Ο Θουκυδίδης ,ο πρώτος Ιστορικός του κόσμου, και ο Ηρόδοτος , αναφέρουν η Θυρεάτις Γη ( Θυρέα) υπήρχε πριν 3,000 χρόνια.
Είμαστε εδώ χιλιάδες χρόνια,περισσότερα από 3,000 χρόνια, στην ίδια βάρκα , δεν ανοίγουμε τρύπες στη βάρκα μας ούτε αφήνουμε άλλους να ανοίγουν τρύπες, γιατί θα βουλιάξουμε, θα πνιγούμε και θα χαθούμε ολοι μας….
Ως προς το τοπωνύμιο «Θυρέα», οφείλει την προέλευσή του στο ότι η περιοχή αποτελούσε τη δίοδο ή θύρα επικοινωνίας και μετάβασης από το Κράτος του Άργους στο Κράτος της Σπάρτης και τανάπαλιν (Θουκυδίδης, Β΄ 27). Το φυσικό μάλιστα όριο, κατά τον Ευριπίδη (Ηλ. 410-2), ήταν ο «Ταναός», δηλαδή ο σημερινός χείμαρρος Τάνος.
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ἱστορίαι (2.27.1-2)
[2.27.1] “Ἀνέστησαν δὲ καὶ Αἰγινήτας τῷ αὐτῷ θέρει τούτῳ ἐξ Αἰγίνης Ἀθηναῖοι, αὐτούς τε καὶ παῖδας καὶ γυναῖκας,…..2.27.2] ἐκπεσοῦσι δὲ τοῖς Αἰγινήταις οἱ Λακεδαιμόνιοι ἔδοσαν Θυρέαν οἰκεῖν καὶ τὴν γῆν νέμεσθαι, ….ἡ δὲ Θυρεᾶτις γῆ μεθορία τῆς Ἀργείας καὶ Λακωνικῆς ἐστίν, ἐπὶ θάλασσαν καθήκουσα. καὶ οἱ μὲν αὐτῶν ἐνταῦθα ᾤκησαν, οἱ δ᾽ ἐσπάρησαν κατὰ τὴν ἄλλην Ἑλλάδα”.
[2.27.1,2] “Το ίδιο καλοκαίρι, οι Αθηναίοι εκτόπισαν όλους τους κατοίκους της Αίγινας, άντρες, γυναίκες και παιδιά ….Οι Λακεδαιμόνιοι παραχώρησαν την Θυρέα στους Αιγινήτες πρόσφυγες. Το έκαναν και από έχθρα εναντίον των Αθηναίων και επειδή οι Αιγινήτες τούς είχαν βοηθήσει όταν είχε γίνει ο μεγάλος σεισμός και όταν οι Είλωτες είχαν επαναστατήσει. Η Θυρεάτις γη βρίσκεται στα σύνορα της Αργείας γης και της Λακωνικής και φτάνει έως την θάλασσα. Μερικοί από τους Αιγινήτες εγκαταστάθηκαν εκεί και οι άλλοι σκόρπισαν σ᾽ όλην την άλλη Ελλάδα”.
Ιστορίαι (Ηροδότου)/Κλειώ
82.1 ἔς τε δὴ ὦν τὰς ἄλλας ἔπεμπε συμμαχίας καὶ δὴ καὶ ἐς Λακεδαίμονα. τοῖσι δὲ καὶ αὐτοῖσι τοῖσι Σπαρτιήτῃσι κατ᾽ αὐτὸν τοῦτον τὸν χρόνον συνεπεπτώκεε ἔρις ἐοῦσα πρὸς Ἀργείους περὶ χώρου καλεομένου Θυρέης· 82.2 τὰς γὰρ Θυρέας ταύτας ἐοῦσα τῆς Ἀργολίδος μοίρης ἀποταμόμενοι ἔσχον οἱ Λακεδαιμόνιοι. ἦν δὲ καὶ ἡ μέχρι Μαλέων ἡ πρὸς ἑσπέρην Ἀργείων, ἥ τε ἐν τῇ ἠπείρῳ χώρῇ καὶ ἡ Κυθηρίη νῆσος καὶ αἱ λοιπαὶ τῶν νήσων
Θυρέα
Θυρέα είναι η αρχαία ονομασία περιοχής της Βόρειας Κυνουρίας που περιλαμβάνει: το Άστρος, το Παράλιο Άστρος, τη Μελιγού, το Χάραδρο, τον Πλάτανο και τον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη). Για πολλούς αιώνες μέχρι την δεκαετία του 1950 ο Αγιάννης, σημερινός θερινός οικισμός του Άστρους, αποτελούσε το μητροπολιτικό κέντρο της Θυρέας.Το Άστρος και ο Αγιάννης ήταν για τουλάχιστον οκτακόσια χρόνια και είναι και σήρερα μία κοινότητα, με τους ίδιους κατοίκους.
