“Επίκουρος : Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου”

Επίκουρος (341-270 π.Χ.)

Ο  Επίκουρος  είναι  ακόμα  σήμερα  ένας  πολύ  παραξηγημένος   Έλληνας  φιλόσοφος, που   τον  πολέμησε  το  κατεστημένο  όλων  των εποχών, γιατί  η  διδασκαλία  του  και οι  θέσεις του για  τον  άνθρωπο  της εποχής του  ενοχλούσε  μερικούς  και  για  αυτό το λόγο προσπάθησαν να  την  διαστρεβλώσουν  όσο μπορούσαν.  Δεν θα ήταν υπερβολή  αν λέγαμε  ότι  οι περισσότεροι  γνωρίζουν πολύ λίγα  και  τα αντίθετα από αυτά που δίδασκε ο μεγάλος φιλόσοφος. Είναι  επίσης  σωστό  ότι  είχε πολλούς φίλους  και  πειστούς μαθητές για πολλούς αιώνες. Η ψυχική  ηρεμία  και η γαλήνη είναι ο βασικοί  στόχοι  της επικούρειας φιλοσοφίας που αποκτούνται με το Ελληνικό μέτρο. Η καταστηματική ηδονή της ηρεμίας και της γαλήνης  γίνεται σκοπός ζωής των ανθρώπων.

Κάποτε  διάβασα, πριν πενήντα χρόνια, τα παρακάτω   από  τον  Επίκουρο  και  σχεδόν μου άλλαξε  τη ζωή,

Oι περισσότεροι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι γιατί νοιάζονται για αυτά που δεν έχουν και δεν χαίρονται αυτά που έχουν “.

“Δεν  είναι  δυνατό  να  ζει  κανείς  ευχάριστα, αν  δεν  ζει  φρόνιμα, ηθικά  και δίκαια, όπως  και δεν  μπορεί  να  ζει  φρόνιμα, ηθικά  και  δίκαια, αν  δεν  ζει  ευχάριστα” Επίκουρος, Κύριαι δόξαι

“Το σύμπαν είναι άπειρο. Δεν βρισκόμαστε στο κέντρο του σύμπαντος, αλλά είμαστε  ένας  από τους αναρίθμητους  κόσμους  ενός  αχανούς  σύμπαντος.”

Εμείς καταλαβαίνουμε, “δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου”, είμαστε πολύ ασήμαντοι.

“Μια μεγάλη μορφή της παγκόσμιας ιστορίας, ο Τόμας Τζέφερσον (αγγλ. Thomas Jefferson, 13 Απριλίου 1743 – 4 Ιουλίου 1826), ο τρίτος Πρόεδρος των Η.Π.Α. (1801-1809) και κύριος συγγραφέας της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, είχε γράψει:”

Όπως λες για τονεαυτόσου, έτσικιεγώ είμαιΕπικούρειος. Θεωρώότι ηαυθεντική (όχι η πλαστή) διδασκαλία του Επίκουρουπεριέχεικαθετί λογικόαπό την πρακτική φιλοσοφίαπου μας άφησανηΕλλάδα και η  Ρώμη”

Για  όσους  θέλουν  να μάθουν  περισσότερα  και την  αλήθεια  για  τον  Επίκουρο  ανεπιφύλακτα  συνιστώ  το  βιβλίο του Χ. Θεοδωρίδη,

“Επίκουρος : Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου”

Μας λέει ο Χ. Θεοδωρίδηs καθηγητής  του  Πανεπιστημίου  Θεσσαλονίκης

“Το  βιβλίο άρχισε να γεννιέται  από τη στιγμή που φανερώθηκε  στη σκέψη μου η γοητευτική μορφή του Επίκουρου. Ακόμα και  σήμερα, ύστερα από το βαθύτερο  δούλεμα  πάνω στην κληρονομιά των Αρχαίων, είναι λίγοι που ιδεάζονται την εξαιρετική  θέση του Επίκουρου  στη διανοητική  ζωή  του αρχαίου κόσμου. Πολλοί, οι περισσότεροι από κείνους που αντίκρισαν με αγάπη και κατανόηση τους  Αρχαίους, που γοητεύθηκαν από την ομορφιά του λόγου, της σμίλης και του στοχασμού, δεν υποψιάζονται  πως αυτό που αγάπησαν  είναι  μια  όψη, όχι η καλή, η πιο γνήσια  αυτουνού  που λέμε Ελληνική Αρχαιότητα.

