταλικός κουβάς>τέστα
γωνιά> γωνία
στέρνα>στέρνα
καμάρα>καμάρα ( ο κάτω χώρος στον τοίχο – αποθήκη)
λεμονιά>λεμον’ία
θυρίδα>θουρίδα
εξώστης >ξωστάγι ,ξουστάγι(το σκεπαστρο της κυρίας εισόδου – μπαλκόνι )
- στόμα > τούμα ( εδώ ,το στόμιο της στέρνας )
Σελ # 3 Κάρτες και εικόνες
To κεφάλι > Α τσουφά,οι τΣουφάλε
τρίχα,ες > τσίχα,τσίχε
μάτι,α > αψιλέ,ψιλέ,οι αψιλοί,ψιλοί
αυτί > αβουτάνα, αβουτάνε
μάγουλο,α > μάγουλε,μάγουλα
σαγόνι,α > σταγόνι,σταγόνια
λαιμός > λαιμό
στόμα,τα > τούμα,τούματα
μύτη>σούκο >
το χέρι,α> > α χέρα,οι χέρε
το πόδι,α> > ο πούα,οι πούε
το δάκτυλο > ο δάτυλε
ο αγκώνας > ο αγκώνα
η μέση > α ίσα
- πουκάμισο>όγκιουμα >
Τι κάνεις (Α.Θ) Τσ’έσι ποίου? Ποία?
Εγώ γράφω > Εζού ένι γράφου
Εσύ σκουπίζεις > Εκιού έσι σκουπίζα
Αυτός παίζει > Έτενι ένι παιζάχου (‘Εντενι)
Αυτή χτενίζεται > Έτανη ενι χτενισκουμένα (Έντανι)
εμείς χορεύουμε > ενεί έμε χορέγκουντε
εσείς γράφετε > εμού έτε γράφουντε
- αυτοί,ες χορεύουν > έτεϊ είνι χορέγκουντε
τι χρώμα είναι? > Τσί χρώμα έν’ι?
μαύρο > κουβάνε
άσπρο > λεκό
Παρδαλή> λιάρα
κόκκινο> κοτσινέ
βόδι > βου
αγελάδα > κούλικα
- βόδι > μόκο
πώς είναι> πουρ ένι
αρνί > βάνε
γάτα > κατσούα
σπίτι > τσέα
άνθρωπος > άθρωπο
μεγάλος > ατσέ
μικρό > μιτσί
μεγάλη > ατσά
μικρή > μιτσά
ψηλά > ψέα
χαμηλά > χαμεά
ψηλός > ψελέ
- κοντός > κοντέ
- ποιός είναι ? Ποίερ έν’ι ; Η οικογένεια > α φανίλια
πόσα είναι? πόσα είνι?
ένα αχλάδι> νία αχρά
τρείς πατάτες > Τσεί μπατάτε
τρείς κόρες > Τσεί σατέρε
δύο γάτες > δύου κατσούλε
λίγες γάτες > λίγοι κατσούλε
πέντε παιδιά > πέντε καμπζία
τέσσεροι σκύλοι > τέσσεροι κούνοι
έξη γάτες > έξε κατσούλε
πολλοί όνοι > πρεσοί όνου
- επτά όνοι > εφτά όνου
που είναι? > Κιά έν’ι?
από πάνω > απανούσε
μπροστά > πουρτέσε
πίσω > κίσου
μακριά > μακρία
μακριά > αλάργα
δίπλα > δίπα
πάνω > τάνου
μέσα > τάσου
έξω > τάτσου
από κάτω > ακατούσε
ψηλά > ψεά
χαμηλά > χαμεά
- κάτω > κάτου
σακκάκι > σακάτσι
δεξιό χέρι > ίσε χέρα
αριστερό χέρι > σοβά χέρα
λουρίδα > ουρίδα
τσέπη > μπούρσα
δεξιό πόδι > ίσε πούα
αριστερό πόδι > σοβλέ πούα
παπούτσι > τσέρβουλε
- παπούτσια > τσέρβα
Τι είναι αυτό?? Τσ’ ‘Ένι έγκεινι
ψωμί > άντε
τυρί > άρτουμα
κρεμμύδι > κρέμμου
αυγό > αβουγό
λάδι > άι
γάλα > γά
ντομάτα > ντουμάτα
- κρέας > κρίε
ΑΥΤΑ ΔΕΝ ΤΑ ΕΒΛΕΠΑ ΚΑΛΑ ΘΑ ΕΧΩ ΠΟΛΛΑ ΛΑΘΗ
Τι είναι αυτό?? > Τσ’ ‘Ένι έγκεινι
α? > α?
β? > β?
γ? > γ?
δ? > δ?
αιτός > αητέ
κόκκορας > βούλε
πέρδικα > πέτζικα
κότα > κότο
γαλοπούλα > γάλο
αγζοπούλι>> > αγζοπούλι
τζίτζικας > τσιτσιρόνα
μέλισσα > μελισσά
χοίρος > χιούρε
αρνί > βάνε
βάτραχος > φορτακά
σκύλος > κούε
λύκος > λιούκο
λαγός > αγό
άλογο > άγο
όνος > όνε
- φίδι > ούθι
** <ΓΚ>ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ
Παράδειγμα:
ο σκύλος >ο κούε
η μητέρα >α μάτη
το παιδί> το καμπζί
ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου
ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Χρήσιμες φράσεις
ΧΚΦ#3) Χρήσιμες καθημερινές φράσειςΕδώ…..
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
——————————————————————-
ΧΚΦ#2) Χρήσιμες καθημερινές φράσειςΜατούλα Φασιλή AdminΤσι= τι
Γενική: Τσούνερ= Τίνος, ΠοιανούΑΡΣΕΝΙΚΟ:
Τσ’ έσ’ ποίου (Τσι έσι ποίου) = Τι κάνεις;
ΠΡΟΣΟΧΗ!
ΘΗΛΥΚΟ:
Τσ’ έσ’ ποία= Τι κάνεις;
ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΡΗΜΑΤΩΝ: – α
( Όταν ρωτάει γυναίκα ή όταν ρωτάμε γυναίκα)Τσούνερ έσι ; = Ποιανού είσαι;
Τσούνερ ένι το χαρκί; Ποιανού είναι το βιβλίο;Τσ’ έσ’ αού- αούα= Τι λες;
Τσ’ έτ’ αούντε= Τι λέτε;Τσι μ’ έσ’ αού- αούα;= Τι μου λες;
Τσι να ντ’ αλήου= Τι να σου πω;Τσ’ επέτσερε= Τι είπες;Τσ’ έσ’ θέου- θέα= Τι θέλεις;
Τσ’ έτε θέντε; Τι θέλετε;Ό μ’ επέτσε,τσ’ έκι θέου- θέα= Δεν μου είπε τι ήθελεΤσι ντ’ ενέτζε νιούμου; ( Τσι νιουμ’ ενέτζε;)= Τσι σας έφερε;Τσι ντ’ ενέτζε α’ φέγκη ντι= Τι σου έφερε ο πατέρας σου;Τσ’ έσ’ ρωτού ;= Τι ρωτάς;
Τσ’ έτε’ ρωτούντε; Τι ρωτάτε;Τσ’ έσ’ φωνιάντου; Τι φωνάζεις;
Ντ’ ενιάκα= Σε άκουσαΚαλέ ξημέρουμα
Ταχία με το καλέΔική σας η μετάφραση
Από τις σημειώσεις τού δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση==========================================Ματούλα Φασιλή Admin · January 31, 2019ΧΚΦ#1) Χρήσιμες καθημερινές φράσειςΚαού ρ εκάνερε= Καλώς ήρθες
Καού ρ εκάνατε= Καλώς ήρθατε
Καού ρ εκοκιάρε= Καλώς εκόπιασες
Καού ρ εκοκιάτε= Καλώς κοπιάσετε
Καού να κοκιάσερε= Καλώς να κοπιάσεις
Καού να κοκιάσετε= Καλώς να κοπιάσετε
Καού να μόλερε= Καλώς να ‘ρθεις
Καού να μόλετε= Καλώς να ‘ρθείτε
Καού ντ’ ερέκα= Καλώς σε βρήκα
Καού ντ’ ερέκαμε νιούμου ( ή Καού νιουμ’ ερέκαμε)= Καλώς σας βρήκαμε
Καού ρ εμαζούμαϊ= Καλώς μαζεύτηκαμε.Από τις σημειώσεις του δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση=========================================θα το βαλλω αργοτερα καπουΜατούλα Φασιλή April 9, 2019″Α χώρα νάμου” # 8 ( Ο τόπος μας)Η γλώσσα των ΤσακώνωνΚαλώςΚαώς ( πτώση του λ στο νότιο ιδίωμα) Καώ ( Αποβολή του ς τελικού) Καού ( μετατροπή ω > ου) Καού ρ ( ρωτακισμός ,όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν)Εκάνα Εκάνερε* Εκάνε Εκάναμε Εκάνατε* ΕκάναϊΕκάνερε , εκάνατε β’ ενικό και πληθυντικό πρόσωπο αντίστοιχα Αορίστου του ανώμαλου ρήματος ένι παρίου= έρχομαιΚαού ρ εκάνερε ( Καλώς ήρθες)Καού ρ εκάνατε ( Καλώς ήρθατε)Καού να κοκιάσερε ( Καλώς να κοπιάσεις)Καού να κοκιάσετε ( Καλώς να κοπιάσετε)Καού να μόλερε ( Καλώς να έρθεις)Καού να μόλετε (Καλώς να έρθετε)Καού ντ’ ερέκα ( Καλώς σε βρήκα)Καού ντ’ ερέκαμε νιούμου ή Καού νιούμ’ ερέκαμε ( Καλώς σας βρήκαμε)Καού ρ εμαζούμαϊ ( Κ
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Καθημερινοί Διάλογοι
Πάντοτε γράφουμε ΕΛ>ΤΣ
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
(Αργότερα να οργανωθούν σε ενότητες )
- έγινε κάθε μέρα > ενάτε κάθε ρ αμερα
- αύριο θα τα πούμε> Ταχία θα σι αλήουμε
- Μου αρέσει να μιλάμε >Μ ‘ ένι αρέσουντα να ντι νίου
- Δε θα πεις ότι σου τα είπα εγώ>Ό θ’ αλήερε πη’ ( ότσι) ντι σ’ επέκα εζού.
