“Εκτιμάται ότι ο πληθυσμός του Πραστού στους μεσαιωνικούς χρόνους ανερχόταν σε 9.000 κατοίκους. Ο Πραστός είχε τότε 9 ενορίες, 30 εκκλησίες και έντονη οικονομική δραστηριότητα.”
Ο Αγιοπετρίτης προεστός και απομνημονευματογράφος του Αγώνα, Αναγνώστης Κοντάκης, γράφει πως: «αν δεν ήταν ο Πραστός, που επί 4 μήνες τροφοδοτούσε τον στρατό, ο αγώνας για την λευτεριά ήταν χαμένος».
Ο Πραστός απέχει από το αεροδρόμιο Ε. Βενιζέλος περίπου 220 km, από την Τρίπολη 72 km, από το Άστρος 32 km και από τη Σπάρτη 69km.
Για να φτάσετε θα ακολουθήσετε τις εξής διαδρομές :
· Άστρος – Άγιος Ανδρέας – Πραστός (περίπου 32 km)
· Τρίπολη – Άστρος -Πραστός (περίπου 72 km)
· Σπάρτη – Καστάνιτσα – Πραστός (περίπου 69 km)
Από το Δήμο μας
Παλιά πρωτεύουσα Τσακωνιάς. Πλούσια Μεσαιωνική Πόλη.
Το χαμένο μεγαλείο του ορεινού χωριού της Τσακωνιάς αποτυπώνεται στο τραγούδι «Πραστέ μου πού ‘ναι οι πύργοι σου, πού ‘ναι η αρχοντιά σου». Βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μέτρα, απέχει 20 χιλιόμετρα από το χωριό Άγιος Ανδρέας, με μία διαδρομή δύσκολη που όμως αποζημιώνει τον επισκέπτη με την ομορφιά που διαθέτει και την ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του. Τα πυργόσπιτα είναι χαρακτηριστικά στο χωριό και σώζονται του Σαραντάρη, του Καλημέρη, του Μερίκα, του Καραμάνου, του Γούνελου, ενώ υπάρχουν υπολείμματα βυζαντινών ναών όπως των Ταξιαρχών, του Αγίου Δημητρίου και της Παναγίας που ήταν η Μητρόπολη. Στο δρόμο προς το χωριό από τον Άγιο Ανδρέα συναντά ο επισκέπτης το μοναστήρι της Αρτοκωστάς ενώ κανείς μπορεί να δει και την παλιά μονή Εγκλειστουρίου (κτίσμα του 1733). Το χωριό γειτνιάζει με το ορεινό Κορακοβούνι, ενώ κοντά είναι και το φαράγγι της Μαζιάς, όπου κανείς μπορεί να δει νερόμυλους και νεροτριβές. Τουριστικές υποδομές δεν υπάρχουν στο χωριό και έτσι ο επισκέπτης πρέπει να βρει κατάλυμα σε άλλα χωριά του Πάρνωνα. Από τον Πραστό καταγόταν ο Μανώλης Δούνιας που πρωτοστάτησε στην Άλωση της Τριπολιτσάς το 1821. Στο χωριό υπάρχει προτομή του.
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας».
Χτισμένος αμφιθεατρικά σε πλαγιά του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 750 μ. και σε απόσταση 30 χλμ. από το Άστρος και 20 χλμ. νοτιοδυτικά του Αγίου Ανδρέα, βρίσκεται ο παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός του Πραστού, η ιστορική πρωτεύουσα της Τσακωνιάς από τον Μεσαίωνα μέχρι και το 1826. Αποτελεί ένα πανέμορφο και γραφικότατο χωριό που γοητεύει με τα παραδοσιακά του σπίτια, τα πυργόσπιτα και τις εκκλησίες του. Τα σπίτια του, διατηρούν τα κύρια στοιχεία της τοπικής αρχιτεκτονικής, η οποία είναι λιτή και χαρακτηριστική: τοξωτή εξώθυρα, στενά παράθυρα, διακοσμητική θυρίδα, χτιστή σκάλα με ψηλό τόξο, στέγες από πλάκες σχιστόλιθου και συχνά με έντονα στοιχεία αμυντικής και οχυρής κατασκευής. Από τους μεσαιωνικούς χρόνους υπήρξε μια πολυάνθρωπη και εύπορη πόλη, γεμάτη πύργους, πλούσια αρχοντικά και εκκλησίες. Η επιλογή της απόκρημνης τοποθεσίας, όπου κτίστηκε το χωριό, οφειλόταν κυρίως σε αμυντικούς λόγους εξαιτίας των πειρατών. Το μεγαλύτερο μέρος του τσακώνικου πληθυσμού είχε εγκατασταθεί εδώ, όπου και διατηρούσε τη βασική κατοικία του. Εκτιμάται ότι ο πληθυσμός του Πραστού στους μεσαιωνικούς χρόνους ανερχόταν σε 9.000 κατοίκους. Ο Πραστός είχε τότε 9 ενορίες, 30 εκκλησίες και έντονη οικονομική δραστηριότητα.