Ιστορία
“Η ιστορία της περιοχής μελέτης είναι πλούσια σε γεγονότα και συμβάντα. Αυτό εξηγείται όχι μόνο με τη γεωστρατηγική της θέση (στα δυτικά παράλια του Αργολικού Κόλπου), αλλά και με την ύπαρξη των εύφορων πεδιάδων του Τάνου, του Βρασιάτη και του Δαφνώνα στα παράλια.
Στα πρώτα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας διαπιστώνονται με βεβαιότητα τουλάχιστον από τα νεολιθικά χρόνια. Πλούσια ευρήματα της εποχής αυτής, καθώς και της εποχής Χαλκοκρατίας από τις θέσεις Μαρμαράλωνα (Ξερόκαμπου), Κουτρί (Άνω Μελιγούς), Άγιος Γεώργιος (Μελιγούς), Χερρονήσι (Τεύχος Παραρτημάτων, φωτο 1), Νησί Παραλίου , στο δρόμο κοντά στην Παραλία Λεωνιδίου, στο Γεράκι, φωτίζουν κάπως τα προϊστορικά αυτά χρόνια. Οι πρώτοι κάτοικοι ανήκουν στα προελληνικά φύλλα, στους Πελασγούς, που έζησαν εδώ πριν τους Αρκάδες στην Αρκαδία και τους (πρωτοέλληνες) Δαναούς στην Αργολίδα και στα Παράλια της Κυνουρίας. Στη συνέχεια εγκαθίστανται στην Κυνουρία οι Ίωνες. Οι δημιουργοί του Μυκηναϊκού πολιτισμού, οι Αχαιοί, εγκαταστάθηκαν στην Αργολίδα γύρω στα 1600 π.Χ. Λίγο αργότερα κατέβηκαν από κει στη Λακωνία, ενώ η Κυνουρία ήταν ήδη κομμάτι της Αργείας γης. Αυτά μαρτυρούν και τα ευρήματα από το Χερρονήσι, το Νησί του Αγίου Ανδρέα, το Ελληνικό Άστρους, το Καστράκι Μελιγούς. Στο λόφο της Ανάληψης, δυτικά του χωριού Βούρβουρα, βρέθηκαν λείψανα αξιόλογου οχυρωμένου οικισμού (Ίασος ή Ιασαία), που άκμασε στα μυκηναϊκά χρόνια. Θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι βρέθηκαν στη θέση Μάκρος (παραλία Λεωνιδίου), στη θέση Κοτρώνι (Βασκίνα), κοντά στο Παλαιοχώρι. Και σε άλλες περιοχές του Πάρνωνα βρέθηκαν λείψανα αυτής της περιόδου (στο Ξεροκάμπι, στην περιοχή Χάραδρου, Πλατάνας, σον Κάμπο Καρυάς, στη θέση Σοβάλα Πραστού).
Με την κάθοδο των Δωριέων, που ήρθαν και κατέλαβαν τη γη αυτοί τελευταίοι, αρχίζει ο εκδωρισμός των κατοίκων. Στην περιοχή συναντιούνται τα όρια των τριών επικρατειών: των Δωριέων της Σπάρτης, των Αρκάδων της Τεγέας και των Aχαιών του Άργους. Χαρακτηριστική μαρτυρία είναι τα ευρήματα στη θέση Φονομένοι του Αγ. Πέτρου, δίπλα στο δρόμο προς Καρυές, όπου βρέθηκαν τρεις μεγάλοι λιθοσωροί οι οποίοι αντιστοιχούσαν στα όρια των επικρατειών του Άργους, της Τεγέας και της Σπάρτης και ήταν αρχαία ιερά αφιερωμένα στον Ενόδιον Ερμή.
