Αρχαιολογικοί Χώροι και Μουσεία της Θυρεάτιδας Γης:
Ο Δημήτριος Καρυτσιώτης <1741-1819>
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης <1741-1819> γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη <Αγιάννη > και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, έφυγε “με το ένα τσαρούχι”.Το 1798 έχτισε την μεγαλοπρεπή και “καλλιμάρμαρο” Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη στην οποία φοιτούσαν νέοι από τον Άγιο Ιωάννη , από ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά μας και το 1805 έχτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη.
Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα, αφού όλοι οι Αγιαννίτες με πολύ μόχθο και με κάθε θυσία επιθυμούσαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα και σαν απόφοιτοι “καλαμαράδες ” να αλλάξουν την ζωή τους ,σύμφωνα με τις “έξυπνες ” προσδοκίες του μεγάλου ευεργέτη τους Δημητρίου Καρυτσιώτη.
Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος
Εν Αθήναις τη 8 Αυγούστου 1946
ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ Αριθμός Φύλλου 127
Αριθ. 47192 ) 1433 (8)
Περί κηρύξεως ιστορικού μνημείου του εν Άστρει διδακτηρίου
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Έχοντες υπ’ όψει το άρθρο 52 του κωδ.νόμου 535?/ «περί αρχαιοτήτων» την εν τη υπ’ αριθ. 23/1946 συνεδρία διατυπωθείσαν γνώμην του Αρχαιολογικού Συμβουλίου κηρύσσομεν ως διατηρητέον ιστορικόν μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η Β’ Εθνική Συνέλευσις του Έθνους.
Εν Αθήναις τη 11 Ιουνίου 1946
Ο Υπουργός , Αντώνιος Παπαδήμος.
Η προεπαναστατική Ελλάδα είχε πολλά μικρά “κρυφά” και λίγα φανερά σχολεία. Ένα από τα ελάχιστα φανερά σχολεία ήταν και η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη που είχε κτιστεί το 1798 , 23 χρόνια πριν την Ελληνική επανάσταση και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης, πανίσχυρος Αγιαννίτης πατριώτης της διασποράς, βρήκε τον τρόπο να επιτρέψουν οι 400 χρόνια κατακτητές Τούρκοι το κτίσιμο και την λειτουργία της σχολής στον Αγιάννη και στο παράρτημα της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος Κυνουρίας ,που άνοιξε το 1805.
Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία και πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 15 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και για να γίνει η Β’Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823.Το “κυβερνείο” που βρίσκεται πολύ κοντά στη σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη ήταν η έδρα της κυβέρνησης . Το Άστρος είναι κυρίως γνωστό στη πατρίδα μας από όλους τους Έλληνες και στους ομογενείς στο εξωτερικό από την Β´Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων που έγινε το 1823, για αυτό μας ξέρει ολόκληρος ο κόσμος. Οι “καλαμαράδες ” Αστρινοί , από τα καλαμάρια που χρησιμοποιούσαν για να γράφουν στη φημισμένη Σχολή Καρυτσιώτη ,προσέφεραν πολλά στη πατρίδα εκείνες τις δύσκολες για το έθνος μας στιγμές που όλα κρεμόντουσαν από μια κλωστή για να πνιγεί η επανάσταση στο αίμα. Αλλά πριν την Εθνοσύνελευση είχε προηγηθεί το καταλυτικό κτίσιμο της Σχολής Καρυτσιώτη.
Η μεγάλη πλατεία Καρυτσιώτη βρίσκεται στο “αγροκήπιο” του Καρυτσιώτη.
Ο χώρος έχει ανακηρυχθεί σαν «ιστορικό τόπο» από το υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ,ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ Αριθμός Φύλλου 1194 – 30-8-2005)
ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/65069/3340/1-8-2005, ΦΕΚ 1194/Β/30-8-2005
Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο το εναπομείναν σήμερα τμήμα εκτάσεως 18.850 τα.μ. του παλαιού αγροκηπίου (συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων), το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη και εντός του οποίου βρίσκεται η Σχολή Καρυτσιώτη, όπως αυτό εμφαίνεται στο Κτηματολογικό Διάγραμμα κλίμακας 1:1000 και σημειώνεται με τα στοιχεία 1, 2, 3 έως και 15, λόγω των σημαντικών ιστορικών γεγονότων, τα οποία έλαβαν χώρα στη συγκεκριμένη περιοχή.
