Αρχαιολογικοί Χώροι και Μουσεία της Θυρεάτιδας Γης:
Ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στον Αγιάννη ανακαινίστηκε και έγινε πατριαρχική εξαρχία το 1638 .
Το άφθονο παγωμένο νερό πηγάζει ακριβώς κάτω από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στον Αγιάννη . Όπως διακρίνεται ακριβώς το νερό ρέει από πέντε κανάλους, ένας είναι πολύ χαμηλά, σαν να φαίνεται το νερό έρχεται μέσα από την εκκλησία.
Χαιρετίζουμε τις επετειακές εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση .
Δεν είναι τυχαίο που οι πρόγονοι μας «τετρακόσια τόσα χρόνια ζούσανε στην καταφρόνια και ανάστασης ημέρα καρτερούσαν» . Στην παγκόσμια ιστορία κανένα έθνος δεν αντιστάθηκε τετρακόσια χρόνια και τελικά νικηφόρα έδιωξε τους κατακτητές .
Ο Άγιος Ιωάννης ( Αγιάννης) Κυνουρίας , ήταν η πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους το 1822 και προσέφερε πολλά και σημαντικά στην επανάσταση του 1821.
Το Άστρος και ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) ήταν τουλάχιστον για οκτακόσια χρόνια και από την πρώτη οργάνωση του Ελληνικού κράτους διοικητικά μια κοινότητα, όπως και σήμερα, και το σπουδαιότερο οι κάτοικοι Αγιαννίτες και Αστρινοί είναι οι ίδιοι κάτοικοι,είχαν και έχουν ακόμα σήμερα σπίτια στον Αγιάννη και το Άστρος. Για πολλούς αιώνες πριν την επανάσταση του 1821 σε διαφορές αναφορές και χάρτες οι δύο οικισμοί το Άστρος και ο Αγιάννης ανακατεύονται , το Άστρος αναφέρεται Άστρος ,γίνεται Αγιάννης ,Καλύβια Άστρους, Αγιαννίτικα καλύβια και ο Αγιάννης αναφέρεται Aγιάννης, γίνεται Άστρος, ορεινό Άστρος ,επάνω Άστρος και Αγιάννης του Άστρους. Φαίνεται το Άστρος άρχιζε από το ξεροκάμπι και το κάστρο της Ωριάς η Εστέλλας , που βρίσκεται κοντά στον Αγιάννη μέχρι το κάστρο του Παραλίου Άστρους η επίσης Εστέλλας, και ο πυρήνας του ήταν οι κάτοικοι του Αγιάννη και του σημερινού Άστρους. Από το χωριό Άγιος Ιωάννης προήλθε το Άστρος και το Παράλιο Άστρος, αλλά και άλλοι οικισμοί. Ας θυμόμαστε τι μας έλεγε ο Θουκυδίδης , «οι κάτοικοι είναι τα κράτη», δεν είναι κράτη οι πόλεις και τα κάστρα.
Ο Δήμος Θυρέας, με έδρα τον οικισμό Άγιος Ιωάννης συστάθηκε με διάταγμα της 9ης (21ης) Νοεμβρίου 1834 / 12ης Μαΐου 1835, , ΦΕΚ 16Α – 24/05/1835. Tο 1841 ο οικισμός Άστρος ορίζεται χειμερινή έδρα του δήμου και ο οικισμός Άγιος Ιωάννης ορίζεται θερινή έδρα του δήμου, ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841. Ο οικισμός Παράλιο Άστρος προσαρτάται στο δήμο Θυρέας ΦΕΚ 32Α – 08/12/1845 και ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Θυρέας και ορίζεται έδρα της κοινότητας Παραλίου Άστρους ΦΕΚ 252Α – 24/08/1912.
Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) το 1845 ορίζεται θερινή έδρα της επαρχίας Κυνουρίας , αρχικά η χειμερινή έδρα της επαρχίας Κυνουρίας ήταν ο Πραστός και αργότερα το Λεωνίδιο.