Η Κυνουρία από τα τέλη του 11ου αι. π.Χ. ως τα ρωμαϊκά χρόνια, αποτέλεσε περιζήτητη λεία για την ικανοποίηση συμφερόντων της Σπάρτης και του Άργους. Γεωγραφικά η περιοχή της χωρίζεται σε δυο μεγάλες ενότητες. Τη βόρεια, που στα αρχαία χρόνια αντιστοιχούσε στη Θυρεάτιδα, με κύριο οικισμό τη Θυρέα και δευτερεύοντες την Ανθήνη, τη Νηρίδα, την Εύα και το Άστρος, ενώ το νότιο αντιστοιχούσε στη χώρα των Πρασιών, στην οποία υπήρχε ο κύριος οικισμός Πρασιαί και οι δευτερεύοντες Πολίχνη, Τυρός και Γλυππία. Μέχρι τον 7ο αι. π.Χ. η Κυνουρία πρέπει να διατηρεί την αυτονομία της (προκύπτει από την συμμετοχή των Πρασιών στην Αμφικτυονία της Καλαυρίας) παρ’ όλες τις προσπάθειες του Άργους και της Σπάρτης να την προσαρτήσουν. Εν τούτοις η περιοχή των Πρασιών πρέπει να σχετιζόταν περισσότερο με τη Λακωνία, ενώ η περιοχή της Θυρεάτιδας με την Αργολίδα. (Τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή στηρίζουν αυτό το συμπέρασμα). Οι Αργείοι διεκδικούσαν την Κυνουρία, προσπαθώντας να βάλουν φραγμό στην εξάπλωση των Σπαρτιατών ανατολικά. Στο α’ μισό του 8ου αι. π.Χ. κυριεύθηκαν από τους Σπαρτιάτες οι πόλεις των περιοίκων Αχαιών, Αμυκλαί, Φάρις και Γερονθραί.
Στην Ιλιάδα του Ομήρου, οι ελληνικές συμμαχικές δυνάμεις περιγράφονται με τρία διαφορετικά ονόματα: Αργείοι, Δαναοί και Αχαιοί. Οι Δαναοί είναι το όνομα που αποδίδεται στη φυλή που εξουσιάζει αρχικά την Πελοπόννησο και την περιοχή κοντά στο Άργος. Ως πρώτοι κάτοικοι στην ηπειρωτική Ελλάδα, με κέντρο την Αρκαδία της Πελοποννήσου, αναφέρονται οι Πελασγοί. Οι Ίωνες, Δωριείς, Αιολείς και Αχαιοί ήρθαν αργότερα από τους Πελασγούς και. τους Δαναούς
Η Κυνουρία αντλεί το όνομα της από τον αρχαίο οικιστή της περιοχής Κύνουρο. Λόγω του οικονομικού ενδιαφέροντος που παρουσίαζε η Θυρέα, σημερινή περιοχή του Άστρους, από την Αρχαιότητα είχε γίνει αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των πόλεων- κρατών, Σπάρτης και Άργους, που κατέληξε σε πολεμική σύρραξη.
Η περιοχή έγινε σύντομα στόχος των ισχυρών γειτόνων της, των Σπαρτιατών, των Αργείων και των Αρκάδων / Τεγεατών. Αποτέλεσε κυρίως μήλον της έριδος μεταξύ των Σπαρτιατών και των Αργείων, καθώς βρισκόταν ανάμεσα στα δύο κράτη και διέθετε ιδιαίτερη γεω-στρατηγική θέση, γεγονός που κατέληξε σε πολεμική σύρραξη (περί τα τέλη του 11ου π.χ. αιώνα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο). Αν και οι απόψεις των ιστορικών διίστανται για το αν τελικά η Θυρέα ήταν πόλη ή ευρύτερη περιοχή, σίγουρο είναι ότι στα μέρη αυτά υπήρξαν και ήκμασαν και οι κώμες Ανθήνη, Νηρίς και Εύα.
Παρά την έντονη πίεση των γειτόνων της η Κυνουρία πρέπει να παρέμενε ανεξάρτητη μέχρι την εποχή του Αργείου Τυράννου Φείδωνα οπότε και πέρασε στην κυριαρχία του Άργους, που γνώριζε τότε τη μέγιστη ακμή του. Μετά τη Φείδωνα όμως το Άργος άρχισε σταδιακά να παρακμάζει ενώ η Σπάρτη ισχυροποιούταν. Η τύχη της Κυνουρίας φαίνεται να κρίθηκε οριστικά ο 546 π.Χ., στη μάχη της Θυρέας (ή μάχη των Εξακοσίων Επιλέκτων), οπότε η Σπάρτη επικράτησε του Άργους και απέκτησε τον έλεγχο της Κυνουρίας. Το 424 π.Χ. ο αθηναϊκός στόλος έφθασε στα παράλια της Θυρεάτιδος, την κυριεύσε, τη λεηλάτησε και την πυρπόλησε. Η Κυνουρία παρέμεινε Σπαρτιατική μέχρι το 338 π.Χ. όταν ο Φίλιππος Β΄ απέδωσε το βόρειο τμήμα της στους Αργείους μέχρι και τη ρωμαϊκή περίοδο, ενώ η νότια περιοχή των Πρασιών και του Τυρού (η οποία ήταν το φυσικό σύνορο της αρχαίας Σπάρτης) παρέμεινε στη Σπάρτη.
Σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από το σημερινό Άστρος, στην περιοχή Ελληνικό, πιθανότατα εδώ ήταν η πολή της Θυρέας ,υπήρχε Ναός αφιερωμένος στο Θεό Απόλλωνα τον οποίο λάτρευαν ιδιαίτερα οι Κυνούριοι. Στη θέση αυτή σήμερα βρίσκονται ερείπια αρχαίας πόλης του 5ου έως 3ου π.χ αιώνα κατά τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων.
Σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από την πόλη του Άστρους απαντάται η περιοχή της Αρχαίας Εύα, όπου σήμερα βρίσκονται τα ερείπια της έπαυλης του Ηρώδη του Αττικού που αποκαλύφθηκαν σε ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν εκεί τα τελευταία χρόνια. Στις ίδιες ανασκαφές βρέθηκαν σπουδαία και μοναδικά ευρήματα που χρονολογούνται από τον 4ο π.χ. αιώνα μέχρι και τον 2ο αιώνα μ.χ. Τα ευρήματα αυτά φυλάσσονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Άστρους.
Η πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης με το όνομα «Άστρος» συναντάται σε χρυσόβουλο του έτους 1293 του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου. Στο χρυσόβουλο αυτό ο μητροπολίτης Μονεμβασίας λαμβάνει το αξίωμα του έξαρχου της Πελοποννήσου και του καθορίζονται τα εκκλησιαστικά του δικαιώματα.
Στην περιοχή υπήρξαν αρχαίες πόλεις όπως η Θυρέα, η Ανθήνη, η Νηριήδα και η Εύα στην οποία βρίσκεται η πασίγνωστη Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού.
Το Άστρος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση, την 30 Μαρτίου μέχρι 18 Απριλίου του 1823, στον περίβολο της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος, έγινε η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων, στην οποία ψηφίστηκε το νέο αναθεωρημένο Σύνταγμα της επαναστατημένης Ελλάδας. Η επέτειος αυτού του γεγονότος γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα κάθε χρόνο την Παρασκευή του Πάσχα.
Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους.
“Tο Έθνος απέκτησε οριστικό Σύνταγμα, που με απόφαση της συνέλευσης ήταν “ο ανώτερος νόμος” και υπηρίσχυε των νόμων του βουλευτικού… Με απόφαση της συνέλευσης, την καταλυτική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη, την οργή του λαού και του στρατού, απετράπει η εκποίηση των εθνικών γαιών – κτημάτων, που άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι άρχοντες, που επεδίωκαν και ήθελαν οι κοτζαμπάσηδες της συνέλευσης…
Η συνέλευση ψήφισε την “περίφημη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως», προς την Υφήλιο, υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης και η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη ,στην υφήλιο και τους μεγαλους της εποχής . «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον».” λίγο επίκαιρο σήμερα…
Η Αστρινή παράδοση, φέρει τον Κολοκοτρώνη να παραθέτει γεύμα, το 1821 στο Άστρος, στο Δημήτριο Υψηλάντη, το γνωστό ως Κολοκοτρωνέικο τραπέζι. Από στόμα σε στόμα μάλιστα, διασώθηκαν και κάποιες φράσεις με τις οποίες ο Κολοκοτρώνης λέγεται ότι συνόδευε το κρασί και το φαγητό που πρόσφερε στον πρίγκιπα με τα χέρια, αφού ούτε πιρούνια ούτε πιάτα, και φυσικά ούτε τραπέζια υπήρχαν: “Αυτό πρίγκιπα σου το προσφέρει η Ελλάς με τα χρυσά πιρούνια της” και όταν του πρόσφερε κρασί μέσα σε νεροκολόκυθο είπε: “αυτό πρίγκιπα στο προσφέρει η πατρίς με τα χρυσά ποτήρια της”.
Το 1805, ιδρύθηκε στο Άστρος παράρτημα της σχολής Καρυτσιώτη του Αγίου Ιωάννου (1798) (νυν Αρχαιολογικό μουσείο), στην οποία φοιτούσαν νέοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Μαζί με την σχολή, ο αγιαννίτης Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741 – 1819), δώρισε μία μεγάλη έκταση, το λεγόμενο Αγροκήπιο.
Το Άστρος με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1841, εντάχθηκε στον Δήμο Θυρέας, που είχε αρχική έδρα τον Άγιο Ιωάννη από το 1834. [4] Από το 1912 ο οικισμός αποτέλεσε έδρα κοινότητας η οποία εξελίχθηκε σε δήμο το 1985.[5] Από το 1997 το Άστρος αποτελεί έδρα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας.