Ο αρχαίος κόσμος ήρθε σ’ εμάς θλιβερά  θρυμματισμένος. Μεγάλο μέρος από τα γραπτά του μνημεία χάθηκε, οι οικοδομές σωριάστηκαν, τ’ αγάλματα και τ’ αγγεία  κατακομματιάστηκαν και θάφτηκαν  κάτω από χώματα ή κάτω από μεταγενέστερα χτίσματα. Μα το πιο  αξιοθρήνητο, η κληρονομιά  των Αρχαίων  παραδόθηκε σ’ εμάς ακρωτηριασμένη, παρεξηγημένη  και παραμορφωμένη  από τις γενεές που μεσολάβησαν. Το κλίμα  των ύστερα από τον Αλέξανδρο χρόνων, η επιγονική  ιδιοσυγκρασία  και  το μυστικό  θεοκρατικό πνεύμα  καθόρισαν τη μονόπλευρη  επιλογή  του θησαυρού των Αρχαίων και  την ανάστροφη αξιολόγησή του. “

Στο παραπάνω σύνδεσμο μπορούμε να δούμε επίσης:Επιστολή προςΜενοικέα: ΚύριαιΔόξαι

Stanford Encyclopedia of Philosophy

https://plato.stanford.edu/entries/epicurus/

“Η φιλοσοφία του Επίκουρου (341-270 π.Χ.) ήταν  ένα πλήρες και αλληλεξαρτώμενο σύστημα που περιελάμβανε  την  άποψη του  στόχου της  ανθρώπινης  ζωής (ευτυχία, που προήλθε από την απουσία σωματικού πόνου και διανοητικής διαταραχής), μια  εμπειρική  θεωρία  της γνώσης (αισθήσεις, μαζί με την  αντίληψη της ευχαρίστησης και του πόνου, είναι αλάθητα κριτήρια), μια περιγραφή  της φύσης που βασίζεται  στον  ατομικό  υλισμό και  μια φυσιοκρατική  περιγραφή  της  εξέλιξης, από το σχηματισμό  του  κόσμου  μέχρι την  εμφάνιση  των  ανθρώπινων  κοινωνιών

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%82

“Ο Επίκουρος (341 π.Χ. – 270 π.Χ.) ήταν Έλληνας φιλόσοφος. Ίδρυσε  δική του  φιλοσοφική σχολή, με το όνομα Κήπος του Επίκουρου, η οποία  θεωρείται  από  τις  πιο γνωστές  σχολές  της ελληνικής φιλοσοφίας.

Η Επικούρεια Φιλοσοφία

Κατά την Ελληνιστική εποχή, την περίοδο δηλαδή που αρχίζει με το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) και τελειώνει συμβατικά με τη ναυμαχία στο Άκτιο, το 31 π.Χ., κυρίαρχη θέση στην αρχαία φιλοσοφία κατέχουν οι σχολές των Στωικών και των Επικούρειων, παράλληλα βέβαια με εκείνες των Πλατωνικών, Αριστοτελικών, Σκεπτικιστών, Κυνικών κ.α.

Ο Επίκουρος  και η θεωρία του στρέφονται σε  έναν  ηθικολογικό  χαρακτήρα  της φιλοσοφίας.[4] Στόχος  του ήταν η αναζήτηση  των  αιτιών της  ανθρώπινης  δυστυχίας  και των  εσφαλμένων  δοξασιών που την προκαλούν, όπως για παράδειγμα η δεισιδαιμονία, ώστε να υπάρξει η αντιπρόταση  για  την προοπτική  μιας ευχάριστης ζωής (ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ), που για την επίτευξή της ο Επίκουρος προσέφερε ξεκάθαρες φιλοσοφικές συμβουλές. Το ζην ηδέως  επιτυγχάνεται  με την απουσία του πόνου  και φόβου και με τη βίωση μιας ζωής αυτάρκους  περιβαλλόμενης  από φίλους.