Το 1912, καταργήθηκε το παλιό Δημοτικό σύστημα του 1834 και εγκαθιδρύθηκαν οι κοινότητες. Από τον Δήμο Θυρέας προέκυψαν οι εξής κοινότητες: Άστρους, Βερβένων, Ξηροπηγάδου, Παραλίου Άστρους, Μελιγούς, Πλατάνου και Χαράδρου .Από το 1912 ο οικισμός Άστρος αποτέλεσε έδρα κοινότητας Άστρους ( ΦΕΚ 252Α – 24/08/1912 ,o οικισμός Άγιος Ιωάννης ορίζεται θερινή έδρα της κοινότητας. ΦΕΚ 250Α – 18/07/1915). Για ιστορικούς λόγους το Άστρος εξελίχθηκε στο Δήμο Άστρους το 1985. Από το 1997 το Άστρος αποτελεί έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας .
Η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα «Άστρος » συναντάται σε χρυσόβουλο του έτους 1293. Ο Άγιος Ιωάννης Αρκαδίας αναφέρεται για πρώτη φορά το 1435 στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή και πιθανόν πήρε το όνομά του από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού.
Από Πατριαρχικό σιγίλλιο του έτους 1719, ανανεώνεται το πατριαρχικό και σταυροπηγιακό προνόμιο της Μονής Λουκούς. Σε αυτό το έγγραφο αναφέρεται ο Άγιος Ιωάννης ως χωριό πλησίον της Λουκούς. Επιπλέον αναφέρει ότι κατά το 1550, η Μονή Λουκούς ανακαινίστηκε εκ θεμελιών με τη συνδρομή 6 Αγιαννιτών γουναράδων, οι οποίοι ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη.
Oι Αγιαννίτες πραγματικά δεν παραδόθηκαν ποτέ στους κατακτητές και για απόδειξη με το τρόπο τους κατάφεραν να κρατήσουν τα σχολεία τους ανοικτά όλη την διάρκεια του τούρκικου ζυγού και διατήρησαν κρυφά και φανερά αναμμένη την φλόγα του έθνους.
Ο μεγαλοπρεπής ναός του Προδρόμου στον Αγιάννη ανακαινίστηκε και έγινε πατριαρχική εξαρχία το 1638. Πολύ σημαντικό έγγραφο της εποχής εκείνης είναι ένα σιγίλλιο του 1638. Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο <<ανακηρύσσεται η χώρα του Αγίου Ιωάννου μετά του ομωνύμου ναού σταυροπήγιον>> και οριζόταν <<ινα εις τον ναόν του Αγίου Ιωάννου υπόκειται ο εις το χωρίον ναός του Αγίου Βασιλείου>>. Για την ανακήρυξη αυτή μεσολάβησαν Αγιαννίτες έμποροι που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη.
Από το ίδιο σιγίλλιο του 1638 πληροφορούμαστε ότι ο Αγιάννης έγινε πατριαρχική εξαρχία «χάριν βεβαίως τῆς Σχολῆς τοῦἈγίουἹωάννου, λειτουργούσης πολλοῦπαλαιότερον». Σύμφωνα, λοιπόν, με το συγκεκριμένο απόσπασμα στον Άγιο Ιωάννη λειτουργούσε σχολείο, πολύ πριν το 1638. Στον Άγιο Ιωάννη, λειτουργούσαν επίσης και «κατώτερα» σχολεία, όπως αυτό του Παπακυριακού και κρυφά σχολεία, αρχικά στο Μετόχι της Μονής Λουκούς, Άγιος Δημήτριος και αργότερα στους νάρθηκες των εκκλησιών του χωριού,
Το 1715, επετράπη η ίδρυση σχολείου στους κατοίκους του Αγίου Ιωάννου «Ναυπλίου», το οποίο πρόκειται ασφαλώς για τον Άγιο Ιωάννη Αρκαδίας, αφού κατά την Ενετοκρατία, το χωριό υπαγόταν εκκλησιαστικά και διοικητικά στο Ναύπλιο. Το σχολείο αυτό ήταν «ανώτερο» και ονομαζόταν Σχολή του Αγίου Ιωάννου. Η σχολή αυτή αποτέλεσε πρόδρομο της ιστορικής Σχολής Καρυτσιώτη.
Το 1765, ιδρύθηκε σχολείο στον ναό του Αγίου Δημητρίου, μετόχι της Μονής Λουκούς Αρκαδίας.
Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης <1741-1819> γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη <Αγιάννη > και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, έφυγε “με το ένα τσαρούχι”.Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και <<καλλιμάρμαρο>> Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη. Στο κτήριο της σχολής στο Άστρος στεγάζεται σήμερα το κλειδοαμπαρωμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους. Η σχολή Καρυτσιώτη, λειτούργησε κατά τα έτη 1798 – 1826 και απέκτησε μεγάλη φήμη, καθώς συνέρρεαν μαθητές από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Περιοχή ”Κουτρί” Αγίου Ιωάννη (όπου η ιστορική Σχολή Καρυτσιώτη)
ΥΑ 147099/8654/11-4-1960, ΦΕΚ 199/Β/11-5-1960
Περί κηρύξεως αρχαιολογικού χώρου.
“Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν ”Κουτρί” του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798”.
Όταν ο Ιμπραήμ το 1826 κατέκαψε την πατρίδα μας και την σχολή Καρυτσιώτη στο κουτρί στον Αγιάννη ,επίσης τότε δεν υπήρχε κράτος και οι πολιτικοί μας έτρεχαν αναγκαστικά στα βουνά για να σωθούν. Οι πρόγονοί μας, οι άνθρωποι του μόχθου και της καθημερινότητας, δεν λύγισαν ούτε παραδόθηκαν . Έκαναν ότι μπορούσαν μέσα στις στάχτες για να πούν με τον τρόπο τους το κράτος είναι εδώ , όπως προσέφεραν ακόμα τα σπίτια τους για να χρησιμοποιηθούν για σχολεία ,αφού το σχολείο του τόπου της είχε καεί.
“Σύμφωνα με τον ιστοριοδίφη Νικόλαο Ι. Φλούδα, ο οποίος διέσωσε την σχετική Αγιαννίτικη παράδοση, μετά την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη από τον Ιμπραήμ πασά, οι μαθητές διδάσκονταν στο υπόγειο του αρχοντικού αυτού (προεστού Ιωάννη Ματθαίου σήμερα Κουρόγιωργα – Καπήλα,στο υπόγειο αυτό υπήρχε μία κρύπτη η οποία έφτανε μέχρι το γειτονικό σπίτι του Ιωάννη Αν. Βλαχάκη, είχε στα άκρα της τουράκια (λίθινα καθίσματα), όπου διδάσκονταν οι μαθητές) καθώς και του γειτονικού αρχοντικού του Φουρλίγκα (Γρηγορίου Κουρόγιωργα).”
«Το αρχοντικό της οικογένειας Κουρόγιωργα – Φουρλίγκα στον Άγιο Ιωάννη. Βρίσκεται στη θέση «Ελαγός – Άγιος Βασίλειος», κοντά στην πηγή Σουληνάρι. Εδώ στεγάστηκε επί Τουρκοκρατίας κατώτερο σχολείο του χωριού.
Το αρχοντικό του Αγιαννίτη προεστού Ιωάννη Ματθαίου σήμερα Κουρόγιωργα – Καπήλα. Στα υπόγεια και στην κρύπτη του σπιτιού αυτού διδάσκονταν οι μαθητές του κατώτερου σχολείου (στεγαζόταν στο γειτονικό σπίτι του Φουρλίγκα) κατά την επιδρομή του Ιμπραήμ το 1826».
«Το 1829 στο χωριό λειτουργούσε Αλληλοδιδακτικό σχολείο με 150 περίπου μαθητές. Το 1867 χτίστηκε το επονομαζόμενο «Παλιό Σχολείο». Το διάστημα 1960 – 1965 αναγέρθηκε καινούργιο Δημοτικό Σχολείο στη θέση όπου βρισκόταν η Σχολή Καρυτσιώτη στο Κουτρί.»
Tο 1867 χτίστηκε το επονομαζόμενο «Παλιό Σχολείο» στη γειτονιά Σουληνάρι.
Οι Αγιαννίτες και οι Αστρινοί «καλαμαράδες» κατάλαβαν πολύ νωρίς, τουλάχιστον πριν 500 χρόνια , ότι τα σχολεία και «τα γράμματα» ήταν μονόδρομος για «να αλλάξουν ζωή τα παιδιά» τους και τα έδωσαν όλα ακόμα και μέχρι σήμερα στα σχολεία και στα γράμματα.