Ο χώρος αυτός είναι τμήμα του αγροκηπίου – αρχικά 46 στρεμμάτων, το οποίο είχε δωρίσει ο Δημήτριος Καρυτσιώτης στη Σχολή, την οποία είχε ιδρύσει το 1805 – δενδροφυτεμένου με πορτοκαλιές, λεμονιές και ελιές, το προϊόν των οποίων χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή των δασκάλων της Σχολής και την κάλυψη των εξόδων της. Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης έχτισε την σχολή στον Αγιάννη (1798) και το παράρτημα της στο Άστρος (1805) αλλά έβλεπε πιο μακριά. Το 1805 δώρισε στους κατοίκους του Άστρους και στη Σχολή μια έκταση περίπου 48 στρεμμάτων, το λεγόμενο «Αγροκήπιο», δίπλα και γύρω από τη Σχολή για να πληρώνονται για δίδακτρα οι καθηγητές της σχολής και να τρώνε οι οικότροφοι μαθητές της σχολής τους καρπούς και τα φρούτα του “αγροκήπιου ” όπως σταφύλια, μούσμουλα. Επίσης περίφραξε το «Αγροκήπιο» με πέτρινο τοίχο (μάντρα), σε μερικά σημεία ψηλότερο από δύο μέτρα. Η μάντρα σώζεται μέχρι σήμερα στα ανατολικά του αγροκηπίου, την υπόλοιπη την έφαγε η “ανάπτυξη”.
Το 1805 με τη βοήθεια του αδελφού του, Γεώργιου έφερε το νερό για το χωριό από την “μάννα του νερού” περίπου 5 χλμ, πάνω από τη ιερά μονή της Λουκούς , με πέτρινο σούγελο, (υδραγωγείο) που σε μερικά σημεία ακόμα υπάρχει, για να έχει το χωριό νερό και “να ποτίζεται το αγροκήπιο για να είναι ανοικτή η Σχολή».Σύμφωνα με την διαθήκη του αδερφού του το νερό ανήκε 1/3 στη ιερά μονή Λουκούς, 1/3 στη Σχολή και το 1/3 στο χωριό. Με το νερό αυτό έζησε για ύρδρευση και άρδρευση το Άστρος και το Παράλιο Άστρος περίπου μέχρι την δεκαετία του 1960 και τότε με την αύξηση των κατοίκων προστέθηκαν τα νερά από τα φρέατα .
Στο αγροκήπιο υπήρχαν δύο είσοδοι , η μία σώζεται και σήμερα κοντά και ανατολικά της σχολής. Η άλλη είσοδος ήταν μεγαλοπρεπέστατη και ιστορικό μνημείο, πιο κάτω από το δημοτικό σχολείο Άστρους , απέναντι από την οικία του Δημητράκη Ευθυμίου, που από εκεί πέρασε ο γέρος του Μωριά και οι σύνεδροι της Εθνοσυνέλευσης, αλλά μετά το 1966 την έφαγε επίσης η “ανάπτυξη” και η κουταμάρα μας , όπως το ίδιο έγινε και με τα φαγωμένα σκαλοπάτια της σχολής. Στη γωνία δίπλα από την είσοδο υπήρχε το πλίθινο κτήριο που χρησιμοποιούσαν ο γεωπόνος και οι κηπουροί του αγροκηπίου. Το κτήριο αυτο το 1959 έγινε το μουσείο Άστρους από τον αείμνηστο σεβαστό καθηγητή μας Κυριάκο (Κούλη ) Χασαπογιάννη. .Την δεκαετία του 1960 το Άστρος είχε Μουσείο που δυστυχώς σήμερα φαίνεται δεν μπορούμε να έχουμε , με τις «προφάσεις της ρωγμής και της στατικής επάρκειας» .
Το αγροκήπιο η ένα μεγάλο περβόλι την δεκαετία του 1960 είχε ακόμα την πέτρινη μάντρα γύρω γύρω και κοντά στο δρόμο υπήρχαν φοινικόδεντρα .Εκεί που είναι σήμερα η πλατεία Καρυτσιώτη υπήρχαν μεγάλα τετράγωνα δρομάκια με διάφορα δέντρα και λουλούδια κυρίως τριανταφυλλιές, πορτοκαλιές, νερατζιές και στο κάτω μέρος της πλατείας υπήρχαν δύο σειρές μουσμουλιές. Εκεί που είναι η είσοδος του σημερινού γυμνασίου Άστρους υπήρχε μια στέρνα που μαζευότανε το νερό από το «σούγελο» για να ποτίσουν οι κηπουροί τα περβόλια και τα δέντρα. Στη μάντρα κοντά στο δρόμο κάτω από το ίδρυμα Ζαφείρη υπήρχαν μπανανιές και φοίνικες.Το “αγροκήπιο” περίπου 48 στρεμμάτων αρχίζει από εκεί που βρίσκεται το κτήριο του ΟΤΕ μέχρι το νεκροταφείο, με όλα τα σχολεία ,γήπεδα και πλατείες , το χώρο του Ιδρύματος Ζαφείρη.
Από τη γειτονική Σχολή του Καρυτσιώτη πέρασαν χιλιάδες μαθητές που με τα άρβυλα τους “έφαγαν” τα σκαλοπάτια του κτηρίου,που ένας ανόητος υπάλληλος της αντικατάστησε με καινούργια μάρμαρα , γιατί δεν ήξερε και “ούτε υπήρχε άλλος τρόπος ” να διατηρήσει την ιστορία μας και την ασφάλεια των επισκεπτών.
astrosgr.com 