- Δεν μπορώ να κοιμηθώ τόσο νωρίς>Μπα όνι πορούα να κιούψου τόσιου νωρίς
- Θέλω να δω ένα σήριαλ στην τηλεόραση>Ένι θέα να ορήνου ένα σήριαλ ταν τηλεόραση
- καμάρι μου> όρκο μι
- Και σε εσένα καλό βραδυ >Τσαι σ’ ετίου Κα αργακινά
- Καλό βράδυ> αργακινα (το λέμε πριν να σκοτεινιάσει)
- και για τον καφέ> Τσαι για το καφούτσι
- Τι κάνεις σήμερα? Α>Θ Τσ’ έσ’ ποία σάμερε ; (Τσι έσι)
- Αύριο θα πάω στο Ναύπλιο με το γυιό μου να Να πάρω το αυτοκινητο μου
- Ταχία θα ζάου με τον υζέ μι τ’ Ανάπλι να ν’ άρου το αμάξι μι
- Να μου πεις> να μ ‘ ένι αλήου
- καλώς σε βρήκα>Καού ντ’ ερέκα
- δεν είμαι > όνι , δεν θα πάω > ό θα ζάου
- Προσωπική αντωνυμία γ πρόσωπο
- Ενικος .του νι νι= τον,την,το . πληθυντικός σι = τους,τις,τα
- Αύριο Γιάννη θα τα πούμε.= Ταχία Γιάννη θα τα πούμε
- Παρακαλώ μπορώ να έχω ένα ποτήρι νερό, δύο μπύρες και ένα μπουκάλι κρασί;
- <Α-Παρακαού ένι πορού να ένι έχου ένα ποκήρι ύο , δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί; Θ-Παρακα ένι πορα να ένι έχα ένα ποκήρι ύο , δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;>
- Παρακαού -α ένι, πορού- α να ένι
- έχου- α ένα ποκήρι ύο ,δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;
- ποσο χαίρομαι που έχουμε τοσο καλούς μαθητες, μία μόνο διόρθωση για καλό
- πόσου ένι χαιρουμένα πφη εμε έχουντε τόσου καλοί μαθητάδε…νία μόνιου διόρθωση για καλέ,
- Πολύ καλό παιδί>Πάσου καλέ καμπζί
- Πολύ> πασου,πρεσσού
- Κα μέρα
- Κα αμέρα τσαι σ’ετίου ορκο μι καλέ μήνα τσαί καλέ καουτσαίζι
- Ενι κα .Ντ’Ενι ευχαριστουα ,καλέ μήνα Καλέ να’χερε όρκο μι
- Φυσικά Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
- Η τσακώνικη γλώσσα = Α Τσακώνικα γρούσσα.
- Η γλώσσα μας= Α γρούσσα νάμου.
- Μιλάμε Τσακώνικα = Έμε Νίουντε Τσακώνικα
- Καλημέρα = κα μέρα (Α) < Καλάν αμέρα (Β)*
- Καλημέρα σας, τι κάνετε > Κα μέρα νιούμου.Τσ’ έτε ποίντε;
- Είμαστε καλά ευχαριστώ.>Κα έμε.Ντ’ ένι ευχαριστού-α.
- Α>Α- Ευχαριστώ >ένι ευχαριστού -α (>θ)
- Θ> -Σας ευχαριστώ=Ντ’ένι ευχαζιστούα νιούμου -Παρακαλω=ντ’ εμ’παρακαού-α
- Καλώς ήρθατε = Καούρ εκάνατε -Καλώς ήρθες= Καούρ εκάνερε
- Καλώς σας βρήκα=Καού ντ’ ερέκα νιούμου
- Καλώς ήρθατε στη Κυνουρία = Καούρ εκάνατε ταν Κυνουρία
- Καλώς ήρθατε στην πατρίδα μας= Καούρ εκάνατε τα χώρα νάμου
- Καλώς σας βρήκα από την Τσακωνιά = Καού ντ’ ερέκα νιούμου από ταν Τσακωνιά
- -Τι (εσύ ) κάνεις ; > Τσ’ έσ’ ποίου ; Τσι έσι ποίου ; (Αρ)
- -Τι ( εσύ ) κάνεις ;> Τσ’ έσ’ ποία; Τσι έσι ποία; (Θλ)
- διαβάζω> Ένι σβαΐχου-α ( α για ου)
- Η γυναίκα μου τον μαύρισε στο ξύλο >Α γουναίκα μι νι εκουβανίε το καλι
- το σωστο > το σουστέ
- Να είσαστε καλά > Να έτε κα,
- Ώρα καλή > Ούρα κα
- Αύριο με το καλό>Ταχία με το καλέ
- πηγαίνω>ένι έγγου, πού πας >Κια έσ’ έγγου
- έρχομαι> ένι παρίου
- Από πού είσαι;>Από κια έσι; =
- Καλή βόλτα Ευχαριστώ να είσαι καλά>Κα πορεία,Ντ’ ένι ευχαριστούα.Να έσι κα
- και από πού έρχεσαι ;>Τσαι από κια έσ’ έγγου;
- Ταχία με το καλέ. Ταχία θα σ’ αλήουμε .
- -Μπορώ να σας ρωτήσω κάτι;> Πορού ένι να ντι ρωτήου κάτσι;
- -Φυσικά , πείτε μου τι θελετε? Φυσικά Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
- -Πόσο μακρυά είναι η μονή της Έλωνας; >Πόσιου μακρία ένι το μονασκήρι τα Έωνη;
- -Είναι περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα.> Ένι γιούρε τα 15 χιλιόμετρα.
- -Πως λένε , δεξιά, αριστερά, ίσια, ψηλά, χαμηλά, πάνω ,κάτω
- δεξιά > ίσια ,αριστερά> σοβά ς > sh ,ίσια > ίσα ,ψηλά > ψεά
- χαμηλά> χαμεά,πάνω > τάνου, κάτω > κάτου
- -Παρακαλώ μπορώ να έχω ένα ποτήρι νερό, δύο μπύρες και ένα μπουκάλι κρασί;
- -Παρακαού ένι πορού να ένι έχου ένα ποκήρι ύο,δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;
- (Παρακαού -α ένι, πορού- α να ένι έχου- α ένα ποκήρι ύο ,δύου μπύρε τσαι ένα γυαλί κρασί;)
- -πως λένε λαδί , ξύδι, φαγητό, κρέας,ψάρι,τυρι, σαλάτα, αγγουρια. ντοματες , φρούτα “
- Λάδι > άι, ξύδι > γλυκάδι ,φαγητό > σομό ( σ> sh),κρέας > κρίε,
- ψάρι > ψάζτυρί > άρτουμα ,σαλάτα> σαλάτα ,αγγούρια> αγγούρια
- ντομάτες > ντουμάτε,ντομάτα > ντουμάτα ,φρούτα > φρούτα
- θα τα μελετησω και θα τα πουμε παλι να εισαστε καλα και καλο σαββατοκυριακο
- Θα σι μελετήου τσαι θα σ’ αλήουμε πάλι. Να έτ(θ)ε κα και καλέ Σάμπα- Τσουρακά
- Ντ’ένι ευχαζιστούα νιούμου .ντ’ ένι….>σου> Ντι , είμαι>ένι
- Σου είμαι ευχαριστημένος <Είναι δυο λέξεις .Η κτητική αντωνυμία Και το ρήμα είμαι>
- Η κτητική αντωνυμία
- Μι = (δικό) μου , Ντι = (δικό )σου, Σι = ( δικό ) του,της,του
- Νάμου= ( δικό)μας , Νιούμου = (δικό ) σας , Σου = ( δικό) τους
- Πώς το λέμε στη γλώσσα μας> Που ν’ έμ’ αούντε τα γρούσσα νάμου .
