Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
Στο Λεωνίδιο, πρωτοπόρος της υφαντικής ήταν η Πολυξένη Δούνια, το γέ[1]νος Λιόντα (1841-1911), σύζυγος του Θεοδώρου Ιωάννου Δούνια (1822-1901), η οποία είχε μάθει την τέχνη στο Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας, και την εξέλιξε όταν πήγε στο Λεωνίδιο. Στο εργαστήριό της που είχε τέσσερις αργαλειούς, απα[1]σχολούσε περισσότερες από 20 εργάτριες. Το 1890 στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας Πειραιώς στρωνόταν κιλίμι της Δούνια 60 οκάδων (Κακαούζος).
Το 1897 ιδρύθηκε και δεύτερο εργαστήριο από τη Μαριγώ Μερικάκη η οποία το διατήρησε μέχρι το 1924, προήγαγε την τέχνη επί το καλλιτεχνι[1]κότερον εισάγοντας νέα σχέδια και χρώματα. Η Μερικάκη βραβεύτηκε με χρυσά και αργυρά μετάλλια στις διεθνείς εκθέσεις Αθηνών, Λιέγης και Παρισίων. Στην έκθεση των Αθηνών θαυμά[1]στηκε και βραβεύτηκε κιλίμι της που παρίστανε σκηνή από τη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ (1805) τη στιγμή που ο ναύαρχος Νέλσων πέφτει τραυ[1]ματισμένος στις αγκάλες των αξιωματικών του. Στο υφαντουργείο της Μερικάκαινας ύφαινε και ο γιος της, μετέπειτα δήμαρχος Λεωνιδίου, ιατρός, Στυλιανός Σπυρ. Μερικάκης. Τους προαναφερθέ[1]ντες ακολούθησαν αρκετοί και αρκετές που προ[1]σπάθησαν να διασώσουν και αναπτύξουν ακόμα περισσότερο την τσακώνικη αυτή βιοτεχνία.
Το εντελώς ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της τσακώνικης υφαντικής είναι ότι κατασκευάζονται μονοκόμματοι τάπητες οποιουδήποτε μεγέθους, οι οποίοι έχουν και στις δύο επιφάνειες την ίδια 1 2 3 4 5 6Η ΤΣΑΚΩΝΙΚΗ ΥΦΑΝΤΙΚΗ 263 όψη. Για την ύφανση χρησιμοποιούνται όρθιοι αργαλειοί και δεν χρησιμοποι[1]είται σαΐτα, αλλά υφαίνονται με τα δάκτυλα και χτυπώνται οι κλωστές με το χτένι για να είναι το αποτέλεσμα κρουστό και στέρεο. Θαυμάζεται ιδιαιτέρως η λεπτότητα της τέχνης αυτής, η συμμετρία των σχεδίων, η αφάνταστη στε[1]ρεότητα και η αρμονία των χρωμάτων. Ο αργαλειός ήταν ξύλινη κατασκευή αποτελούμενη από στημόνια, τη σαΐτα, το χτένι.
Περιζήτητα είναι τα σχέδια: Τσούχλου, Αμερικάνικο, Κληματαριά, Πλακά[1]κι, Χεράκια, Βυζαντινό, Περαστό, Ακτίνες, Δίσκος, Πανσές (πορτιέρα).
Τσακώνικα κιλίμια στρώνονται σε πολλές εκκλησίες σε καθημερινή βάση, τα ομορφότερα όμως στρώνονται στις εκκλησίες κατά τη διάρκεια των γιορτών, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Πάσχα, Δεκαπενταύγουστος, στις πανηγύρεις και στις γιορτές των αγίων στους οποίους είναι αφιερωμένες οι εκκλησίες. Η διακόσμηση μπορούσε να γίνει με κέντημα στον αργαλειό, ήταν κουραστική, χρονοβόρα και δαπανηρή. Αφορού[1]σε περισσότερο τα υφάσματα πολυτελείας και όχι καθημερινής χρήσης. Υπήρχαν διάφορες παραλ[1]λαγές, χρωματικές, διακοσμητικές, ποιοτικές και αποτύπωναν την κοινωνική διαστρωμάτωση και τις ενδυματολογικές τάσεις.
Είδη και σχέδια τσακώνικων χαλιών:
1. Πλακάκι χοντρό, πλακάκι ψιλό: Συνηθίζεται πάρα πολύ στην περιοχή, περισσότερο όμως το πλακάκι ψιλό, όταν πρόκειται για πιο επίσημη χρήση, όπως σε σαλόνια, εκκλησίες ή αλλού. –
2. Περσικό: Παλιό σχέδιο, προφα[1]νώς με ανατολίτικες ρίζες. –
3. Ο ήλιος: Παλιό σχέδιο, θεωρείται επίσημο χαλί, ταιριαστό σε σάλες και σαλόνια. –
4. Ο δίσκος: Πολύ παλιό σχέδιο τσακώνικου χαλιού. –
5. Ακτίνες: Νεότερο σχέδιο, μετά το 1950. –
6. Αμερικάνικο: Παλιό σχέδιο, πριν το 1950. –
7. Χεράκι: Από τα πιο παλιά και το πιο διαδεδομένο και χαρακτη[1]ριστικό τσακώνικο σχέδιο. Συναντάται σε αρκετές παραλλαγές (ο ρόμβος είναι παλαιότερο). –
8. Πρώτη σκιά: Νεότερο σχέδιο, μετά το 1950. –
9. Αστεράκι: Παλιό σχέδιο, πριν το 1950. –
10. Πριονάκι: Πολύ παλιό σχέδιο, από το Γεράκι Λακωνίας. –
11. Κληματαριά: Ή αλλιώς «Μπουκέτα». Πολύ παλιό σχέδιο, για μεγάλου μεγέθους χαλιά, κατάλληλο για εκκλησίες. –
12. Φιόγκος: Πολύ παλιό σχέδιο, κατάλληλο για χαλιά σαλονιού.
astrosgr.com 