Ο Άγιος Ιωάννης αναφέρεται για πρώτη φορά το 1435 στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή και πιθανόν πήρε το όνομά του από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού. Το 1638, το χωριό ανακηρύχθηκε Σταυροπηγιακό, δηλαδή Πατριαρχική Εξαρχία, με έδρα τον ναό του Αγίου Βασιλείου. Το 1765, ιδρύθηκε σχολείο στον ναό του Αγίου Δημητρίου, μετόχι της Μονής Λουκούς Αρκαδίας.
Το 1798 στο χωριό χτίστηκε, από τον Δημήτριο Καρυτσιώτη (1741 – 1819). Σαν παράρτημα της σχολής χτίστηκε το 1805 στο Άστρος άλλη μία τέτοια σχολή, η οποία σήμερα αποτελεί το Αρχαιολογικό Μουσείο. Η σχολή αυτή, λειτούργησε κατά τα έτη 1798 – 1826 και απέκτησε μεγάλη φήμη, καθώς στη Σχολή Καρυτσιώτη, συνέρρεαν μαθητές από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Η συνεισφορά του Αγίου Ιωάννη στην επανάσταση του 1821, ήταν σημαντική, καθώς ανέδειξε σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Πάνος Σαρηγιάννης, αλλά και τους οικιστές του παραλίου Άστρους, αδερφούς Ζαφειροπουλαίους (Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος και Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος)), που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία και κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Με την έναρξη της επανάστασης, οργανώνονται πάνω πάνω από 100 Αγιαννίτες, με σημαντικότερο τον πεσόντα Γεωργάκη Διγενή, οι οποίοι υπό την αρχηγία των Ζαφειροπουλαίων, ενώθηκαν με τα διάφορα στρατιωτικά σώματα της Κυνουρίας. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή τους σε διάφορες μάχες, όπως των Δολιανών, των Βερβένων, Τριπολιτσάς κ.α.
Το καλοκαίρι του 1822, ο Άγιος Ιωάννης έγινε πρωτεύουσα της Προσωρινής Κυβέρνησης της Επανάστασης, από τις 15 Αυγούστου μέχρι την 1 Οκτωβρίου. Το 1826 το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς από τις ορδές του Ιμπραήμ Πασά, ενώ την ίδια τύχη είχαν και άλλα χωριά της περιοχής. Ο Ιμπραήμ Πασάς, κατέστρεψε επίσης πολλές εκκλησίες, όπως του Άγιου Βασιλείου, του Αγίου Ευστρατίου, του Αγίου Πέτρου και πολλές άλλες[2], όπως επίσης και την Σχολή του Καρυτσιώτη..
Ο Αγιάννης από το 1834 έως το 1912, αποτέλεσε θερινή έδρα του Δήμου Θυρέας, χειμερινη έδρα ήταν το ΄Αστρος. Το 1845, το χωριό έγινε έδρα της Επαρχίας Κυνουρίας. Από αυτό το χωριό προήλθε το Άστρος, το Παράλιο Άστρος αλλά και κάποιοι άλλοι οικισμοί.
Στις αρχές Αυγούστου 1826 στο Κάστρο Παραλίου Άστρους οι 2.000 Έλληνες μαχητές με επικεφαλής τον Πάνο (Άκουρο) Ζαφειρόπουλο , θα αποκρούσουν επιτυχώς τις ορδές του Ιμπραήμ, τις οποίες στη συνέχεια θα κυνηγήσουν στον κάμπο της Θυρέας, πετυχαίνοντας μια λαμπρή νίκη των Ελλήνων σε μια δύσκολη περίοδο για την Ελληνική Επανάσταση. Ο Ιμπραήμ κατέσφαξε και έκαψε ολόκληρο την Πελοπόννησο,αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να νικήσει τον Άκουρο , αν και τον είχε αιχμαλωτίσει πρσωρινά,ούτε στο κάστρο του Παραλίου Άστρους, κάποιος έπρεπε να αντισταθεί …και είναι μεγάλη μας τιμή, αυτός ήταν ο Αγιαννίτης Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος (Άκουρος).. Ο Πάνος Ζαφειρόπουλος και τα αδέλφια του καλά οχυρωμένοι στο Κάστρο, αλλά και με τη βοήθεια άλλων αγωνιστών πρόβαλαν τόσο σθεναρή αντίσταση, ώστε τον εξανάγκασαν σε φυγή. Σύμφωνα δε με μαρτυρία του Κολοκοτρώνη το Κάστρο αυτό έμεινε το μόνο απόρθητο.