Την περίοδο εκείνη ανθούσε το θαλάσσιο εμπόριο ενώ οι εμπορικές σχέσεις του Πραστού είχαν φθάσει μέχρι την Κωνσταντινούπολη, τη Ρωσία, την Τουρκία, την Αίγυπτο και την Γαλλία. Χαρακτηριστική η ρήση «η πόλη βγάζει τ’άσπρα και ο Πραστός τα κάνει κάστρα» . Τα εμπορεύματα μεταφέρονταν συνήθως με Σπετσιώτικα και Υδραίικα καράβια, κυριότεροι μέτοχοι των οποίων ήταν οι Πραστιώτες έμποροι. Το 1826 πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ και έκτοτε ερημώθηκε, οπότε και οι κάτοικοι του χωριού στην προσπάθειά τους να γλυτώσουν κατέφυγαν στο Λεωνίδιο, «τον σίγουρο τόπο» , σύμφωνα με τον Θ. Κολοκοτρώνη. Η ακμή και η αίγλη του χωριού στο παρελθόν έχουν αφήσει έντονα τα σημάδια τους στο σήμερα. Διασώζονται αρκετά παλιά πυργόσπιτα με πιο χαρακτηριστικά του Σαραντάρη (από τα καλύτερα διατηρημένα, με εντοιχισμένη επιγραφή του 1722), του Καλημέρη, του Μερίκα, του Καραμάνου (1788) και του Γούνελου, χτισμένα στη δεύτερη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Όλες είναι οχυρές κατοικίες που φέρουν τυφεκιοθυρίδες. Από τις πολυάριθμες και μεγαλοπρεπείς εκκλησίες της εποχής της ακμής, διασώζονται σήμερα και ξεχωρίζουν: οι Ταξιάρχες (18ος αι.), ο Άγιος Δημήτριος (17ος αι.) και η Παναγία, παλιά μητρόπολη. Κάτω από την παλιά μητρόπολη βρίσκεται η μικρή πλατεία του χωριού, που πρόσφατα έχει ανακαινιστεί. Εδώ υπάρχει και η προτομή του Πραστιώτη Μανώλη Δούνια, αγωνιστή του 1821 και πορθητή της Τριπολιτσάς στις 23 Σεπτεμβρίου 1821. Στο κοντινό φαράγγι της Μαζιάς υπάρχουν και σήμερα τα απομεινάρια δεκάδων νερόμυλων και νεροτριβής, που σηματοδοτούν την μεγάλη ακμή του χωριού κατά το παρελθόν. Οι μνήμες και η νοσταλγία για αυτό το πλούσιο και ιστορικό παρελθόν του χωριού καταγράφονται και στο τσακώνικο δημοτικό τραγούδι: «Πραστέ μου πούν’ οι πύργοι σου και πούν’ η αρχοντιά σου!». Ο Πραστός, ο οποίος κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτελεί βιλαέτι (διοικητική περιφέρεια), συμμετέχει ενεργά και δραστήρια στην Επανάσταση του Ορλόφ (1769-1770), καθώς και στο κίνημα της Κλεφτουριάς. Δεκάδες Φιλικοί από τον Πραστό θα συμβάλλουν καθοριστικά στον ξεσηκωμό του Γένους αλλά και στην έναρξη της Επανάστασης στην περιοχή της Κυνουρίας. Με αρχηγούς τον Θεόδωρο Γούλελο και το Γιωργάκη Μανωλάκη ή Μιχαλάκη, 250 Πραστιώτες πολεμιστές, ξεκίνησαν για την κατάληψη του, μεγάλης στρατιωτικής σημασίας και απόρθητου, όπως εθεωρείτο, φρούριου της Μονεμβασιάς. Παράλληλα, οι Προεστοί και Δημογέροντες του Πραστού, σε συνεννόηση με τον Κολοκοτρώνη και τους Βερβενίωτες, Καράμπελα και Κρητικό, συνέστησαν στα Βέρβενα το περίφημο «Κελάρι», δηλ. την επιμελητεία του Στρατού, για να εφοδιάζει και ο Πραστός με τρόφιμα το στρατόπεδο των Βερβένων, στο οποίο συμμετείχαν και πολλοί Πραστιώτες αγωνιστές. Ο Αγιοπετρίτης προεστός και απομνημονευματογράφος του Αγώνα, Αναγνώστης Κοντάκης, γράφει πως: «αν δεν ήταν ο Πραστός, που επί 4 μήνες τροφοδοτούσε τον στρατό, ο αγώνας για την λευτεριά ήταν χαμένος».
