Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους στεγάζεται στη Σχολή Καρυτσιώτη κτήριο τοπικού παραδοσιακού ρυθμού.
Διδακτήριον Άστρους
ΥΑ 47192/1433/11-6-1946, ΦΕΚ 127/Β/8-8-1946
‘Κηρύσσομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η β’ Εθνική Συνέλευσις”.
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) .Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και «καλλιμάρμαρο» Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγιάννη. Η σχολή ήταν ένα είδος πανεπιστημίου για εκείνη την εποχή, αφού οι μαθητές από όλη την Ελλάδα διδάσκονταν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, μαθηματικά, φυσική – χημεία, γαλλικά και ιταλικά κ.α. Η «καλλιμάρμαρος» σχολή στον Αγιάννη κάηκε μέχρι τα θεμέλια το 1826 από τον Ιμπραήμ .Η σχολή στο Άστρος επίσης καταστράφηκε το 1826 από τον Ιμπραήμ , αλλά αναστηλώθηκε αργότερα από συγγενείς του Καρυτσιώτη και επαναλειτούργησε το 1829 με την ονομασία «Μουσείον Καρυτσιώτη». Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) Κυνουρίας ήταν πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 20 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 .
H Σχολή Καρυτσιώτη (Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους) και ο γειτονικος «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων είναι αναμφισβήτητα ένα από τα σπουδαιότερα τοπόσημα της Κυνουρίας και της πατρίδας μας και έχει κηρυχθεί από το υπουργείο Παιδείας «διατηρητέον ιστορικόν μημείον το εν Άστρει διδακτήριον» και από το υπουργείο Πολιτισμού “ιστορικός τόπος”.
Η είσοδος του «Ιερού Χώρου» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και του Αρχαιολογικού Μουσείου Άστρους είναι ένα ιστορικό μνημείο. Εδώ περπάτησαν για να συμμετέχουν στην εθνοσυνέλευση ο γέρος του Μωριά και οι σύνεδροι την εθνοσυνέλευσης.
Οι επαναστατημένοι Έλληνες επέλεξαν τελικά το Άστρος Κυνουρίας και το Αγροκήπιο Καρυτσιώτη για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους». Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως». Οι πληρεξούσιοι της εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης ετίμησαν το μεγάλο εθνικό ευεργέτη μας Δημήτριο Καρυτσιώτη, «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης. Η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη ,στην υφήλιο και τους μεγαλους της εποχής . «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον».” λίγο επίκαιρο σήμερα…
Ο χώρος του μουσείου, το κτήριο της Σχολής Καρυτσιώτη . μαντρωμένο με τον πέτρινο τείχο (μάντρα), μαζί με το Προαύλιο της Σχολής Καρυτσιώτη ( του Μουσείου Άστρους) που σώζονται μέχρι σήμερα οι καμινάδες των δωματίων των οικότροφων μαθητών της σχολής και τον χωριστó γειτονικό «Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων εíναι σεμνός , αρμονικός και επιβλητικός, είναι «διατηρητέον ιστορικόν μημείον» και « μουσείο από μόνος του». Δίπλα στη Σχολή στον «ιστορικό τόπο» του Αγροκηπίου Καρυτσιώτη βρίσκεται το τήλιο που σύμφωνα με την Αστρινή παράδοση έγινε το Κολοκοτρωνέϊκο τραπέζι προς τιμήν το Δημητρίου Υψηλάντη το 1821. Ο Γ. Τερτσέτης αναφέρει «συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους».
Με την ανασύσταση του Ελληνικού κράτους η Σχολή λειτούργησε σαν σχολείο μέχρι το 1971 και σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο. Η ιδέα του μουσείου Άστρους ξεκίνησε και έγινε πραγματικότητα το 1959 σε κτήριο του γειτονικού αγροκηπίου Καρυτσιώτη από τον αείμνηστο σεβαστό καθηγητή μας «αρχαίο Έλληνα» Κυριάκο (Κούλη) Χασαπογιάννη. Η Σχολή Καρυτσιώτη παραχωρήθηκε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων (ΥΠΠΟΑ) από τον Δήμο Άστρους και μετά από σημαντικές επισκευές και συντηρήσεις μετατράπηκε σε Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους το έτος 1985.
Οι συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν συλλογή γλυπτών του Ρωμαίου Έπαρχου και συνεργάτη των Ρωμαίων κατακτητών Ηρώδη Αττικού από την έπαυλή του στην Εύα , Δολιανά Κυνουρίας (4 χλμ), με μια πληθώρα έργων, που περιλάμβαναν τόσο πρωτότυπα γλυπτά των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, όσο και ρωμαϊκά αντίγραφα. Οι συλλογές του Μουσείου επίσης περιλαμβάνουν γλυπτά, κεραμικά, χάλκινα αντικείμενα, επιγραφές, νομίσματα και άλλα ευρήματα από διάφορες θέσεις της αρχαίας Κυνουρίας, όπως τη Θυρέα και την Ανθήνη .Γλυπτά και αρχιτεκτονικά μέλη, όπως κιονόκρανα, εκτίθενται επίσης στον υπαίθριο προαύλιο χώρο του μουσείου.
Απο την ιστοσελίδα Θυρεατις γη (βορεια κυνουρια
Ο αείμνηστος καθηγητής μας «αρχαίος Έλληνας» Κυριάκος (Κούλης) Χασαπογιάννης κουβαλούσε τον σάτυρο του μουσείου στην τσέπη του, για κάθε ενδεχόμενο να τον προφυλάσσει από αρχαιοκαπήλους και για να υπάρχει να τον προβάλλει αργότερα κατάλληλα.
Το 2008 με την “πρόφαση της ρωγμής” το ΥΠΠΟΑ έκλεισε το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους και μέχρι σήμερα με τη αναθεωρημένη “πρόφαση της στατικής επάρκειας” συνέχίζει τις “πολλές και άλλες μελέτες” και απερίσκεπτα δεν ανοίγει το μουσείο.
astrosgr.com 