- Εγώ είμαι Τσάκωνας> Εζού ένι Τσάκωνα – Τσακώνα ( για το θηλυκό)
- Εμείς είμαστε Τσακώνοι> Ενεί έμε Τσακώνοι – Τσακώνισσε
- Εσύ πήγαινε στη δουλειά σου> Εκιού χάγκε τα δουλεία ντι
- Εσείς ελάτε εδώ> Εμού εάτε όρεγι
- Τι να σου κάνω;> Τσι να ντι ποίου
- Εσείς να έρθετε μαζί μου> Εμού να μόλετε μαζί μι
- Εσένα ,τι σου έδωσαν;> Ετίου ,τσι ντ’ εδούκαϊ;
- ακούω >Ένι νίου
- Δεν σε άκουσα> Ό ντ’ ενιάκα
- Δεν τον άκουσα> Ό νι ενιάκα
- μιλάω> Ένι νιού
- Σ ‘ εμένα το είπε> Σ ‘ ενίου νι ‘ επέτσε
- Σ’ εσένα τα είπε> Σ’ ετίου σ’ επέτσε
- Εμένα μου είπε > Ενίου μ’ επέτσε
- Εμάς μας είπε> Σ’ ενεί νάμ’ επέτσε
- Εσάς σας είπε> Σ’ εμού νιούμ’ επέτσε
- Εσένα τι σου είπε;> Ετίου τσι ντ’ επέτσε;
- Σ’ εμάς μας είπε> Σ’ ενείνανε μ’ επέτσε
- Τι σας είπαν ;> Τσι νιούμ’ επέκαϊ ;
- Για να σου πω> Για να ντ’ αλήου
- Θα σου το πω> Θα ντι ν’ αλήου
- Μου το είπε> Μι νι επέτσε
- Να μου πεις> Να μ’ αλήερε
- Να μου πείτε> Να μ’ αλήετε
- Να μου πεις >να μ ‘ ένι αλήου, μ’> μι
- Τσι να ντ’ αλήου > τι να σου πω;
- Πες μου> Άλε μι
- Πες μας> Αλήετε νάμου
- Πες μου το> Άλε μι νι
- Σου είπε> Ντ’ επέτσε
- Σου το είπε> Ντι νι επέτσε
- Να σου το πω> Να ντι ν’ αλήου
- Να σου πω> Να ντ’ αλήου
- Να σας πω> Να ντ’ αλήου νιούμου- ( Να νιούμ’ αλήου)
- Να σας πουν> Να ντ’ αλήωι νιούμου-( Να νιούμ’ αλήωι)
- Δώσε μου> Δούε μι
- Δώσε μας> Δούε νάμου
- Δώστε μου> Δείτε μι
- Δώστε μας> Δείτε νάμου ή δούετε
- Δώσε μου το> Δούε μι νι
- Να μας δώσετε> Να μι δείετε νάμου
- Να μας δώσουν>Να μι δούνι νάμου
- Να σας το δώσω> Να ντι νι δου
- Μου έδωσε> Μ’ εδούτσε
- Μας έδωσε> Μ’ εδούτσε νάμου
- Σου έδωσε> Ντ’ εδούτσε
- Σας έδωσε> Σ’ εδούτσε νιούμου
- Δεν του έδωσα> Ό νι εδούκα
- Δεν του το έδωσα> Ό νι νι εδούκα
- Θα σου δώσω> Θα ντι δου
- Θα σου το δώσω> Θα ντι νι δου
- Θα του το δώσω> Θα νι νι δου
- Μου έδωσε> Μ’ εδούτσε
- Μας έδωσε> Μ’ εδούτσε νάμου
- Σας φώναξε> Ντ’ εφωνιάε νιούμου- ( Νιούμου εφωνιάε)
- Φώναξέ του> Φώνιατσέ νι
- Τον φώναξε> Νι εφωνιάε
- Τους φώναξε> Σ’ εφωνιάε
- Τον είδες;> Νι οράτσερε;
- Την είδες;> Οράτσερέ νι;
- Το είδες;> Νι οράτσερε;
- Τους είδες;> Σ’ οράτσερε;
- Τις είδες;> Σ’ οράτσερε;
- Τα είδες;> Σ’ οράτσερε;
- “Καλημέρα σας μπορώ να ρωτήσω κάτι?
- Κα νιούμου αμέρα ένι πορού να ρωτήου κάτσι ;
- Βέβαια πείτε μου. > Βέβια αλήτε μι .
- Πόσο μακρυά είναι η παραλία Σαμπατική?
- Πόσιου μακρία ένι ο γιαλε τα Σαμπακιτσή;
- Περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα.> Γιούρε τθα 15 χιλιόμετρα “
- εγώ είμαι καλός άνθρωπος>Εζού ένι καλέ άθρωπο
- Kάνω ότι λες ακριβώς και ψάχνω διαβάζω διάφορα,
- Ένι ποίου ότσι μ’ επέτσε τσ’ ένι ψαφού ένι σβαΐχου διάφορα
- θα σε ρωτάω πότε πότε μην βιάζεσαι όποτε μπορείς μου απαντάς καταλαβαίνω
- Θα ντι ρωτούα κανιά βοά.Έσ’ πορούα να μ’ απαντήερε,ένι καταβαίνου
- κάνεις πολλά, ντ’ενι ευχαζιστουα, θα προσπάθησω να το διαβάσω
- Έσ’ ποία πρεσσά** ,Σ ευχαριστώ ,Θα ένι προσπαθού να νι ένι σβαΐχου .
- **Έσ’ ποία πρεσσά, σε θηλυκό
- είναι σκοτεινό και στραβό μαθαίνω και εγώ, δεν ξέρω πολλά από Η/Υ
- Ένι σκοκεινέ τσαι στραβέ τσαι ένι μαθαίνου τσ’ έχου .Όνι ξέρου πρεσσά από του Η/Υ.
- Ναι ειμαι πολὔ καλἄ, θα πἀω για ὔπνο.Καληνὔκτα.
- Ναι ,Ένι πρεσσού κα. Θα ζάου για ύπνε . Καλέ ξημέρουμα
- έσι > έσι έχου > έχεις ,για άντρα , έσι έχα > για τις γυναίκες
- κα μέρα Μ’ Ένι αρέσουντα να Ένι ορού όμορφε φωτογραφίε
- Κα μέρα τσαι σ’ετίου . Έτρου ένι σουστέ!
- εμένα>Ενίου > ,εσένα> ετίου ,
- εσένα > εκιού , εσύ > έσι
- Μ ‘ ένι αρέσουντα να ένι μαθαίνου κάτσι τσακώνικο σάμερε, μι >μου ( αρέσει)
- Εζού ενι ορού φωτογραφίε ,πρεσσού όμορφε
- πρεσσού ομορφε φωτογραφιε
- Ταχία θα σι αλήουμε
- Εκιού έσι νία κα γουναίκα
- καλή το η > α > καλά το λ φεύγει > και τά τα δύο α γίνονται ένα > κα
- γελαστέ,γελαστά,γελαστέ
- ευτυχισμένε,ευχισμένα,ευτυχισμένε
- μι> μου ,ντι > σου ,σι> του ,της ,του
- νάμου > μας ,νιούμου > σας ,σου > τους,τις
- Να μου πεις >να μ ‘ ένι αλήου, μ’> μι
- Τσι να ντ’ αλήου > τι να σου πω; ντ’ > ντι > σου
- μαθαινω> ένι μαθαίνου
- να μαθαινω> να ένι μαθαίνου ( υποτακτική)
- =========================================
- Τα παρακάτω χρειάζονται διόρθωση η επαναλαμβλανονται παραπάνω?
- και εγώ έχω>τσαι εζού έχου
- Να έσ’ έχα νία όμορφε αμέρα
- Μπα όνι πορούα
- να κιούψου τόσιου νωρίς .
- Έμε Νίουντε
- ενι εκουβανίε
- διαβάζω> Ένι σβαΐχου-α ( α για ου)
- πηγαίνω> ένι έγγου
- πού πας> Κια έσ’ έγγου
- έρχομαι< ένι παρίου
- Από πού είσαι> Από κια έσι;
- και από πού έρχεσαι ;>Τσαι από κια έσ’ έγγου;
- Πορού ένι να ντι ρωτήου κάτσι;
- Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
- Πόσιου μακρία
- Παρακαού ένι πορού να ένι έχου
- Θα σι μελετήου τσαι θα σ’ αλήουμε πάλι.
- Πώς το λέμε στη γλώσσα μας > Που ν’ έμ’ αούντε τα γρούσσα νάμου .
- σύ πήγαινε στη δουλειά σου> Εκιού χάγκε τα δουλεία ντι
- Εσείς ελάτε εδώ> Εμού εάτε όρεγι
- Τι να σου κάνω;> Τσι να ντι ποίου
- Εσείς να έρθετε μαζί μου> Εμού να μόλετε μαζί μι
- Εσένα ,τι σου έδωσαν;> Ετίου ,τσι ντ’ εδούκαϊ;
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Μάθαμε Τσακώνικα
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
- Α Τσακώνικα γρούσσα & Α γρούσσα νάμου.
- Μ ‘ ένι αρέσουντα να ένι μαθαίνου κάτσι τσακώνικο σάμερε
- Εμέ Νίουντε Τσακώνικα , κα μέρα , να έτε κα, να έσι κα
- Καούρ εκάνατε (εκάνερε) ταν Κυνουρία
- Καούρ εκάνατε τα χώρα νάμου , Καού ντ’ ερέκα νιούμου
- Καού ντ’ ερέκα νιούμου από ταν Τσακωνιά
- Α>Α- Ένι ευχαριστού -α (>θ)
- Α>Θ>Κα μέρα. Ντ’ένι ευχαζιστού-α νιούμου, <ντ’ενι ευχαριστού(Α)*>,
- ντ’ εμ’ παρακαού -α
- Κα μέρα νιούμου.Τσ’ έτε ποίντε;
- Κα έμε.Ντ’ ένι ευχαριστού- α.
- Ένι μαθαίνου Τσακώνικα, Ένι μαθαίνου τα γρούσσα νάμου
- Πορού ένι να ντι ρωτήου κάτσι; Εζού έσι Τσακώνα?
- πού νι έμε αούντε μ’ ένι αρέσουντα πρεσσού
- Α-Τσ’ έσ’ ποίου ; Τσι έσι ποίου ; Θ-Τσ’ έσ’ ποία; Τσι έσι ποία;
- Ούρα κα, Να έσι κα
- Α>Θ-Να έσ’ έχα νία όμορφε αμέρα
- Πάσου καλέ καμπζΙ
- Ταχία θα σι αλήουμε
- Εκιού έσι νία κα γουναίκα
- να μ ‘ ένι αλήου
- Εζού θα ζάου για ύπνε.
- καλε ξημερουμα γλυκά ονείρατα.Ταχία θα σ’ αλήουμε
- Έμε ποίντε ότσι έμε πορούντε ενι θα ντ’ οραου .Δούε μι νι
- Φυσικά Αλήετέ μι,τσ’ έτε θέντε;
- Καούρ εκάνατε το Μέανε. Τσεσ’ ποίου? Κα έσι?