Οι Πραστιώτες αγωνιστές έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες της Επανάστασης του 1821. Καθοριστική ήταν η συμβολή τους στην άλωση της Τριπολιτσάς, όπου ο Μανώλης Δούνιας θεωρείται και ως ο πορθητής της.
Ο Πραστός κατέχει πολλές και χρυσές σελίδες στην Επανάσταση του 1821 με ανεκτίμητη προσφορά και ηρωικούς αγώνες. Δεκάδες πρόκριτοι και προεστοί, οπλαρχηγοί, δάσκαλοι, κληρικοί, χορηγοί και εκατοντάδες αγωνιστές, πρόσφεραν τα μέγιστα και συνέβαλλαν καθοριστικά στην επιτυχή έκβαση του Αγώνα για τη λευτεριά. Από τον Πραστό ξεκινούν μονοπάτια και γραφικές διαδρομές που οδηγούν σε πλούσια και σημαντικά πολιτιστικά και φυσικά μνημεία. Εκτός από τα παραδοσιακά πανηγύρια του χωριού κατά τη θερινή περίοδο, διοργανώνονται ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες και αρκετά αφιερώματα στη τσακώνικη διάλεκτο και παράδοση.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Πραστός είναι ένα ορεινό παραδοσιακό χωριό της Αρκαδίας, χτισμένο αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 649 μέτρων. Βρίσκεται σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το χωριό Άγιος Ανδρέας. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας.
Τα μεσαιωνικά και νεότερα χρόνια αποτελούσε την ιστορική πρωτεύουσα της Τσακωνιάς. Μέχρι και σήμερα ομιλείται από τους γηραιότερους η Τσακώνικη διάλεκτος
Ιστορία
Ο Πραστός αναφέρεται για πρώτη φορά σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου το 1293 με την ονομασία Προάστειον. Διαδέχτηκε την αρχαία πόλη του Οριόντα, καθώς έγινε η έδρα της Μητρόπολης Ρέοντος Πραστού, με συνέπεια να γίνει το μεγαλύτερο Τσακωνοχώρι. Απέκτησε μεγάλη δύναμη και πλούτο κατά τη διάρκεια της Β΄ Τουρκοκρατίας (18ος & αρχές 19ου αιώνα). Την περίοδο εκείνη εκτιμάται ότι ο Πραστός είχε πληθυσμό πάνω από 6.000 άτομα, 30 εκκλησίες, 9 ενορίες, 3 μονές, 2 κάστρα και αρκετά αρχοντικά – πυργόσπιτα. Οι άνθρωποι ταξίδευαν στις Σπέτσες, στην Ύδρα, στην Κωνσταντινούπολη και σ’ άλλα μέρη και αποκτούσαν μεγάλες περιουσίες.
Το 1770, κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών, ο Πραστός και ολόκληρη η Τσακωνιά, συμμετείχαν ενεργά, με αρχηγό τους τον Νεκτάριο, Μητροπολίτη Ρέοντος – Πραστού, τον προεστό Γιαννάκη Γούλενο, τον δάσκαλο Εμμανουήλ Τροχάνη και πολλούς ακόμα. Με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας, το 1814, οι Πραστιώτες – Τσάκωνες έμποροι, αρχίζουν να γίνονται μέλη, φτάνοντας τους 10, μεταξύ των οποίων ο Πραστιώτης έμπορος Γεώργιος Πάνου (Καπετάν Γιωργάκης), ο πρόκριτος Γιαννούλης Καραμάνοςκαι πολλά άτομα από γύρω χωριά, όπως οι ΚαστανιτσιώτεςΓιάννης Καψαμπέλης και ο προεστός Νικόλαος Παλλαδάς. Το 1819, ο Πραστός, διαχωρίστηκε από το Βιλαέτι Αγίου Πέτρου και έγινε πρωτεύουσα του Βιλαετίου Πραστού. Το βιλαέτι αυτό, περιελάμβανε και την Καστάνιτσα, την Σίταινα, την σημερινό Άγιο Ανδρέα, το Κορακοβούνι, την περιοχή του Τυρού, έως το Λεωνίδιο.
