Τι είναι η δημοκρατία και ποιός «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…» Εισαγωγή 1- 3

Το θέμα μας ,Τι είναι Δημοκρατία και ποιός «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…», καλύπτεται από τρία άρθρα. Το πρώτο και δεύτερο άρθρο είναι στους παρακάτω συνδέσμους. Αυτό ειναι το τρίτο και τελευταίο άρθρο. Δείτε τα άλλα δύο σχετικά άρθρα για να έχετε καλύτερη και ολοκληρωμένη ενημέρωση του θέματος.

Αθηναϊκή Δημοκρατία -Τι είναι η δημοκρατία και ποιός «θα φτιάξει το ρωμέϊκο…» 2- 3

Τι είναι και τι δεν είναι δημοκρατία , ποιός «θα φτιάξει το ρωμέϊκο..» και τι κάνουμε σήμερα 3-3

H πραγματική, και μοναδική στην παγκόσμια ιστορία, δημοκρατία ελειτούργησε μόνο στην αρχαία Αθήνα για 140 χρόνια , από το 462 π.Χ. έως το 322 π.Χ.. με δύο μικρά διαλείμματα.

Η λέξη δημοκρατία είναι σύνθετη από το ‘δήμος’ ( οι κάτοικοι μιας περιοχής ) και ‘κρατώ’ (έχω την ισχύ, εξουσία). Δηλαδή ο δήμος έχει την εξουσία. Στις λέξεις μοναρχία, ολιγαρχία το συνθετικό «αρχία» προϋποθέτει ότι υπάρχει αρχή, δηλαδή άρχων που αποφασίζει για όλα, αντίθετα στη δημοκρατία ο δήμος έχει την εξουσία και αποφασίζει για το κοινά.
Η λέξη αναφέρεται από Ηρόδοτο (484 π.Χ.–425 π.Χ./410 π.Χ.) αλλά ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 440-430 π.Χ. Η λέξη δεν χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τη στιγμή της γέννησης της δημοκρατίας, αλλά από το 460 π.Χ. γνωρίζουμε την ύπαρξη του ονόματος «Δημοκράτης», που αναφέρεται στους πολίτες που απαιτούσαν στην Εκκλησία του Δήμου ίσα δικαιώματα για όλους.
.
Για πρώτη φορά στην Αθηναϊκή Δημοκρατία μετά από το 462.π.χ. κατέστησαν ελεύθερες σε όλους τα Συμπόσια, Εορτές, Αγώνες, Φιλοσοφία, Θέατρο κ.λ.π,.Όλοι οι πολίτες συμμετείχαν και απολάμβαναν τα αγαθά της πολιτείας.

Οι πρόγονοι της Δημοκρατίας

Ο τύραννος Δράκων το 621 π.χ.από την πίεση των πολιτών κατέγραψε για πρώτη φορά τους αυστηρούς νόμους του (δρακόντειους) σε μαρμάρινες πλάκες.Μεγάλη σημασία έχει ότι επιτέλους οι νόμοι ήταν γραπτοί και δεν θα άλλαζαν όπως συνέφερε τους τότε άρχοντες.

Ο Σόλων ( 639–559 π.Χ.) ήταν σημαντικός Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος, ποιητής και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος.

Κατάργησε μέσω της Σεισάχθειας , το δικαίωμα των ισχυρών να δουλοποιούν τους δανειζομένους και τα μέλη των οικογενειών τους λόγω χρεών.
Παράγραψε τα χρέη των ιδιωτών μεταξύ τους και προς το κράτος.
Για να ενθαρρύνει και να θεσμοθετήσει σαν υποχρέωση την συμμετοχή των πολιτών στα κοινά ,εισήγαγε νόμο στο οποίο ο πολιτικά «ουδέτερος» λόγω δειλίας ή καιροσκοπισμού στιγματιζόταν ως «άτιμος», και έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα.
Για να να μειώσει τους “ουδέτερους” και ταυτόχρονα να στείλλει καθαρό μήνυμα στην ολιγαρχία, θέσπισε ότι σε περίπτωση τυραννίας οι πολίτες έπρεπε να παίρνουν τα όπλα είτε υπέρ είτε εναντίον της , με άλλα λόγια πριν 2,500 χρόνια θέσπισε το «114» του ανένδοτου και το δικαίωμα της νόμιμης αντίστασης κατά των σφετεριστών της εξουσίας.

Ο Κλεισθένης έθεσε τις βάσεις της Δημοκρατίας .