- Από κια Έσι και εσ’ἐγκου
- Α-Θ)Kαλέ ξημέρουμα…..Θ-Α)Τσαι σ’ ετίου . Ταχία με το καλέ
- Α γουναίκα μι νι εκουβανίε το καλι
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Μαθήματα
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Σελ # 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΕ ΣΕΙΡΑ
Μ#1) Χρησιμοι γενικοι κανόνες
Μ#2) ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Σελ # 3 Ρήματα
εγώ είμαι>Εζού ένι, εγώ δεν είμαι> εζού όνι
εγώ έχω > Εζού ένι έχου, εγώ δεν έχω>εζού ονι έχα
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ του ρηματος βλέπω > ένι ορού
Μ#3) Γενικα θέματα ουσιαστικά & Το άρθρο
Μ#4) Αντωνυμίες
ΘΑ
———————————————————————-
1) Μάθημα με εικόνες
Αυτό είναι ένα μικρό κεφάλαιο από το Ανθολογιο μας. Κάνε ανάγνωση πολλές φορές για να προσπαθήσεις να το γράψεις μετάφραση. Έχει και το λεξιλόγιο και ασκήσεις που κάνουμε Δες τις ασκήσεις Α. Αν καταλαβαίνεις τις ερωτήσεις βρες και γράψε τις απαντήσεις ΜΕΣΑ από το κειμενο αντιγραφή. Προσοχή και παρατηρητικότητα θέλουν. Στην άσκηση Β μπορείς να κάνεις δικές σου απαντήσεις αν καταλάβεις τις ερωτήσεις . Και στην Γ να μεταφράσεις από τα ελληνικά στα τσακωνικα με όσες λέξεις γνωρίζεις . Στη Δ ,να μάθεις απέξω τις παροιμίες .
ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑ ΚΑΘΕ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΧΡΟΝΟ . ΔΕΝ άφηνα καμμία λέξη που να μην την καταλαβαίνω σε κάθε κεφάλαιο ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Μετάφραση : Με προσοχή ,χωρίς βιασύνη,μια μια λέξη
Κείμενο
Μια μια λέξη μετάφραση
Μια μια λέξη αναγνωριση γραμματική
————————————————
Πρώτα θα μάθεις να διαχειρίζεται σωστά το ρήμα
ΕΙΜΑΙ με τα δύο ομαλά και απλά ρήματα ΕΝΙ ΟΡΟΥ και ΕΝΙ ΠΟΙΟΥ
ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΦΑΣΗ ,ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ,ΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ. ΚΑΝΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΑ .
ΑΝ ΔΕΝ ΜΑΘΕΙΣ ΑΥΤΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΛΙΓΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΜΑΘΕΙ ΩΣ ΤΩΡΑ ΜΗΝ ΨΑΧΝΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ.
ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΑ ΤΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΜΙΑ ΜΙΑ ΛΕΞΗ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΜΑΘΕΙΣ ΑΠ ΕΞΩ ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ . ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Κα ντι αμέρα Γιάννη. Όλα καλά ,πολύ καλή προσπάθεια όπως σου έγραψα. Σκέφτηκα να ξεκινήσεις από την αρχή. Αυτό το κείμενο είναι το πρώτο και πολύ εύκολο. Αν μπορείς ,στη σελίδα ΚΕΙΜΕΝΑ, να αντιγράφεις το κείμενο και στη συνέχεια να γράφεις τη μετάφραση που θα στην διορθώνω . Μετά τις ασκήσεις του κάθε κειμένου. Συγνώμη για τις σημειώσεις που κάν πάνω στο βιβλίο . Δεν είχα πιο καθαρό .
Σου έστειλα και κομμάτι κομμάτι για να φαίνονται πιο καθαρά. Να αντιγράφεις το κείμενο για να μαθαίνεις.
ΜΑΘΗΜΑ 2
εν είναι θέμα λαθών.Ειναι ΠΟΛΥ ΔΥΣΚΟΛΟ να κάνεις μετάφραση από ελληνικά σε τσακώνικα τόσο γρήγορα
Για αυτό σου είπα ,μόνο απλές προτάσεις και προς το παρόν μόνο με ενεστώτα και παρατατικό.
Άμα πας πιο κάτω στους χρόνους θα μπερδευτεις.Μαθε ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ να διαχειρίζεσαι τους δύο μόνο χρόνους.
Είναι αρκετοί.
1) είμαι ,ενεστώτας
2) είμαι ,παρατατικός
3) ένι ορού , ενεστώτας ,ομαλά ρήματα
4) έμα ορού ,παρατατικός
5)μαθηματα
Like
Comment
ΜΑΤΗΙΜΑΤΑ
Κλίση αρσενικών
Από τις σημειώσεις του δασκάλου μας κ.Γιάννη Καμβύση
===========================================
ΜΑΤΟΎΛΑ ΦΑΣΙΛΉ
ΜΑΘΗΜΑ 1 ο
(Γραμματική Θ.Κωστάκη σελίδες 49-54)
Κλίση αρσενικών
1. Αρσενικά σε – α
Πληθυντικός – οι
Ο γείτονα- οι γειτόνοι=
ο γείτονας- οι γειτόνοι
Ο κρέφρα – οι κρέφτοι=
ο κλέφτης= οι κλέφτες
2.Αρσενικά σε – α
Πληθυντικός – ε
Ο νομία- οι νομίε=
ο βοσκός= οι βοσκοί
Ο τσούα- οι τσούηδε και οι τσουάδε =
η βελανιδιά- οι βελανιδιές
( τσούα , τσούηδε το τσ άηχο δασύ )
3.Αρσενικά σε – ε
Πληθυντικός -οι
Ο βούλε-οι βούλοι=
ο κόκορας – οι κοκκόροι
Ο βάνε- οι βάνοι=
το αρνί- τα αρνιά
βούλε (λ υπερωϊκό)
βάνοι (ν υπερωικό)
4.Αρσενικά σε – ε
Πληθυντικός- ου
Ο αντζίναρε- οι αντζινάρου=
η αγκινάρα- οι αγκινάρες
Ο κάλυε- οι καλύβου=
η καλύβα- οι καλύβες
5.Αρσενικά σε- α
Πληθυντικός-ου
ο σίνακα- οι σινάκου=
το δικριάνι- τα δικριάνια
Ο κόρακα-οι κοράκου=
ο κόρακας- οι κοράκοι
( σίνακα το σ δασύ
συριστικό)
6.Αρσενικά σε -ε
Πληθυντικός-εδε
Ο τζουμπέ- οι τζουμπέδε
( Η τοπική τσακώνικη φορεσιά)
7.Αρσενικά σε – ε
Πληθυντικός-ουνε
Ο πέτσε οι πέτσουνε=
η πέτρα- οι πέτρες
Ο άγιε- οι αγίουνε=
η εκκλησία- οι εκκλησίες
( πέτσε και πέτσουνε το σ δασύ συριστικό)
8.Αρσενικά σε – ο
Πληθυντικός -ουνε
Ο βρέο- οι βρέουνε=
ο οβριός- οι οβριοί
Ο κόκο-οι κόκουνε=
το κουκί- τα κουκιά
( κ δασύ άηχο)
9.Αρσενικά σε- η
Πληθυντικός -ήδε και άδε
Ο αφέγκη- οι αφέγκηδε=
ο πατέρας – οι πατεράδες
Ο γανώση- οι γανώσηδε=
ο γανωματής- οι γανωματήδες
10.Αρσενικά σε – ο
Πληθυντικός – οι
Ο βρούχο-οι βρούχοι
Ο άτσωπο-οι ατσίποι
( άτσωπο και ατσίποι το τσ άηχο δασύ)
11.Αρσενικά σε-ο
Πληθυντικός- ου
Ο ακό – οι ακού=
ο ασκός- οι ασκοί
Ο αγό- οι αγοί=
ο λαγός- οι λαγοί
( ακό – ακοί το κ δασύ άηχο)
12.Αρσενικά σε- α
Πληθυντικός – άδε
Ο παπά- οι παπάδε
Ο ψαρά-οι ψαράδε
13.Αρσενικά σε -ου
Πληθυντικός – ούδε
Ο παππού-οι παππούδε
14.
Αρσενικά σε – ου
Πληθυντικός – οι
Ο γέρου-οι γέροι και οι γεράδε
Ονόματα που δεν κατατάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες:
Ο βου- οι βούε=
το βόδι- τα βόδια
Ο όντα- οι όντου=
το δόντι- τα δόντια
Ο αθή- οι αθήνε και ο αϊθή- οι αϊθήνε=
ο αδελφός- οι αδελφοί
Ο ούθη και ο ουΐθη- οι ουθίουνε =
το φίδι- τα φίδια
Ο ψιλέ-οι ψιλοί=
το μάτι- τα μάτια
Επιμέλεια: Γιάννη Καμβύση
Διδασκάλου
============================
ΜΑΤΟΎΛΑ ΦΑΣΙΛΉΗ ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΤΣΑΚΏΝΩΝ
Μάθημα 2ο
Κλίση θηλυκών
1. Θηλυκά σε -α πληθυντικός – ε
α ελία= η ελιά
( λ υπερωικό )
Ονομαστ. α ελία – οι ελίε
Γενική ταρ ελία – —-
Αιτιατ. ταν ελία – τουρ ελίε
Όμοια κλίνονται:
α καρδία= καρδιά
α πορεία= δρόμος
α προβάτα= θηλυκό πρόβατο
α σίντα= ρίζα
α μουρία = μουριά ,κ.α.
( σ > παχύ συριστικό)
2. Θηλυκά σε – α,πληθ. – άδε
α τσία= η θεία- οι τσίε( και τσιάδε)
α γρία= η γριά – οι γρίε( γριάδε)
3. Θηλυκά σε-ου,πληθ.-ούδε
α μαμού= η γιαγιά- οι μαμούδε
α τουμαρού= η στομαρού- οι τουμαρούδε
α δοξού= της αρέσει η δόξα
α μαϊμού
α χειαρού= η χειλαρού( με παχιά χείλη)
α αλεπού κ.α.
