ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/25563/673/15-5-1981 – ΦΕΚ 329/Β/8-6-1981
Τίτλος ΦΕΚ Περί κηρύξεως Ιεράς Μονής Παλαιοπαναγιάς στο Άστρος Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας.
Κείμενο
”Χαρακτηρίζουμε την Ιερά Μονή Παλαιοπαναγιάς, που βρίσκεται 4 χιλιόμετρα ΝΔ του Άστρους της επαρχίας Κυνουρίας, του Νομού Αρκαδίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 100 μ. γύρω του, διότι αποτελεί δείγμα μεταβυζαντινής μοναστηριακής αρχιτεκτονικής και το καθολικό της φέρει αξιόλογο τέμπλο με φορητές εικόνες των μοναχών Νικοδήμου και Κυδωνιάτου”.
KN 5351/1932, άρθρο 52
Από το «Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 2015. Οδηγός για την προστατευόμενη περιοχή όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Φύση, Πολιτισμός, Οικοτουρισμός. Άστρος Αρκαδίας
Η σημερινή μονή της Παλαιοπαναγιάς, βρίσκεται σε μία κατάφυτη χαράδρα, 7 χλμ. από το Άστρος. Υπήρξε βυζαντινό μοναστήρι ίσως σε άλλη θέση, τιμώμενη στο όνομα της Παναγίας Ελεούσης. Οι μοναχοί εξαιτίας πειρατικών επιδρομών, ίδρυσαν το 1612 μ.Χ. νέο μοναστήρι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, ως μετόχι. Έκτοτε η Ελεούσα έλαβε την επωνυμία Παλιο-Παναγιά και με τον καιρό εξελίχθηκε σε αυτοτελές μοναστήρι. Η μονή, που πιθανολογείται ότι κτίστηκε στα 1310 μ.Χ., σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες είχε ερημωθεί κατά την περίοδο 1770-1778 μ.Χ., ενώ ανακαινίζεται στα 1799 μ.Χ. και αργότερα. Εντοιχισμένα παλαιοχριστιανικά λείψανα (6ος αι.)
Το καθολικό είναι σταυρεπίστεγος τετρακιόνιος και έχει κτιστεί το 1814 μ.Χ. από το δεύτερο, χρονολογικά, Ηγούμενο της μονής, Νικόδημο, ο οποίος το 1825 μ.Χ. πρόσθεσε και το νάρθηκα. Ο οκταγωνικός τρούλος του καθολικού στηρίζεται σε τέσσερις κίονες και η πόρτα του ναού οριοθετείται από πελεκητές πέτρες. Το δάπεδό της είναι νεότερο. Πάνω από τη θύρα του ναού βρίσκεται το κλασικό δίλοβο καμπαναριό. Τα τελευταία χρόνια ολοκληρώθηκε η πλήρης ανακαίνισή της. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο στηρίζεται σε χτιστούς πεσσούς που συνδέονται με δοκό και ξυλοδεσιές. Δε σώζεται ζωγραφικός διάκοσμος, υπάρχουν όμως, αξιόλογες φορητές εικόνες, όπως η εικόνα των Αγίων Πάντων, όπου αναγράφεται: «δέησις του δούλου του Θεού Παναγιώτη Ζαφειρόπουλου ή Άκουρου και των αυταδέλφων αυτού 1823, χειρ Γεωργίου του Κρητός». Σήμερα η μονή τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου και εορτάζει στις 15 Αυγούστου
ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/40266/703/22-9-1989 – ΦΕΚ 780/Β/10-10-1989
Τίτλος ΦΕΚ Ανακοίνωση αρχαίου μνημείου (I. Nαός Aγίου Γεωργίου) (Mετόχι της Mονής Παλαιοπαναγιάς), στην Κοινότητα Άστρους της επαρχίας Κυνουρίας του Nομού Aρκαδίας.
Κείμενο
“Aνακοινώνουμε ότι είναι αρχαίο μνημείο ο I. Nαός Aγίου Γεωργίου (Mετόχι της Mονής Παλαιοπαναγιάς) που βρίσκεται στην Κοινότητα Άστρους της επαρχίας Κυνουρίας του Nομού Aρκαδίας. O ναός είναι μονόχωρη, καμαροσκέπαστη βασιλική, με ημιεξαγωνική αψίδα ιερού. Εσωτερικά διατηρεί τοιχογραφίες, στην οροφή και στην κόγχη, βυζαντινών χρόνων (πιθανώς 13ου αιώνα). Εμπρός από την είσοδο (δυτικά) διακρίνονται σπαράγματα μωσαϊκού δαπέδου παλαιοχριστιανικού μνημείου. Tο μνημείο μπορεί να χρονολογηθεί στα βυζαντινά χρόνια”.
KN 5351/1932, άρθρο 52
astrosgr.com 