Ο άρχων Κλεισθένης (570-507π.χ.)του γένους των Αλκμεωνιδών το 508 π.χ. για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία εισήγαγε μέτρα του είχαν βάση την ισηγορία και την ισονομία.
Κατάργησε το προγενέστερο σύστημα κοινωνικής διαίρεσης ,αποδυνάμωσε τα γένη και τα μεγάλα τζάκια και δημιούργησε σύμφωνα με χρησμό της Πυθίας δέκα γεωγραφικές τεχνητές φυλές με στόχο την αποτροπή της πάλης των τάξεων.
Διαχώρισε την τοπική δύναμη των φυλών με την μέθοδο των τριττύων, χώρισε την Αττική σε μεγάλο αριθμό δήμων και οι κάτοικοι απέκτησαν επώνυμο με βάση τον δήμο όπου ήταν εγγεγραμμένοι.Κάθε φυλή είχε ένα τμήμα παράλιο, ένα αστικό και ένα μεσόγειο.
.Πολιτογράφησε όλους τους μέτοικους και απελεύθερους κατοίκους της Αττικής με αποτέλεσμα να αποκτήσουν δικαιώματα Αθηναίου πολίτη.
Αύξησε τον αριθμό των βουλευτών από τετρακόσιους σε πεντακόσιους, καθώς επίσης άλλαξε και τον τρόπο εκλογής τους.
Για την προστασία τους πολιτεύματος από την τυραννίδα αντικατέστησε τον επώνυμο άρχοντα από την κορυφή της πολιτείας και στη θέση του όρισε ένα απλό βουλευτή από τους πεντακόσιους ,όπου άλλαζε κάθε ημέρα και εκλεγόταν με κλήρο.
Επιπλέον δημιούργησε την διαδικασία του οστρακισμού κατά την οποία οι πολίτες της Αττικής με βάση κάποια κριτήρια μπορούσαν να θέσουν σε εξορία άτομα που θεωρούσαν επικίνδυνα για το πολίτευμα.
Τέλος ενίσχυσε τις αρμοδιότητες της Εκκλησίας του Δήμου όπου πλέον είχε την δυνατότητα να επικυρώνει ή να απορρίπτει αποφάσεις του Άρειου Πάγου που αφορούσαν καταδίκη σε θανατική ποινή.
Όμως ο Κλεισθένης όπως και οι προηγούμενοι μεταρρυθμιστές δεν κατάργησαν το τιμοκρατικό σύστημα δηλαδή την κατάταξη των κατοίκων και των πολιτικών δικαιωμάτων τους, ανάλογα με το ετήσιο εισόδημά τους. Η οικονομική τάξη του κάθε Αθηναίου πολίτη, καθόριζε τη φορολόγησή του και κατ’ επέκταση τα πολιτικά του δικαιώματα.
Οι τάξεις ήταν:
Πεντακοσιομέδιμνοι,
Ιππείς (Τριακοσιομέδιμνοι),
Ζευγίτες (Διακοσιομέδιμνοι),
Θήτες

Τα αξιώματα μετά τη μεταρρύθμιση του Κλεισθένη ήταν:

Οι 10 άρχοντες που εκλέγονταν αποκλειστικά εκ των 500 μέδιμνων, ένας από κάθε φυλή.
Η βουλή του Αρείου Πάγου (συμβούλιο των ευγενών) με καθήκον την εποπτεία της πολιτείας
Η βουλή των 500 (50/κάθε φυλή) όπου μετέχουν πλέον οι τρεις ανώτερες τάξεις
Η συνέλευση των πολιτών όπου συμμετέχουν όλοι οι πολίτες της Αθήνας
Επί Κλεισθένη ουσιαστικα δεν υπήρξε Δημοκρατία, ούτε τα αξιώματα ήταν προσβάσιμα σε όλους, ενώ υπήρχε και η μερική εκλογή, παρ’ όλα αυτά οι βάσεις της Δημοκρατίας είχαν τεθεί.

Από το 479 π.χ. αντιτιθέμενη στις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, στην Αθήνα εγκαθίσταται μια ιδιόμορφη ολιγαρχία καθώς, την εξουσία αναλαμβάνει το συμβούλιο των ευγενών, ο Άρειος Πάγος, επικαλύπτοντας τα καθήκοντα της εποπτείας και τις θεσπισμένες αρχές. Η ιδιότυπη και αναχρονιστική αυτή χούντα δημιούργησε ισχυρές αντιπάθειες, χωρίζοντας τους Αθηναίους σε ολιγαρχικούς και λαϊκούς.