4.Θηλυκά σε- ε,πληθ.- ε
α άμπελε = το αμπέλι- οι αμπέλοι
5.Θηλυκά σε -ία,πληθ.- ίλε
α καΐα- οι καΐλε =
α ζηνία = η ζημιά- οι ζηνίλε
α κρεψία = η κλεψιά- οι κρεψίλε
α αμαρκία = η αμαρτία- οι αμαρκίλε
6. Θηλυκά σε – η,πληθ. – ήδε και – άδε
α λάσπη – οι λασπήδε
α νύθη = η νύφη- οι νυφάδε
7. Θηλυκά με χωριστή γενική
Ονομ. α γίδα – οι γίδε
Γεν. τα γίδα ( και τα γιδέ)–
Αιτιατ.τα γίδα- του γίδε
8.Θηλυκά σε – α,πληθ. σε -αε
Ονομ.α αχρά= η αχλαδιά – οι αχράε
Γεν. ταρ αχρά – ——
Αιτ. ταν αχρά -τουρ αχράε
Όμοια κλίνονται:
α αλιοχρά = η γκορτσιά
α εβδιμά= η εβδομάδα
α ασκά= το ξερό σύκο
α ουλιά= η λυγιά
α συντζά= η συκιά
α τσινά= η σφήγκα
( τσ > άηχο δασύ )
=============================
ΜΑΤΟΎΛΑ ΦΑΣΙΛΉΗ ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΤΣΑΚΏΝΩΝ
Μάθημα 3 ο
Κλίση ουδέτερων
1.Ουδέτερα σε – μα,- μο,
γενική – μάτου
Ενικός αριθμός
Ονομ. το ζύμουμα ( το ζύμωμα)
Γεν. του ζυμομάτου
Αιτ. το ζύμουμα
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. τα ζυμούματα
Γεν. ——-
Αιτ. τα ζυμούματα
Το ίδιο κλίνεται :
το σάψιμο( = ράψιμο)
( σ παχύ συριστικό )
Μερικά σχηματίζουν γενική ενικού και άλλα όχι
2.Ουδέτερα σε – ε,πληθ.- α.
Το τέγανε – τα τέγανα
( τηγάνι)
Το τσέρβουλε -τα τσέρβα ( παπούτσια)
( τσ παχύ)
3. Ουδέτερα σε – ι,πληθ.σε – ήτα
Το βάρι – τα βάρητα ( βάρος)
Το πάχι – τα πάχητα
(πάχος)
Το πούι – τα πούητα
Όλα τα άλλα τα σε – ι έχουν μόνο μια πτώση
4.Ουδέτερα σε -ε
πληθ.σε – ατα
Το κρίε-Τα κρίατα
(Κρέας)
Το βούκιουρε-
Τα βουκιούρατα
( Βούτυρο)
5.Ουδέτερα σε – ι
Πληθ.σε – α και – ια
Το χόντι- τα χόντα
Το φουκίλι- τα φουκίλια
6.Ουδέτερα σε – ο
Πληθ. σε – α
Το σούκο – τα σούκα
Το σούκο -τα σούκα*
( σ παχύ και κ άηχο δασύ οδοντικό)
7.
Ουδέτερα σε – ου
Πληθ. σε – α
Το κρέμμου- τα κρέμμα
( Κρεμμύδι)
Ματούλα ΦασιλήΗ γλώσσα των Τσακώνων
Admin
· tSJmepoadnoluiarsnsyoeSo 16redh ·
Μάθημα 3 ο
Κλίση ουδέτερων
1.Ουδέτερα σε – μα,- μο,
γενική – μάτου
Ενικός αριθμός
Ονομ. το ζύμουμα ( το ζύμωμα)
Γεν. του ζυμομάτου
Αιτ. το ζύμουμα
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. τα ζυμούματα
Γεν. ——-
Αιτ. τα ζυμούματα
Το ίδιο κλίνεται :
το σάψιμο( = ράψιμο)
( σ παχύ συριστικό )
Μερικά σχηματίζουν γενική ενικού και άλλα όχι
2.Ουδέτερα σε – ε,πληθ.- α.
Το τέγανε – τα τέγανα
( τηγάνι)
Το τσέρβουλε -τα τσέρβα ( παπούτσια)
( τσ παχύ)
3. Ουδέτερα σε – ι,πληθ.σε – ήτα
Το βάρι – τα βάρητα ( βάρος)
Το πάχι – τα πάχητα
(πάχος)
Το πούι – τα πούητα
Όλα τα άλλα τα σε – ι έχουν μόνο μια πτώση
4.Ουδέτερα σε -ε
πληθ.σε – ατα
Το κρίε-Τα κρίατα
(Κρέας)
Το βούκιουρε-
Τα βουκιούρατα
( Βούτυρο)
5.Ουδέτερα σε – ι
Πληθ.σε – α και – ια
Το χόντι- τα χόντα
Το φουκίλι- τα φουκίλια
6.Ουδέτερα σε – ο
Πληθ. σε – α
Το σούκο – τα σούκα
Το σούκο -τα σούκα*
( σ παχύ και κ άηχο δασύ οδοντικό)
7.
Ουδέτερα σε – ου
Πληθ. σε – α
Το κρέμμου- τα κρέμμα
( Κρεμμύδι)
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y
Μαθήματα Τσακώνικης γλώσσας
To άρθρο
Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ) ΑΡΣ ,ΘΗΛ, ΟΥΔ ( ΑΘΟ )
Συνοπτικἠ Γραμματικἤ Κωστἀκη , ΑΡΧ-ΤΣΑΚ το ἀρθρο σλ 63
ΑΘΟ , ( ΝΤ)
- ΟΝ – ο, α, το
- ΓΕΝ – του. τα(ρ) , του
- ΑΙΤ – το(ν) , τα(ν) , το
- ΟΝ – οι , οι , τα
- ΓΕΝ- του(ν), του(ν), του(ν)
- ΑΙΤ – του(ρ), του(ρ), τα
- <** ΑΙΤ- τι(ρ), τι(ρ) >
ΑΡΘΡΟ | σελ 353 | ||
ΕΝΙΚΟΣ | ΑΡΣ | ΘΗΛ | ΟΥΔ |
ΝΤ | ΝΤ | ΝΤ | |
ΟΝ | ο | α | το |
ΓΕΝ | του | τα(ρ) | του |
ΑΙΤ | το(ν) | τα(ν) | το |
ΠΛΗΘΥΝΤ | |||
ΟΝ | οι | οι | τα |
ΓΕΝ | του(ν) | του(ν) | του(ν) |
ΓΕΝ | |||
ΑΙΤ | του(ρ) | του(ρ) | τα |
ΑΙΤ | τι(ρ) | τι(ρ) |
- Για τα αρσενικά έχουμε το άρθρο ο
- Ο λιούκο= ο λύκος
- Ο χιούρε= ο χοίρος,το γουρούνι
- Ο τσαϊρέ= ο καιρός ( τσ λεπτό)
- Για τα θηλυκά έχουμε το άρθρο α
- Α μάτη= η μητέρα
- Α αθιά= η αδελφή
- Α θάσσα = η θάλασσα
- Για τα ουδέτερα έχουμε το άρθρο το
- Το καμπζί= το παιδί
- Το κουνάρι= το σκυλάκι
- Το άσι= το αστέρι
- ΑΡΣΕΝΙΚΟ Ενικός αριθμός
- Ονομαστική ο
- Γενική του
- Αιτιατική το ή τον
- ΑΡΣΕΝΙΚΟ Πληθυντικός αριθμός
- Ονομαστική οι
- Γενική —-
- Αιτιατική του ή τουρ
- ΘΗΛΥΚΟ Ενικός αριθμός
- Ονομαστική α
- Γενική τα ή ταρ
- Αιτιατική τα ή ταν
- ΘΗΛΥΚΟ Πληθυντικός αριθμός
- Ονομαστική οι
- Γενική ——
- Αιτιατική του ή τουρ
- ΟΥΔΕΤΕΡΟ Ενικός αριθμός
- Ονομαστική το
- Γενική του
- Αιτιατική το
- ΟΥΔΕΤΕΡΟ Πληθυντικός αριθμός
- Ονομαστική τα
- Γενική ——
- Αιτιατική τα
- ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
- ΑΡΣΕΝΙΚΟ Ενικός αριθμός
- Ονομαστική ο άτσωπο
- Γενική του ατσίπου
- Αιτιατική τον άτσωπο
- ΑΡΣΕΝΙΚΟ Πληθυντικός αριθμός
- Ονομαστική οι ατσίποι
- Γενική ——-
- Αιτιατική τουρ ατσίποι
- ΘΗΛΥΚΟ Ενικός αριθμός
- Ονομαστική α γουναίκα
- Γενική τα γουναίκα
- Αιτιατική τα γουναίκα
- ΘΗΛΥΚΟ Πληθυντικός αριθμός
- Ονομαστική οι γουναίτσε
- Γενική ——–
- Αιτιατική του γουναίτσε
- ΟΥΔΕΤΕΡΟ Ενικός αριθμός
- Ονομαστική το καμπζί
- Γενική του καμπζίου
- Αιτιατική το καμπζί
- ΟΥΔΕΤΕΡΟ Πληθυντικός αριθμός
- Ονομαστική τα καμπζία
- Γενική ———
- Αιτιατική τα καμπζία
- ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
- Τα ουσιαστικά στα τσακώνικα ΔΕΝ δημιουργούν γενική πληθυντικού.
- Αυτή σχηματίζεται περιφραστικά. Π.χ.
- Αυτά τα βιβλία είναι των παιδιών> Ένταϊ τα χαρκία είνι σ’ ένταϊ τα καμπζία.
- Το κέντημα είναι δουλειά των κοριτσιών> το τσέντημα ένι δουλεία για σατέρε.
- Αυτού του ανθρώπου > Σ’ έντενι τον άθρωπο.
- Λίγα μόνο ονόματα διατήρησαν την γενική Π.χ.
- Δύο ημερών δουλειά> Δυρ αμερού δουλεία
- Τριών χρόνων παιδί> Τσεί χρόνου καμπζί
- Δύο μηνών νύφη >Δυ μηνού νύθη
- το φεγγάρι σήμερα είναι τριών ημερών> Το φεγγάρι σάμερε ένι τσειρ αμερού=
- Οι τύποι : τον,ταν,ταρ,τουρ παίρνουν το ν ή το ρ όταν το ουσιαστικό που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν π.χ.ταρ ελία , τον άτσωπο,τουρ ατσοίποι,τουρ ελίε.