Στην επανάσταση του 1821 τα Βέρβενα έπαιξαν σημαντικό ρόλο, κυρίως λόγω της στρατηγικής τους θέσης. Το “στρατόπεδο των Βερβένων” ήταν το πρώτο οργανωμένο στρατόπεδο του αγώνα, είχε περίπου 2,500 αγωνιστές ( τα άλλα τρία ήταν του Βαλτετσίου, Χρυσοβίτσι και Πιάνας) και ένα από τα σπουδαιότερα στρατόπεδα κατά τις πρώτες μέρες του αγώνα. Εδώ είχε εγκαταστήσει ο Κολοκοτρώνης το στρατηγείο του, στον Πύργο του Αυγουστή, πριν την επίθεσή του κατά των Τούρκων για την άλωση της Τριπολιτσάς .Αναμφισβήτητα το “στρατόπεδο των Βερβένων” έπαιξε καταλυτική σημασία για την οργάνωση και επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα.Δεν είναι υπερβολή να πούμε από το “στρατόπεδο των ιστορικών Βερβένων” άρχισε ουσιαστικά και στρατιωτικά η απελευθέρωση της πατρίδας μας.
Στις 18 Μαϊου 1821 ο Νικηταράς με 200 μόνον άντρες αντιμετώπισε ηρωϊκά στα Δολιανά τους χιλιάδεσς Τούρκους του Μουσταφάμπεη. Με ενισχύσεις που ήρθαν από τα Βέρβενα , τόπο επίσης γνωστό για μια άλλη εξ ίσου μεγάλη μάχη πο έγινε νωρήτερα την ίδια ημέρα , ο εχθρός υποχώρησε με τόσο μεγάλες απώλειες που ο Νικηταράς ονομάστηκε έκτοτε “Τουρκοφάγος”.
Oι νίκες των Ελλήνων νωρήτερα στο Βαλτέτσι, και στις 18 Μαϊου 1821 στα Βέρβενα και Δολιανά υπήρξαν καθοριστικές για την εξάπλωση και καθιέρωση του Αγώνα στην Πελοπόννησο, και αποτελούν έναν ακόμα μεγάλο σταθμό της Εθνεγερσίας.
Στο Κορακοβούνι (που βρίσκεται 7 χλμ. Νότια του Άστρους) γεννήθηκε στα 1790 ο γνωστός Φιλικός Γεώργιος Λεβέντης. Ο Γεώργιος Λεβέντης μαζί με τον άλλο Αρκάδα Παναγιώτη Σέκερη υπήρξαν οι κύριοι χορηγοί στο μεγάλο σκοπό της Φιλικής Εταιρίας.
Ο Πραστός αναφέρεται για πρώτη φορά σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου το 1293 με την ονομασία Προάστειον. Διαδέχτηκε την αρχαία πόλη του Οριόντα, καθώς έγινε η έδρα της Μητρόπολης Ρέοντος Πραστού, με συνέπεια να γίνει το μεγαλύτερο Τσακωνοχώρι. Απέκτησε μεγάλη δύναμη και πλούτο κατά τη διάρκεια της Β΄ Τουρκοκρατίας (18ος & αρχές 19ου αιώνα). Την περίοδο εκείνη εκτιμάται ότι ο Πραστός είχε πληθυσμό πάνω από 6.000 άτομα, 30 εκκλησίες, 9 ενορίες, 3 μονές, 2 κάστρα και αρκετά αρχοντικά – πυργόσπιτα. Οι άνθρωποι ταξίδευαν στις Σπέτσες, στην Ύδρα, στην Κωνσταντινούπολη και σ’ άλλα μέρη και αποκτούσαν μεγάλες περιουσίες.
Το 1819, ο Πραστός, διαχωρίστηκε από το Βιλαέτι Αγίου Πέτρου και έγινε πρωτεύουσα του Βιλαετίου Πραστού. Το βιλαέτι αυτό, περιελάμβανε και την Καστάνιτσα, την Σίταινα, την σημερινό Άγιο Ανδρέα, το Κορακοβούνι, την περιοχή του Τυρού, έως το Λεωνίδιο.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο Ιστορικός Πραστός, έδρα της επισκοπής Πραστού και Ρέοντος, πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, με περισσότερους από 3.500 κατοίκους οι οποίοι ασχολούνταν με το εμπόριο, προσέφερε πολλά στον απελευθερωτικό αγώνα μέχρι να καταστραφεί, το 1826 από τον Ιμπραήμ ο οποίος τον πυρπόλησε κι έτσι διακόπηκε η οικονομική και πληθυσμιακή του άνθιση. Σήμερα υπάρχουν εκεί ερείπια του Ρέοντος και Πραστού. Κάποιες Βυζαντινές εκκλησίες. Πυργόσπιτα και πλήθος ερειπίων που δείχνουν την άλλοτε ακμή του.