Ο Πραστός προσέφερε πολλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Στις 16 Μαρτίου, οι Πραστιώτες – Τσάκωνες, κηρύσσουν την Επανάσταση στην Τσακωνιά. Λίγες μέρες αργότερα, οι Πραστιώτες, υπό την αρχηγία του Γούλενου και του Μανωλάκη, ξεκίνησαν με ένα σώμα 250 ανδρών προς το κάστρο της Μονεμβασιάς, όπου κατελήφθη στις 23 Ιουλίου 1821. Επιπλέον, σημαντική ήταν η προσφορά τους και στην Άλωση της Τριπολιτσάς, με ένα σώμα 300 ανδρών, που ενώθηκε με τα σώματα των Αγιοπετριτών, υπό τον Αναγνώστη Κονδάκη, των Αγιαννιτών, υπό τον Πάνο Ζαφειρόπουλο, των Βερβενιωτών, Δολιανιτών και πολλών άλλων. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, ο Πραστιώτης Μανώλης Ντούνιας, μπήκε πρώτος στην Τριπολιτσά, την οποία πολιορκούσαν για καιρό. Οι Πραστιώτες, συμμετείχαν με επιτυχία και σε άλλες μάχες (π.χ. Μάχη των Βερβένων, Μάχη των Δολιανών κ.α.). Το 1826 ο Ιμπραήμ Πασάςκατέστρεψε ολοσχερώς το χωριό.Μετά την καταστροφή και την παρακμή του, οι κάτοικοι του Πραστού, εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Ανδρέα(πρώην Πραστιώτικα καλύβια), στον Τυρό, στο Λεωνίδιο και σ’ άλλες περιοχές. Ο Πραστός αποτέλεσε τα επόμενα χρόνια πρωτεύουσα της Επαρχίας Κυνουρίας και έδρα του δήμου Βρασιών.
Το χωριό
Ο Πραστός έχει ωραία αρχοντικά σπίτια, πυργόσπιτα και εκκλησίες, χαρακτηριστικά δείγματα της Τσακώνικης αρχιτεκτονικής. Τον 18ο και 19ο αιώνα,= οι έμποροι που πλούτιζαν στην Κωνσταντινούπολη, στις Σπέτσες, στην Ύδρα και αλλού, κατασκεύαζαν σπουδαία αρχοντικά – πυργόσπιτα, που σώζονται μέχρι σήμερα, όπως του Σαραντάρη (1722), του Καλημέρη, του Μερίκα, του Γούλενου, του Καραμάνου (1788), του Χατζηπαναγιώτη, αλλά και του Γερμανού Δέφφνερ. Ο Πραστός έχει και παλιές, σημαντικές εκκλησίες, όπως η Παναγία (1762), όπου αποτελούσε την Μητρόπολη, ο Άγιος Δημήτριος (17ος αι.), οι Ταξιάρχες (17ος αι.), ο Άγιος Νικόλαος (17ος αι.), ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Αθανάσιος (16ος αι.) και άλλες. Παλαιότερα υπήρχαν περισσότερες εκκλησίες, που δεν σώζονται σήμερα, όπως η Παναγία η Στολιώτισσα, η Αγία Παρασκευή, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννη.
Κοντά στο χωριό βρίσκεται η Καστάνιτσα, η Σίταινα, οι Μονές Αρτοκωστάς, Καρυάς και οι κατεστραμμένες μονές Αγίου Δημητρίου Ρεοντινού και Προδρόμου (Εγκλειστούρι). Ανατολικότερα βρίσκεται το Ορεινό Κορακοβούνι.