- Το ν της αιτιατικής ενικού του αρσενικού και του θηλυκού άρθρου διατηρείται και πριν από το κ,π,τ,τσ. π.χ. Τον κάλυε= το καλύβι ,Ταν κατσούα= τη γάτα,Τον πούα= το πόδι, Τον τσήπο= τον κήπο
- ΠΡΟΦΟΡΑ:
- τσέντημα ( τσ λεπτό)
- Ένι ( ν υπερωικό)
- Δουλεία ( λ υπερωικό)
- έντενι ( ν υπερωικό)
- Τσει ,τσειρ ( τσ άηχο δασύ)
- Ελία ,ελίε ( λ υπερωικό)
- Άτσωπο , ατσίποι( τσ άηχο δασύ) )
- Τσήπο ( τσ λεπτό)
- Διευκρίνηση:
- Ο άτσωπο, οι ατσοίποι= ο άντρας,οι άντρες
- ΚΑΙ
- ο σύζυγος ,οι σύζυγοι
- Ο άθρωπο, οι αθροίποι= ο άνθρωπος,οι άνθρωποι
Αρσενικά-Γρ
Αρσενικά (Σ2=προχειρο)
Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ) ΑΡΣ ,ΘΗΛ, ΟΥΔ ( ΑΘΟ )
Συνοπτικἠ Γραμματικἤ Κωστἀκη , ΑΡΧ-ΤΣΑΚ το ἀρθρο σλ 63
ΑΘΟ , ( ΝΤ)
- ΟΝ – ο, α, το
- ΓΕΝ – του. τα(ρ) , του
- ΑΙΤ – το(ν) , τα(ν) , το
- ΟΝ – οι , οι , τα
- ΓΕΝ- του(ν), του(ν), του(ν)
- ΑΙΤ – του(ρ), του(ρ), τα
- <** ΑΙΤ- τι(ρ), τι(ρ) >
- Α 1-Αρσενικἀ σε α)α-ου ,β)α-οι,γ)α-ζἀδεδ) α-ε
- Ττἰφτης> ΟΓΑ ο,του,το τσ’ιφτα ΟΑ οι,τι τσ’ιφτου σλ-67
- Νομἀτης>ΟΓΑ ο,του,το νομἀτα ΟΑ οι,τι νομἀτοι σλ-68
- βοριἀς > ΟΓΑ ο,του,το βορία ΟΑ οι,τι βορζ’αδε σλ-69
- πὀδι> ΟΓΑ ο,του,τον πούα ΟΑ οι,του πούε σλ-69
- < για ὀμοια κοἴταξε την σελἴδα>
- A 2-Αρσενικἀ σε-ε
- πἔτρος(α)>ΟΓΑ ο,του,τον πἐτσε,ου,ε ΟΑ οι,του πἐτσου ,σελ69
- A 3-Αρσενικἀ σε-ο <ο,ου,ο, οι,ου,& ου,ου>
- ἀνδρας (σὐζυγος)>ἀτσωπο,ατσοἰποι,ατσοὐπου
- ἀνθρωπος>ἄθρωπο-αθροἰποι & -οὐπου
- κορμὀς>κορμὀ,κορμοὐ,
- κὀκος>κὀκο,κὀκου
- βορβὀς>βορβὀ,βορβοὐ
- λὐκος>λιοὔκο,λιοὔκου
- βρἀχος>βρἀχο,βρἀχου
==========================================
- Απο Νικος Λιοσης αρχιζει σελιδα 339. σωστα????
- Μορφολογια αρθρο-σ353,
- ουσιαστικα 358 ,363,370.372, θ-377,380α,382η,
- http://ikee.lib.auth.gr/…/100731/files/gri-2008-1047.pdf
========================================
Νότιο (ΝΤ) ,Βόρειο(ΒΤ) ονομ.γεν,αιτ (ΟΓΑ)
- ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,τον πούα ΟΑ οι,του πούε >ποδι
- ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,τον κρέφτα ΟΑ οι,του κρέφτοι >κλεφτης
- ΝΤ ΟΓΑ- ο,του,τον πέτακα ΟΑ οι,του πετάκου >σκωληξ
- ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,το φονία ΟΑ οι,του φονιάδε >φονιας
- ΝΤ ΟΓΑ -ο,του,το τσ’ουα ΟΑ οι,του τσ’ουηδε-αδε >δρυς
- ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το βορία ΟΑ οι,τι βορζ’αδε >βοριας
- ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το σ’ινα ΟΑ οι,τι σ’ινε > βουνο
- ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το τσ’ιφτα ΟΑ οι,τι τσ’ιφτου >τρίφτης
- ΒΤ ΟΓΑ -ο,του,το εργάτα ΟΑ οι,τιρ εργάτε > εργάτης
=========================================
Αντωνυμίες
Α’ ΠΡΟΣΩΠΟ | |||||||
Ενικός | Πληθυντικός | ||||||
Εμφαντικός Τύπος | Εμφαντικός Τύπος | ||||||
Ονομ | εγώ | > | εζού | Εμείς | > | ενεί | |
Ονομ | > | Εμάς | > | ενείναμε | |||
Αιτ. | εμένα | > | ενίου η ενί | σ’εμάς | > | σ’ ενεί | |
Αιτ. | σ’εμένα | > | σ’ενίου | σ’εμάς | > | σ’ ενείνανε |
Απλός Τύπος | Απλός Τύπος |
Μέ,με,μ’,μού,μου >Μί η μ’ | μάς, μας> νάμου, ναμ’ |
Β’ Πρόσωπο Εμφαντικός Τύπος | |||||||
Ενικός – Εμφαντικός Τύπος | Πληθυντικός Εμφαντικός Τύπος | ||||||
Ονομ | Εσύ | > | Εκιού | Εσείς | εμού | ||
Αιτ. | Εσένα | > | ετίου | Εσάς | εμού | ||
Αιτ. | Σε Εσένα | > | σ’ετίου | Σε Εσάς | σ’ εμού | ||
Απλός Τύπος | Απλός Τύπος | ||||||
σέ,σε,σ’,σού,σου >ντί, ντ΄ | σάς, σας >νιούμου, νιουμ’ | ||||||
Γ’ Πρόσωπο Απλός Τύπος | Γ’ Πρόσωπο Απλός Τύπος | ||||||
τον,της,το,του,της,του > νί η ν’ | τους,τις,τα > σί η σ’ |
- ΕΜΦΑΝΤΙΚΟ ΤΥΠΟ της προσωπικής αντωνυμίας.Α’ πρόσωπο
- Ενικός αριθμός
- Ονομ. Εζού ( εγώ) Αιτ. Ενίου ( εμένα) Σ’ ενίου ( σ’ εμένα)
- Πληθυντικός αριθμός
- Ονομ. Ενεί ( εμείς) Ενείνανε ( εμάς)Αιτ. Σ’ ενεί ( Σ’ εμάς)Σ’ ενείνανε ( Σ’ εμάς)
- ΑΠΛΟΣ ΤΥΠΟΣ
- Ενικός αριθμός
- Μι ή μ’ ( Μέ, με, μ’, μού, μου)
- Πληθυντικός αριθμός
- Νάμου ,νάμ’ ( μάς,μας)
- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Εγώ δε θα πάω σήμερα στο σχολείο>Εζού ό θα ζάου σάμερε το σκολείε
- Ποί ‘ νάμ ‘ οράτσε ; ( Ποιος μας είδε;)
- Άλε μι κια έσα ( Πες μου πού ήσουν)
- Μ’ άντζε το μολύβι ( Μου πήρε το μολύβι)
- Μ’ εδούτσε νιά βοήθεια ( Μου ‘δωσε μια βοήθεια)
- Ό θ’ αλήερε πη’ ( ότσι) ντι σ’ επέκα εζού Δε θα πεις ότι σου τα είπα εγώ )
- Εζού όμα ζατέ άβα βοά ( Εγώ δεν είχα πάει άλλη φορά
- Εμείς όμαϊ ζατοί άβα βοά ( Εμείς δεν είχαμε πάει άλλη φορά.)
- Ποί ‘ μ’ οράτσε ενίου; ( Ποιος με είδε εμένα;)
- Άλε μι τσ’ έσ’ θέου ( Πες μου τι θέλεις)
- Επέκαμε να ζάμε τσ’ ενεί ( Είπαμε να πάμε κι εμείς)
- Ποί ‘ θα νάμ’ αλεί να ζάμε; Ποιος θα μας πει να πάμε;)
- Να μη νάμ’ οράει ( να μη μ’ οράει νιούμου) ( Να μη μας δεί)
- Μ’ επέτσε να μι δούρε τα τετράδια με τουρ ασκήσει τσαι τα χαρκία για να ζβαΐσουμε.
( Μου είπε να μου δώσεις τα τετράδια με τις ασκήσεις και τα βιβλία για να διαβάσουμε.)
====================================
- ΕΜΦΑΝΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ Β’ ΠΡΟΣΩΠΟ
- Ενικός αριθμός
- Ον. Εκιού ( Εσύ) Αιτ. Ετίου ( εσένα) ή σ’ ετίου ( σ’ εσένα)
- Πληθυντικός αριθμός
- Ον. Εμού ( εσείς) Αιτ. Εμού ( εσάς ) ή σ ‘ εμού ( σ’ εσάς)
- ΑΠΛΟΣ ΤΥΠΟΣ
- Ενικός αριθμός
- Ντι ή ντ’ >Σέ ,σε , σ ‘ ,σού , σου
- Πληθυντικός αριθμός
- Νιούμου ή νιούμ >σάς ή σας
- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Εκιού κιά σ ‘ έγκου;> Εσύ πού πας;
- Εκιού κιά ‘ τ ‘ έγκουντε; (έτε έγκουντε)> Εσείς πού πάτε;
- Εκιού τσ’ έσ’ τέα ;( θέα)
Εσύ τι θέλεις; - Εμού τσ’ έτε θέντε;
Εσείς τι θέλετε; - Ένι αψεουτέρα από ετίου
Είναι ψηλότερη από εσένα - Τσι να ντι δου ,όν’ έχα τσίπτα,όν’ έχα κάνα καούδι.