Ο Άγιος Πέτρος αναφέρεται για πρώτη φορά το 1435 στο Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Σφραντζή. Τα επόμενα χρόνια το χωριό αναφέρεται σε διάφορα έγγραφα της εποχής. Το 1600 περίπου στο χωριό γεννιέται ο Άγιος Νείλος ο Μυροβλήτης (ο κατά κοσμόν Νικόλαος Τερζάκης, †1651), ο οποίος μόνασε στην Μονή Μαλεβής και αργότερα στο Άγιο Όρος. Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, το 1687, ο Άγιος Πέτρος γίνεται έδρα της Επαρχίας Αγίου Πέτρου Τσακωνιάς (Territorio di San Pietro di Zacognia). Την ίδια περίοδο (18ος αι.) το χωριό γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη λόγω του εμπορίου, με πληθυσμό τότε σχεδόν 4.000 κατοίκους και πάμπολλα αρχοντικά – πυργόσπιτα.
Επί Τουρκοκρατίας ο Άγιος Πέτρος γίνεται έδρα του Βιλαετίου Αγίου Πέτρου, το οποίο περιελάμβανε το Καστρί, τον Άγιο Ιωάννη, τον Πλάτανο, τη Μελιγού, τον Χάραδρο, το Άστρος, το Κορακοβούνι, τον Πραστό, την Σίταινα, την Καστάνιτσα, τα Βέρβενα, τα Δολιανά κ.ά. Μετά το 1775 οι κλέφτες Γιάννης Καράμπελας, Αντωνάκης Αλεβίζος, πολεμούν και αντιστέκονται κατά των Τουρκαλβανών. Το 1786 οι δύο αυτοί κλέφτες, σε συνεργασία με τον Καπετάν Ζαχαριά και άλλους Αγιοπετρίτες, πολέμησαν τους Τούρκους στην Μονή Μαλεβής.”
“Ο προεστός Αναγνώστης Κονδάκης μύησε στην Φιλική Εταιρία την μισή …..Πελοπόννησο”.
“Με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας, το 1814, αρκετοί Αγιοπετρίτες αρχίζουν να συμμετέχουν, μεταξύ των οποίων ο προεστός Αναγνώστης Κονδάκης, ο ηγούμενος της Μονής Μαλεβής, Καλλίνικος Τσιαμούρης κ.ά. Σημαντική ήταν η προσφορά του χωριού στην Επανάσταση του 1821. Στις 24 Μαρτίου 1821 ο Αναγνώστης Κονδάκης κηρύσσει την Επανάσταση στην περιοχή. Αρκετοί Αγιοπετρίτες, υπό τον Αναγνώστη Κονδάκη, συμμετείχαν με μεγάλη επιτυχία στις μάχες των Δολιανών και των Βερβένων, της Τριπολιτσάς, του Βαλτετσίου κ.ά., σε συνεργασία με τα άλλα στρατιωτικά σώματα της Κυνουρίας. Το 1826 ο Ιμπραήμ Πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς το χωριό, όπως και όλα τα άλλα χωριά της περιοχής. Τα επόμενα χρόνια ο Άγιος Πέτρος αποτέλεσε έδρα της Κοινότητας Αγίου Πέτρου. Το 1944, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς 48 άμαχοι κάτοικοι του Αγίου Πέτρου
Σε όλους τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες που ακολούθησαν μέχρι τη σύγχρονη εποχή, η περιοχή πλήρωσε τη γενναιότητα των κατοίκων της με βαρύ φόρο αίματος (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εκτέλεση κατοίκων του Αγίου Πέτρου κατά τη γερμανική κατοχή).
Τον Αύγουστο του 1826 ο Ιμπραήμ εξεστράτευσε εναντίον του Αγίου Πέτρου και, αφού έκαψε τον Άγιο Ιωάννη και το σημερινό Άστρος, μετά επετέθη στο Παράλιο Άστρος.
Σε χρυσόβουλο Αυτοκρατορικό Βυζαντινό διάταγμα, του έτους 1293, υπάρχει γραπτή αναφορά στην Καστάνιτσα. Πρόκειται για την αρχαιότερη γραπτή αναφορά για συγκεκριμένο χωριό. Η Καστάνιτσα, και αυτή προσέφερε στον αγώνα. Γνωστή για την νικηφόρα μάχη κατά του στρατού του Ιμπραήμ και του οπλαρχηγού “Καψαμπέλη” το όνομά του οποίου έχει δοθεί σε μία από τις πλατείες του χωριού. Σήμερα σώζονται σχεδόν όλα τα Πυργόσπιτα και μέρος του παλιού τριώροφου Πύργου Καψαμπέλη, ο οποίος καταστράφηκε στον εμφύλιο. Ξεχωριστή αξία έχει το ξυλόγλυπτο και επίχρυσο τέμπλο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, δώρο της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης.
