ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012 –
ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012
Τίτλος ΦΕΚ Έγκριση οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου της περιοχής «Νησί» στο Παράλιο Άστρος, Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Κάστρο Παραλίου ¨Αστρους, το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ-ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012
Την έγκριση οριοθέτησης ως ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της θέσης «Νησί Παραλίου Άστρους», στο Δήμο Βόρειας Κυνουρίας, Π.Ε. Αρκαδίας, Περιφέρειας Πελοποννήσου, για λόγους προστασίας των αρχαιολογικών καταλοίπων που δηλώνουν τη συνεχή χρήση της θέσης από τα προϊστορικά έως και τα σύγχρονα χρόνια και ιδιαίτερα:
– Των αρχαίων καταλοίπων στη νότια κορυφή του λόφου, που δηλώνουν την ύπαρξη οικισμού προϊστορικών χρόνων.
– Του αρχαίου τείχους στα βορειοδυτικά, που ταυτίζεται με το «επί θαλάσση τείχος» των Αιγινητών.
– Των ρωμαϊκών καταλοίπων στη θέση «Άστρον».
– Του Κάστρου της Φραγκοκρατίας (Κάστρο Ζαφειρόπουλου) στα νότια. Τα όρια του ενιαίου χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου αποτυπώνονται με συνεχή κόκκινη πολυγωνική γραμμή στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα κλίμακας 1:5000 με σημεία 1, 2, 3, …44, 1, σύμφωνα με τον συνημμένο πίνακα ζευγών συντεταγμένων των κορυφών του πολυγώνου
Ο Πάνος (Άκουρος) Ζαφειρόπουλος , είναι ένας από τους σημαντικότερους, η ορθότερα ο σημαντικότερος Αγιαννίτης πριν την επανάσταση του 1821 και η προσφορά του στη Θυρεάτιδα Γη και την πατρίδα είναι ανυπολόγηστη και πέρασε στα ψιλά γράμματα της ιστορίας, δεν αναφέρεται στα βιβλία της ιστορίας και είναι παράξενα άγνωστος για τις μεγάλες προσφορές του στην πατρίδα μας.
Το αρχοντικό των Ζαφειροπουλαίων στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται πολύ κοντά κάτω από την σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη και πάνω από την πηγή Σουληνάρι. Εδώ ο Άκουρος έσωσε και μετέφερε προσωρινά τα καπνισμένα 500 βιβλία της σχολής Καρυτσιώτη πριν τα μεταφέρει για καλύτερη προστασία στο κάστρο του Παραλίου Άστρους.
“Στις αρχές Ιουλίου 1826, το στρατιωτικό σώμα του Πάνου Ζαφειρόπουλου κατέσφαξε 400 Άραβες σε ενέδρα που είχε στήσει στον Μεχμέτ αγά της Τριπολιτσάς. Αυτό ήταν πολύ βαρύ πλήγμα για τους Οθωμανούς. Γι’ αυτό ο Ιμπραήμ πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Άγιο Ιωάννη και ολόκληρη την επαρχία του Αγίου Πέτρου”
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει προσωρινά, ούτε στην μάχη της 5 και 6 Αυγούστου 1826 στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη στον Αγιάννη διασώθηκαν 500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν το 1827 στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.”
2: Η Βιβλιοθήκη της Σχολής Καρυτσιώτη. Χριστίνα Κουλούρη. 1991.
http://www.zafeiris.gr/linked/koulouri.pdf
Από τον Καστρολόγο
Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα – Kastra.eu\
«Στο Παράλιο Άστρος και στην νότια κορυφή του λόφου (νησί) που δεσπόζει του λιμανιού, υπάρχει κάστρο από τα χρόνια της φραγκοκρατίας. Συχνά αναφέρεται και σαν Κάστρο (ή Πύργος) των Ζαφειρόπουλων………….
Στα μεταγενέστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας το κάστρο διαμορφώθηκε σε ισχυρό αμυντικό συγκρότημα.
Τον 18ο αιώνα, τρεις αδελφοί, οι αδελφοί Ζαφειρόπουλοι, εύποροι έμποροι στο εξωτερικό, επέστρεψαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για να αγωνιστούν κατά των Τούρκων και οικοδόμησαν στο χώρο του κάστρου τρεις κατοικίες, διαμορφώνοντας παράλληλα το εσωτερικό του. Οι κατοικίες αυτές είναι χαρακτηριστικά δείγματα της προεπαναστατικής αρχιτεκτονικής της περιοχής και σώζονται μέχρι σήμερα, οι δύο πρώτες σε ημιερειπωμένη και η Τρίτη σε ερειπωμένη κατάσταση.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Έχει τετράπλευρη κάτοψη και διατηρεί μεγάλο τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου και έναν από τους οχυρούς του πύργους. Σώζονται επίσης δύο εξωτερικές πύλες του κάστρου.
Το Κάστρο στην Τέχνη και στο Λόγο
Η κατασκευή του κάστρου μαρτυρείται από γράμμα που στέλνει τον Αύγουστο του 1684 στο Βενετό αρχιστράτηγο Μοροζίνι επιτροπή Μανιατών, στο οποίο αναφέρεται ότι ο Οθωμανός κατακτητής
“…Αγκαλά νά έφτιασε και ένα άλλο (κάστρο) εις την Ζαρνάτα, όπου είναι το τέλος του τόπου μας…”
Αλλά κι από το Γάλλο περιηγητή Spon, ο οποίος επισκέφθηκε το Μοριά το 1675, και γράφει, εννοώντας τα κάστρα της Κελεφάς και της Ζαρνάτας:
…”Όταν ευρισκώμεθα όχι πολύ μακράν από την Μάνην, είχαμε την ευχαρίστησιν να πληροφορηθώμεν από μερικούς Μανιάτας, οι οποίοι ήσαν ναύται επί του πλοίου μας, περί της παρούσης καταστάσεως του τόπου των. Μας είπαν ότι προ τινός καιρού ο Τούρκος του υπεχρέωσε με πανουργίαν να συγκατατεθούν εις το να κτίση και έκτισε δύο κάστρα εις τα παράλιά των…”»
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος
Από ΥΠΠΟΑ ,Κάστρο Παραλίου Άστρους
Παράλιο Άστρος – mobileContent – eCastles (culture.gr)
«Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας….” κοντά στον Αγιάννη (2χλμ).
“Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι….. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.”
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξηροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξηροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος. Το κάστρο Εστέλλα έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Απο Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους Το τοπωνυμικό «Άρια»
“Και δη εν τη αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως αναφέρεται ότι ο πρίγκιψ του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς ευκολωτέραν υποταγήν των Τσακώνων έκτισε , τω 1256, το κάστρον, όπερ καλείται la Estella” Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (σ.93)»
“Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος”.(σελ 99-100) Απο Νίκο Α. Βέη ,
astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας
Πηγές
Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη -Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας πρώτες παρατηρήσεις, Αθήνα 2007
Παράλιο Άστρος – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα – Kastra.eu\
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων σήμερα περιμένει υπομονετικά για μια στοιχειώδη συντήρηση, αναστήλωση και προβολή από τις αρμόδιες αρχές.
astrosgr.com 