Τι να σου δώσω,δεν έχω τίποτα,δεν έχω κανένα καλούδι. - Για να νιούμ’ αλήου ,ή κατσάτε φρόνιμα ή φύτσετε απ’ όρεγι. Μ’ εζαλίατε τον εμαλέ μι.
Για να σας πω,ή καθήστε φρόνιμα ή φύγετε από εδώ.Μου ζαλίσατε το μυαλό μου. - Τσι ντ’ εδούτσε;Τι σου έδωσε;
- Ό μ’ εδούτσε τσίπταΔεν μου έδωσε τίποτα.
============================
- Προσωπική αντωνυμία Γ ‘ πρόσωπο Απλός τύπος
- Ενικός αριθμός
- Νι ή ν ‘( τον,την,το,του,της,του)
- Πληθυντικός αριθμός
- Σι ή σ ‘ ( τους,τις,τα)
- Προτάσεις:
- Ν ‘ επέκα( Του είπα ή της είπα)
Ν’ εφαήκα ταν αχρά( Το έφαγα το αχλάδι)
Ν’ εφαήκαϊ το βούλε;( Τον έφαγαν τον κόκκορα;)
Σ’ εμαζούκαϊ τουρ ελίε( Τις μάζεψαν τις ελιές)
Σ’ ετσυγήκαϊ του βότσου( Τα τρύγησαν τα σταφύλια)
Άλε μι να μόλει γλήγορα( Πες του να έρθει γρήγορα)
Άλε σι να μόλωι γλήγορα( Πες τους να έρθουν γρήγορα )
- Προσωπικές περιφραστικές αντωνυμίες
- Α αφεγκία μι( Η αφεντιά μου )
- Του όγου μι( Του λόγου μου)
- Α αφεγκία ντι( Η αφεντιά σου )
- Του όγου ντι> Του λόγου σου)
- Α αφεγκία σι( Η αφεντιά του)
- Του όγου σι( Του λόγου του)
- Πουρ ένι α αφεγκία ντι;Πώς είναι η αφεντιά σου
Δηλαδή : Πώς είσαι;( Εσύ)
Πουρ ένι του λόγου ντι; Πώς είσαι του λόγου σου;
Δηλαδή : Πώς είσαι;( Εσύ)
Παρατήρηση ( ΠΡΟΦΟΡΑ)Ν’ επέκα
Ν’ εφαήκα
Ν’ εφαήκαϊ
Σύμφωνα με τη γραφή με διεθνή σημάδια που έχει θεσπιστεί από τους γλωσσολόγους βάζουμε πάνω από το Ν ένα ανάποδο ν προκειμένου η προφορά να είναι νι.
Επίσης στη λέξη ελίε κάτω από το λ βάζουμε μια τέλεια προκειμένου η προφορά του λ να είναι λι.
Ακόμα στη λέξη ετσυγήκαϊ και βότσου ,βάζουμε ν πάνω από το τσ προκειμένου η προφορά να είναι παχύ τσ όπως στην αγγλική λέξη chair.
ΤΕΛΟΣ της προσωπικής αντωνυμίας .
=====================================
- Το Γ’ πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας συναντάται στον απλό ( αδύναμο τύπο)
- ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
- Νι , ν’ ( Τον,την,το,του,της,του)
- ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
- Σι ,σ ‘ ( Τους,τις,τα)
Φράσεις
Τον γκρέμισε από την καρέκλα)>Ν’ εγκρενίε από ταν καρέκλα .
Του έφερε του Νικόλα ,ένα βιβλίο> Ν’ ενέτζε του Νικόα ένα χαρκί.
Της είπα να μην έρθει>Ν’ επέκα να μη μόλει.
Ν’ εφωνιάε από μακρία.
( Του φώναξε από μακριά)
Ν’ ενιάκα τον κούε π’ έκι καούντου.
( Τον άκουσα το σκύλο που γάβγιζε)
Ν’ εδούτσε νία κλωτσία.
( Του έδωσε μια κλωτσιά)
Ν’ επέτσε να περιμένει να ν’ αλεί κάτσι.
( Του είπε να περιμένει να του πει κάτι)
Ν’ οράτσε π’ έκι παρίντα.
(Το είδε που ερχόταν)
Ν’ οράτσε π’ έκι παρία.
( Την είδε που ερχόταν)
Ν’ οράτσε π’ έκι παρίου.
( Τον είδε που ερχόταν)
Κιά σ’ αφήτσερε του κολλεγίου ντι;
( Πού τους άφησες τους φίλους σου;)
Κιά σ’ αφήτσερε του κολλεγισέ ντι;
( Πού τις άφησες τις φίλες σου;)
Κιά σ’ αφήτσερε τα είτα ντι;
( Πού τα άφησες τα ρούχα σου;)
Άλε σι να μόλωι
( Πες τους να έρθουν)
Άλε σι του γειτόνισσε να μόλωι τ’ αργά να μι ποίωι νάμου παρέα.
( Πες -τους- στις γειτόνισσες να έρθουν το βράδυ να μου κάνουν παρέα)
Άλε σι τα καμπζια να μόλωι να παιζάτσομε .
( Πες -τους- στα παιδιά να έρθουν να παίξουμε.)
Άλε νι του Νιχάλη ότι ν’ ένι θέου
( Πες – του- του Μιχάλη ότι τον θέλω)
Άλε νι τα Μαρία να μόλει όρεγι.
( Πες – της- της Μαρίας να έρθει εδώ.)
Άλε νι του καμπζίου να μη φωνάντει.
( Πες – του- του παιδιού να μη φωνάζει )
Άρε νι τσαι φύτσε
( Πάρ’ το και φύγε)
Δι’ μι νι
( Δωσ’ μου το )
Δι νι μι
(Δώσ’ το μου)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Σε όλες τις φράσεις που υπάρχει το ν’ ( με απόστροφο) , βάζουμε πάνω του ένα ανάποδο ν για να αποδίδουμε τη σωστή προφορά ως νι σύμφωνα με τον φωνητικά σύμβολα που έχουν θεσπίσει οι γλωσσολόγοι διεθνώς .
Θυληκά
- ΘΗΛΥΚΑ σε η’ η’ πλθ ε σλ 377*
- ΝΤ -ανέμη (α,ταρ,ταν,οι,τουρ) (νοτιος ΝΤ)
- ΒΤ -βροχή (α,τα,τα,οι,τι) (βορειος ΒΤ)
- ΤΠ -μύτη (α,τα,τα,οι,το) (Τυροσ Πραστος?? )
——————————————————————-
- ενικος
- ΟΝ α ανέμη α βροχή α μύτη
- ΓΕΝ ταρ ανέμη τα βροχή τα μύτη
- ΑΙΤ ταν ανέμη τα βροχή τα μύτη
- πληθ
- ΟΝ οι ανέμε οι βροχέ οι μύτε
- ΑΙΤ τουρ ανέμε τι βροχέ το μύτε
- ———————————————————-
- αγαπη>αγακη,αγακε
- αλοιφη>αλοιθη,αλοιθε
- αναγκη>ανατζη,ανατζε
- αρχη>αρχη,αρχε
- βαφη>βαθη,βαθε
- τρυπα>χουνη,(χωνη),χουνε
- λασπη>άσπη,ασπε
- βροντη>βροντη,βροντε
- τσεπη>σεπη, τσεπε
Ρήματα-Γρ
ΡΗΜΑΤΑ περιεχόμενα (Σ2=πρόχειρο)
Ρήματα κανόνες
α) Οι καταλήξεις των ρημάτων όπως θα παρατηρήσετε είναι σε – ου αντί για – ω που είναι στη νεοελληνική . δουλεύω = ένι δουλέγγου < τρωγε > τρουγου >
β)Τα ρήματα στην τσακώνικη συντάσσονται με το βοηθητικό ρήμα είμαι = ένι,
Ένι= είμαι ,Έσι= είσαι Ένι= είναι ( αυτός,αυτή,αυτό )( με τέλεια πάνω στο ν για την προφορά του ως υπερωικό όπως στη λέξη εννέα)
Έμε= ειμαστε ,Έτε= είσαστε ,είστε , Είνι =Είναι ( αυτοί,αυτές,αυτά) ( το τ προφερεται άηχο δασύ και βάζουμε δασεία πάνω του)παράδειγμα
Ένι γράφου = γράφω ,Ένι ορού= βλέπω Ένι παρίου= ερχομαι
γ) Τα περισσότερα ρήματα στην τσακώνικη είναι ανώμαλα και πολύ δύσκολο να μάθει κάποιος να τα χρησιμοποιεί σωστά. Με τη βοήθεια των αρχικών χρόνων υπάρχει μια μικρή πιθανότητα.Όλα τα ρήματα κλίνονται και στα 3 πρόσωπα του ενικού και στα 3 πρόσωπα του πληθυντικού. <παραδειγμα< κληση ενος ομαλου ρηματος π.χ. ενι μαθαινου?>
δ) Στα ρήματα ,οταν απευθυνόμαστε σε γυναίκα ή όταν μιλάει γυναίκα χρησιμοποιεί στην κατάληξη αντί για – ου το – α. π.χ.ένι ποίου = κάνω ,ένι ποία = κάνω( για το θηλυκό)
ε) Επίσης ο παρακείμενος και ο υπερσυντελικος συντάσσονται με το βοηθητικό έχω= ένι έχου- α ,ένι έχου φερτέ= έχω έρθει( είμαι φερμένος
=============================
- Ενε. εγώ είμαι>Εζού ένι, εγώ δεν είμαι> εζού όνι V
- Παρ. Εγώ ήμουνα >Εζού έμα, Εγώ δεν ήμουνα > Εζού όμα V
- Ενε. εγώ βλέπω>Εζού ένι ορού V
- Ενε. εγώ έχω > Εζού ένι έχου, εγώ δεν έχω> εζού ονι έχου V