Το χειμώνα, το χωριό μένει με λίγους κατοίκους, ενώ το καλοκαίρι γεμίζει με κόσμο. Έχει επίσης ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός
Απο το ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΡΟΥΣ ΠΑΡΝΩΝΑ & ΥΓΡΟΤΟΠΟΥ ΜΟΥΣΤΟΥ
· Που ομιλείται η τσακώνικη διάλεκτος: Λεωνίδιο, Πραγματευτή, Μέλανα, Τυρό, Σαπουνακέικα, Άγιο Ανδρέα, Πραστό, Σίταινα, Καστάνιτσα. Συνοικισμούς: Σαμπατική, Λιβάδι, Βασκίνα, Παλιόχωρα, Άγιος Παντελεήμονας (Φούσκα), Δερνικέικα
· Η τσακώνικη διάλεκτος
· Η τσακώνικη διάλεκτος, ο τσακώνικος χορός, η ενδυμασία, τα ήθη και έθιμα των Τσακώνων, αποτελούν άλλη μια δυναμική της περιοχής του Πάρνωνα. Σύμφωνα με το «Χρονικόν της Μονεμβασιάς»: «Οι δε των θρεμμάτων νομείς και αγροικικοί κατωκίσθησαν εν τοις παρακειμένοις εκείσε τραχανοίς τόποις, οι και επ’ εσχάτων τζακονίαι επωνομάσθησαν». Οι Τσάκωνες, ως γνήσιοι απόγονοι των Δωριέων, διατήρησαν ανόθευτη τη ρίζα τους και η τσακώνικη γλώσσα αποτελεί και σήμερα τη ζωντανή έκφραση της Δωρικής διαλέκτου. Στην κοιτίδα της Τσακωνιάς, το σήμερα επιμένει να βαδίζει και να δημιουργεί στα χνάρια του χθες σε μια αέναη κι αδιάλειπτη πνοή της Ελλάδας.
· O ιδιαίτερος γλωσσικός θησαυρός του τόπου μας .Η τσακώνικη διάλεκτος έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των υπό εξαφάνιση γλωσσών της UNESCO και αναγνωρίζεται ως πολιτισμικό κατόρθωμα και ανεπανάληπτος θησαυρός πολιτισμού.Η γλώσσα διατηρήθηκε γνήσια και ανόθευτη στα στόματα των απλών ανθρώπων, των ξωμάχων, των ποιμένων και των γεωργών. Στις ευχές, στους χαιρετισμούς, στις κατάρες, στις καθημερινές εκφράσεις, στα πειράγματα και τα αστεία, εκεί βρίσκεται αιώνες τώρα ο γλωσσικός θησαυρός των Τσακώνων. Σε αυτό το ξεχωριστό κομμάτι της Ελληνικής γης που λέγεται Τσακωνιά (κοιτίδα της Τσακωνιάς υπήρξε ο Πραστός, η Καστάνιτσα και η Σίταινα), σε αυτούς τους τραχινούς τόπους, οι κάτοικοι της περιοχής, διαθέτοντας ελάχιστα μέσα, όχι μόνο επιβίωσαν, αλλά άφησαν πίσω τους μια πολύτιμη κληρονομιά, την τσακώνικη παράδοση, την πανέμορφη γλώσσα, τον μοναδικό υποβλητικό τσακώνικο χορό, τα τσακώνικα τραγούδια, την υφαντική τέχνη, τις συνήθειες τους, ό,τι ονομάζουμε σήμερα ήθη και έθιμα. Όλα αυτά συνθέτουν την ταυτότητα του τόπου με μια ζωντανή γλώσσα που είναι στο χέρι των Tσακώνων, αλλά και όλου του ελληνισμού, να την αγκαλιάσει και να την προστατέψει από τη λησμονιά.
Δείτε τον σύνδεσμο
«Το οφείλουμε στη Τσακωνιά».
Η Προσφορά του Πραστού στην Επανάσταση του 1821
«Η έλλειψη αυτή ανάγκασε τους πολιορκημένους Τούρκους να έρχονται σε συναλλαγές με τους Έλληνες πολιορκητές, για την εξοικονόμηση τροφίμων. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Πραστιώτης Μανώλης Ντούνιας και απόκτησε γνωριμίες, <<φιλικές>> σχέσεις με τους φρουρούς του τείχους ώστε, την κρίσιμη στιγμή, να μπορέσει να μπει στην πόλη και να ανοίξει, μαζί και με άλλους, την λεγόμενη Πύλη του Ναυπλίου, για να εισβάλλουν οι Έλληνες πολεμιστές, με πρώτους τους Τσάκωνες-Πραστιώτες, τους οποίους είχαν προετοιμάσει κατάλληλα οι αρχηγοί τους, και να καταλάβουν σε λίγες ώρες όλοι μαζί την Τρίπολη.»
http://www.prastos.gr/portal.html
http://www.tsakonianarchives.gr/..
astrosgr.com 