Από την αρχή της επανάστασης το 1821 υπήρχαν συζητήσεις μεταξύ των προεστών και των οπλαρχηγών να γίνει κυβέρνηση των επαναστατημένων Ελλήνων που θα είχε την έδρα της στο Αγιάννη. Τελικά η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας από τις 15 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 .Το «κυβερνείο» που βρίσκεται πολύ κοντά στη σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη ήταν η έδρα της κυβέρνησης. Διακρίνονται οι πολεμίστρες κάτω από τα παράθυρα του κτηρίου. Αργότερα το 1825 είχε επίσης προταθεί ανεπιτυχώς ο Αγιάννης να ξανά γίνει η έδρα της Ελληνικής κυβέρνησης.
Ο Πάνος (Άκουρος) Ζαφειρόπουλος , είναι ένας από τους σημαντικότερους, η ορθότερα ο σημαντικότερος Αγιαννίτης πριν την επανάσταση του 1821 και η προσφορά του στη Θυρεάτιδα Γη και την πατρίδα είναι ανυπολόγιστη και πέρασε στα ψιλά γράμματα της ιστορίας, δεν αναφέρεται στα βιβλία της ιστορίας και είναι παράξενα άγνωστος για τις μεγάλες προσφορές του στην πατρίδα μας.
Το αρχοντικό των Ζαφειροπουλαίων στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται πολύ κοντά κάτω από την σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη και πάνω από την πηγή Σουληνάρι. Εδώ ο Άκουρος έσωσε και μετέφερε προσωρινά τα καπνισμένα 1500 βιβλία της σχολής Καρυτσιώτη ,πριν τα μεταφέρει για καλύτερη προστασία στο κάστρο του Παραλίου Άστρους.
“Στις αρχές Ιουλίου 1826, το στρατιωτικό σώμα του Πάνου Ζαφειρόπουλου κατέσφαξε 400 Άραβες σε ενέδρα που είχε στήσει στον Μεχμέτ αγά της Τριπολιτσάς. Αυτό ήταν πολύ βαρύ πλήγμα για τους Οθωμανούς. Γι’ αυτό ο Ιμπραήμ πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Άγιο Ιωάννη και ολόκληρη την επαρχία του Αγίου Πέτρου”
Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει προσωρινά, ούτε στις 5 και 6 Αυγούστου 1826 στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).
Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη στον Αγιάννη διασώθηκαν 500 βιβλία, τα οποία φυλάσσονταν το 1827 στην οικία των Ζαφειροπουλαίων (Κάστρο Παραλίου Άστρους). Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.”
Αυτά παρακάτω και πολλά άλλα που έχουμε , είναι αναμφισβήτητα σημαντικότατα για την επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα και μας λέει ο κοινός νους πρέπει πάντοτε να διακρίνουμε και να προβάλουμε σε τοπικό , περιφερειακό και εθνικό χώρο και στις επετειακές εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Έχουμε προτείνει στο δήμο μας , σε όλους τους αρμόδιους , στην επιτροπή “Ελλάδα 2021” και στο κοινό νου, τα πέντε θέματα της Θυρεάτιδας Γης, που έπαιξαν αναμφισβήτητα καταλυτική σημασία για την οργάνωση και επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα.
Έχουμε προτείνει στο δήμο μας , σε όλους τους αρμόδιους της επιτροπής “Ελλάδα 2021” και στο κοινό νου, τα πέντε θέματα της Θυρεάτιδας Γης που έπαιξαν αναμφισβήτητα καταλυτική σημασία για την οργάνωση και επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα.
Στους παρακάτω συνδέσμους είναι τα σπουδαιότερα θέματα που έχουμε στη Θυρεάτιδα Γη και πάντοτε πρέπει να διακρίνουμε και να προβάλουμε και στις επετειακές εκδηλώσεις του 1821 .
1)“Ελλάδα2021″- O«Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων-Β
2) «Ελλάδα 2021» H Σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη.
3)”Ελλάδα 2021” : Ο Άγιος Ιωάννης ( Αγιάννης) Κυνουρίας , ήταν η πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους το 1822
4) «Ελλάδα 2021» : Tο στρατόπεδο των Βερβένων.
5)To Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους
Ο ιστορικός Άγιος Ιωάννης ( Αγιάννης) Κυνουρίας , ήταν η πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους το 1822.
Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στους συνεργάτες μας Astros Kynouria News
Πηγές
Σχολή Καρυτσιώτη & Δημήτριος Καρυτσιώτης
astrosgr.com 