Ο θεωρητικός και πατέρας της δημοκρατίας Πρωταγόρας

O Πρωταγόρας ὁ Ἀβδηρίτης (περ. 490 π.Χ. – περ. 420 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας σοφιστής και διδάσκαλος ,είναι ο θεωρητικός και πατέρας της δημοκρατίας. Συνοπτικά και πειστικά περιέγραψε τις αρχές της.

“Όταν στην Εκκλησία του Δήμου γινότανε συζήτηση περί “οικοδομίας η ναυπηγείας ” καλούνται σαν σύμβουλοι αποκλειστικά και μόνο οι ειδικοί, δηλαδη οικοδόμοι και ναυπηγοί . Εάν ένας άσχετος πολίτης προσπαθούσε να πεί την γνώμη του γι αυτά θα συναντούσε την αποδοκιμασία των παρευρισκομένων με γιουχαίσματα και αν επέμενε , θα απομακρυνόνταν βίαια με εντολή των πρυτάνεων.”

“Όταν όμως η συζήτηση αφορούσε την διακυβέρνηση της πόλης τότε ομιλούσαν όλοι οι απλοί πολίτες ….. και οι άλλοι τους άκουγαν με μεγάλη προσοχή “…

Εμείς καταλαβαίνουμε, όπως τονίζουν πολλοί … “Tο δικαίωμα και το χρέος όλων των πολιτών να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους (ισηγορία & παρρησία) για θέματα που αφορούσαν την πόλη αποτελούσε, απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση για την ομαλή και σωστή λειτουργία της δημοκρατίας

Την «αιδώ και την δίκη» «Σε όλους και να έχουν όλοι μερίδιο σε αυτές”

Σύμφωνα με τον μύθο του Πρωταγόρα, ο Προμηθέας έκλεψε από τους θεούς Αθηνά και Ήφαιστο και έδωσε στους ανθρώπους την «έντεχνο σοφία συν πυρί». Η σοφία και η τέχνη επέτρεψε στον άνθρωπο να επιβιώσει από τα άγρια θηρία του πρωτόγονου περιβάλλοντος του αλλά ταυτόχρονα και να διαφοροποιηθεί από τα ζώα για να είναι ικανός να δημιουργήσει τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Αυτά μόνα τους, η σοφία και η τέχνη ,όμως δεν ήταν αρκετά για να σωθούν οι άνθρωποι. Παρά όλα αυτά ο Δίας από λύπη του για τους ανθρώπους που τους έβλεπε να χάνονται και η να τρώγονται μεταξύ τους, έστειλε τον Ερμή να δώσει στους ανθρώπους επιπλέον την «αιδώ και την δίκη» για να σωθούν και να ζουν οργανωμένα δίκαια και πολιτισμένα στις κοινωνίες τους.
Αλλά ο Πρωταγόρας και ο Δίας συνεχίζουν στα βαθιά νερά της δημοκρατίας. Θυμίζουμε λέγαμε παραπάνω ο Δίας έλεγε στον Ερμή για τον τρόπο διανομής στους ανθρώπους της αιδούς και της δίκης.
«Σε όλους και να έχουν όλοι μερίδιο σε αυτές. Αν σε αυτές είχαν λίγοι μερίδιο, όπως στις άλλες τέχνες , τότε δεν θα υπήρχαν πόλεις»
Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία ο Δίας κατέληξε.
«Και να επιβάλεις για λογαριασμό μου τον ακόλουθο νόμο: αυτόν που δεν μπορεί να έχει μερίδιο στην αιδώ και την δίκη να τον σκοτώνουν, γιατί είναι αρρώστια για τις πόλεις.»
Ο πατέρας της δημοκρατίας Πρωταγόρας σκόπιμα υπερβάλλει για την θανατική ποινή, για να δείξει κραυγαλέα την σοβαρότητα της έλλειψης ντροπής και δικαίου στις κοινωνίες μας και τις άσχημες συνέπειες που έχουν γενικά.
Δείτε στο παρακάτω σύνδεσμο τις απόψεις του σεβαστού καθηγητού μας Κ. Κατσιμάνη , που σε δύο σελίδες συνοπτικά περιγράφει την πεμτουσία της δημοκρατίας,
Ανθρωπισμός, δημοκρατία και παιδεία στον πλατωνικό Πρωταγόρα