- ** (Ενε. εγώ κάνω> Εζού ένι ποίου ) δεν το έχουμε ******************
- Ενεστώτας έρχομαι > ένι παρίου, Παρατατικός ερχόμουνα> έμα παρίου, Αόριστος ήρθα > εκάνα ,Μέλλων θα έρθω> θα μόλου V
- Ενεργητική Φωνή (ΕΦ), Χρόνοι
- εγώ γράφω >Εζού Ενι γράφου V
- εγώ κάνω > Εζού Ενι ποίου V
- (Η άρνηση του βοηθητικού είμαι είναι:αντικατάσταση του ε με ο,ε’νι> όνι)
Μέλλοντας ΣΤ**θα διαβάσω**> θα σβαΐσου V
ΑΡΓΟΤΕΡΑ εγώ δεν βλέπω>εζού ονι ορουα
=================================================
Α) Ενεστώτας το ρήμα- Εγώ είμαι > Εζού ένι
- Εγώ είμαι> Εζού ένι τσάκωνας
- Εσύ είσαι> Εκιού έσι τσάκωνας
- Αυτός είναι> Έντεν’η έν’ι τσάκωνας
- Αυτή είναι> Ένταν’η έν’ι τσακώνα
- Αυτό είναι> Έγκεινι έν’ι τσακωνόπουλο
- Εμείς είμαστε> Ενεί έμε τσακών’οι
- Εσείς είσαστε > Εμού έτε τσακών’οι
- Αυτοί,ές, είναι > Έντεϊ είνι τσακών’οι-ε
- Αυτά είναι> Ένταϊ είνι τσακωνόπουλα
- (ένι & έν’ι, διαφορετική προφορά- ενι>ΕΛ εν’ι ψηλά ουρανίσκο)
β)ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΜΑΙ ( όνι=δεν είμαι)
- Εγώ δεν είμαι > Εζού Όνι τσάκωνας
- Εσύ δεν είσαι > Εκιού Οσι τσάκωνας
- Αυτός δεν είναι > Έντεν’η Όν’ι τσάκωνας
- Αυτή δεν είναι > Ένταν’η Όν’ι τσακώνα
- Αυτό δεν είναι > Έγκεινι Όν’ι τσακωνόπουλο
- Εμείς δεν είμαστε > Ενεί Όμε τσακών’οι
- Εσείς δεν είσαστε > Εμού Ότε τσακών’οι
- Αυτοί,ές, δεν είναι > Έντεϊ Ούνι τσακών’οι-ε
- Αυτά δεν είναι > Ένταϊ Ούνι τσακωνόπουλα
- γ) ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΜΑΙ (ήμουνα= έμα )
- Εγώ ήμουνα > Εζού έμα
- Εσύ ήσουνα > Εκιού έσα
- Αυτός ήταν > Έντεν’η έκι
- Αυτή ήταν > Ένταν’η έκι
- Αυτό ήταν > Έγκεινι έκι
- Εμείς ήμασταν > Ενεί έμαι
- Εσείς ήσασταν > Εμού έτ΄αι
- Αυτοί,ές, ήσαν > Έντεϊ ήγκι
- Αυτά ήσαν > Ένταϊ ήγκι
——————————————————————–
- δ)ΑΡΝΗΣΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΜΑΙ (δεν ήμουνα= όμα )
- Εγώ δεν ήμουνα > Εζού όμα
- Εσύ δεν ήσουνα > Εκιού όσα
- Αυτός δεν ήταν > Έντεν’η όκι
- Αυτή δεν ήταν > Ένταν’η όκι
- Αυτό δεν ήταν > Έγκεινι όκι
- Εμείς δεν ήμασταν > Ενεί όμαι
- Εσείς δεν ήσασταν > Εμού ότ΄αι
- Αυτοί,ές, δεν ήσαν > Έντεϊ ούγκι
- Αυτά δεν ήσαν > Ένταϊ ούγκι
====================================================
- ΕΙΜΑΙ με τα δύο ομαλά και απλά ρήματα ΕΝΙ ΟΡΟΥ και ΕΝΙ ΠΟΙΟΥ)
- Ενεστώτας του ρήματος βλέπω > ένι ορού
- Εγώ βλέπω> Εζού ένι ορού
- Εσύ βλἐπεις> Εκιού έσι ορού
- Αυτός βλέπει> Έντεν’η έν’ι ορού
- Αυτή βλέπει> Ένταν’η έν’ι ορούα
- Αυτό βλέπει> Έγκεινι έν’ι ορούντα
- Εμείς βλέπουμε> Ενεί έμε ορούντε
- Εσείς βλέπετε> Εμού έτε ορούντε
- Αυτοί,ές, βλέπουν > Έντεϊ είνι ορούντε
- Αυτά βλέπουν > Ένταϊ είνι ορούντα
==================================================
- Ενεστώς ρήμα ,Εγώ έχω > Εζού ένι έχου
- Εγώ έχω > Εζού ένι έχου
- Εσύ έχεις> Εκιού έσι έχου
- Αυτός έχει> Έντενη έν’ι έχου
- Αυτή έχει> Έντανη έν’ι ἐχα
- Αυτό έχει> Έγκεινι έν’ι έχου ** <ντα?>
- Εμείς έχουμε > Ενεί έμε έχουντε
- Εσείς έχετε > Εμού έτε έχουντε
- Αυτοί,ές, έχουν> Έντει είνι έχουντε
- Αυτά έχουν> Ένται είνι έχουντε
- εγώ δεν έχω > εζού όνι έχου
- εσύ δεν έχεις> εκιού όσι έχου
- αυτός δεν έχει> έτενι όν’ι έχου
- αυτή δεν έχει> έτανι όν’ι έχα
- αυτό δεν έχει> έγκεινι όν’ι έχουντα
- εμείς δεν έχουμε> εμείς όμε έχουντε
- εσείς δεν έχετε> εμού ότε έχουντε
- αυτοί,ές δεν έχουν> έντεϊ ούνι έχουντε
- αυτά δεν έχουν> ένταϊ ούνι έχουντε
===============================
Ενεστώτας του ρήματος κάνω > ένι ποίου
============================================
Γ ) Ενεστώτας το ρήμα έρχομαι > ένι παρίου
- ( Σε όλους τους χρόνους παρακάτω το < Εζού κλπ >δεν το λέμε το γράφουμε εδώ για να ξέρουμε που αναφέρονται)
- Εζού ένι παρίου
- Εκιού έσι παρίου
- Έντεν’η έν’ι παρίου
- Ένταν’η έν’ι παρία
- Έγκεινι έν’ι παρίντα
- Ενεί έμε παρίντε
- Εμού έτε παρίντε
- Έντεϊ είνι παρίντε
- ΈνταΪ είνι παρίντε
====================================
Παρατατικός ερχόμουνα > έμα παρίου
- Εζού έμα παρίου
- Εκιού έσα παρίου
- Έντεν’η έκι παρίου
- Ένταν’η έκι παρία
- Έγκεινι έκι παρίντα
- Ενεί έμαϊ παρίντε
- Εμού έτ΄αϊ παρίντε
- Έντεϊ ήγκι παρίντε *
- ΈνταΪ ήγκι παρίντα *
====================================
Αόριστος ήρθα > εκάνα
- Εζού εκάνα
- Εκιού εκάνερε
- Έντεν’η εκάνε
- Ένταν’η εκάνε
- Έγκεινι εκάνε
- Ενεί εκάναμε
- Εμού εκάνατε
- Έντεϊ εκάναϊ
- Αυτά εκάναϊ
====================================
- Μέλλων Στ θα έρθω> θα μόλου
- Εζού θα μόλου
- Εκιού θα μόλερε
- Έντεν’η θα μόλει
- Ένταν’η θα μόλει
- Έγκεινι θα μόλει
- Ενεί θα μόλουμε
- Εμού θα μόλετε
- Έντεϊ θα μόλωϊ
- ΈνταΪ θα μόλωϊ
θα έρθω βλώσκω, μολώ έλα να τα πάρεις μολών λαβέ
Ενεργητική Φωνή ,Χρόνοι
- εγώ γράφω >Εζού Ενι γράφου
- εγώ κάνω > Εζού Ενι ποίου
- ΑΡΓΟΤΕΡΑ εγώ βλέπω>ένι ορού, εγώ δεν βλέπω>εζού ονι ορουα
- Η άρνηση του βοηθητικού είμαι είναι:αντικατάσταση του ε με ο= όνι
=================================================
3 ΡΗΜΑΤΑ – ΧΡΟΝΟΙ
- χρόνοι ρήματος γράφω > ένι γράφου – α (ΑΘ)
- ενεσ- γράφω > ένι γράφου – α
- παρτ- έγραφα> έμα γραφου -α
- μλ-δ- θα γράφω> θα γράφου
- μλ-σ- θα γράψω> θα γραψου
- αορι- έγραψα> εγράβα
- παρκ- έχω γράψει> Ένι έχου -α γραφτέ
- υπερ- είχα γράψει > Έμα έχου -α γραφτέ
- μλ-π- θα έχω γράψει> θα εχου- α γραφτέ
—————————————————————
Το ρήμα κάνω > ένι ποίου
- χρόνοι ρήματος κάνω > ένι ποίου – α (ΑΘ)
- Ενεστ ένι ποίου -α
- παρατ έμα ποίου- α
- μελΔΡ θα ποίνου
- μελΣΤ θα ποίου
- αορισ εμποίκα .
- παρακ ένι έχου-α μποιτέ
- υπερ έμα έχου-α μποιτέ
- μελSN θα έχου-α μποιτέ
- (αορισ ,εμποίκα Υποτ- να ποίου ,Προστ-ποίε ποίετε)
- Μέλλοντας ΣΤ**θα διαβάσω**> θα σβαΐσου
- θα διαβάσω**> θα σβαΐσου
- θα σβαΐσερε
- θα σβαΐσει
- θα σβαΐσουμε
- θα σβαΐσετε
- θα σβαΐσωι
ΤΣ-Τσακώνικη γλώσσα-#1
Ιστορία της Τσακώνικης Γλώσσας Σ2 V
Εισαγωγή στη Γραμματική
Βιβλία
Λεξικόν
Τσακώνικοι Διάλογοι
Μαθήματα
Οι συνεργάτες μας
Πίσω στην Αρχική σελίδα η Οι Τσάκωνες y