Κατά τα προεπαναστατικά χρόνια, στην Σίταινα γεννιέται ο γνωστός κλέφτης και πρωτοπαλίκαρο του Καπετάν Ζαχαριά, Δημήτριος Καλιοντζής. Σημαντική ήταν η προσφορά του χωριού και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, καθώς 150 Σιταινιώτες, εντάχθηκαν σε διάφορα σώματα, με μεγάλη επιτυχία. Το 1826 ο Ιμπραήμ Πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς το χωριό, όπως και όλα τα άλλα χωριά της Κυνουρίας. Σύμφωνα με την παράδοση οι κάτοικοι του χωριού κατέφυγαν στο σπήλαιο της Ζαγγόλης.
Στην περιοχή της Τσακωνιάς, Πραστός, Άγιος Ανδρέας, Καστάνιτσα, Σίταινα και φυσικά στο γειτονικό Δήμο Νότιας Κυνουρίας Λεωνίδιο ,Τυρό και άλλα χωριά χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα η τσακώνικη διάλεκτος η οποία έχει ρίζες στην αρχαία Δωρική”. “Τα Τσακώνικα είναι η αρχαιότερη ζωντανή γλώσσα στην Ελλάδα. “
Έχουμε προτείνει στο δήμο μας , σε όλους τους αρμόδιους της επιτροπής “Ελλάδα 2021” και στο κοινό νου, τα πέντε θέματα της Θυρεάτιδας Γης που έπαιξαν αναμφισβήτητα καταλυτική σημασία για την οργάνωση και επιτυχία του απελευθερωτικού αγώνα.
Στους παρακάτω συνδέσμους είναι τα σπουδαιότερα θέματα που έχουμε στη Θυρεάτιδα Γη και πάντοτε πρέπει να διακρίνουμε και να προβάλουμε και στις επετειακές εκδηλώσεις του 1821 .
Πίσω στην αρχική σελίδα AstrosGr.com η στα Περιεχόμενα
Πηγές
Από Βικιπαίδεια,ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι Σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Άγιο Ιωάννη και το Άστρος Θυρέας – Κυνουρίας κατά τα προεπαναστατικά χρόνια ώς την απελευθέρωση . Σμαράγδη Ι. Αρβανίτη, Ιστορικός – Αρχαιολόγος
http://www.arcadians.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=228:–&catid=89
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=73&page=55
Δείτε τον χάρτη και τα χωριά του δήμου μας στο παρακάτω σύνδεσμο
Από την Βικπαίδεια:Διοικητική διαίρεση και οικισμοί. Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας περιλαμβάνει τις παρακάτω δημοτικές-τοπικές κοινότητες και οικισμούς
Ολόκληρο το κείμενο παραπάνω είναι από τις δύο ιστοσελίδες του δήμου μας ,όπως είναι σήμερα, την Βικιπαίδεια , Inernet Archive WayBack Machibe και τους άλλους σύνδεσμους που αναφέραμε στο κείμενο και στις πηγές μας (Το ανακατέψαμε λίγο και προσθέσαμε μερικά που τα θεωρούμε σημαντικά).
https://www.boriakinouria.gov.gr/content/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1
https://www.discoverkynouria.gr/el/content/o-dimos-voreias-kynoyrias
http://www.arcadians.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=228:–&catid=89
https://web.archive.org/web/20090325124145/http://www.nmo.gr/Parko/istoria.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Agios_Petros,_Arcadia
Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα
Tασυνιστούμε στους φίλους μας που θέλουν να μάθουν περίσσοτερα για την Θυρεάτιδα Γη και την ιστορία μας
- Ι. Κουσκουνά, Κ. Χασαπογιάννη, Ι. Κακαβούλια – Θυρεάτις Γη, Αθήνα 1981, Ίδρυμα Μνήμης Αγγελικής & Λεωνίδα Ζαφείρη
- Νικολάου Φλούδα – Θυρεατικά τόμος Β’: Άστρος, το χρυσήλιον το ιστορικόν, Αθήνα 1983
- Νικολάου Φλούδα – Θυρεατικά, τόμος Γ’: Άγιος Ιωάννης, μητρόπολις οικισμών Θυρέας, Αθήνα 1983
- Νικολάου Φλούδα – Διακοσιαετηρίς Σχολής Αγίου Ιωάννου Άστρους Κυνουρίας, Αθήνα 1965
- Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A, Β΄
- Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη – Οι σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Άγιο Ιωάννη και το Άστρος Θυρέας – Κυνουρίας κατά τα προεπαναστικά χρόνια έως την απελευθέρωση, Εταιρία Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήνα 2001
- #astrosgreecegr
Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο astroskynouria-news
astrosgr.com 