Ο Επίκουρος  δίδαξε ότι  η  ηδονή (ή αλλιώς, ευχαρίστηση) και ο πόνος είναι το μέτρο για το τι πρέπει να  προτιμούμε και τι να αποφεύγουμε. Μια ηδονή, για τον Επίκουρο, είναι ηθικώς  θεμιτή και πρέπει να την επιδιώκουμε, εφόσον αποτελεί μέσο διασφάλισης της κορυφαίας  ηδονικής  κατάστασής μας, που δεν είναι άλλη από την ψυχική μας ηρεμία. Ακόμα και ο πόνος, εάν ορισμένες φορές μας βοηθάει στην κατάκτηση της ψυχικής μας ηρεμίας, αποκτά θετική σημασία. Στο πλαίσιο της μετριοπαθούς μορφής του ηδονισμού, το κριτήριο επιλογής μεταξύ των ηδονών δεν είναι πλέον ποσοτικό, δηλαδή η έντασή τους, αλλά ποιοτικό. Ο Επίκουρος  διακρίνει τις καταστηματικές από τις κατά κίνησιν ηδονές, θεωρώντας τις πρώτες ανώτερες από τις δεύτερες. Οι κατά κίνησιν ηδονές είναι δυναμικές ηδονές, με την έννοια ότι όταν καρποφορούν, κάποιος εκπληρώνει μια επιθυμία του που όσο δεν την ικανοποιούσε ένιωθε δυσφορία. Η ικανοποίηση της  πείνας, λοιπόν, κατά το χρονικό διάστημα που συντελείται, είναι μια κατά κίνησιν ηδονή. Η κατάσταση της ηρεμίας που ακολουθεί όταν ο άνθρωπος πλέον έχει χορτάσει, κατά τον Επίκουρο, είναι μια καταστηματική μορφή ηδονής. Αν όμως παρασυρθεί, φάει κατά τρόπο ανεξέλεγκτο και βαρυστομαχιάσει, θα έχει εκπληρώσει μια κατά  κίνησιν ηδονή του, αλλά μη έχοντας αποκτήσει την καταστηματική ηδονή της ηρεμίας και της γαλήνης θα είναι δυστυχισμένος.[5]

Βασικές αρχές της διδασκαλίας του είναι οι εξής: – με τον θάνατο έρχεται το τέλος όχι μόνο του σώματος αλλά και της ψυχής – οι θεοί δεν επιβραβεύουν ή τιμωρούν τους ανθρώπους – το σύμπαν είναι άπειρο και αιώνιο – τα γενόμενα στον κόσμο συμβαίνουν τελικά, με βάση τις κινήσεις και τις αλληλεπιδράσεις των ατόμων που διακινούνται στον κενό χώρο.

Γνωστή είναι η τετραφάρμακος, δηλαδή οι τέσσερις “αρχές” που πρόβαλλε ο Επίκουροςκαι σε νεοελληνική απόδoση:

Ο θεός δεν είναι για φόβο (διότι η θεϊκή δύναμη δεν απειλεί εκ φύσεως),


ο θάνατος δεν προκαλεί ανησυχία (διότι δεν υπάρχει μετά θάνατο ζωή)•


και το καλό (ό,τι πραγματικά χρειαζόμαστε) εύκολα αποκτιέται,


το δε κακό αντέχεται (ό,τι μας κάνει να υποφέρουμε, εύκολα μπορούμε να το υπομείνουμε).”

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί στους συνεργάτες μας Astros Kynouria News 

Πίσω στην Αρχική σελίδα
Πίσω στην σελίδα Σχόλια και Απόψεις

astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Twitter picture

You are commenting using your Twitter account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

%d bloggers like this: